Rozdział 10 - Skutki prawne objęcia ochroną - Ochrona przyrody.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.1336 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 stycznia 2024 r.

Rozdział  10

Skutki prawne objęcia ochroną

Art.  126.  [Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta]

1. Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez:

1) 35  żubry - w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym;

2) 36  wilki - w pogłowiu zwierząt gospodarskich;

3) 37  rysie - w pogłowiu zwierząt gospodarskich;

4) 38  niedźwiedzie - w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych;

5) 39  bobry - w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim.

2. Odpowiedzialność, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje utraconych korzyści.

3. Oględzin i szacowania szkód, o których mowa w ust. 1, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty, dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku.

4. 40  Właściciele lub użytkownicy gospodarstw rolnych i leśnych mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego - z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1.

5. Współdziałanie, o którym mowa w ust. 4, może obejmować budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu właściwego miejscowo dyrektora parku narodowego lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, w ramach zawartych umów cywilnoprawnych.

6. Odszkodowanie nie przysługuje:

1) osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa;

2) jeżeli poszkodowany:

a) nie dokonał sprzętu upraw lub płodów rolnych w ciągu 14 dni od zakończenia zbiorów tego gatunku roślin w danym regionie,

b) nie wyraził zgody na budowę przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora parku narodowego urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom;

3) za szkody:

a) powstałe w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu cywilnego,

b) nieprzekraczające w ciągu roku wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na jeden hektar uprawy,

c) w uprawach rolnych założonych z naruszeniem powszechnie stosowanych wymogów agrotechnicznych,

d) wyrządzone przez wilki, niedźwiedzie lub rysie w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych, w okresie od zachodu do wschodu słońca, bez bezpośredniej opieki.

7. Szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne, występujące w parkach narodowych, strefach ochronnych zwierząt łownych oraz w rezerwatach przyrody szacuje się oraz dokonuje wypłaty odszkodowań według zasad określonych w rozdziale 9 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1683 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 1718 i 2112).

8. Szacowanie szkód wyrządzonych przez zwierzęta łowne w strefie ochronnej zwierząt łownych należy do zadań Służby Parku Narodowego, a w rezerwatach przyrody - do sprawującego nadzór nad rezerwatem.

9. Odszkodowania za szkody spowodowane przez zwierzęta łowne w parku narodowym oraz strefie ochronnej zwierząt łownych są pokrywane ze środków parku narodowego, a za szkody spowodowane w rezerwatach przyrody - ze środków regionalnej dyrekcji ochrony środowiska.

10. W sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, orzekają sądy powszechne.

11. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i ministrem właściwym do spraw rybołówstwa określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania przy szacowaniu szkód oraz sposób wypłaty odszkodowań za szkody, o których mowa w ust. 1, a także wzory dokumentów dotyczących szacowania szkód i wyliczania odszkodowań oraz terminy zgłoszenia i szacowania szkody, kierując się potrzebą dokonywania oceny rzeczywistej szkody oraz przyjęcia wysokości wyceny szkody według cen rynkowych.

12. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.

³⁵ Art. 126 ust. 1 pkt 1 częściowo został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt K 36/13 (Dz.U.2014.1002) z dniem 30 lipca 2014 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w części obejmującej wyrazy "w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym".

³⁶ Art. 126 ust. 1 pkt 2 częściowo został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt K 36/13 (Dz.U.2014.1002) z dniem 30 lipca 2014 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w części obejmującej wyrazy "w pogłowiu zwierząt gospodarskich".

³⁷ Art. 126 ust. 1 pkt 3 częściowo został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt K 36/13 (Dz.U.2014.1002) z dniem 30 lipca 2014 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w części obejmującej wyrazy "w pogłowiu zwierząt gospodarskich".

³⁸ Art. 126 ust. 1 pkt 4 częściowo został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt K 36/13 (Dz.U.2014.1002) z dniem 30 lipca 2014 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w części obejmującej wyrazy "w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych".

³⁹ Z dniem 26 lipca 2013 r. art. 126 ust. 1 pkt 5 w zakresie, w jakim ogranicza odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry wyłącznie do szkód powstałych w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim, został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2013 r. sygn. akt P 49/11 (Dz.U.2013.842).

⁴⁰ Art. 126 ust. 4 częściowo został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2014 r. sygn. akt K 36/13 (Dz.U.2014.1002) z dniem 30 lipca 2014 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim ogranicza grono podmiotów, które mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego - z dyrektorem tego parku, co do sposobów zabezpieczania przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, do właścicieli lub użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych oraz w zakresie, w jakim ogranicza mienie, które podlega zabezpieczeniu.