Rozdział 2 - Zakłady ubezpieczeń społecznych. - Organizacja i funkcjonowanie instytucyj ubezpieczeń społecznych.
Dz.U.1930.81.635
Akt utracił mocRozdział II.
Zakłady ubezpieczeń społecznych.
Zakłady ubezpieczeń społecznych.
Instytucje ubezpieczeń społecznych, oparte na przepisach ustawy z dnia 28 grudnia 1887 r. o ubezpieczeniu robotników od wypadków (Dz. u. p. austr. Nr. 1 z r. 1888), Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy Niemieckiej z dnia 19 lipca 1911 r. (Dz. u. p. niem. str. 592), ustawy z dnia 28 lipca 1889 r. o urządzeniu stosunków bractw górniczych, które na zasadzie powszechnej ustawy górniczej są lub będą utworzone (Dz. u. p. austr. Nr. 127) oraz rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz. U. R. P. Nr. 106, poz. 911), w ostatnio obowiązującem brzmieniu wszystkich tych przepisów, otrzymują organizację według przepisów niniejszego rozdziału.
Wymienione w ustępie pierwszym instytucje nazwane są w rozporządzeniu niniejszem zakładami ubezpieczeń społecznych.
Organami każdego zakładu ubezpieczeń społecznych są:
Rada zarządzająca składa się z dwudziestu dwóch członków, w tem szesnastu z wyboru i sześciu z nominacji.
Dziesięciu członków rady wybierają osobno pracownicy, sześciu pracodawcy, posiadający czynne prawo wyborcze, w głosowaniu tajnem i powszechnem.
Szczegółowe przepisy wyborcze wyda Minister Pracy i Opieki Społecznej w drodze rozporządzenia.
Członków rady z nominacji i ich zastępców mianuje Minister Pracy i Opieki Społecznej z pośród osób, które wykazały się pracą teoretyczną lub praktyczną na polu ubezpieczeń społecznych.
Członków z nominacji rad zarządzających zakładów ubezpieczeń społecznych, działających na podstawie Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy Niemieckiej z dnia 19 lipca 1911 r., mianuje Minister Pracy i Opieki Społecznej z pośród kandydatów przedstawionych przez organa wojewódzkich samorządów poznańskiego i pomorskiego.
Dla każdego członka rady wybiera się względnie mianuje zastępcę równocześnie i w tym samym trybie, co członków rady.
Okres urzędowania rady trwa lat cztery.
Postanowienia wyborcze art. 5. 6 i 7 ust. 1. postanowienia o zrzeczeniu się mandatu (art. 8), o pozbawieniu mandatu i zawieszeniu w czynnościach (art. 10), a także o pełnieniu funkcyj po wygaśnięciu mandatów i o zastępcach (art. 11) oraz postanowienia art. 13 mają odpowiednie zastosowanie do członków rady zakładu.
Członek rady zakładu traci mandat:
Ponadto członek rady zakładu ubezpieczeń pracowników umysłowych (rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. Dz. U. R. P. Nr. 106, poz. 911) traci mandat w razie przyjęcia mandatu do organów związku zakładów ubezpieczeń pracowników umysłowych.
Rada wybiera przewodniczącego 3 jego zastępcę bezwzględną większością głosów obecnych.
Przewodniczący i jego zastępca winni być wybrani w ciągu miesiąca od dnia wyborów do rady kasy. W razie niedojścia do skutku wyborów w tym terminie przewodniczącego i jego zastępcę mianuje Minister Pracy i Opieki Społecznej z. pośród członków rady. Przewodniczący rady względnie jego zastępca reprezentuje zakład nazewnątrz wobec władz i osób trzecich.
Rada zarządzająca jest organem uchwałodawczym zakładu ubezpieczeń społecznych, sprawuje ogólne kierownictwo działalnością zakładu, wykonuje nadzór nad czynnościami dyrektora i udziela mu dyrektyw w zakresie swej kompetencji.
Do zadań rady zakładu należy w szczególności:
Uchwały rad zarządzających zakładów ubezpieczeń pracowników umysłowych podejmowane są z zastrzeżeniem kompetencyj związku zakładów ubezpieczeń pracowników umysłowych (art. 58).
Poza wypadkami, wskazanemi w art. 41 i 69, zatwierdzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej wymagają uchwały rady zarządzającej w sprawach, przewidzianych w pkt. 2, 6 i 7 niniejszego artykułu.
Rada zarządzająca odbywa posiedzenia normalnie raz na dwa miesiące; zwołuje ją przewodniczący rady, względnie jego zastępca.
