Rozdział 2 - Szczególne typy uczestnictwa w obrocie instrumentami finansowymi - Obrót instrumentami finansowymi.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.646 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 5 października 2023 r. do: 29 maja 2024 r.

Rozdział  2

Szczególne typy uczestnictwa w obrocie instrumentami finansowymi

Oddział  1

Banki powiernicze

Art.  119.  [Działalność powiernicza banków]

1. Za zezwoleniem Komisji bank z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może prowadzić rachunki papierów wartościowych, rachunki derywatów i rachunki zbiorcze (działalność powiernicza).

2. Prowadzenie przez bank rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych na terytorium innego państwa członkowskiego wymaga zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może być udzielone również w przypadku, gdy bank otrzymał już zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. W takim przypadku prowadzenie rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych odbywa się poza jednostką organizacyjną banku prowadzącą działalność maklerską.

4. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) dane osobowe o członkach zarządu i rady nadzorczej banku, jak również innych osobach, które odpowiadają za rozpoczęcie działalności objętej wnioskiem lub będą nią kierować, ich kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej;

2) w przypadku banku będącego spółką akcyjną - wskazanie akcjonariuszy posiadających co najmniej 10% ogólnej liczby głosów lub co najmniej 10% kapitału zakładowego;

3) informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec wnioskodawcy;

4) informację o wysokości funduszy własnych;

5) informację o posiadanych urządzeniach telekomunikacyjnych i warunkach lokalowych niezbędnych do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych;

6) informację o planowanej organizacji prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych;

7) oświadczenia osób, które będą kierować działalnością objętą wnioskiem, o nieuznaniu prawomocnym orzeczeniem za winne popełnienia przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstw lub wykroczeń określonych w art. 305, art. 307 lub art. 308 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, przestępstwa określonego w ustawach, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, oraz że w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku nie zostały ukarane w trybie administracyjnym przez właściwy organ nadzoru za naruszenie przepisów wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE, przepisów rozporządzenia 575/2013, przepisów wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE lub przepisów rozporządzenia 2019/2033.

5. Do wniosku załącza się:

1) statut banku i zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do właściwego rejestru;

2) regulamin prowadzenia rachunków papierów wartościowych, regulamin prowadzenia rachunków derywatów oraz regulamin prowadzenia rachunków zbiorczych;

3) regulamin ochrony przepływu informacji poufnych;

4) ostatnie roczne sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z tego badania;

5) opis systemu kontroli wewnętrznej i regulamin nadzoru zgodności działalności z prawem;

6) kopię umowy z Krajowym Depozytem o uczestnictwo w systemie rekompensat zawartej pod warunkiem uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności powierniczej.

5a. Oświadczenia, o których mowa w ust. 4 pkt 7 oraz w ust. 5 pkt 1, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

6. Działalnością banku polegającą na prowadzeniu rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych powinny kierować co najmniej dwie osoby posiadające wykształcenie wyższe, co najmniej trzyletni staż pracy w instytucjach rynku finansowego oraz dobrą opinię w związku ze sprawowanymi funkcjami.

7. Kapitał założycielski banku powierniczego nie może być niższy niż wskazany w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

8. Bank powierniczy obowiązany jest posiadać centralę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

9. Za centralę banku powierniczego uważa się jednostkę organizacyjną banku, w której w sposób stały wykonują działalność osoby kierujące działalnością banku polegającą na prowadzeniu rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych.

10. (uchylony).

Art.  120.  [Zakres zezwolenia]

Zezwolenie, o którym mowa w art. 119 ust. 1, zawiera firmę (nazwę) i siedzibę banku oraz termin rozpoczęcia działalności objętej zezwoleniem, nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia, w którym decyzja o udzieleniu zezwolenia stała się ostateczna.

Art.  121.  [Umowa o prowadzenie rachunku papierów wartościowych]

1. Klient banku powierniczego może w umowie, której przedmiotem jest prowadzenie rachunku papierów wartościowych, zastrzec, że rozliczenie na rachunku klienta transakcji zawartej na podstawie zlecenia klienta nastąpi po dostarczeniu bankowi przez klienta potwierdzenia tej transakcji.

