Rozdział 3 - Zarządzanie ryzykiem - Określenie szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2012.1072

Akt utracił moc

Wersja od: 27 września 2012 r.

Rozdział  3

Zarządzanie ryzykiem

§  24.

1. Firma inwestycyjna opracowuje i wdraża system zarządzania ryzykiem związanym z działalnością prowadzoną przez firmę inwestycyjną oraz systemami i procesami stosowanymi przez nią w prowadzonej działalności, którego celem jest identyfikacja, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności firmy inwestycyjnej służące zapewnieniu prawidłowości procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów prowadzonej przez firmę inwestycyjną działalności.

2. W przypadku gdy uzasadnia to rozmiar lub rodzaj działalności prowadzonej przez firmę inwestycyjną, w tym w szczególności rozmiar lub rodzaj prowadzonej przez nią działalności maklerskiej, o której mowa w art. 69 ust. 2 ustawy, firma inwestycyjna wyodrębnia w swojej strukturze organizacyjnej niezależną od obarczonej ryzykiem działalności operacyjnej jednostkę, do której zadań należy:

1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem;

2) doradzanie zarządowi firmy inwestycyjnej w zakresie zarządzania ryzykiem oraz

3) przekazywanie zarządowi firmy inwestycyjnej, w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na rok, pisemnych sprawozdań z funkcjonowania systemu, o którym mowa w ust. 1, zawierającego w szczególności wskazanie środków podejmowanych w ramach zarządzania ryzykiem.

3. W bankach prowadzących działalność maklerską lub w domach maklerskich prowadzących działalność w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rada nadzorcza otrzymuje regularne, pisemne sprawozdania z funkcjonowania systemu, o którym mowa w ust. 1. Przepis ten stosuje się także do domów maklerskich prowadzących działalność w formie spółki komandytowo-akcyjnej, jeśli została w nim ustanowiona rada nadzorcza.

4. Firma inwestycyjna opracowuje i wdraża wewnętrzne strategie i procedury identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka. Te strategie i procedury zatwierdzane są przez zarząd firmy inwestycyjnej.

5. Firma inwestycyjna bada i ocenia, w ramach audytu wewnętrznego, adekwatność i skuteczność wdrożonego systemu, o którym mowa w ust. 1, jak również poziom jego wykorzystywania.

6. W przypadku firmy inwestycyjnej organizującej alternatywny system obrotu system zarządzania ryzykiem powinien uwzględniać przepis § 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 października 2009 r. w sprawie warunków, jakie musi spełniać organizowany przez firmę inwestycyjną alternatywny system obrotu (Dz. U. Nr 187, poz. 1448).

§ 25. Strategie i procedury, o których mowa w § 24 ust. 4, podlegają regularnej weryfikacji w celu ich dostosowania do zmian profilu ryzyka działalności prowadzonej przez firmę inwestycyjną i otoczenia gospodarczego, w którym działa firma inwestycyjna. Weryfikacji strategii i procedur dokonuje zarząd firmy inwestycyjnej.

§ 26. W ramach realizowanych strategii i stosowanych procedur dom maklerski określa w szczególności:

1) w zakresie ryzyka operacyjnego:

a) procedury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady monitorowania straty z tytułu ryzyka operacyjnego oraz przyjęte przez dom maklerski określenie ryzyka operacyjnego dla potrzeb stosowania tych procedur, uwzględniające elementy, o których mowa w § 1 ust. 1 załącznika nr 11 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego, w tym wymogów kapitałowych, dla domów maklerskich oraz określenia maksymalnej wysokości kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów (Dz. U. Nr 204, poz. 1571, z późn. zm.⁵⁾), zwanego dalej "rozporządzeniem o wymogach kapitałowych", oraz uwzględniające zdarzenia charakteryzujące się niską częstotliwością, lecz wysokimi stratami,

b) plany utrzymania ciągłości działania zapewniające ciągłe i niezakłócone działanie domu maklerskiego oraz plany awaryjne służące zapewnieniu możliwości prowadzenia bieżącej działalności domu maklerskiego i ograniczeniu strat w przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych mogących poważnie zakłócić tę działalność,

c) politykę w zakresie wyboru, uzupełniania oraz monitorowania potrzeb kadrowych i planowania zaplecza kadrowego;

2) w zakresie ryzyka kredytowego i kontrahenta:

a) kryteria oceny ryzyka, umożliwiające ograniczenie ryzyka związanego z udzielaniem pożyczek,

b) zasady monitorowania ekspozycji pod względem ryzyka kredytowego,

c) zasady dywersyfikacji portfela ekspozycji kredytowych stosownie do założeń w zakresie dopuszczalnego poziomu ryzyka kredytowego oraz z uwzględnieniem rynków, na których działa dom maklerski;

