Rozdział 2 - Organizacja leczenia krwią w jednostkach lub komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego - Leczenie krwią w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią i jej składnikami.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2013.5

Akt utracił moc
Wersja od: 4 stycznia 2013 r.

Rozdział  2

Organizacja leczenia krwią w jednostkach lub komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego

§  9. 
1. 
Przed przetoczeniem należy sprawdzić, czy w dokumentacji medycznej pacjenta znajduje się wynik badania grupy krwi, wyniki badań immunohematologicznych oraz informacje dotyczące poprzednich przetoczeń.
2. 
Za wiarygodny można uznać wyłącznie wynik badania grupy krwi wpisany w karcie identyfikacyjnej grupy krwi, której wzór jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia, lub wynik z pracowni serologii lub immunologii transfuzjologicznej.
3. 
Jeżeli badanie grupy krwi nie zostało przeprowadzone lub istnieją wątpliwości co do wiarygodności wyniku badania grupy krwi, przed wykonaniem przetoczenia należy pobrać próbkę krwi od pacjenta w celu ponownego przeprowadzenia badania.
4. 
Próbkę krwi pobiera się na podstawie wypełnionego i podpisanego przez lekarza zlecenia na badanie grupy krwi, którego wzór jest określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia.
5. 
Na podstawie wyniku badania grupy krwi lekarz wypełnia zamówienie indywidualne na krew i jej składniki, którego wzór jest określony w załączniku nr 5 do rozporządzenia, który przekazuje się do banku krwi.
6. 
Jeżeli w podmiocie leczniczym nie ma banku krwi, zamówienie indywidualne na krew i jej składniki przekazuje się bezpośrednio do centrum.
7. 
W przypadku planowanego przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych, zwanego dalej "KKCz", krwi pełnej konserwowanej, zwanej dalej "KPK", lub koncentratu granulocytarnego, zwanego dalej "KG", do banku krwi przekazuje się zamówienie indywidualne na krew i jej składniki oraz zlecenie wykonania próby zgodności, którego wzór jest określony w załączniku nr 6 do rozporządzenia, wraz z odrębnie w tym celu pobraną próbką krwi od pacjenta.
8. 
Pracownik banku krwi sprawdza zgodność grupy krwi i numeru donacji na segmencie drenu z grupą krwi i numerem na etykiecie pojemnika i przekazuje segmenty drenów wraz ze zleceniem i próbką krwi, o których mowa w ust. 7, do pracowni serologii lub immunologii transfuzjologicznej.
9. 
W przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia lekarz może podjąć decyzję o przetoczeniu KKCz albo KPK zgodnych w układzie ABO i RhD, przed wykonaniem próby zgodności. Dopuszcza się również przetoczenie KKCz lub KPK grupy O RhD minus.
10. 
W przypadku, o którym mowa w ust. 9, do banku krwi przekazuje się zlecenie na krew do pilnej transfuzji, którego wzór jest określony w załączniku nr 7 do rozporządzenia. Następnie lekarz wypełnia zlecenie na badanie grupy krwi ABO i RhD, jeżeli brak wyniku, oraz zlecenie wykonania próby zgodności. Do dalszego postępowania stosuje się przepisy § 36 ust. 8-11.
§  10. 
1. 
Od niemowląt i małych dzieci oraz od dorosłego pacjenta pobiera się krew żylną o objętości ustalonej z pracownią serologii lub immunologii transfuzjologicznej, do suchej probówki jednorazowego użytku.
2. 
Bezpośrednio po pobraniu krwi, na etykiecie probówki, w obecności pacjenta, wpisuje się, na podstawie danych uzyskanych od pacjenta, a jeżeli jest to niemożliwe - na podstawie danych z historii choroby, w tym w szczególności karty gorączkowej, lub stosowanego w podmiocie leczniczym znaku identyfikacyjnego:
1)
nazwisko i imię pacjenta (drukowanymi literami);
2)
datę urodzenia pacjenta lub numer PESEL, jeżeli posiada;
3)
datę i godzinę pobrania próbki krwi.
