Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Dz.U.2017.1348 t.j.
Akt utracił mocROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1
z dnia 6 czerwca 2014 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
ZAŁĄCZNIK Nr 2
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
1. Hałas
1.1. Hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:
a) poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową (wyjątkowo w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
b) maksymalny poziom dźwięku A,
c) szczytowy poziom dźwięku C.
1.2. Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu obowiązują jednocześnie i nie mogą przekraczać wartości podanych w pkt 1.3-1.5.
1.3. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy nie może przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie może przekraczać wartości 3,64 x 103 Pa2 x s lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, nie może przekraczać wartości 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie może przekraczać wartości 18,2 x 103 Pa2 x s.
1.4. Maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać wartości 115 dB.
1.5. Szczytowy poziom dźwięku C nie może przekraczać wartości 135 dB.
1.6. Wartości podane w pkt 1.3-1.5 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.
1.7. Definicje pojęć i metody pomiaru hałasu określają Polskie Normy.
2. Hałas ultradźwiękowy
2.1. Hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:
a) równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu ultradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
b) maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz.
2.2. Równoważne poziomy ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy, odniesione do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy oraz maksymalny poziom ciśnienia akustycznego nie mogą przekraczać wartości podanych w tabeli 1.
Tabela 1
| Częstotliwość środkowa pasm tercjowych kHz | Równoważny poziom ciśnienia akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy dB | Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego dB |
| 10; 12,5; 16 | 80 | 100 |
| 20 | 90 | 110 |
| 25 | 105 | 125 |
| 31,5; 40 | 110 | 130 |
2.3. Wartości podane w tabeli 1 obowiązują jednocześnie.
2.4. Wartości podane w tabeli 1 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.
2.5. Definicje pojęć i metody pomiaru hałasu ultradźwiękowego określają Polskie Normy.
B. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne i drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka
1. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne
1.1. Drgania na stanowisku pracy działające na organizm człowieka przez kończyny górne są charakteryzowane przez:
a) ekspozycję dzienną, wyrażoną w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych, skorygowanych częstotliwościowo przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (ahwx, ahwy, ahwz),
b) ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (ahwx, ahwy, ahwz),
1.2. Wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 2,8 m/s2.
1.3. Wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej nie może przekraczać 11,2 m/s2.
1.4. Wartości podane w pkt 1.2 i 1.3 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.
1.5. Definicje pojęć i metody pomiaru drgań działających na organizm człowieka przez kończyny górne określają Polskie Normy.
2. Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka
2.1. Drgania na stanowisku pracy o ogólnym działaniu na organizm człowieka są charakteryzowane przez:
a) ekspozycję dzienną, wyrażoną w postaci równoważnego energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, skorygowanego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4awx, 1,4awy, awz),
b) ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4awx, 1,4awy, awz).
2.2. Wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 0,8 m/s2.
2.3. Wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej nie może przekraczać 3,2 m/s2.
2.4. Wartości podane w pkt 2.2 i 2.3 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.
2.5. Definicje pojęć i metody pomiaru drgań o ogólnym działaniu na organizm człowieka określają Polskie Normy.
C. Mikroklimat
1. Mikroklimat gorący
1.1. Kryterium klasyfikacji środowiska termicznego do obszaru mikroklimatu gorącego jest wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) w zakresie powyżej +2,0.
1.2. Obciążenie termiczne w mikroklimacie gorącym określa się za pomocą wskaźnika WBGT wyrażonego w stopniach Celsjusza (°C).
1.3. Wartości WBGT nie mogą przekraczać w ciągu 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wartości dopuszczalnych podanych w tabeli 2.
Tabela 2
| Klasa tempa metabolizmu | Tempo metabolizmu | Wartości dopuszczalne WBGT | ||||
| Odniesienie do jednostki powierzchni skóry, W/m2 | Całkowite (przy średniej powierzchni skóry 1,8m2), W | Osoba zaaklimatyzowana w środowisku gorącym °C | Osoba niezaaklimatyzowana w środowisku gorącym °C | |||
| 0 (spoczynek) | M ≤ 65 | M ≤ 117 | 33 | 32 | ||
| 1 (praca lekka) | 65 <M ≤ 130 | 117 < M ≤ 234 | 30 | 29 | ||
| 2 (praca średnio ciężka) | 130 < M ≤ 200 | 234 < M ≤ 360 | 28 | 26 | ||
| 3 (praca ciężka) | 200<M≤260 | 360<M≤468 | nieodczuwalny ruch powietrza 25 | odczuwalny ruch powietrza 26 | nieodczuwalny ruch powietrza 22 | odczuwalny ruch powietrza 23 |
| 4 (praca bardzo ciężka) | M>260 | M>468 | 23 | 25 | 18 | 20 |
1.4. Definicje pojęć i metody pomiaru mikroklimatu gorącego określają Polskie Normy.
2. Mikroklimat zimny
2.1. Mikroklimat zimny odnosi się do warunków środowiska termicznego, dla których wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) wynosi -2,0 lub mniej.
2.2. Dopuszczalne wychłodzenie ogólne organizmu określa wartość wskaźnika IREQmin (m2·K·W-1), która zależy od warunków środowiska termicznego, metabolizmu (wydatku energetycznego) oraz parametrów odzieży (izolacyjności i przepuszczalności powietrza).