3) w zakresie ryzyka rezydualnego - sposób i zasady zarządzania ryzykiem wynikającym z mniejszej niż założona przez dom maklerski skuteczności stosowanych w domu maklerskim technik ograniczania ryzyka kredytowego;

4) w zakresie ryzyka z tytułu transakcji sekurytyzacyjnych, w których dom maklerski jest inwestorem, jednostką inicjującą lub jednostką sponsorującą - sposób i zasady pomiaru i zarządzania ryzykiem w przypadku sekurytyzacji aktywów, mające na celu w szczególności zapewnienie pełnego odzwierciedlenia istoty ekonomicznej transakcji;

5) w zakresie ryzyka koncentracji - sposób i zasady zarządzania ryzykiem niewykonania zobowiązania przez pojedynczy podmiot, podmioty powiązane kapitałowo lub organizacyjnie oraz przez grupy podmiotów, w przypadku których prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania jest zależne od wspólnych czynników;

6) w zakresie ryzyka wynikającego ze zmian warunków makroekonomicznych - zasady zarządzania i zabezpieczania się przed ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych;

7) w zakresie ryzyka rynkowego - sposób i zasady pomiaru i zarządzania elementami ryzyka rynkowego, które dom maklerski uznaje za istotne;

8) w zakresie ryzyka stopy procentowej w portfelu niehandlowym - sposób i zasady zarządzania ryzykiem wynikającym z możliwych zmian stóp procentowych, w odniesieniu do pozycji zaliczanych do portfela niehandlowego, obejmujące w szczególności testy warunków skrajnych przy założeniu nagłej i nieoczekiwanej zmiany poziomu stóp procentowych o 200 punktów bazowych;

9) w zakresie ryzyka utraty płynności - sposób i zasady zarządzania płynnością finansową uwzględniające w szczególności:

a) rodzaje działalności, walut i podmiotów, bieżące pozyskiwanie środków płynnych oraz przyszłe potrzeby, alternatywne scenariusze i plan awaryjny w zakresie utrzymania płynności płatniczej oraz zawierające odpowiednie mechanizmy alokacji kosztów płynności, korzyści i ryzyka; zasady te powinny uwzględniać bieżące i przewidywane istotne przepływy pieniężne dotyczące aktywów, pasywów, pozycji pozabilansowych, w tym zobowiązań warunkowych, w tym wobec jednostek lub podmiotów utworzonych dla celów sekurytyzacji albo innych jednostek lub podmiotów specjalnego przeznaczenia, w stosunku do których dom maklerski pełni rolę jednostki sponsorującej lub dostarcza pomoc w celu utrzymania płynności finansowej, oraz wynikające z nich możliwe skutki ryzyka utraty reputacji,

b) rozróżnienie między majątkiem obciążonym a majątkiem wolnym od obciążeń, który jest dostępny przez cały czas, także w sytuacjach nadzwyczajnych; dom maklerski bierze przy tym również pod uwagę podmiot, który jest w posiadaniu tych aktywów, państwo, w którym prowadzone są rejestry lub rachunki, na których zapisane są te aktywa, a także monitoruje i analizuje możliwości upłynnienia aktywów, w tym uwzględnia prawne i faktyczne ograniczenia możliwego transferu płynności i majątku wolnego od obciążeń pomiędzy podmiotami mającymi siedzibę w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak i poza nim.

§ 27. Dom maklerski opracowuje i wdraża procedury zarządzania rodzajami ryzyka innymi niż wymienione w § 26, które zostały zidentyfikowane jako istotne w prowadzonej działalności maklerskiej.

§  28.

1. Dom maklerski stosuje metody identyfikowania i pomiaru ryzyka związanego z jego działalnością dostosowane do profilu, skali i poziomu złożoności ryzyka.

2. Częstotliwość pomiaru ryzyka dostosowana jest do wielkości oraz charakteru poszczególnych rodzajów ryzyka w działalności domu maklerskiego.

3. Stosowane przez dom maklerski metody pomiaru ryzyka uwzględniają aktualnie prowadzoną oraz planowaną działalność domu maklerskiego.

4. Stosowane metody lub systemy pomiaru ryzyka, w tym w szczególności ich założenia, są poddawane okresowej ocenie obejmującej przeprowadzanie testów i weryfikację historyczną.

§  29.