2. Papiery wartościowe nabyte w wyniku transakcji, o której mowa w ust. 1, zostają zapisane na rachunku papierów wartościowych:

1) firmy inwestycyjnej, zagranicznej firmy inwestycyjnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zagranicznej osoby prawnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o której mowa w art. 31 ust. 1 pkt 2a, wykonujących bezpośrednio zlecenie na rynku regulowanym - w przypadku gdy zlecenie, o którym mowa w ust. 1, jest składane bezpośrednio w tej firmie inwestycyjnej, zagranicznej firmie inwestycyjnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zagranicznej osobie prawnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o której mowa w art. 31 ust. 1 pkt 2a, albo

2) firmy inwestycyjnej, zagranicznej firmy inwestycyjnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zagranicznej osoby prawnej nieprowadzącej działalności maklerskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o której mowa w art. 31 ust. 1 pkt 2a lub art. 115 ust. 1 - w przypadku gdy podmiot ten pośredniczy w przekazywaniu zlecenia klienta do podmiotów wymienionych w pkt 1;

- prowadzonym w celu ewidencjonowania papierów wartościowych nabywanych lub zbywanych na rzecz klientów, o których mowa w ust. 1.

3. Przeniesienie papierów wartościowych będących przedmiotem transakcji, o której mowa w ust. 1, pomiędzy rachunkiem papierów wartościowych podmiotu, o którym mowa w ust. 2, a rachunkiem papierów wartościowych klienta następuje po dostarczeniu zgodnych potwierdzeń tej transakcji przez klienta i ten podmiot przekazanych odpowiednio do banków prowadzących ich rachunki papierów wartościowych.

4. Papiery wartościowe zbyte w wyniku transakcji, o której mowa w ust. 1, pozostają zapisane na rachunku papierów wartościowych klienta do chwili wskazanej w dostarczonym przez niego potwierdzeniu transakcji.

5. W przypadku niedostarczenia zgodnych potwierdzeń transakcji, o której mowa w ust. 1, do dnia, w którym powinno nastąpić jej rozliczenie w depozycie papierów wartościowych, podmiot, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, odpowiada wobec podmiotu, który na rachunek klienta zawarł transakcję na rynku regulowanym, za zapłatę ceny oraz dostarczenie papierów wartościowych do rozliczenia. W przypadku gdy klient przekazuje zlecenie bezpośrednio podmiotowi, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, podmiot ten odpowiada za rozliczenie zawartej transakcji.

6. Przepisy ust. 1-5 nie mają zastosowania w przypadku, gdy przed rozliczeniem transakcji, o której mowa w ust. 1, w depozycie papierów wartościowych nastąpiło wygaśnięcie lub ustanie stosunku prawnego będącego podstawą świadczenia usług przez podmiot, o którym mowa w ust. 2, na rzecz klienta lub utrata przez ten podmiot uprawnień do prowadzenia działalności maklerskiej.

7. Przenoszenie papierów wartościowych w wyniku transakcji, o której mowa w ust. 1, oraz pożytków z tych papierów wartościowych pomiędzy rachunkami papierów wartościowych klienta banku powierniczego i podmiotu określonego w ust. 2 oraz pomiędzy rachunkami podmiotów, o których mowa w ust. 2, uważa się za dokonywane na rynku regulowanym.

8. Nabycie papierów wartościowych w wyniku transakcji, o której mowa w ust. 1, przez podmiot, o którym mowa w ust. 2, powoduje powstanie po stronie tego podmiotu obowiązków określonych w przepisach rozdziału 4 ustawy o ofercie publicznej wyłącznie w przypadku, gdy papiery te pozostają zapisane na jego rachunku papierów wartościowych, o którym mowa w ust. 2, w dniu następującym po dniu rozliczenia tej transakcji w depozycie papierów wartościowych.

9. Przepisy ust. 2-8 stosuje się odpowiednio do niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, z wyłączeniem instrumentów pochodnych.

10. Przepisy ust. 1-9 stosuje się odpowiednio do klienta firmy inwestycyjnej prowadzącej na jego rzecz rachunek papierów wartościowych oraz do firmy inwestycyjnej.