2.3. Dopuszczalne wychłodzenie miejscowe organizmu określa wskaźnik twc (°C). Wartości dopuszczalne czasu narażenia w zależności od wskaźnika twc określono w tabeli 3.
Tabela 3.Wartości dopuszczalne wskaźnika twc w zależności od czasu narażenia
2.4. Definicje pojęć oraz metody pomiaru i oceny mikroklimatu zimnego określają Polskie Normy.
D. Promieniowanie optyczne
1. Promieniowanie nielaserowe
1.1. Maksymalna dopuszczalna ekspozycja (MDE) - poziom promieniowania, na który w normalnych warunkach pracy mogą być eksponowane osoby bez doznawania szkodliwych skutków dla zdrowia; wartości MDE wyrażane są wielkościami wymienionymi w pkt 1.4.
1.2. Wartości MDE zależą od:
a) długości fali promieniowania,
b) czasu trwania ekspozycji,
c) rodzaju narażonego narządu (oko lub skóra),
d) kąta widzenia źródła promieniowania (w przypadku MDE dla oka i promieniowania z zakresu 300-1400 nm).
1.3. Wartości MDE na nielaserowe promieniowanie optyczne określa tabela 4.
1.4. Wielkości przyjęte do określania wartości MDE:
Hs - skuteczne napromienienie (dla oka i skóry w zakresie długości fali 180-400 nm);
HUVA - napromienienie (dla oka w zakresie długości fali 315-400 nm);
LB - skuteczna luminancja energetyczna (dla oka w zakresie długości fali 300-700 nm);
EB - skuteczne natężenie napromienienia (dla oka w zakresie długości fali 300-700 nm);
LR - skuteczna luminancja energetyczna (dla oka w zakresie długości fali 380-1400 nm);
EIR - natężenie napromienienia (dla oka w zakresie długości fali 780-3000 nm);
Hskóra - napromienienie (dla skóry w zakresie długości fali 380-3000 nm).
Definicje wyżej wymienionych pojęć oraz wzory przeliczeniowe wielkości występujących w tabeli 4 określają przepisy rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne.
1.5. Określenie czasu trwania ekspozycji:
a) w przypadku zagrożenia fotochemicznego (lp. 1-6 w tabeli 4) należy określić całkowity czas ekspozycji w ciągu zmiany roboczej, bez względu na długość jej trwania,
b) w przypadku zagrożenia termicznego (lp. 7-15 w tabeli 4) należy określić czas jednorazowej ekspozycji.
Definicje pojęć i metody wyznaczania czasu trwania ekspozycji na promieniowanie nielaserowe określają przepisy rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne.
Tabela 4. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (MDE) na nielaserowe promieniowanie optyczne
| Lp. | Długość fali λ[nm] | Wartości MDE | Czas ekspozycji do wyznaczania wartości MDE t[s] | Kąt widzenia α[mrad] albo współcz. Cα [bezwymiarowy] | Narząd | Rozpatrywane zagrożenie |
| 1 | 180÷400 (UVA, UVB i UVC) | Hs = 30 [J m-2] | całkowity czas ekspozycji | - | Oko (rogówka, spojówka, soczewka) Skóra | Oddziaływanie fotochemiczne |
| 2 | 315 ÷ 400 (UVA) | HUVA= 104 [J m-2] | - | Oko (soczewka) | ||
| 3 | 300÷700 (Światło niebieskie)1) |  | dla t ≤ 10 000 t- całkowity czas ekspozycji | α ≥ 11 | Oko (siatkówka) | |
| 4 | LB = 100 [W m-2 sr-1] | dla t > 10 000 t - całkowity czas ekspozycji | ||||
| 5 |  | dla t ≤ 10 000 t - całkowity czas ekspozycji | α < 112) | |||
| 6 | EB = 0,01 [W m-2] | dla t > 10 000 t - całkowity czas ekspozycji | ||||
| 7 | 380÷1 400 (VIS i IRA) |  | dla t > 10 t-jednorazowy czas ekspozycji | Cα = 1,7 dla α ≤ 1,7 Cα = α dla 1,7 ≤ α ≤ 100 Cα = 100 dla α > 100 | Oko (siatkówka) | Oddziaływanie termiczne |
| 8 |  | dla 10-6 ≤ t ≤ 10 t-jednorazowy czas ekspozycji | ||||
| 9 |  | dla t < 10-6 t-jednorazowy czas ekspozycji | ||||
| 10 | 780÷1 400 (IRA) |  | dla t > 10 s t-jednorazowy czas ekspozycji | Cα = 11 dla α ≤ 11 Cα = α dla 11 ≤ α ≤ 100 Cα = 100 dla α > 100 (pomiarowe pole widzenia: 11 mrad)3) | ||
| 11 | | dla 10-6 ≤ t ≤ 10 t-jednorazowy czas ekspozycji | ||||
| 12 |  | dla t < 10-6 t-jednorazowy czas ekspozycji | ||||
| 13 | 780÷3 000 (IRA i IRB) | EIR = 18 000 t-0,75 [W m-2] | dla t ≤ 1 000 t-jednorazowy czas ekspozycji | - | Oko (rogówka, soczewka) | |
| 14 | EIR = 100 [W m-2] | dla t > 1 000 t-jednorazowy czas ekspozycji | ||||
| 15 | 380÷3 000 (VIS, IRA i IRB) | Hskóra = 20 000 t0,25 [J m-2] | dla t < 10 t-jednorazowy czas ekspozycji | - | Skóra |
1) Zakres od 300 do 700 nm obejmuje część promieniowania UVB, całe promieniowanie UVA i większość promieniowania widzialnego, jednakże związane z nim zagrożenie określa się powszechnie mianem zagrożenia "światłem niebieskim". Światło niebieskie w wąskim znaczeniu obejmuje jedynie zakres w przybliżeniu od 400 do 490 nm.