3. 
W przypadku braku możliwości uzyskania danych pacjenta, o których mowa w ust. 2, na etykiecie i na zleceniu na badanie grupy krwi należy wpisać symbol "NN" oraz numer księgi głównej i numer księgi oddziałowej, jeżeli jest nadany, lub niepowtarzalny numer identyfikacyjny pacjenta.
4. 
Po pobraniu próbki krwi i opisaniu probówki osoba pobierająca sprawdza, czy dane pacjenta są zgodne z danymi na etykiecie probówki z próbką krwi pacjenta, zleceniu na badanie grupy krwi oraz zleceniu na wykonanie próby zgodności i składa na tych zleceniach czytelny podpis oraz wpisuje datę i godzinę pobrania.
5. 
Pobrana próbka krwi jest niezwłocznie dostarczana do pracowni serologii lub immunologii transfuzjologicznej wraz ze zleceniem na badanie grupy krwi i zleceniem na wykonanie próby zgodności.
6. 
Dopuszcza się pobieranie krwi na sól kwasu wersenianowego (EDTA) od:
1)
noworodków;
2)
niemowląt;
3)
małych dzieci;
4)
pacjentów z niedokrwistością autoimmunohemolityczną (NAIH);
5)
pacjentów, u których badania grupy krwi wykonuje się metodami automatycznymi.
§  11. 
1. 
Kontrola zgodności biorcy z każdą jednostką krwi lub jej składnika przeznaczoną do przetoczenia jest przeprowadzana w obecności pacjenta i polega na:
1)
identyfikacji pacjenta poprzez porównanie jego imienia i nazwiska, daty urodzenia lub numeru PESEL oraz grupy krwi z danymi zawartymi w wyniku próby zgodności, którego wzór jest określony w załączniku nr 8 do rozporządzenia;
2)
porównaniu wyników badania grupy krwi zawartych w wyniku próby zgodności z grupą krwi na etykiecie pojemnika;
3)
porównaniu numeru donacji krwi lub jej składnika z numerem zawartym w wyniku próby zgodności;
4)
sprawdzeniu, czy jednostka krwi lub jej składnika została przygotowana zgodnie ze specjalnymi zaleceniami zawartymi w zamówieniu na krew i jej składniki;
5)
sprawdzeniu daty ważności krwi lub jej składnika.
2. 
Lekarz i uprawniona do tego pielęgniarka (położna), którzy dokonali oceny zgodności krwi lub jej składnika z biorcą, składają swój podpis na wyniku próby zgodności.
3. 
W przypadku przetaczania składnika krwi niewymagającego przed podaniem wykonania próby zgodności, czyli osocza, koncentratu krwinek płytkowych, zwanego dalej "KKP", oraz krioprecypitatu, lekarz umieszcza w historii choroby adnotację dotyczącą dokonanej oceny zgodności ze złożonym zamówieniem na krew i jej składniki.
4. 
Godzinę rozpoczęcia przetoczenia zawartości każdego pojemnika należy wpisać w książce transfuzyjnej, w wyniku próby zgodności oraz w protokole znieczulenia ogólnego, jeżeli obowiązuje, a na oddziale anestezjologii i intensywnej terapii - w karcie obserwacji.
5. 
W razie rozbieżności wykrytych podczas kontroli zgodności krwi lub jej składnika z danymi biorcy nie wolno przetaczać tej jednostki krwi lub tego składnika.
6. 
W przypadku, o którym mowa w ust. 5, krew lub jej składnik należy zwrócić do banku krwi wraz z protokołem zawierającym informację o przyczynie zwrotu i wynikiem próby zgodności. Krew ta nie może być ponownie dopuszczona do użytku.
7. 
