Rozdział 4 - Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki wychowawcze - Niektóre publiczne placówki systemu oświaty.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.651

Akt obowiązujący

Wersja od: 5 kwietnia 2023 r.

Rozdział  4

Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki wychowawcze

§ 36. [Osoby korzystające ze specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych] Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży:

1) niesłyszących i słabosłyszących;

2) niewidomych i słabowidzących;

3) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;

4) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym;

5) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;

6) z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

§  37.  [Szczególne wymagania osób korzystających ze specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych]

1. Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży, którzy:

1) wymagają stosowania specjalnych oddziaływań wychowawczych, pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęć rewalidacyjnych oraz

2) posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w § 36, i którzy z powodu tej niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do szkoły w miejscu zamieszkania.

2. Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze mogą być również prowadzone dla dzieci, które:

1) wymagają stosowania specjalnych oddziaływań wychowawczych, pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęć rewalidacyjnych oraz

2) posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w § 36, i które z powodu tej niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do przedszkola w miejscu zamieszkania.

3. Pobyt wychowanka w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym może trwać do czasu zakończenia wychowania przedszkolnego lub ukończenia nauki w szkole wchodzącej w skład tego ośrodka lub w szkole, o której mowa w § 40 ust. 4, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym wychowanek kończy 24. rok życia.

§ 38. [Osoby korzystające ze specjalnych ośrodków wychowawczych] Specjalne ośrodki wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży:

1) niesłyszących i słabosłyszących;

2) niewidomych i słabowidzących;

3) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;

4) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym;

5) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;

6) z niepełnosprawnościami sprzężonymi;

7) zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

§  39.  [Szczególne wymagania osób korzystających ze specjalnych ośrodków wychowawczych]

1. Specjalne ośrodki wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży, którzy:

1) wymagają stosowania specjalnych oddziaływań wychowawczych, pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz odpowiednio zajęć rewalidacyjnych lub oddziaływań socjoterapeutycznych oraz

2) posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w § 38 pkt 1-6, lub zagrożenie niedostosowaniem społecznym oraz którzy z powodu tej niepełnosprawności lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym nie mogą uczęszczać do szkoły w miejscu zamieszkania.

2. W uzasadnionych przypadkach dzieci i młodzież, o których mowa w ust. 1, mogą uczęszczać do specjalnego ośrodka wychowawczego w miejscu zamieszkania.

3. Wychowankami specjalnego ośrodka wychowawczego są dzieci i młodzież uczęszczający do szkoły podstawowej lub szkoły ponadpodstawowej, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym wychowanek kończy:

1) 24. rok życia - w przypadku wychowanków z niepełnosprawnością;

2) 21. rok życia - w przypadku wychowanków zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

4. Specjalny ośrodek wychowawczy zapewnia wychowankom warunki do spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki poza tym ośrodkiem.

§  40.  [Placówki wchodzące w skład specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego]

1. W skład specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego wchodzi co najmniej szkoła podstawowa specjalna lub szkoła ponadpodstawowa specjalna.

2. W skład specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego może również wchodzić przedszkole specjalne.

3. Wychowanek specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego uczęszcza do szkoły funkcjonującej w tym ośrodku albo przedszkola funkcjonującego w tym ośrodku, jeżeli takie przedszkole zostało utworzone.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu pozytywnej opinii zespołu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 ustawy, i za zgodą organu prowadzącego specjalny ośrodek szkolno--wychowawczy, wychowanek tego ośrodka może uczęszczać do szkoły ponadpodstawowej funkcjonującej poza tym ośrodkiem.

5. W przypadku gdy w przedszkolu lub szkole funkcjonujących w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym są wolne miejsca, za zgodą organu prowadzącego specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy mogą do tego przedszkola lub tej szkoły uczęszczać również uczniowie niebędący wychowankami tego ośrodka posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w § 36.

6. W przypadku gdy w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym są wolne miejsca, za zgodą organu prowadzącego ten ośrodek w zajęciach, o których mowa w § 41 ust. 1 pkt 3, mogą uczestniczyć dzieci i młodzież niebędący wychowankami tego ośrodka posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność, o której mowa w § 36, lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej.

§  41.  [Zadania specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego i specjalnego ośrodka wychowawczego; zajęcia rewalidacyjne i profilaktyczno-wychowawcze]

1. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy:

1) rozpoznają indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, możliwości psychofizyczne i zainteresowania wychowanków;

2) na bieżąco monitorują poziom bezpieczeństwa wychowanków i efekty podejmowanych działań, w szczególności wychowawczych;

3) zapewniają udział wychowanków w zajęciach:

a) umożliwiających nabywanie umiejętności życiowych i społecznych ułatwiających prawidłowe funkcjonowanie w środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności po opuszczeniu odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego:

– rewalidacyjnych,

– profilaktyczno-wychowawczych,

– innych o charakterze terapeutycznym,

b) sportowych, turystycznych i rekreacyjnych, w tym w zajęciach organizowanych na świeżym powietrzu, o ile pozwalają na to warunki atmosferyczne,

c) kulturalno-oświatowych,

d) rozwijających zainteresowania;

4) wspierają wychowanków w okresie poprzedzającym opuszczenie odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego.