2) W odniesieniu do stałej obserwacji bardzo małych źródeł, których kąt widzenia < 11 mrad, można przekształcić skuteczną luminację energetyczną LB na skuteczne natężenie napromienienia EB. Zwykle dotyczy to jedynie sytuacji stosowania narzędzi okulistycznych lub unieruchomienia oka podczas znieczulenia. Maksymalny "czas patrzenia" oblicza się za pomocą wzoru: tmax = 100 / EB, gdzie EB wyrażone jest w W m-2. Ze względu na ruch oczu podczas wykonywania zwykłych zadań wzrokowych, wartość ta nie przekracza 100 s.
3) Pomiarowe pole widzenia - kąt przestrzenny widziany przez detektor (kąt odbioru), taki jak radiometr/spektroradiometr, z którego detektor odbiera promieniowanie, wyrażany w steradianach [sr], którego nie należy mylić z kątem widzenia α (rozmiarem kątowym źródła obserwowalnego). Do opisu kąta przestrzennego pola widzenia o symetrii kołowej stosuje się nieraz kąt płaski [mrad].
2. Promieniowanie laserowe
2.1. Maksymalna dopuszczalna ekspozycja (MDE) - poziom promieniowania laserowego, na który w normalnych warunkach pracy urządzenia laserowego mogą być eksponowane osoby bez doznawania szkodliwych skutków; wartości MDE wyrażane są jako natężenie napromienienia (E) albo napromienienie (H).
2.2. Wartości MDE zależą od:
a) długości fali promieniowania laserowego,
b) czasu trwania ekspozycji lub impulsu,
c) rodzaju narażonego narządu (oko, skóra),
d) kąta widzenia źródła promieniowania (w przypadku MDE dla oka i promieniowania z zakresu 400-1400 nm).
2.3. Wartości MDE dla:
a) oka i skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 180 ÷ 400 nm określa tabela 5,
b) oka na promieniowanie laserowe z zakresu 400 ÷ 1400 nm dla czasów trwania ekspozycji < 10 s określa tabela 6,
c) oka na promieniowanie laserowe z zakresu 400 ÷ 1400 nm dla czasów trwania ekspozycji ≥ 10 s określa tabela 7,
d) skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 400 ÷ 1400 nm określa tabela 8,
e) oka i skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 1400 ÷ 106 nm określa tabela 9.
2.4. Jeżeli dla danej długości fali promieniowania laserowego istnieje więcej niż jedna wartość MDE, stosuje się wartość bardziej restrykcyjną.
2.5. Określenie czasu trwania ekspozycji. W zależności od analizowanego zagrożenia i trybu pracy lasera jest to: czas trwania impulsu, czas jednorazowej ekspozycji (dla zagrożenia termicznego) lub całkowity czas ekspozycji w ciągu zmiany roboczej (dla zagrożenia fotochemicznego).
2.6. Mierzone wartości napromienienia lub natężenia napromienienia powinny być uśredniane w kołowej aperturze ograniczającej zgodnie z aperturami ograniczającymi określonymi w tabeli 10. Definicje pojęć i metody pomiaru określają odpowiednie Polskie Normy.
2.7. Wartości stosowanych współczynników korekcyjnych i innych parametrów obliczeniowych określa tabela 11.
2.8. W przypadku źródeł laserowych emitujących promieniowanie impulsowe powtarzalne niezależnie od długości fali, należy określić wartości MDE oka i skóry dla każdego z poniższych warunków:
a) zagrożenie pojedynczym impulsem: należy określić MDE na pojedynczy impuls promieniowania (MDEpoj). Ekspozycja na dowolny pojedynczy impuls w ciągu impulsów nie może przekraczać MDEpoj o tym czasie trwania impulsu,
b) zagrożenie ciągiem impulsów w czasie trwania ekspozycji: należy określić MDE na ciąg impulsów w czasie trwania ekspozycji. Ekspozycja na dowolną grupę (lub podgrupę impulsów w ciągu impulsów) dostarczonych w czasie trwania ekspozycji nie może przekraczać MDE dla tego czasu trwania ekspozycji,
c) zagrożenie termiczne ciągiem impulsów, których oddziaływanie ma charakter addytywny:
- należy określić wartość skumulowanego termicznego współczynnika korekcyjnego Cp = N-0,25, gdzie N oznacza liczbę impulsów w czasie trwania ekspozycji, a następnie przemnożyć przez wyznaczoną wartość MDE dla pojedynczego impulsu MDEpoj i do analizy przyjąć wartość wynikową nowego MDET
MDET = Cp × MDEpoj ,
- dla danej długości fali rozpatrywanego promieniowania laserowego, gdy czas trwania pojedynczego impulsu jest krótszy od czasu Tmin określonego w tabeli 12, należy do obliczeń MDE przyjąć czas trwania impulsu równy Tmin, natomiast gdy czas trwania pojedynczego impulsu jest dłuższy od Tmin należy do obliczeń przyjąć rzeczywisty czas trwania impulsu.