W przypadku, o którym mowa w ust. 5, należy sporządzić raport o zdarzeniu, o którym mowa w § 2 pkt 3.
8. 
Wynik próby zgodności musi być dostępny podczas przetoczenia.
§  12. 
1. 
Przetoczenie krwi lub jej składnika, z wyjątkiem KKP, osocza oraz krioprecypitatu, pobranych z banku krwi lub centrum należy rozpocząć nie później niż w ciągu 30 minut od ich dostarczenia.
2. 
Pojedyncze jednostki krwi należy sukcesywnie pobierać z banku krwi.
3. 
W wyjątkowych przypadkach, jeżeli przewiduje się, że czas do rozpoczęcia przetoczenia będzie dłuższy niż 30 minut, krew należy przechowywać w zwalidowanej chłodziarce, przeznaczonej wyłącznie do tego celu, w temperaturze od 2°C do 6°C, przy czym temperaturę w chłodziarce należy sprawdzać i zapisywać co najmniej 3 razy w ciągu doby (co 8 godzin).
4. 
Przetoczenie KKP, rozmrożonego osocza oraz rozmrożonego krioprecypitatu należy rozpocząć niezwłocznie po ich otrzymaniu.
5. 
Planowane przetoczenia powinny odbywać się w okresie pełnej obsady lekarzy i pielęgniarek (położnych) jednostki lub komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego.
6. 
Składniki krwi przetacza się za pomocą jednorazowych sterylnych zestawów.
7. 
Nie można przetaczać KKP i płynów infuzyjnych przez zestaw uprzednio użyty do przetaczania KPK lub KKCz.
8. 
Do przetoczeń niemowlętom służą specjalne zestawy. Jeżeli składnik krwi jest podawany strzykawką, należy zastosować specjalny filtr.
9. 
Używane pompy muszą mieć atest i wskazówki producenta, jak należy je stosować.
10. 
Ogrzewanie krwi można przeprowadzać wyłącznie w specjalistycznym urządzeniu zaopatrzonym w termometr i system alarmowy. Zaleca się ogrzewanie krwi, do temperatury nie wyższej niż 37°C, w przypadku:
1)
dorosłych - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 50 ml/min;
2)
dzieci - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 15 ml/min;
3)
noworodków - w przetoczeniu wymiennym;
4)
biorców z klinicznie znaczącymi przeciwciałami typu zimnego.
11. 
Nie można dodawać produktów leczniczych do przetaczanej krwi.
12. 
Nie można przetaczać jednej jednostki krwi pełnej lub KKCz dłużej niż 4 godziny, a jednej jednostki KKP, osocza lub krioprecypitatu - dłużej niż 30 minut.
13. 
Nie można po odłączeniu ponownie podłączać pacjentowi tego samego zestawu lub tego samego pojemnika ze składnikiem krwi.
14. 
Przez jeden zestaw można przetaczać, podczas jednego zabiegu, jedną jednostkę krwi lub jej składnika. Zestaw należy zmienić również w przypadku, gdy po zakończonym przetoczeniu podaje się płyny infuzyjne.
15. 
Składnik krwi niezużyty w całości nie może być przetoczony innemu pacjentowi.
16. 
Po przetoczeniu pojemniki z pozostałością po przetoczeniu wraz z zestawami do przetoczenia opisane nazwiskiem i imieniem pacjenta oraz datą i godziną przetoczenia należy przechowywać w temperaturze od 2°C do 6°C przez 72 godziny w specjalnie do tego celu przeznaczonej chłodziarce, a następnie zutylizować w sposób uniemożliwiający pozyskanie danych osobowych pacjenta przez osoby nieuprawnione.
17. 
Pojemniki, o których mowa w ust. 16, muszą być odpowiednio zabezpieczone przed rozlaniem i wtórnym zakażeniem, a chłodziarki przeznaczone do ich przechowywania muszą podlegać wstępnej i okresowej walidacji. Pomiar temperatury w chłodziarce powinien być przeprowadzany co najmniej 3 razy w ciągu doby (co 8 godzin) i dokumentowany.