2. Zajęcia rewalidacyjne i profilaktyczno-wychowawcze, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. a tiret pierwsze i drugie, są ukierunkowane w szczególności na:

1) wspieranie wychowanków nowo przyjętych;

2) rozwijanie mocnych stron i zainteresowań wychowanków odpowiednio do ich możliwości psychofizycznych;

3) kształtowanie kompetencji indywidualnych i społecznych wychowanków oraz przygotowanie ich do samodzielnego funkcjonowania w życiu dorosłym i do aktywności zawodowej.

3. Zajęcia sportowe, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b, są organizowane w obiektach posiadających warunki odpowiednie do realizacji tych zajęć.

4. Zajęcia, o których mowa w ust. 1 pkt 3, są organizowane w siedzibie odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno--wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego lub poza tą siedzibą.

5. Nauczyciele, wychowawcy, psycholodzy, pedagodzy i inni specjaliści prowadzący zajęcia z wychowankiem w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym realizują z wychowankiem indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, o którym mowa w art. 127 ust. 3 ustawy.

§ 42. [Pomoc psychologiczno-pedagogiczna organizowana przez specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy] Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy organizują pomoc psychologiczno--pedagogiczną i udzielają jej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy, w tym zapewniają wychowankom pomoc w wyborze kierunku kształcenia i zawodu odpowiednio do ich indywidualnych potrzeb.

§  43.  [Grupa wychowawcza]

1. Podstawową formą organizacyjną pracy z wychowankami w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym jest grupa wychowawcza, w skład której wchodzą wychowankowie w zbliżonym wieku. Ustalając skład grupy wychowawczej, uwzględnia sią indywidualne potrzeby rozwojowe wychowanków.

2. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej w:

1) specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym - odpowiada liczbie uczniów w oddziale dla uczniów z określonym rodzajem niepełnosprawności odpowiednio przedszkola specjalnego lub szkoły specjalnej określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 111 ustawy;

2) specjalnym ośrodku wychowawczym - wynosi nie więcej niż 12.

3. Grupą wychowawczą opiekuje się wychowawca.

4. W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym można zatrudnić, za zgodą organu prowadzącego odpowiednio specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy lub specjalny ośrodek wychowawczy, pomoc wychowawcy do opieki nad grupą wychowawczą.

5. W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym zatrudnia się pomoc wychowawcy do opieki nad grupą wychowawczą, w skład której wchodzą uczęszczający do przedszkola lub klas I-IV szkoły podstawowej wychowankowie z:

1) niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym;

2) niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;

3) autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;

4) niepełnosprawnościami sprzężonymi.

§  44.  [Zatrudnianie psychologów i pedagogów w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym]

1. W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym zatrudnia się psychologów i pedagogów, a także, w zależności od potrzeb, innych specjalistów oraz osoby prowadzące zajęcia, o których mowa w § 41 ust. 1 pkt 3 lit. b-d.

2. Psychologa w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym zatrudnia się w wymiarze nie niższym niż 1 etat. Dopuszcza się zatrudnienie więcej niż jednego psychologa w łącznym wymiarze odpowiadającym co najmniej 1 etatowi.

3. Pedagoga w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym zatrudnia się w wymiarze nie niższym niż 1 etat. Dopuszcza się zatrudnienie więcej niż jednego pedagoga w łącznym wymiarze odpowiadającym co najmniej 1 etatowi.

4. W przypadku gdy liczba wychowanków w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym przekracza 36, wymiar etatu, o którym mowa w ust. 2 i 3, zwiększa się co najmniej o 1/4 na każdych kolejnych 12 wychowanków.

§ 45. [Zatrudnianie psychologów i pedagogów w specjalnym ośrodku wychowawczym] W specjalnym ośrodku wychowawczym zatrudnia się, w zależności od potrzeb, psychologa, pedagoga i innych specjalistów oraz osoby prowadzące zajęcia, o których mowa w § 41 ust. 1 pkt 3 lit. b-d.

§  46.  [Zapewnianie opieki całodobowej w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym]

1. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają wychowankom całodobową opiekę.

2. Pora nocna w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym trwa od godziny 22.00 do godziny 6.00.

3. Opieka w porze nocnej jest sprawowana w sposób zapewniający nadzór nad wychowankami i ich bezpieczeństwo.

4. Opiekę w porze nocnej sprawują co najmniej dwie osoby.

5. W przypadku gdy w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym przebywa więcej niż 48 wychowanków, liczbę osób sprawujących opiekę w porze nocnej zwiększa się co najmniej o jednego wychowawcę na każdych kolejnych 48 wychowanków.

6. Od zwiększenia liczby osób sprawujących opiekę w porze nocnej, o którym mowa w ust. 5, można odstąpić, jeżeli usytuowanie pokoi mieszkalnych wychowanków pozwala zapewnić nadzór nad wychowankami i ich bezpieczeństwo.