Tabela 5. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (natężenia napromienienia E lub napromienienia H) oka oraz skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 180÷400 nm
| Długość fali [nm] | Czas trwania ekspozycji t [s] | |||||||||||||||
| 10-13÷ 10-9 | < 2,6 × 10-9 | < 1,3 × 10-8 | < 1,0 × 10-7 | < 6,7 × 10-7 | < 4,0 × 10-6 | < 2,6 × 10-5 | <1,6 × 10-4 | <1,0 × 10-3 | < 6,7 × 10-3 | < 4,0 × 10-2 | < 2,6 × 10-1 | < 1,6 × 100 | ≤ 10 | 10 ÷ 3 × 104 | ||
| UVC | 180 ÷ 280 | E= 3×1010 [Wm-2] | H = 30 [J m-2] | |||||||||||||
| UVB | 280 ÷ 302 | |||||||||||||||
| 303 | H = 40 [J m-2] | |||||||||||||||
| 304 | H = 60 [J m-2] | |||||||||||||||
| 305 | H = 100 [J m-2] | |||||||||||||||
| 306 | H = 160 [J m-2] | |||||||||||||||
| 307 | H = 250 [J m-2] | |||||||||||||||
| 308 | H = 5,6 × 103 t0,25 [J m-2]*) | H = 400 [J m-2] | ||||||||||||||
| 309 | H = 630 [J m-2] | |||||||||||||||
| 310 | H = 103 [J m-2] | |||||||||||||||
| 311 | H = 1,6-103 [J m-2] | |||||||||||||||
| 312 | H = 2,5×103 [J m-2] | |||||||||||||||
| 313 | H = 4,0×103 [J m-2] | |||||||||||||||
| 314 | H = 6,3×103 [J m-2] | |||||||||||||||
| UVA | 315 ÷ 400 | H = 5,6 × 103 t0,25 [J m-2] | H = 104 [J m-2] | |||||||||||||
*) Wartości napromienienia określone dla pojedynczych impulsów laserowych. W przypadku ciągu impulsów z których każdy charakteryzuje się czasem trwania impulsu mniejszym od Tmin (wymienione w tabeli 12), przy wyznaczaniu MDE należy dodać wartości czasów trwania impulsów, a będącą wynikiem wartość czasu należy podstawić w miejsce t we wzorze: 5,6 × 103 t0,25.
Tabela 6. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (napromienienia H) oka na promieniowanie laserowe - czas trwania ekspozycji < 10 s
| Długość fali [nm] | Czas trwania ekspozycji t [s] | |||||
| 10-13 ÷ 10-11 | 10-11 ÷ 10-9 | 10-9 ÷ 1.8 × 10-5 | 1.8 × 10-5÷ 10-5 | 5 × 10-5 ÷ 101 | ||
| Widzialne i IRA | 400 ÷ 1 050 | H = 1,5 × 10-4 CA CE [J m-2] | H = 2,7 × 104 t0,75 CA CE [J m-2] | H = 5 × 10-3 CA CE [J m-2] | H = 18 × t0,75 CA CE [J m-2] | |
| 1 050 ÷ 1 400 | H = 1,5 × 10-3 CC CE [J m-2] | H = 2,7 × 105 t0,75 CC CE [J m-2] | H = 5 × 10-2 CC CE [J m-2] | H = 90 × t0,75 CC CE [J m-2] | ||
| Wartości współczynników korekcyjnych CA, CC, CE podano w tabeli 11. | ||||||
Tabela 7. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (natężenia napromienienia E lub napromienienia H) oka na promieniowanie laserowe - czas trwania ekspozycji ≥ 10 s
| Długość fali [nm] | Czas trwania ekspozycji t [s] | ||||
| 101 ÷ 102 | 102 ÷ 104 | 104 ÷ 3 × 104 | |||
| Widzialne 400 ÷ 7001) | 400 ÷ 600 Fotochemiczne uszkodzenie siatkówki3) | H = 100 CB [J m-2] (γ = 11 mrad)3) | E = 1 CB [W m-2]; (γ = 1,1 t0,5 mrad)3) | E = 1 CB [W m-2] (γ = 110 mrad)3) | |
| 400 ÷ 700 Termiczne uszkodzenie siatkówki | jeżeli α < 1,5 mrad, to E = 10 [W m-2] jeżeli α > 1,5 mrad i t ≤ T2, to H = 18CE t0,75 [J m-2] jeżeli α > 1,5 mrad i t > T2, to E = 18CE T2-0,25 [W m-2] | ||||
| IRA2) | 700 ÷ 1 400 | jeżeli α < 1,5 mrad, to E = 10 CA CC [W m-2] jeżeli α > 1,5 mrad i t ≤ T2, to H = 18 CA CC CE t0,75 [J m-2] jeżeli α > 1,5 mrad i t > T2, to E = 18 CA CC CE T2-0,75 [W m-2] (maksymalnie 1 000 W m-2) | |||
| Wartości współczynników korekcyjnych CA, CB, CC, CE, parametru T2, kąta widzenia źródła promieniowania α oraz kąta odbioru γ podano w tabeli 11. Uwaga: MDE dla zagrożenia fotochemicznego siatkówki oka może być wyrażone również poprzez zintegrowaną luminancją energetyczną G = 106 CB [J m-2 sr-1] dla t > 10 s do t = 10000 s oraz poprzez luminancję energetyczną L = 100 CB [W m-2 sr-1] dla t > 10 000 s. | |||||
1) Dla małych źródeł, których kąt widzenia wynosi co najwyżej 1,5 mrad, podwójne wartości MDE od 400 nm do 600 nm ograniczają się do termicznych wartości granicznych dla 10 s ≤ t < T1 oraz do fotochemicznych wartości granicznych dla dłuższych czasów.
