Ochotnicze straże pożarne.
Dz.U.2021.2490
Akt obowiązującyUSTAWAz dnia 17 grudnia 2021 r.o ochotniczych strażach pożarnych
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
Do zadań ochotniczych straży pożarnych należy podejmowanie działań w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przez:
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, przy pomocy wskazanego zastępcy, zapewnia wsparcie ochotniczych straży pożarnych w celu realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej, a także współdziałanie ze związkami i stowarzyszeniami zrzeszającymi ochotnicze straże pożarne.
Zasady przygotowania strażaków ratowników ochotniczych straży pożarnych do udziału w działaniach ratowniczych
Zasady przygotowania strażaków ratowników ochotniczych straży pożarnych do udziału w działaniach ratowniczych
Do udziału w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych jest uprawniony strażak OSP, który:
- zwany dalej "strażakiem ratownikiem OSP".
Świadczenia na rzecz strażaków ratowników OSP
Świadczenia na rzecz strażaków ratowników OSP
Pracodawca zwalnia od świadczenia pracy strażaka ratownika OSP biorącego udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych, szkoleniach lub ćwiczeniach organizowanych przez gminę, Państwową Straż Pożarną lub inne uprawnione podmioty na czas ich trwania, a także na czas niezbędny do odpoczynku zgodnie z art. 132 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.
- w terminie 7 dni po upływie miesiąca, w którym zostały przyznane świadczenia ratownicze.
Właściwy komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej prowadzi rejestr przyznanych świadczeń ratowniczych oraz przekazuje informacje w nim zawarte właściwym wójtom (burmistrzom, prezydentom miast).
Strażacy ratownicy OSP biorący udział w działaniach związanych z ochroną przeciwpożarową korzystają z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 i 2447) dla funkcjonariuszy publicznych.
Strażakowi ratownikowi OSP przysługuje prawo do używania środków ochrony indywidualnej takich jak przeznaczone dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej.
Wymagania, o których mowa w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 29a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, mają odpowiednio zastosowanie do strażaków ratowników OSP biorących udział w działaniach ratowniczych oraz akcjach ratowniczych, a także w szkoleniach i ćwiczeniach.
- mając na uwadze potrzebę zapewnienia właściwej identyfikacji strażaka ratownika OSP lub osoby posiadającej uprawnienie do świadczenia ratowniczego oraz potrzebę zabezpieczenia legitymacji przed fałszerstwem i zapewnienia jej właściwej ochrony.
Finansowanie ochotniczych straży pożarnych
Finansowanie ochotniczych straży pożarnych
Majątek ochotniczych straży pożarnych
Majątek ochotniczych straży pożarnych
Zmiany w przepisach
Zmiany w przepisach
W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.) w art. 21 w ust. 1 w pkt 44 po wyrazie "szkoleniach," dodaje się wyrazy "ćwiczeniach, działaniach ratowniczych,".
W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 869) wprowadza się następujące zmiany:
"2) zapewnianie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia oraz na rzecz ochrony ludności;
3) prowadzenie działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.";
"3. Obowiązki zawarte w ust. 1 i 2 dotyczą również gmin w zakresie sprawowania nadzoru nad zadaniami określonymi w art. 1 pkt 1.";
"1. Państwowa Straż Pożarna przetwarza w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, w szczególności w SWD PSP, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań wynikających z ustawy, dane osobowe uzyskane w związku z prowadzeniem działań ratowniczych oraz obsługą zgłoszeń alarmowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o systemie powiadamiania ratunkowego, w tym dane osobowe osoby zgłaszającej oraz osób, których zgłoszenie dotyczy.