Rada musi być zwołana na żądanie władzy nadzorczej w terminie przez nią oznaczonym, albo na żądanie komisji rewizyjnej, dyrektora lub jednej trzeciej członków rady w terminie dni czternastu.
Czynności rady zarządzającej oraz prawa i obowiązki jej członków normuje regulamin, uchwalony przez radę.
Rada zarządzająca zakładu zdolna jest do powzięcia uchwały przy obecności przynajmniej połowy członków rady w tem przynajmniej pięciu członków z grupy pracowników oraz dwóch z grupy nominatów, oprócz wypadków, przewidzianych w art. 63 ust. 1.
Uchwały rady zapadają bezwzględną większością głosów obecnych członków rady. W razie równości rozstrzyga głos, oddany przez przewodniczącego.
Kwalifikowana większość dwóch trzecich głosów obecnych członków rady wymagana jest przy zmianie statutu.
W posiedzeniach rady zakładu i komisyj, przez nią wyłonionych, biorą udział z głosem doradczym: delegat komisji rewizyjnej, dyrektor zakładu względnie jego zastępca i wyznaczeni przez dyrektora urzędnicy.
W zakładach ubezpieczeń pracowników umysłowych w posiedzeniach rady biorą ponadto udział członkowie rady związku zakładów ubezpieczeń pracowników umysłowych, wybrani z okręgu danego zakładu. Niezależnie od tego w posiedzeniach rady mogą brać udział osoby, delegowane przez związek zakładów ubezpieczeń pracowników umysłowych.
Do posiedzeń rady zakładu i jej komisyj stosują się odpowiednie postanowienia art. 17.
Organem wykonawczym zakładu ubezpieczeń społecznych jest dyrektor, względnie jego zastępca. Dyrektor jest zwierzchnikiem wszystkich pracowników zakładu, załatwia wszystkie sprawy bieżące, niezastrzeżone dla innych organów zakładu, oraz kieruje pod względem organizacyjnym i administracyjnym, z zachowaniem postanowień art. 36, całą działalnością zakładu.
Do zadań dyrektora należy w szczególności:
Dyrektora oraz na jego wniosek zastępcę dyrektora, kierownika działu matematycznego i urzędników zakładu na kierowniczych stanowiskach powołuje i zwalnia rada zakładu.
Uchwały rady o powołaniu i zwolnieniu dyrektora i kierownika działu matematycznego wymagają dla swej ważności zatwierdzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej. Do chwili zatwierdzenia powołany kandydat nie może pełnić obowiązków.
Dyrektor zakładu winien odpowiadać warunkom, wymienionym w art. 25 ust. 1 pkt. 2 i 3 oraz posiadać wyższe wykształcenie, przyczem wyjątek od ostatniego warunku dopuszczalny jest jedynie za każdorazowem zezwoleniem Ministra Pracy i Opieki Społecznej.
Postanowienia art. 27 o pracownikach kasy chorych mają odpowiednie zastosowanie do pracowników zakładu.
Komisja rewizyjna zakładu ubezpieczeń społecznych składa się z czterech członków - dwóch z grupy pracodawców i jednego z grupy pracowników, wybranych na przeciąg lat czterech równocześnie z wyborami członków rady zarządzającej zakładu, oraz jednego, mianowanego przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej z pośród osób odpowiadających warunkom, przewidzianym w art. 33 ust. 4.
W ten sam sposób zostają wybrani względnie mianowani zastępcy po jednym na każdego członka komisji rewizyjnej.
Postanowienia art. 28 ust. 4 - 7 i art. 29 stosują się odpowiednio do komisji rewizyjnej zakładów ubezpieczeń społecznych.
Komisja rentowa składa się z przewodniczącego lub jego zastępcy, dwóch przedstawicieli pracowników i jednego przedstawiciela pracodawców, względnie tyluż ich zastępców, wybranych na dwa lata przez radę zakładu.
Członków komisji rentowej wybiera z pośród siebie rada zakładu większością głosów, przyczem przedstawicieli pracowników i pracodawców oraz ich zastępców wybierają oddzielnie właściwe grupy członków rady, przewodniczącego zaś komisji i jego zastępcę wybiera cała rada z pośród mianowanych członków rady.
Komisję rentową tworzy się w siedzibie zakładu, w miarę jednak potrzeby rada zarządzająca może za zgodą władzy nadzorczej powołać do życia komisje rentowe i w innych miejscowościach poza siedzibą zakładu, przyczem członkowie tych komisyj z grupy ubezpieczonych i z grupy pracodawców mogą być wybrani z poza rady.