2) Oficjalna granica między promieniowaniem widzialnym a podczerwonym wynosi 780 nm, jak określa CIE (Międzynarodowy Komitet Oświetleniowy). Kolumna zawierająca nazwy zakresów długości fali ma jedynie zapewnić użytkownikowi lepszy ogólny przegląd.
3) Dla pomiaru wartości ekspozycji, uwzględnienie γ określone jest w następujący sposób: jeżeli α (kąt widzenia źródła) > γ (stożkowy kąt ograniczający pomiarowe pole widzenia, wskazany w nawiasie w odpowiedniej kolumnie), to pomiarowe pole widzenia γm powinno przyjmować wartość γ. Przy użyciu większego pomiarowego pola widzenia zagrożenie byłoby przeszacowane. Jeżeli α < γ, to pomiarowe pole widzenia γm musi być wystarczająco duże, by całkowicie obejmować źródło, ale nie jest ograniczone w żaden inny sposób i może być większe niż γ.
Tabela 8. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (natężenia napromienienia E lub napromienienia H) skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 400 - 1400 nm
| Długość fali [nm] | Czas trwania ekspozycji t [s] | ||||
| 10-13 ÷ 10-9 | 10-9 ÷ 10-7 | 10-7 ÷ 101 | 101÷ 3 × 104 | ||
| Widzialne i IRA | 400 ÷ 1 400 | E = 2 × 1011 CA [W m-2] | H = 200 CA [J m-2] | H = 1,1 × 104 CA t0,25 [J m-2] | E = 2 × 103 CA [W m-2] |
| Wartości współczynników korekcyjnego CA podano w tabeli 11. | |||||
Tabela 9. Wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji (natężenia napromienienia E lub napromienienia H) oka i skóry na promieniowanie laserowe z zakresu 1400 - 106 nm
| Długość fali [nm] | Czas trwania ekspozycji t [s] | |||||
| 10-13 ÷ 10-9 | 10-9 ÷ 10-7 | 10-7 ÷ 10-3 | 10-3÷ 101 | 101÷ 3 × 104 | ||
| IRB i IRC | 1 400 ÷ 1 500 | E = 1012 [W m-2] | H = 103 [J m-2] | H=5,6 × 103 × t0,25 [J m-2] | E = 1 000 [W m-2] | |
| 1 500 ÷ 1 800 | E = 1013 [W m-2] | H = 104 [J m-2] | ||||
| 1 800 ÷ 2 600 | E = 1012 [W m-2] | H = 103 [J m-2] | H=5,6 ×103 × t0,25 [J m-2] | |||
| 2 600 ÷ 106 | E = 1011 [W m-2] | H=100 [J m-2] | H = 5,6 × 103 × t0,25 [J m-2] | |||
Tabela 10. Wartości średnicy apertury ograniczającej w poszczególnych zakresach widmowych dla zagrożenia oka oraz skóry
| Długość fali | Średnica apertury ograniczającej przy pomiarze | ||
| Oko | Skóra | ||
| 180 ÷ 400 nm | 1 mm 1,5 × t0,375 mm 3,5 mm | dla t ≤ 0,3 s dla 0,3 s < t < 10 s dla t ≥ 10 s | 3,5 mm |
| 400 ÷ 1400 nm | 7 mm | 3,5 mm | |
| 1400 ÷ 105 nm | 1 mm 1,5 × t0,375 mm 3,5 mm | dla t ≤ 0,3 s dla 0,3 s < t < 10 s dla t ≥ 10 s | 3,5 mm |
| 105 ÷ 106 nm | 11 mm | 3,5 mm | |
Tabela 11. Wartości stosowanych współczynników korekcyjnych i innych parametrów obliczeniowych
| Parametr | Obowiązujący zakres widmowy (nm) | Wartość |
| CA | λ < 700 | CA = 1,0 |
| 700 ÷ 1 050 | CA = 100,002(λ - 700) | |
| 1 050 ÷ 1 400 | CA = 5,0 | |
| CB | 400 ÷ 450 | CB = 1,0 |
| 450 ÷ 700 | CB = 100,02(λ - 450) | |
| CC | 700 ÷ 1 150 | CC = 1,0 |
| 1 150 ÷ 1 200 | CC = 100,018(λ - 1 150) | |
| 1 200 ÷ 1 400 | CC = 8,0 | |
| T1 | λ < 450 | T1 = 10 s |
| 450 ÷ 500 | T1 = 10 × [100,02(λ - 450)] s | |
| λ > 500 | T1 = 100 s | |
| Parametr | Obowiązujący zakres kątowy (mrad) | Wartość |
| CE | α < 1,5 | CE = 1,0 |
| 1,5 < α < 100 | CE = α / 1,5 | |
| α > 100 | CE = α2 / 150 mrad, | |
| T2 | α < 1.5 | T2 = 10 s |
| 1.5 < α < 100 | T2 =10 × [10 (α - 1,5) / 98,5] s | |
| α > 100 | T2 = 100 s | |
| Parametr | Obowiązujący zakres czasu trwania ekspozycji (s) | Wartość |