§  13. 
1. 
Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie powinien być obecny podczas rozpoczęcia przetoczenia zawartości każdego pojemnika z krwią lub jej składnikiem.
2. 
Przed przetoczeniem, po 15 minutach od rozpoczęcia przetoczenia każdej jednostki krwi lub jej składnika oraz po jego zakończeniu należy zmierzyć i zarejestrować ciepłotę ciała, tętno i ciśnienie tętnicze krwi pacjenta.
3. 
Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie lub wyznaczona przez niego pielęgniarka (położna) oraz lekarz przejmujący opiekę nad pacjentem są obowiązani do obserwacji pacjenta podczas przetoczenia i przez 12 godzin po jego zakończeniu.
4. 
Pacjent, na własną prośbę, może być wypisany z podmiotu leczniczego przed upływem 12 godzin.
5. 
Pacjenta należy pouczyć o konieczności niezwłocznego zgłoszenia każdego niepokojącego objawu, a w szczególności dreszczy, wysypki, zaczerwienienia skóry, duszności, bólu kończyn lub okolicy lędźwiowej.
6. 
W przypadku wystąpienia objawów lub zmian, mogących świadczyć o powikłaniu poprzetoczeniowym, należy wdrożyć odpowiednie postępowanie w zależności od stanu pacjenta, w trakcie lub po zakończonym przetoczeniu, zgodnie z przepisami § 14 ust. 3-5.
7. 
Należy zwrócić szczególną uwagę na pacjentów, którzy są nieprzytomni. Pogorszenie stanu ogólnego pacjenta, w szczególności w ciągu 15-20 minut od rozpoczęcia przetaczania każdej jednostki składnika krwi, może być objawem powikłania poprzetoczeniowego, o którym mogą świadczyć: spadek ciśnienia tętniczego, nieuzasadnione krwawienie, które może być następstwem rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, hemoglobinuria lub oliguria, które mogą być pierwszym objawem ostrej hemolitycznej reakcji poprzetoczeniowej.
§  14. 
1. 
Do wczesnych powikłań poprzetoczeniowych zalicza się w szczególności:
1)
reakcje hemolityczne;
2)
zakażenia bakteryjne;
3)
odczyn anafilaktyczny;
4)
ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc (ang. Transfusion Related Acute Lung Injury - TRALI);
5)
duszność poprzetoczeniową;
6)
niehemolityczne reakcje gorączkowe;
7)
wysypkę.
2. 
Do opóźnionych powikłań poprzetoczeniowych zalicza się w szczególności:
1)
reakcje hemolityczne;
2)
poprzetoczeniową skazę małopłytkową;
3)
poprzetoczeniową chorobę przeszczep przeciw biorcy (ang. Transfusion Associated Graft versus Host Disease - TA-GvHD);
4)
przeniesienie biologicznych czynników chorobotwórczych.
3. 
W przypadku wystąpienia u pacjenta objawów nasuwających podejrzenie wczesnego powikłania poprzetoczeniowego składnika krwi należy:
1)
niezwłocznie przerwać przetoczenie i powiadomić lekarza;
2)
odłączyć pojemnik ze składnikiem krwi wraz z zestawem do przetoczenia, utrzymując jednocześnie wkłucie do żyły, i powoli przetaczać choremu - przez nowy sterylny zestaw - 0,9% roztwór chlorku sodowego (NaCl) do czasu wdrożenia odpowiedniego leczenia;
3)
zmierzyć pacjentowi ciepłotę ciała, tętno i ciśnienie tętnicze krwi;
4)
dalsze postępowanie uzależniać od nasilenia i rodzaju objawów.
4. 