1. W ramach pomiaru ryzyka dom maklerski przeprowadza testy warunków skrajnych.

2. Dom maklerski w przeprowadzanych testach warunków skrajnych przyjmuje założenia odpowiadające profilowi, skali i poziomowi złożoności ryzyka, dające podstawy rzetelnej oceny ryzyka.

§  30.

1. Dom maklerski wprowadza odpowiednie do skali i stopnia złożoności prowadzonej przez ten dom maklerski działalności limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania domu maklerskiego.

2. Dom maklerski określa w procedurach wewnętrznych zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów wewnętrznych, o których mowa w ust. 1, oraz częstotliwość monitorowania ich przestrzegania i raportowania o przekroczeniach tych limitów.

3. Poziom limitów, o których mowa w ust. 1, jest dostosowany do akceptowanego przez radę nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka domu maklerskiego.

§  31.

1. Dom maklerski określa sytuacje, w których dopuszczalne jest przekroczenie limitów wewnętrznych, o których mowa w § 30 ust. 1, oraz sposób postępowania w przypadku ich przekroczenia.

2. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość zatwierdza zarząd domu maklerskiego.

3. Analizy będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych są sporządzane w formie pisemnej.

4. Dom maklerski posiada plan awaryjny na wypadek zaburzeń płynności finansowej, określający w szczególności sposób pokrycia zobowiązań w przypadku ewentualnej utraty płynności. Plan awaryjny podlega regularnemu przeglądowi, w szczególności jest uaktualniany na podstawie zatwierdzonych przez zarząd:

1) analiz, o których mowa w ust. 3,

2) testów

- przeprowadzonych dla różnych, w tym alternatywnych, scenariuszy.

§  32.

1. Dom maklerski w strategiach i procedurach dotyczących ryzyka płynności określa w szczególności różne sposoby ograniczania ryzyka utraty płynności, w tym podlegający regularnym przeglądom:

1) system limitów i zabezpieczenia przed utratą płynności przewidzianych na okoliczność zdarzeń związanych z zagrożeniem dla stabilności rynku finansowego;

2) odpowiednio zdywersyfikowany system finansowania i dostęp do zasobów finansowania.

2. Dom maklerski, wypełniając obowiązki, o których mowa w ust. 1, bierze pod uwagę potencjalne skutki scenariuszy alternatywnych przewidzianych dla profilu działalności oraz rynku, na którym prowadzi on działalność, a także elementy wspólne z innymi scenariuszami. Dom maklerski bierze pod uwagę również różne horyzonty czasowe i zmienne natężenie warunków skrajnych.

§ 33. Monitorowanie ryzyka stanowi część bieżącego procesu zarządzania ryzykiem i sprawozdawania o ryzyku w działalności domu maklerskiego.

§ 34. Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad zgodnością polityki domu maklerskiego w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią działania i planem finansowym domu maklerskiego.

§  35.

1. Przepisy niniejszego rozdziału dotyczące zarządu domu maklerskiego stosuje się odpowiednio do:

1) komplementariuszy, którym przysługuje prawo prowadzenia spraw spółki - w przypadku domu maklerskiego w formie spółki komandytowo-akcyjnej;

2) komplementariuszy albo wspólników, którym przysługuje prawo prowadzenia spraw spółki - w przypadku domu maklerskiego w formie spółki komandytowej, spółki partnerskiej albo spółki jawnej.

2. Przepisy niniejszego rozdziału dotyczące rady nadzorczej domu maklerskiego stosuje się odpowiednio do komplementariuszy albo wspólników, którym przysługuje prawo prowadzenia spraw spółki - w przypadku domu maklerskiego w formie spółki komandytowej, spółki partnerskiej albo spółki jawnej.

3. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do zagranicznej firmy inwestycyjnej.

4. Dom maklerski sprawuje nadzór nad ryzykiem związanym z działalnością podmiotów zależnych, w rozumieniu art. 98a ust. 2 pkt 2 ustawy, uwzględniając wpływ działalności podmiotów dominujących, w rozumieniu art. 98a ust. 2 pkt 1 ustawy, wobec domu maklerskiego na ryzyko ponoszone przez ten dom maklerski, a także zapewnia, aby system zarządzania ryzykiem w domu maklerskim był spójny i odpowiednio zintegrowany z systemem zarządzania ryzykiem podmiotów dominujących lub zależnych, w rozumieniu art. 98a ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, od domu maklerskiego, które są instytucjami, w rozumieniu art. 98a ust. 2 pkt 13 ustawy.

5. Przepisy § 26-34 oraz ust. 4 stosuje się wyłącznie do domu maklerskiego, o którym mowa w art. 98a ust. 2 pkt 5 ustawy.