Postanowienia art. 13 ust. 1 mają odpowiednie zastosowanie do członków komisji rentowej. Posiedzenia komisji rentowej zwołuje przewodniczący komisji. Uchwały komisji rentowej zapadają bezwzględną większością głosów obecnych członków komisji; w razie równości głosów przeważa głos, oddany przez przewodniczącego.
Komisja rentowa zakładu ubezpieczeń społecznych jest organem wykonywującym nadzór z ramienia rady zarządzającej nad czynnościami dyrektora w zakresie przyznawania świadczeń, udzielanych przez zakład oraz orzekającym w sprawach świadczeń w wypadkach, przewidzianych w niniejszym artykule.
Do zadań komisji rentowej należy w szczególności:
Uchwały komisji rentowej, przewidziane w pkt. 1 ustępu poprzedniego, mają dla dyrektora moc wiążącą.
W razie zasadniczego znaczenia sprawy i gdy budzi ona wątpliwości, przewodniczący komisji rentowej lub dyrektor zakładu może sprawę przedstawić radzie zakładu do orzeczenia, które ma moc wiążącą dla wszystkich komisyj rentowych zakładu; ponadto do przewodniczącego komisji rentowej stosują się odpowiednio przepisy art. 19 ust. 4.
Komisja rentowa odbywa swe posiedzenia raz na miesiąc; na każdem z nich wysłuchuje sprawozdania dyrektora z rentowej działalności zakładu.
Szczegółowy zakres uprawnień komisji rentowej w stosunku do dyrektora oraz obowiązków dyrektora w zakresie sprawozdań ustali specjalny regulamin. Regulamin czynności komisji rentowej uchwala rada zakładu, a zatwierdza Minister Pracy i Opieki Społecznej.
Przyznawanie i wypłata świadczeń na wypadek braku pracy, przewidziane w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych oraz czynności i uprawnienia zakładów ubezpieczeń społecznych, działających na podstawie ustaw wymienionych w art. 31, jak również czynności i uprawnienia funduszu bezrobocia (ustawa z dnia 18 sierpnia 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek braku pracy Dz. U. R. P. Nr. 67, poz. 650) w zakresie ustalania obowiązku ubezpieczenia, ściągania składek oraz czynności ewidencyjnych - mogą być przekazane przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej kasom chorych.
Rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej wskażą organa kas chorych powołane do wykonywania czynności wymienionych w ust. 1. ustalą zasady wzajemnych stosunków pomiędzy zakładami ubezpieczeń społecznych i funduszem bezrobocia a kasami chorych, związanych z zastępczem wykonywaniem przez kasy chorych tych czynności, określą odpowiedzialność kas chorych wobec zakładów ubezpieczeń społecznych i funduszu bezrobocia, określą zasady i sposób zwrotu kosztów wykonywanych przez kasy chorych poleconych im czynności oraz sposób rozstrzygania sporów między zakładami ubezpieczeń społecznych i funduszem bezrobocia a kasami chorych, wynikłych na tle wykonywania przez kasy chorych czynności wymienionych w ust. 1. Z chwilą wejścia w życie tych rozporządzeń tracą moc obowiązującą przepisy odnośnych ustaw, dotyczące spraw uregulowanych temi rozporządzeniami.
Rada Ministrów, na wniosek Ministra Pracy i Opieki Społecznej, może w drodze rozporządzenia zmienić ustalone w odnośnych ustawach okresy, za które wymierza się składki do instytucyj ubezpieczeń społecznych oraz terminy płatności tych składek, jak również ujednostajnić, względnie znieść całkowicie lub częściowo grupy zarobkowe w ubezpieczeniu na wypadek choroby (ustawa z dnia 19 maja 1920 r. Dz. U. R. P. Nr. 44, poz. 272) i ubezpieczeniu pracowników umysłowych (rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. Dz. U. R. P. Nr. 106, poz. 911), z zachowaniem postanowień powyższych ustaw, dotyczących dolnej i górnej granicy policzalnego do ubezpieczenia zarobku.
Rada Ministrów na wniosek Ministra Pracy i Opieki Społecznej może w drodze rozporządzenia zmienić w kierunku ujednostajnienia świadczeń sposób zaliczenia okresu ubezpieczenia przewidziany w art. 146 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz. U. R. P. Nr. 106, poz. 911) z tem jednak zastrzeżeniem, że powstałe stąd obciążenia nie naruszą pokrycia, jakie winny posiadać zakłady ubezpieczeń pracowników umysłowych w myśl art. 149 powołanego rozporządzenia Prezydenta.