| γ | t ≤ 100 | γ = 11 [mrad] |
| 100 < t < 104 | γ = 1,1 t0,5 [mrad] | |
| t > 104 | γ = 110 [mrad] |
gdzie:
CA - współczynnik korekcyjny ze względu na absorpcję promieniowania w melaninie (uwzględnia zmianę wartości widmowego współczynnika absorpcji promieniowania z zakresu 400 ÷ 1400 nm w melaninie) - zwiększa wartość MDE oka i skóry wraz ze wzrostem długości fali,
CB - współczynnik korekcyjny ze względu na zagrożenie fotochemiczne siatkówki oka światłem niebieskim - zwiększa wartość MDE oka na promieniowanie z zakresu 400 ÷ 700 nm. W praktyce współczynnik CB stosowany jest w zakresie 400 ÷ 600 nm,
CC - współczynnik korekcyjny ze względu na absorpcję promieniowania z zakresu długości fal 700 ÷ 1400 nm w rogówce - zwiększa wartość MDE oka na promieniowanie o długości fali powyżej 1150 nm,
CE - współczynnik korekcyjny dla źródeł rozciągłych emitujących promieniowanie z zakresu długości fal 400 ÷ 1400 nm - zwiększa wartość MDE oka dla kątów widzenia źródła promieniowania α > 1,5 mrad,
T1 - parametr określający wartości czasów trwania ekspozycji powyżej których MDE dla zagrożenia fotochemicznego oka jest bardziej restrykcyjne (mniejsze wartości MDE) od MDE dla zagrożenia termicznego oka, stosowany jest w zakresie długości fal 400 ÷ 600 nm. Dotyczy czasów trwania ekspozycji t ≥ 10 s i punktowych źródeł promieniowania laserowego,
T2 - parametr decydujący o wyborze MDE oka dla źródeł rozciągłych (stosowany dla zakresu długości fal 400 ÷ 1400 nm) w zależności od spełnienia warunku t > T2; w przypadku spełnienia warunku należy przy wyznaczaniu MDE korzystać z wartości czasu T2, natomiast w przypadku niespełnienia (t ≤ T2) należy korzystać z czasu trwania ekspozycji t,
γ - kąt płaski, zazwyczaj liczony w radianach, w obrębie którego detektor odbiera promieniowanie optyczne.
Tabela 12. Wartości czasu Tmin dla poszczególnych zakresów widmowych
| Zakres widmowy (nm) | Wartość Tmin |
| 315 < λ ≤ 400 | 10-9 s (= 1 ns) |
| 400 < λ ≤ 1 050 | 18 × 10-6 s (= 18 μs) |
| 1 050 < λ ≤ 1 400 | 50 × 10-6 s (= 50 μs) |
| 1 400 < λ ≤ 1 500 | 10-3 s (= 1 ms) |
| 1 500 < λ ≤ 1 800 | 10 s |
| 1 800 < λ ≤ 2 600 | 10-3 s (= 1 ms) |
| 2 600 < λ ≤ 106 | 10-7 s (= 100 ns) |
Tmin - minimalny czas trwania impulsu przyjmowany do obliczeń.
E. Pole elektromagnetyczne
1.1. Pole elektromagnetyczne, zwane dalej "polem-EM", którego składowymi są pole elektryczne i pole magnetyczne, zwane dalej odpowiednio "polem-E" i "polem-M", oznacza czynnik fizyczny w środowisku pracy w postaci pola lub promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości z zakresu 0 Hz - 300x109Hz.
1.2. Wielkościami charakteryzującymi pole-EM na potrzeby oceny ekspozycji lub narażenia w przestrzeni są:
E - natężenie pola-E - wielkość wektorowa charakteryzująca pole-E w określonym miejscu, wyrażona w woltach na metr [V/m]; alternatywną wielkością charakteryzującą pole-E o częstotliwości ƒ< 5 Hz jest ładunek elektryczny indukowany na ciele Q, wyrażony w kulombach [C];
H - natężenie pola-M - wielkość wektorowa charakteryzująca pole-M w określonym miejscu, wyrażona w amperach na metr [A/m]; alternatywną wielkością charakteryzującą pole-M jest indukcja magnetyczna B, wyrażona w teslach [T];
ƒ - częstotliwość - wielkość skalarna charakteryzująca okresową zmienność pola-EM w czasie, wyrażona w hercach [Hz].
