Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Obrona Ojczyzny.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2024.248 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 23 lutego 2024 r.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Art. 119. [Dane określane dla stanowiska służbowego żołnierza zawodowego; Karta Opisu Stanowiska Służbowego]
1.
Dla stanowiska służbowego żołnierza zawodowego określa się:1)
nazwę;2)
stopień etatowy;3)
grupę lub grupy uposażenia;4)
korpus osobowy;5)
grupę osobową;6)
specjalność wojskową.2.
Dla każdego stanowiska służbowego sporządza się Kartę Opisu Stanowiska Służbowego, w której określa się niezbędne wymogi i kwalifikacje uwzględniane przy wyznaczeniu na stanowisko.3.
Przepisu ust. 2 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych, o których mowa w art. 201 ust. 2.1.
Przewidziane w ustawie uprawnienia i obowiązki dowódców jednostek wojskowych w stosunku do żołnierzy zawodowych:1)
pełniących zawodową służbę wojskową w komórkach organizacyjnych lub jednostkach organizacyjnych - przysługują odpowiednio dyrektorom (szefom, komendantom, kierownikom, prezesom) tych komórek lub jednostek;2)
zajmujących stanowiska dowódców jednostek wojskowych (dyrektorów, szefów, komendantów, kierowników, prezesów) - przysługują ich bezpośrednim przełożonym;3)
pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo Służbie Wywiadu Wojskowego - przysługują odpowiednio Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego.2.
Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową w czasie oddelegowania.Art. 121. [Pierwszeństwo w powołaniu do zawodowej służby wojskowej; limit nieobsadzonych stanowisk etatowych przeznaczonych dla żołnierzy zawodowych w jednostce wojskowej]
1.
Pierwszeństwo w powołaniu do zawodowej służby wojskowej mają osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową.2.
Dowódca jednostki wojskowej jest obowiązany zapewnić, aby liczba nieobsadzonych stanowisk etatowych przeznaczonych dla żołnierzy zawodowych w jednostce wojskowej nie przekraczała 5% ogólnej liczby stanowisk przeznaczonych dla tych żołnierzy.3.
Limit, o którym mowa w ust. 2, nie obowiązuje w przypadku, gdy brakuje osób zainteresowanych pełnieniem zawodowej służby wojskowej w danej jednostce.4.
W przypadku braku możliwości obsadzenia wakującego stanowiska przeznaczonego dla szeregowego zawodowego można na to stanowisko powołać żołnierza odbywającego dobrowolną zasadniczą służbę wojskową albo pełniącego służbę w aktywnej rezerwie.5.
W przypadku braku możliwości obsadzenia wakującego stanowiska w jednostce organizacyjnej Wojsk Obrony Terytorialnej, przeznaczonego dla żołnierza zawodowego, można na to stanowisko powołać żołnierza OT.1.
Od decyzji wydanych przez właściwe organy w sprawach określonych w ustawie żołnierz może wnieść odwołanie do organu wyższego stopnia, na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, i skargę do właściwego sądu administracyjnego, na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, 1705 i 1860).2.
Przepisu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się w sprawach:1)
mianowania na stopień wojskowy;2)
przeniesienia do innego korpusu osobowego lub do innej grupy osobowej;3)
skierowania do wykonywania zadań służbowych poza jednostką wojskową;4)
powierzenia czasowego pełnienia obowiązków służbowych na innym stanowisku.3.
Skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona na decyzje w sprawach:1)
powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej;2)
powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych;3)
wyznaczenia i przeniesienia na stanowisko służbowe oraz zwolnienia ze stanowiska służbowego, a także przeniesienia do dyspozycji;4)
delegowania do pełnienia obowiązków.4.
Wystąpienia w sprawach wynikających ze stosunku służbowego, z wyjątkiem spraw wymienionych w ust. 1, oraz przypadków określonych w ustawie, żołnierz może wnosić tylko drogą służbową.5.