Art.  121a.  [Umowa o prowadzenie rachunku zbiorczego]

Przepis art. 121 stosuje się odpowiednio w przypadku zamieszczenia w umowie o prowadzenie rachunku zbiorczego zawartej z bankiem powierniczym lub z firmą inwestycyjną zastrzeżenia, że rozliczenie na rachunku zbiorczym transakcji, zawartej na podstawie zlecenia posiadacza rachunku zbiorczego, nastąpi po dostarczeniu, odpowiednio, bankowi powierniczemu lub firmie inwestycyjnej potwierdzenia tej transakcji.

Art.  122.  [Uprawnienia kontrolne Komisji]

1. 194  Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela, osoby uprawnione do reprezentowania banku powierniczego lub wchodzące w skład jego statutowych organów albo zatrudnione w banku powierniczym są obowiązane do niezwłocznego sporządzenia i przekazania, na koszt tego banku powierniczego, kopii dokumentów i innych nośników informacji oraz do udzielenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień dotyczących prowadzonej działalności powierniczej, w zakresie nadzoru sprawowanego przez Komisję nad zgodnością prowadzonej działalności z zasadami prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów lub rachunków zbiorczych, lub innej działalności, do której prowadzenia jest uprawniony ten bank w związku z posiadanym zezwoleniem na prowadzenie rachunków papierów wartościowych.

2. Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela bank powierniczy jest zobowiązany również do niezwłocznego przekazywania informacji dotyczących rejestrowanych na prowadzonych przez ten bank rachunkach bankowych środków pieniężnych stanowiących zabezpieczenia pożyczek instrumentów finansowych oraz środków pieniężnych stanowiących depozyt zabezpieczający w przypadku dokonywania transakcji instrumentami finansowymi, jeżeli z konstrukcji tego instrumentu wynika obowiązek posiadania depozytu zabezpieczającego.

3. W stosunku do oddziału banku powierniczego znajdującego się na terytorium innego państwa członkowskiego, Komisji przysługują w zakresie sprawowania nadzoru nad prowadzoną działalnością powierniczą uprawnienia określone w ust. 1. Wykonanie uprawnień następuje po uprzednim pisemnym poinformowaniu właściwego organu nadzoru w państwie, na którego terytorium znajduje się oddział banku powierniczego.

Art.  123.  [Odesłanie]

W zakresie nieuregulowanym w niniejszym oddziale do banku powierniczego oraz do wykonywania nadzoru nad takim bankiem stosuje się odpowiednio przepisy art. 83a ust. 4 i 4a, art. 85, art. 86, art. 89, art. 90, art. 92 i art. 104.

Art.  123a.  ¹⁹⁵ [Zezwolenie na prowadzenie przez bank powierniczy pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych]

1. Za zezwoleniem Komisji bank powierniczy może wykonywać czynności określone w art. 69 ust. 2 pkt 1 i 2 w zakresie pośrednictwa w zawieraniu transakcji pożyczek papierów wartościowych w rozumieniu art. 3 pkt 7 rozporządzenia 2015/2365 dla klientów, przez przyjmowanie i przekazywanie zleceń dotyczących pożyczek papierów wartościowych, zawieranie transakcji pożyczek papierów wartościowych w imieniu własnym i na rzecz dającego zlecenie albo w imieniu i na rzecz dającego zlecenie (pośrednictwo w pożyczkach papierów wartościowych).

2. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) dane osobowe członków zarządu banku powierniczego, którzy odpowiadają za rozpoczęcie wykonywania czynności objętej wnioskiem lub będą nią kierować;

2) informacje, o których mowa w art. 4 rozporządzenia 2017/1943, z wyłączeniem informacji dotyczących członków zarządu i rady nadzorczej banku powierniczego;

3) oświadczenia osób, które odpowiadają za rozpoczęcie wykonywania czynności objętej wnioskiem lub będą nią kierować, o nieuznaniu prawomocnym orzeczeniem za winne popełnienia przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstw lub wykroczeń określonych w art. 305, art. 307 lub art. 308 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, przestępstwa określonego w ustawach, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, oraz że w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku nie zostały ukarane w trybie administracyjnym przez właściwy organ nadzoru za naruszenie przepisów wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE lub przepisów rozporządzenia 575/2013;

4) informacje, o których mowa w art. 6 lit. c, e, f oraz h-l rozporządzenia 2017/1943.