W przypadku gdy potwierdzi się podejrzenie, że objawy wskazują na ostre powikłanie poprzetoczeniowe, należy niezwłocznie:
1)
sprawdzić dane na wszystkich pojemnikach z przetaczanymi składnikami, wyniki próby zgodności i wynik grupy krwi pacjenta oraz dane identyfikujące pacjenta, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 1;
2)
pobrać próbki krwi od pacjenta z innego miejsca wkłucia niż miejsce, w którym dokonywano przetoczenia, w celu wykonania badań:
a)
immunohematologicznych w zakresie ustalonym z pracownią badań konsultacyjnych centrum, a w przypadku podejrzenia TRALI - w zakresie ustalonym przez jednostkę organizacyjną publicznej służby krwi, o której mowa w art. 4 ust. 3 pkt 1 ustawy,
b)
bakteriologicznych (na posiew); objętość próbki krwi i rodzaj pojemnika z podłożem bakteriologicznym określa pracownia bakteriologiczna wskazana przez centrum;
3)
powiadomić pracownię serologii lub immunologii transfuzjologicznej, która wykonywała badania przed przetoczeniem; pracownia kontroluje dokumentację i ponownie wykonuje badania grupy krwi biorcy i krwi dobieranej do przetoczenia, a wyniki badań przekazuje do lekarza odpowiedzialnego za przetoczenie;
4)
powiadomić właściwe centrum, pod którego nadzór merytoryczny podlega terytorialnie dany podmiot leczniczy, w celu dalszego przeprowadzania badań oraz powiadomić centrum, z którego otrzymano składniki krwi, jeżeli jest to inne centrum niż właściwe;
5)
przesłać do działu immunologii transfuzjologicznej właściwego centrum:
a)
wszystkie próbki krwi pacjenta oraz krwi dobieranej do przetoczenia, znajdujące się w pracowni serologii lub immunologii transfuzjologicznej,
b)
próbki krwi pacjenta pobrane do badań serologicznych po przetoczeniu,
c)
w przypadku podejrzenia odczynu TRALI - próbki wraz ze zgłoszeniem powikłania poprzetoczeniowego, którego wzór jest określony w załączniku nr 9 do rozporządzenia; dział immunologii transfuzjologicznej właściwego centrum przesyła próbki do diagnostyki w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, o której mowa w art. 4 ust. 3 pkt 1 ustawy;
6)
przesłać do pracowni bakteriologicznej wskazanej przez właściwe centrum:
a)
pobrane po przetoczeniu próbki krwi pacjenta,
b)
wszystkie pojemniki z resztkami przetaczanej krwi; pracownia bakteriologiczna po pobraniu z pojemników próbek krwi do badań przesyła pojemniki z resztkami przetaczanej krwi do działu immunologii transfuzjologicznej właściwego centrum;
7)
w przypadku wystąpienia duszności poprzetoczeniowej - przeprowadzić badania w celu diagnostyki TRALI, czyli badanie radiologiczne klatki piersiowej i oznaczenie BNP (mózgowy peptyd natriuretyczny) w surowicy;
8)
przesłać do właściwego centrum zgłoszenie powikłania poprzetoczeniowego wypełnione przez lekarza odpowiedzialnego za przetoczenie.
5. 
W przypadku gdy ciężkie objawy powikłań wystąpią po zakończonym przetoczeniu, należy powiadomić lekarza odpowiedzialnego za przetoczenie i postępować zgodnie z przepisami ust. 4 pkt 4-8.
6. 
Centrum rejestruje wszystkie powikłania poprzetoczeniowe na podstawie dokumentacji przekazanej przez podmiot leczniczy.
7. 
W przypadkach ciężkich powikłań dyrektor centrum lub upoważniony przez niego lekarz przeprowadza kontrolę postępowania przed przetoczeniem i podczas jego przeprowadzania oraz udziela wskazówek dotyczących postępowania po wystąpieniu powikłania.
8. 
Centrum właściwe dla podmiotu leczniczego, w którym wystąpiło powikłanie poprzetoczeniowe, uwzględnia go w danych statystycznych.