W postępowaniach, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się obowiązku doręczenia korespondencji przy wykorzystaniu publicznej usługi hybrydowej albo publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, o których mowa w ustawie z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 285, 1860 i 2699).6.
Decyzje i rozkazy personalne wydaje się w formie indywidualnej lub zbiorowej. W przypadku sporządzenia decyzji lub rozkazu personalnego w formie zbiorowej, wyciąg z tej decyzji lub rozkazu jest z nimi równoznaczny. W przypadkach sporządzenia decyzji lub rozkazu personalnego albo wyciągu z tej decyzji lub rozkazu personalnego, ich wydruk wykonany z ewidencji wojskowej prowadzonej w postaci elektronicznej, o której mowa w art. 70 ust. 1, jest, z wyjątkiem spraw związanych z powołaniem do zawodowej służby wojskowej oraz zwolnienia z tej służby, z nimi równoznaczny.Art. 123. [Dowódca jednostki wojskowej jako organ w postępowaniu administracyjnym i strona w postępowaniu cywilnym]
Organem właściwym w postępowaniu administracyjnym oraz stroną w postępowaniu cywilnym, w sprawach związanych z wykonywaniem zadań na podstawie niniejszej ustawy, jest dowódca jednostki wojskowej, z której działalnością jest związany przedmiot postępowania.
1.
Roszczenia wynikające z przepisów ustawy przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.2.
Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933).1.
Do orzekania o zdolności do służby wojskowej w trakcie jej pełnienia właściwe są wojskowe komisje lekarskie.2.
Niezależnie od orzekania, o którym mowa w ust. 1, wojskowe komisje lekarskie orzekają również o:1)
zdolności do pełnienia służby poza granicami państwa;2)
zdolności do pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych;3)
potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego;4)
ustaleniu związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową;5)
prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego.3.
W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, kieruje go do wojskowej komisji lekarskiej właściwej ze względu na miejsce stacjonowania jednostki wojskowej lub pododdziału jednostki wojskowej, a w przypadku określania zdolności do służby w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych oraz rodzajach wojsk - do właściwej rzeczowo wojskowej komisji lekarskiej oraz przesyła w załączeniu posiadaną dokumentację medyczną dotyczącą stanu zdrowia osoby skierowanej.4.
Do orzekania przez wojskowe komisje lekarskie w stosunku do żołnierzy stosuje się odpowiednio przepisy art. 61 i art. 84 oraz przepisy wydane na podstawie art. 87 ust. 3.1.
Żołnierza w czynnej służbie wojskowej poddaje się badaniom psychologicznym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań do pełnienia czynnej służby wojskowej na stanowisku wymagającym szczególnych predyspozycji psychofizycznych.2.
Do przeprowadzania badań psychologicznych stosuje się odpowiednio art. 88.1.
W czasie pełnienia czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem służby pełnionej w razie mobilizacji i w czasie wojny, żołnierz podlega opiniowaniu służbowemu przez przełożonego.2.
Opiniowanie służbowe:1)
przeprowadza się corocznie - w przypadku żołnierza zawodowego;2)
ma na celu, oprócz oceny jego wywiązywania się z obowiązków na stanowisku służbowym lub wykonywania zadań, również:a)
ocenę jego kompetencji i predyspozycji,b)
ocenę jego postawy i zachowania poza godzinami służby,c)
wyznaczenie kierunków rozwoju zawodowego i określenie potrzeb szkoleniowych opiniowanego żołnierza.3.
Przełożony, na podstawie ocen, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wystawia ogólną ocenę opiniowanego żołnierza, wyrażoną przy zastosowaniu następującej skali ocen:1)
wzorowa (6);2)
bardzo dobra (5);3)
dobra (4);4)
dostateczna (3);5)
niedostateczna (2).4.
Do opiniowania służbowego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. Opiniowany żołnierz w trakcie opiniowania służbowego występuje osobiście i nie może być reprezentowany przez pełnomocnika.5.