3. Do wniosku o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, załącza się:

1) statut banku powierniczego i zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do właściwego rejestru;

2) projekt regulaminu prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych obejmujący wykonywanie czynności pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych;

3) projekt regulaminu ochrony przepływu informacji poufnych oraz stanowiących tajemnicę zawodową;

4) projekt procedur oraz opis rozwiązań i systemów, o których mowa w art. 16 ust. 2 rozporządzenia 596/2014;

5) kopię umowy z Krajowym Depozytem o uczestnictwo w systemie rekompensat zawartej pod warunkiem uzyskania zezwolenia na wykonywanie czynności objętej wnioskiem.

4. Oświadczenia, o których mowa w ust. 2 pkt 3, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Art.  123b.  ¹⁹⁶ [Złożenie wniosku o zezwolenie na prowadzenie pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych wraz z wnioskiem o zezwolenie na prowadzenie działalności powierniczej]

1. Bank z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który składa wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w art. 119 ust. 1, może jednocześnie złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w art. 123a ust. 1.

2. Zezwolenie, o którym mowa w art. 123a ust. 1, nie może być udzielone wyłącznie na wykonywanie pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych.

Art.  123c.  ¹⁹⁷ [Brak kwalifikacji działalności banku powierniczego jako działalności maklerskiej]

 Wykonywanie przez bank powierniczy, zgodnie z art. 123a, czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkt 1 i 2, nie stanowi działalności maklerskiej.

Art.  123d.  ¹⁹⁸ [Przepisy stosowane do banku powierniczego wykonującego czynności pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych]

1. Do banku powierniczego wykonującego czynności pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych stosuje się odpowiednio przepisy art. 3a, art. 73 ust. 1, 5j-5° i 6a, art. 73a ust. 1-5 i 9, art. 73b-73d, art. 74b, art. 74c, art. 79-81a, art. 81c, art. 81d, art. 81f, art. 82a, art. 83a ust. 1-5, art. 83b, art. 83c ust. 1-4, art. 83d ust. 1 i 6, art. 83e, art. 83f, art. 83h, art. 83i, art. 83j ust. 1, 2 i 4, art. 83ja, art. 83k oraz art. 88.

2. Do banku powierniczego wykonującego czynności pośrednictwa w pożyczkach papierów wartościowych stosuje się bezpośrednio obowiązujące przepisy prawa Unii Europejskiej odnoszące się do wykonywania czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz art. 119 ust. 1, a w zakresie nieuregulowanym w tych przepisach odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

Oddział  2

Kluby inwestorów

Art.  124.  [Utworzenie i działalność klubu inwestora]

1. Osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zrzeszać się w klubach inwestora. W jednym klubie inwestora może być zrzeszonych nie mniej niż 3 i nie więcej niż 20 osób.

2. W umowie, o której mowa w ust. 1, członkowie klubu inwestora zobowiązują się do:

1) wspólnego działania w celu zdobywania wiedzy o zasadach inwestowania w obrocie zorganizowanym, w szczególności przez wspólne inwestowanie w zdematerializowane papiery wartościowe lub inne instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym;

2) nieuczestniczenia w innych klubach inwestora;

3) niezaciągania w związku z działalnością klubu inwestora zobowiązań o łącznej wartości przewyższającej wartość aktywów zgromadzonych na prowadzonych dla klubu inwestora rachunkach papierów wartościowych, rachunkach derywatów i rachunkach pieniężnych służących do ich obsługi.

3. Każdemu członkowi klubu inwestora przysługuje prawo wniesienia w ciągu roku kalendarzowego na rachunki pieniężne służące do obsługi prowadzonych dla tego klubu rachunków papierów wartościowych lub rachunków derywatów środków pieniężnych w łącznej wysokości nie wyższej niż 20 000 zł.

4. Klub inwestora ani jego członkowie nie są przedsiębiorcami.

5. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1-4 do umowy, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy art. 860-864, art. 865 § 1 i art. 866-875 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

¹⁹⁴ Art. 122 ust. 1 zmieniony przez art. 17 pkt 59 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.

¹⁹⁵ Art. 123a dodany przez art. 17 pkt 60 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.

¹⁹⁶ Art. 123b dodany przez art. 17 pkt 60 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.

¹⁹⁷ Art. 123c dodany przez art. 17 pkt 60 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.

¹⁹⁸ Art. 123d dodany przez art. 17 pkt 60 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.