2. Ustala się limity Interwencyjnych Poziomów Narażenia, zwane dalej "limitami IPN", obowiązujące łącznie i podane w tabelach 13 i 14, jako:
- limity operacyjne: bazowe (IPNob), górne (IPNog) i dolne (IPNod),
- limity uzupełniające: pomocnicze (IPNp), szczytowe (IPNm) i miejscowe (IPNk).
3. Do limitów narażenia na pole-EM określonych w tabelach 13 i 14 zastosowano oznaczenia:
IPNob-E, IPNob-H - odnoszące się do limitów operacyjnych bazowych, rozumianych jako poziom natężenia, odpowiednio pola-E i pola-M;
IPNog-E, IPNog-H - odnoszące się do limitów operacyjnych górnych, rozumianych jako poziom natężenia, odpowiednio pola-E i pola-M, określający górny limit pola-EM strefy zagrożenia;
IPNod-E, IPNod-H - odnoszące się do limitów operacyjnych dolnych, rozumianych jako poziom natężenia, odpowiednio pola-E i pola-M, określający dolny limit pola-EM strefy zagrożenia;
IPNp-E, IPNp-H - odnoszące się do limitów pomocniczych, rozumianych jako poziom natężenia, odpowiednio pola-E i pola-M, określający dolny limit pola-EM strefy pośredniej;
IPNm-E, IPNm-H - odnoszące się do limitów szczytowych, rozumianych jako poziom natężenia, odpowiednio pola-E i pola-M, określający limit dotyczący pola-EM modulowanego;
IPNk-H - odnoszące się do limitów miejscowych, rozumianych jako poziom natężenia pola-M, określający limit miejscowego narażenia kończyn.
4. W przestrzeni limity IPN dotyczą miar narażenia na pole-EM strefy bliskiej, określonych jako maksymalne miejscowe wartości natężenia pola-E i natężenia pola-M, uśrednionego w przestrzeni o kształcie sześcianu o długości krawędzi 10 cm, jako ekwiwalent wyniku pomiaru bezkierunkowego.
5. W dziedzinie czasu limity IPN dotyczą zróżnicowanych miar narażenia, określonych jako:
- wartość szczytowa (P) - maksymalna wartość chwilowa wybranego parametru charakteryzującej pole-EM w określonym miejscu w ciągu określonego przedziału czasu (T), w szczególności dla jednego okresu zmian harmonicznego pola-EM o częstotliwości ƒ=1/T; wartość szczytowa natężenia pola E(P) lub H(P) jest równa amplitudzie odpowiednio natężenia pola-E (Eƒ) lub pola-M (Hƒ),
- wartość równoważna (WR) - wartość międzyszczytowa wybranego parametru charakteryzującego pole-EM, czyli różnica między maksymalną a minimalną wartością chwilową tego parametru w ciągu określonego przedziału czasu (T), podzielona przez 
, w szczególności dla jednego okresu zmian harmonicznego pola-EM; wartość równoważna natężenia pola E(WR) lub H(WR) jest równa jego wartości skutecznej (RMS),
- wartość skuteczna (RMS) - wartość wybranego parametru charakteryzującego pole-EM definiowana zgodnie z uśrednioną w czasie zależnością całkową, reprezentującą ekwiwalent ciepła wydzielonego podczas przepływu prądu, wyrażana liczbowo zależnością:
gdzie:
x(t) - wartość chwilowa wybranego parametru charakteryzującego pole-EM w rozpatrywanym momencie czasu t,
TRMS - przedział czasu, w którym obliczana jest wartość skuteczna; jeżeli TRMS=1/ƒ to jest to okres zmian w czasie wartości chwilowej wybranego parametru; dla pól harmonicznych wartość skuteczna (RMS) równa jest wartości szczytowej (P) podzielonej przez 
; podczas oceny zagrożeń wynikających ze skutków o termicznych oddziaływania pola-EM o częstotliwości z zakresu 100x103Hz<ƒ< 6x109Hz przyjmuje się TRMS = 6 minut.
6.1. Pole-EM stref ochronnych, na podstawie wartości E i H w danym miejscu, określono następująco:
a) pole-EM strefy niebezpiecznej występuje, jeżeli:
E ≥ IPNog-E lub H ≥ IPNog-H albo
E ≥ IPNm-E lub H ≥ IPNm-H, w przypadku pola-EM modulowanego,
b) pole-EM strefy zagrożenia występuje, jeżeli:
{E ≥ IPNod-E lub H ≥ IPNod-H} i {E <IPNog-E i H <IPNog-H},
c) pole-EM strefy pośredniej występuje, jeżeli:
{E ≥ IPNp-E lub H ≥ IPNp-H} i {E <IPNod-E i H <IPNod-H}.
6.2. Pole-EM poza strefami ochronnymi, występujące jeżeli w danym miejscu: E <IPNp-E i H <IPNp-H, określono jako pole-EM strefy bezpiecznej.
7. Wartości ładunku elektrycznego Q, o których mowa w objaśnieniu nr 2 do tabeli 13, nie dotyczą oceny zagrożenia wynikającego z zapłonu atmosfer wybuchowych, w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. poz. 931).
8. Definicje pojęć stosowanych w odniesieniu do pola-EM oraz wymagania dotyczące oceny pola-EM i środków ochronnych w przypadku narażenia na pola-EM stref ochronnych określają przepisy rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne (Dz. U. poz. 950 i 2284).