2. Jednostka organizacyjna Państwowej Straży Pożarnej, w związku z przetwarzaniem danych osobowych, o których mowa w ust. 1, wykonuje obowiązek, o którym mowa w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2 oraz Dz. Urz. UE L 74 z 04.03.2021, str. 35), zwanego dalej "rozporządzeniem 2016/679", przez udostępnienie informacji w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej lub na swojej stronie internetowej lub w widocznym miejscu w siedzibie.";
"6. Przepisy art. 14h oraz art. 14ha stosuje się odpowiednio do przetwarzania danych osobowych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-8.";
"2. Organizację i zadania ochotniczych straży pożarnych określa odrębna ustawa.";
"4) organizowanie systemów teleinformatycznych, ostrzegania i alarmowania ludności oraz współdziałania podmiotów biorących udział w działaniach ratowniczych.";
"Uprawnienia strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej";
"Strażakowi jednostki ochrony przeciwpożarowej, zwanemu dalej "osobą poszkodowaną", który w związku z udziałem w działaniach ratowniczych, szkoleniach lub ćwiczeniach doznał uszczerbku na zdrowiu lub poniósł szkodę w mieniu, przysługuje:",
"2) strażacy jednostek ochrony przeciwpożarowej biorący udział w działaniach ratowniczych lub wykonujący inne zadania związane z ochroną przeciwpożarową;";
"Koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej, z wyłączeniem ochotniczych straży pożarnych, są pokrywane z:";
"1. Budżet państwa uczestniczy w kosztach funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 2-5 i 8, jeżeli jednostki te działają w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.",
"3. Finansowanie ochotniczych straży pożarnych z budżetu państwa odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490).";
"1. Środki finansowe przekazane Komendantowi Głównemu Państwowej Straży Pożarnej na podstawie przepisów art. 38 ust. 1 są przeznaczone wyłącznie na cele ochrony przeciwpożarowej.".
W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1940) w art. 7 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) akcjach ratowniczych - rozumie się przez to działania organizowane i kierowane przez Państwową Straż Pożarną;".
W ustawie z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 138) wprowadza się następujące zmiany:
"Art. 17c. Nagrodą za wybitne osiągnięcia w realizacji zadań wynikających z bycia członkiem ochotniczej straży pożarnej jest Krzyż Świętego Floriana.";
"8. Wnioski o nadanie Krzyża Świętego Floriana przedstawia Prezydentowi minister właściwy do spraw wewnętrznych.".
W ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 2333 i 2448) wprowadza się następujące zmiany:
"2a. Minister właściwy do spraw wewnętrznych po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywiadu oraz Minister Sprawiedliwości, każdy w zakresie swojego działania, określą, w drodze rozporządzenia, organy, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, oraz organ emerytalny, o którym mowa w art. 48a, zakres ich działania, stopień dysponenta środków, siedzibę organu, strukturę organizacyjną oraz sposób powoływania i odwoływania organu oraz jego zastępców, mając na uwadze zapewnienie prawidłowego wykonywania czynności związanych z ustalaniem prawa do zaopatrzenia emerytalnego i wysokości świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia.";
"Art. 48a. Organ emerytalny określony na podstawie art. 32 ust. 2a przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych wypłaca świadczenia ratownicze, o których mowa w art. 16 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490) oraz w art. 11a ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 1084 oraz z 2021 r. poz. 2490).".
W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
"4) w odniesieniu do taryf dla energii elektrycznej - realizację przedsięwzięć z zakresu ochrony przeciwpożarowej.",
"4a. Przedsiębiorstwo energetyczne tworzy odrębną grupę taryfową dla odbiorców energii elektrycznej przyłączonych do sieci, niezależnie od poziomu napięcia znamionowego sieci, będących jednostkami ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490), biorąc pod uwagę znaczenie tych jednostek dla realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem.";
"3. Minister właściwy do spraw energii określi, w drodze rozporządzenia, sposób kształtowania i kalkulacji taryf dla energii elektrycznej oraz sposób rozliczeń w obrocie energią elektryczną, biorąc pod uwagę: politykę energetyczną państwa, zapewnienie pokrycia uzasadnionych kosztów przedsiębiorstw energetycznych, w tym kosztów ich rozwoju, realizację przedsięwzięć z zakresu ochrony przeciwpożarowej, ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen i opłat, poprawę efektywności dostarczania i wykorzystywania energii elektrycznej, równoprawne traktowanie odbiorców, eliminowanie subsydiowania skrośnego oraz przejrzystość cen i stawek opłat.".
W ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1863) po art. 37a dodaje się art. 37aa w brzmieniu:
"Art. 37aa. Prowadzenie działań ratowniczych przez ochotnicze straże pożarne na jednostkach pływających wyposażonych w napęd mechaniczny o mocy silnika do 20 kW oraz długości kadłuba do 7,5 m nie wymaga posiadania dokumentu kwalifikacyjnego wydawanego przez właściwy polski związek sportowy.".
W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057 oraz z 2021 r. poz. 1038, 1243 i 1535) w art. 22 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
"1a. Warunek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy ochotniczych straży pożarnych.".
W ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171) w art. 3 w pkt 1 po lit. f dodaje się przecinek i lit. g w brzmieniu:
"g) o których mowa w art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490)".
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1212, 1997, 2269 i 2328) w art. 26 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
"3) jednostkę organizacyjną służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych lub nadzorowanych przez tego ministra - w zakresie szkolenia osób na potrzeby tych służb oraz strażaków ratowników ochotniczej straży pożarnej, na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490).".
W ustawie z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 1084) po art. 11 dodaje się art. 11a-11d w brzmieniu:
"Art. 11a. 1. Ratownikowi górskiemu przysługuje świadczenie ratownicze w wysokości 200 złotych, pod warunkiem że:
1) osiągnął 65. rok życia - w przypadku mężczyzn oraz 60. rok życia - w przypadku kobiet oraz
2) przez co najmniej 25 lat - w przypadku mężczyzn oraz 20 lat - w przypadku kobiet wykonywał działania ratownicze podejmowane w ramach ratownictwa górskiego jako członek podmiotu uprawnionego do wykonywania ratownictwa górskiego i nie był zatrudniony do wykonywania tych działań.
2. Wysokość świadczenia ratowniczego, o którym mowa w ust. 1, podlega corocznej waloryzacji na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490).
3. Do okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, ratownikowi górskiemu wlicza się okres wykonywania przed dniem 1 stycznia 2012 r. działań ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego jako członek specjalistycznej organizacji ratowniczej - Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego lub Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, o ile nie był zatrudniony do wykonywania tych działań.
4. Przy ustalaniu okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie jest wymagane zachowanie ciągłości wykonywania działań ratowniczych, pod warunkiem że działania ratownicze były wykonywane co najmniej raz w roku.
Art. 11b. 1. Przyznanie prawa do świadczenia ratowniczego, jego wypłata oraz obsługa następuje na zasadach określonych w art. 16 ust. 6 oraz art. 17-22 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych.
2. Wraz z wnioskiem w sprawie przyznania świadczenia ratowniczego należy przedłożyć dokumenty potwierdzające spełnienie warunków, o których mowa w art. 11a ust. 1 pkt 2 i ust. 3.
3. Spełnienie warunku, o którym mowa w art. 11a ust. 1 pkt 2, potwierdza zaświadczenie o okresach wykonywania działań ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego wydane przez podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego.
4. Na żądanie organu przyznającego w rozumieniu ustawy, o której mowa w ust. 1, podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego przedkłada dokumenty, na podstawie których wydał zaświadczenie, o którym mowa w ust. 3.
5. Podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego jest zobowiązany do wskazania na piśmie przyczyn, z powodu których nie jest możliwe wydanie zaświadczenia, o którym mowa w ust. 3.
6. W przypadku wskazanym w ust. 5 spełnienie warunku, o którym mowa w art. 11a ust. 1 pkt 2, potwierdza się na podstawie pisemnych oświadczeń 3 ratowników górskich, którzy wykonywali działania ratownicze w ramach ratownictwa górskiego z osobą ubiegającą się o przyznanie świadczenia ratowniczego.
7. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
8. Podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego potwierdza fakt wykonywania działań ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego przez ratownika górskiego składającego oświadczenie, o którym mowa w ust. 6, w okresach wskazanych w tym oświadczeniu.
9. W przypadku, o którym mowa w art. 11a ust. 3, zaświadczenie o okresach wykonywania działań ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego wydaje Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe lub Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Przepisy ust. 2-8 stosuje się odpowiednio.
Art. 11c. 1. Świadczenie, o którym mowa w art. 11a ust. 1, przysługuje również członkowi specjalistycznej organizacji ratowniczej - Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego lub Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, który przed dniem 1 stycznia 2012 r.:
1) osiągnął 65. rok życia - w przypadku mężczyzn oraz 60. rok życia - w przypadku kobiet oraz
2) przez co najmniej 25 lat - w przypadku mężczyzn oraz 20 lat - w przypadku kobiet wykonywał działania ratownicze podejmowane w ramach ratownictwa górskiego i nie był zatrudniony do wykonywania tych działań.
2. Przepisy art. 11a ust. 3 i art. 11b stosuje się.
Art. 11d. Ratownikowi górskiemu, który przy wykonywaniu działań ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego doznał uszczerbku na zdrowiu lub poniósł szkodę w mieniu, oraz członkom jego rodziny przysługują świadczenia, o których mowa w art. 13 i art. 14 ustawy, o której mowa w art. 11b ust. 1.".
Przepisy dostosowujące, przejściowe i przepis końcowy
Przepisy dostosowujące, przejściowe i przepis końcowy
Uchwały, o których mowa w art. 15 ust. 2, podejmuje się po raz pierwszy w terminie do dnia 30 czerwca 2022 r.
Statuty ochotniczych straży pożarnych uchwalone przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują moc.
- przysługuje świadczenie ratownicze, o którym mowa w art. 16.
Pierwsza wypłata świadczeń ratowniczych dla osób, o których mowa w art. 16, art. 47 i art. 50, nastąpi nie później niż w terminie 9 miesięcy od pierwszego dnia miesiąca, w którym ustawa weszła w życie, z wyrównaniem od miesiąca przyznania prawa do świadczenia ratowniczego.
Pierwsza waloryzacja kwoty świadczenia ratowniczego zostanie przeprowadzona od dnia 1 marca 2023 r.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., z wyjątkiem art. 44, który wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2022 r.
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »
Pytania i odpowiedzi liczba obiektów na liście: (65)
Pytania i odpowiedzi liczba obiektów na liście: (65)
- Czy członkowi OSP, który ukończył 18 lat i został po raz pierwszy skierowany na szkolenie podstawowe, przysługuje ekwiwalent za udział w tym szkoleniu?
- Czy z budżetu gminy można finansować zakup środków spożywczych dla członków OSP z przeznaczeniem na długotrwałe akcje ratownicze?
- Czy można wypłacić ekwiwalent strażakowi OSP, który badania lekarskie odbył w trakcie trwania szkolenia podstawowego?
Akty prawne liczba obiektów na liście: (27)
Akty zmieniające liczba obiektów na liście: (1)
Akty zmieniane liczba obiektów na liście: (11)
Akty wykonawcze liczba obiektów na liście: (9)
- Legitymacja strażaka ratownika ochotniczej straży pożarnej lub osoby posiadającej uprawnienie do świadczenia ratowniczego.
- Przeprowadzanie okresowych badań lekarskich strażaka ratownika ochotniczej straży pożarnej oraz badań lekarskich kandydata na strażaka ratownika ochotniczej straży pożarnej
- Wniosek o przyznanie świadczenia ratowniczego
Akty uchylane liczba obiektów na liście: (6)
- Zasady kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczna.
- Organ emerytalny właściwy do ustalenia prawa do zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej oraz ich rodzin.
- Organ właściwy w sprawach zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz ich rodzin.