W przypadku żołnierzy, których stosunek służbowy lub wykonywanie zawodu są unormowane w odrębnych przepisach, opiniowanie służbowe tych żołnierzy prowadzi się niezależnie od tych przepisów.6.
Od opinii służbowej żołnierzowi, o którym mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego.7.
Wyższy przełożony może opinię służbową, od której wniesiono odwołanie:1)
utrzymać w mocy;2)
zmienić lub uzupełnić;3)
uchylić i wydać nową;4)
uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej wydania.8.
Wyższy przełożony może zmienić opinię służbową na niekorzyść żołnierza wyłącznie w przypadku ujawnienia okoliczności lub faktów mających negatywny wpływ na wynik opinii służbowej, które nie były znane opiniującemu w dniu wydania opinii, od której wniesiono odwołanie.9.
Opinia służbowa wydana wskutek odwołania jest ostateczna, chyba że żołnierz uzyskał ogólną ocenę niedostateczną. W takim przypadku żołnierz może wystąpić do dowódcy jednostki wojskowej z wnioskiem o zweryfikowanie tej opinii.10.
W przypadku osób pełniących służbę na stanowisku zastępcy dowódcy jednostki wojskowej wniosek o weryfikację opinii jest kierowany do wyższego przełożonego rozpatrującego odwołanie.11.
W przypadku wystąpienia przez żołnierza z wnioskiem o zweryfikowanie opinii służbowej dowódca jednostki wojskowej może powołać komisję w celu zbadania zasadności wniosku i po zapoznaniu się z opinią komisji, o ile została ona powołana, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku, może opinię:1)
utrzymać w mocy;2)
zmienić lub uzupełnić;3)
uchylić i wydać nową;4)
uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej sporządzenia.12.
Żołnierz wyznaczony na stanowisko służbowe poza granicami państwa albo w międzynarodowej strukturze wojskowej dyslokowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega opiniowaniu służbowemu według trybu obowiązującego w miejscu pełnienia służby.13.
Dowódca jednostki wojskowej może z urzędu lub na polecenie wyższego przełożonego uchylić albo zmienić każdą opinię służbową, jeżeli:1)
wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na to opiniowanie w trakcie przeprowadzania opiniowania a nieznane opiniującemu;2)
nie było podstaw prawnych do wydania opinii służbowej;3)
opinia służbowa zawiera oczywiste błędy lub omyłki.14.
Od decyzji wydanej na skutek postępowania, o którym mowa w ust. 13, przysługuje odwołanie.15.
Za przygotowanie i przebieg procesu opiniowania służbowego żołnierza odpowiada:1)
w jednostce wojskowej - dowódca jednostki wojskowej;2)
skierowanego do służby poza granicami państwa - przełożony w jednostce wojskowej, w której żołnierz zajmuje ostatnie stanowisko służbowe przed skierowaniem do służby poza granicami państwa;3)
w instytucji krajowej lub zagranicznej - kierownik jednostki, do której żołnierz zawodowy został oddelegowany;4)
w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego - odpowiednio Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szef Służby Wywiadu Wojskowego.16.
Opinię służbową o żołnierzu udostępnia się w przypadku wystąpienia o nią przez sąd, prokuratora, Żandarmerię Wojskową, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Policję, Agencję Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Straż Graniczną, rzecznika dyscyplinarnego lub rzecznika dyscypliny finansów publicznych - w przypadku gdy podmioty te prowadzą postępowanie dotyczące tego żołnierza.17.
Przepisów ust. 1-16 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów do spraw wojskowych.18.
Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:1)
sposób i tryb opiniowania żołnierzy, o których mowa w ust. 1,2)
terminy opiniowania służbowego,3)
sposób i tryb wnoszenia odwołania od opinii służbowej,4)
wzór arkusza opinii służbowej,5)
sposób doręczania opinii służbowej- uwzględniając zróżnicowany charakter służby i wykonywanych zadań w ramach jej pełnienia, aby wzór arkusza opinii służbowej zawierał wszystkie dane niezbędne do jej sporządzenia oraz umożliwiał opiniowanemu wypowiedzenie się w sprawie dalszego przebiegu służby, a także aby opiniowanie było oparte na zasadzie jawności dla opiniowanego.