Tabela 13. Limity interwencyjnych poziomów narażenia na pole-E
| Lp. | Częstotliwość | Limity IPN dotyczące natężenia pola-E1), 2), 3) | ||||
| ƒ | IPNog-E1) | IPNob-E1) | IPNod-E1) | IPNp-E1) | IPNm-E3) | |
| Hz | V/m (WR) | V/m (WR) | V/m (WR) | V/m (WR) | V/m (P) | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 1 | ƒ< 5(w tym pole elektrostatyczne)2) | 6x104 | 6x104 | 2x104 | 1,5x104 | Nie określono |
| 2 | 5 ≤ ƒ< 25 | 2x104 | 2x104 | 2x104 /3 | 103 | |
| 3 | 25 ≤ ƒ < 50 | 2x104 | 5x105 / ƒ | 5x105 /(3xƒ) | 103 | |
| 4 | 50 ≤ ƒ< 100 | 2x104 | 5x105 / ƒ | 5x105 /(3xƒ) | 5x104 / ƒ | |
| 5 | 100 ≤ ƒ< 2,5x103 | 2x106 / ƒ | 5x105 / ƒ | 5x105 /(3xƒ) | 5x104 / ƒ | |
| 6 | 2,5x103 ≤ ƒ< 3x106 | 8x102 | 2x102 | 2x102 /3 | 20 | |
| 7 | 3x106 ≤ ƒ< 10x106 | 2,4x109 / ƒ | 6x108 / ƒ | 2x108 / ƒ | 7 | 2x102 |
| 8 | 10x106 ≤ ƒ< 100x106 | 2,4x102 | 60 | 20 | 7 | Nie określono |
| 9 | 100x106≤ ƒ< 3x109 | 2,4x102 | 60 | 20 | 7 | 4,5x103 |
| 10 | 3x109 ≤ ƒ< 10x109 | 2,4x102 | 60 | 20 | 7 | (3,2+4,3xƒ/1010) x103 |
| 11 | 10x109 ≤ ƒ< 300x109 | 2,4x102 | 60 | 20 | 7 | 7,5x103 |
Tabela 14. Limity interwencyjnych poziomów narażenia na pole-M
| Lp. | Częstotliwość | Limity IPN dotyczące natężenie pola-M1), 3), 4) | |||||
| ƒ | IPNog-H1) | IPNob-H1) | IPNod-H1) | IPNp-H1) | IPNk-H1) | IPNm-H3) | |
| Hz | A/m (WR) | A/m (WR) | A/m (WR) | A/m (WR) | A/m (WR) | A/m (P) | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 1 | ƒ< 5 (w tym pole magnetostatyczne)4) | 3,2x105 | 1,6x105 | 2,4x103 | 4x102 | 8x105 | Nie określono |
| 2 | 5 ≤ ƒ< 50 | 3,2x103 | 1,6x103 | 1,6x103 /3 | 60 | 8x103 | |
| 3 | 50 ≤ ƒ< 103 | 1,6x105 / ƒ | 0,8x105/ ƒ | 0,8x105 /(3xƒ) | 3x103 / ƒ | 4x105 / ƒ | |
| 4 | 103 ≤ ƒ< 20x103 | 1,6x102 | 80 | 80/3 | 3 | 4x102 | |
| 5 | 20x103 ≤ ƒ< 3x106 | 3,2x106 / ƒ | 1,6x106 / ƒ | 1,6x106 /(3xƒ) | 6x104 / ƒ | 8x106 / ƒ | 80 |
| 6 | 3x106 ≤ ƒ< 10x106 | 3,2x106/ ƒ | 1,6x106/ ƒ | 1,6x106 /(3xƒ) | 2x10-2 | 8x106 / ƒ | 80 |
| 7 | 10x106≤ ƒ< 300x109 | 0,32 | 0,16 | 0,16/3 | 2x10-2 | Nie określono | Nie określono |
Objaśnienia do tabel 13 i 14:
1) Wartości IPNob, IPNog, IPNod, IPNp, IPNk oznaczają wartości równoważne (WR) odnoszące się do przedziału czasu T = 1/ƒ.
2) Alternatywnie stosuje się: IPNob-E = IPNog-E = 6x104V/m i IPNob-Q = IPNog-Q = 7x10-7C; IPNod-E = 2x104 V/m i IPNod-Q = 2,3x10-7C oraz IPNp-E = 1,5 x 104 V/m i IPNp-Q = 1,6x10-7C.
3) Wartości IPNm-E i IPNm-H określone dla pola-EM modulowanego oznaczają wartości szczytowe (P) natężenia pola-E i natężenia pola-M, odnoszące się do przedziału czasu T=1/ƒ dla częstotliwości ƒ< 10x106Hz, a odnoszące się do przedziału czasu T=dowolne 6 minut dla częstotliwości ƒ> 100x106Hz.
4) Alternatywnie stosuje się m.in: IPNog-H = 3,2x105 A/m i IPNog-B = 400 mT; IPNob-H = 1,6x105 A/m i IPNob-B = 200 mT; IPNod-H = 2,4x103 A/m i IPNod-B = 3 mT; IPNp-H = 4x102 A/m i IPNp-B = 0,5 mT oraz IPNk-H = 8x105 A/m i IPNk-B = 1 T.