§  47.  [Pokoje mieszkalne i inne pomieszczenia w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym]

1. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy zapewniają pokoje mieszkalne przeznaczone dla nie więcej niż 4 wychowanków, urządzone we współpracy z wychowankami, zgodnie z ich potrzebami rozwojowymi i możliwościami psychofizycznymi. Pokoje mieszkalne są wyposażone co najmniej w:

1) łóżka lub tapczany, poduszki, kołdry i bieliznę pościelową;

2) szafkę do przechowywania rzeczy osobistych - osobną dla każdego wychowanka;

3) szafy ubraniowe.

2. W specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym znajdują się:

1) pomieszczenia rekreacyjno-wypoczynkowe odpowiednie do potrzeb grup wychowawczych;

2) pomieszczenie umożliwiające organizację spotkań całej społeczności odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno--wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego;

3) odpowiednio wyposażone pomieszczenia do prowadzenia zajęć, o których mowa w § 41 ust. 1 pkt 3, i do indywidualnej pracy z wychowankiem;

4) miejsce umożliwiające samodzielne przygotowywanie posiłków przez wychowanków, posiadające odpowiednie warunki do przechowywania i obróbki żywności;

5) pokój dla chorych;

6) miejsce umożliwiające wychowankom samodzielne pranie i suszenie rzeczy osobistych;

7) łazienki i toalety umożliwiające korzystanie z nich w sposób zapewniający intymność i zachowanie zasad higieny.

§  48.  [Kontakty z osobami spoza specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego]

1. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy:

1) zapewniają odpowiednie warunki umożliwiające wychowankom kontakt z osobami spoza odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego, z poszanowaniem prywatności wychowanków;

2) współpracują z rodzicami wychowanka.

2. W przypadku gdy częstotliwość i jakość kontaktów wychowanka z rodzicami wskazuje na trwałą przeszkodę w wykonywaniu władzy rodzicielskiej lub na rażące zaniedbywanie przez rodziców obowiązków wobec dziecka, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy występują do sądu opiekuńczego o zbadanie sytuacji dziecka.

3. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy współpracują z ośrodkami pomocy społecznej, centrami usług społecznych - w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych - i powiatowymi centrami pomocy rodzinie w celu zapewnienia usamodzielniającym się wychowankom pomocy, o której mowa w art. 88 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, oraz w zakresie wynikającym z innych potrzeb rodziny wychowanka.

§ 49. [Ocena efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej prowadzonej w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym oraz poziomu bezpieczeństwa wychowanków ośrodka] Dyrektor specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego i specjalnego ośrodka wychowawczego co najmniej dwa razy w roku ocenia:

1) efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej prowadzonej odpowiednio w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym;

2) poziom bezpieczeństwa wychowanków odpowiednio w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i specjalnym ośrodku wychowawczym.

§  50.  [Ocena zasadności dalszego pobytu wychowanka w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym albo specjalnym ośrodku wychowawczym]

1. Zespół, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 ustawy:

1) co najmniej dwa razy w roku ocenia zasadność dalszego pobytu wychowanka w specjalnym ośrodku szkolno--wychowawczym albo specjalnym ośrodku wychowawczym, w tym ocenia efekty zastosowanych dotychczas wobec wychowanka działań rewalidacyjnych, edukacyjnych lub terapeutycznych;

2) ustala, na wniosek rodziców wychowanka albo na wniosek pełnoletniego wychowanka:

a) zakres współpracy specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego albo specjalnego ośrodka wychowawczego z wychowankiem i jego rodziną po opuszczeniu przez wychowanka odpowiednio specjalnego ośrodka szkolno--wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego,

b) zakres współpracy specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego ze szkołą, do której wychowanek będzie uczęszczał po opuszczeniu specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego.

2. W przypadku gdy w wyniku oceny, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nie stwierdzono zasadności dalszego pobytu wychowanka w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym, dyrektor tego ośrodka informuje o tym rodziców wychowanka albo pełnoletniego wychowanka.

§  51.  [Organizacja pracy specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego albo specjalnego ośrodka wychowawczego]

1. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy prowadzą działalność przez cały rok szkolny. W organizacji pracy specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego i specjalnego ośrodka wychowawczego przewiduje się ferie szkolne.

2. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy i specjalny ośrodek wychowawczy, za zgodą organu prowadzącego, mogą prowadzić działalność również w okresie zimowej lub wiosennej przerwy świątecznej lub w okresie ferii szkolnych.

3. Wychowankowie poniżej 10. roku życia mogą przebywać w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym w okresie, o którym mowa w ust. 2, jedynie w przypadkach uzasadnionych sytuacją rodzinną.

§  52.  [Współpraca specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych ze szkołami ]

1. Specjalny ośrodek wychowawczy współpracuje ze szkołą, do której uczęszcza wychowanek, w zakresie opracowywania i realizowania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego, o którym mowa w art. 127 ust. 3 ustawy, w szczególności w zakresie zajęć rewalidacyjnych lub socjoterapeutycznych i oddziaływań wychowawczych.

2. Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy współpracuje ze szkołami ogólnodostępnymi w zakresie diagnozowania i rozwiązywania problemów dydaktyczno-wychowawczych uczniów z niepełnosprawnością uczęszczających do tych szkół.