1.
Żołnierza pełniącego służbę wojskową zwalnia się ze służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz służby pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, w przypadku:1)
upływu czasu jej pełnienia;2)
osiągnięcia wieku, w którym przestaje podlegać obowiązkowi służby wojskowej;3)
utraty albo zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;4)
ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby wojskowej;5)
utraty stopnia wojskowego albo degradacji;6)
prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia ze służby;7)
wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;8)
prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;9)
skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;10)
otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny niedostatecznej;11)
nieukończenia szkolenia podstawowego lub niezłożenia przysięgi wojskowej w przypadku żołnierzy, o których mowa w art. 173 ust. 1;12)
niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego na stanowisko w innej jednostce wojskowej w przypadku rozformowania jednostki wojskowej, w której pełnił tę służbę;13)
niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego w przypadku skreślenia w etacie jednostki wojskowej stanowiska służbowego, na które był wyznaczony;14)
odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub na badania psychologiczne, niezgłoszenia się do tej komisji lub na te badania w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom, do których żołnierz został zobowiązany.2.
Żołnierza, o którym mowa w ust. 1, można zwolnić ze służby wojskowej przed upływem czasu jej trwania w przypadku:1)
zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych;2)
odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi poświadczenia bezpieczeństwa, lub niewyrażenia przez żołnierza zgody na przeprowadzenie postępowania sprawdzającego;3)
braku możliwości wyznaczenia żołnierza na inne stanowisko służbowe w tej samej lub innej jednostce wojskowej, odpowiadające jego przygotowaniu zawodowemu oraz kwalifikacjom i umiejętnościom przydatnym w Siłach Zbrojnych;4)
otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny dostatecznej;5)
złożenia przez niego, drogą służbową, pisemnego wniosku uzasadnionego szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi;6)
zachowania naruszającego godność i honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby;7)
zachowania godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych.3.
Osobę, która sprawuje mandat radnego, można zwolnić z czynnej służby wojskowej oraz aktywnej rezerwy przed upływem czasu jej trwania również w przypadku, gdy prowadzona przez nią aktywność polityczna lub społeczna godzi w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych.4.
Żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej oraz służby w aktywnej rezerwie dowódca jednostki wojskowej przenosi do pasywnej rezerwy.5.
Dzień zwolnienia żołnierza pełniącego służbę w aktywnej rezerwie ze służby określa dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę, przy czym jeżeli zwolnienie następuje na wniosek żołnierza aktywnej rezerwy, dzień ten nie może przypadać w terminie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku.6.
Jeżeli zachowania, o których mowa w ust. 2 pkt 6 i 7, skutkują wszczęciem przeciwko żołnierzowi postępowania karnego, zwolnienie ze służby wojskowej może nastąpić przed wydaniem prawomocnego orzeczenia w sprawie.7.
W przypadku gdy żołnierz, o którym mowa w ust. 6, nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu, po zakończeniu postępowania karnego przywraca się go do służby, o ile zostanie uznany przez wojskową komisję lekarską za zdolnego do służby wojskowej. Żołnierz ten otrzymuje uposażenie równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem i obligatoryjne podwyżki wprowadzone w okresie trwania postępowania.8.
Prawo do uposażenia, o którym mowa w ust. 7, powstaje z dniem podjęcia służby.9.
Okresu pozostawania poza służbą z przyczyn, o których mowa w ust. 6, za który żołnierz nie otrzymał uposażenia, a następnie został przywrócony do służby wojskowej, nie uważa się za przerwę w służbie w zakresie uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego jej biegu.10.
Stosunek służbowy wygasa w przypadku, gdy żołnierz:1)
zmarł;2)
został uznany za zmarłego;3)
zaginął.11.
W przypadkach, o których mowa w ust. 10, żołnierza skreśla się z ewidencji wojskowej.