Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2003.169.1650 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 20 listopada 2021 r.

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§  39.  ⁸ [Ryzyko zawodowe, stosowanie środków profilaktycznych]

1. Pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz informowanie i szkolenie pracowników.

2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, powinien być realizowany na podstawie ogólnych zasad dotyczących zapobiegania wypadkom i chorobom związanym z pracą, w szczególności przez:

1) zapobieganie zagrożeniom;

2) przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone;

3) likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania;

4) dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy - z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników;

5) stosowanie nowych rozwiązań technicznych;

6) zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów - bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi;

7) nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej;

8) instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 39a. [Ocena ryzyka zawodowego oraz środków profilaktycznych] ^{( 9 )}

1. 10  Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów zawierających czynniki biologiczne, rakotwórcze lub mutagenne oraz przy zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.

2. Stosowane w następstwie oceny ryzyka zawodowego środki profilaktyczne, metody oraz organizacja pracy powinny:

1) zapewniać zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników;

2) być zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy.

3. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:

1) opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:

a) stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,

b) wykonywanych zadań,

c) występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,

d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

e) osób pracujących na tym stanowisku;

2) wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

3) datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

§ 39b. 11 [Stosowanie sygnałów bezpieczeństwa]  Przy pracach stwarzających zagrożenia, gdy wymaga tego sytuacja, do kierowania ludźmi wykonującymi te prace powinny być stosowane sygnały bezpieczeństwa - ręczne lub komunikaty słowne, zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

§ 39c. 12 [Obowiązki informacyjne pracodawcy o istniejących zagrożeniach]  Pracodawca informuje pracowników o istniejących zagrożeniach, w szczególności o zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej oraz przekazuje informacje o tych środkach i zasadach ich stosowania. Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§  40.  [Kontrole stanu bezpieczeństwa i higieny pracy]

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić systematyczne kontrole stanu bezpieczeństwa i higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalić sposoby rejestracji nieprawidłowości i metody ich usuwania.

2. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, osoba kierująca pracownikami jest obowiązana do niezwłocznego wstrzymania prac i podjęcia działań w celu usunięcia tego zagrożenia.

§  41.  [Instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy]

1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;

3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;

4) udzielania pierwszej pomocy.

2. 13  Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem substancji stwarzających zagrożenie lub mieszanin stwarzających zagrożenie powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mieszanin.

§ 42. [Zmiany techniczne a ocena bezpieczeństwa i higieny pracy] Zmiany w procesie technologicznym, zmiany konstrukcyjne urządzeń technicznych oraz zmiany w sposobie użytkowania pomieszczeń powinny być poprzedzone oceną pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie ustalonym przez pracodawcę.

§  43.  [Jednoosobowe pomieszczenie – meldowanie]

1. 14  Jeżeli w pomieszczeniu pracy, w którym jest zatrudniona jedna osoba, mogą w sytuacji awaryjnej wystąpić zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników, w szczególności zagrożenia: pożarowe, wybuchowe, porażenia prądem elektrycznym, wydzielanie się gazów lub par substancji sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie - pracodawca wprowadza obowiązek meldowania się tej osoby w ustalony sposób w oznaczonych porach.

2. Pracodawca powinien ustalić rodzaje pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, a także określić sposób meldowania się oraz postępowania w razie braku meldunków.

§  44.  [System pierwszej pomocy]

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić:

1) 15  punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których są wykonywane prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie ze względu na ostre działanie toksyczne;

2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.

2. Ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń.

3. Obsługa punktów i apteczek, o których mowa w ust. 1, na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy.

4. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników, o których mowa w ust. 3.

5. Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne.

⁸ § 39:

- zmieniony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

- zmieniony przez § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r. (Dz.U.08.108.690) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 lipca 2008 r.

⁹ § 39a dodany przez § 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

¹⁰ § 39a ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 4 listopada 2021 r. (Dz.U.2021.2088) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 listopada 2021 r.

¹¹ § 39b dodany przez § 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

¹² § 39c dodany przez § 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

¹³ § 41 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 4 listopada 2021 r. (Dz.U.2021.2088) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 listopada 2021 r.

¹⁴ § 43 ust. 1:

- zmieniony przez § 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 4 listopada 2021 r. (Dz.U.2021.2088) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 listopada 2021 r.

¹⁵ § 44 ust. 1 pkt 1:

- zmieniony przez § 1 pkt 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. (Dz.U.07.49.330) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 czerwca 2007 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 4 listopada 2021 r. (Dz.U.2021.2088) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 listopada 2021 r.