Konwencja o różnorodności biologicznej. Rio de Janeiro.1992.06.05.
Dz.U.2002.184.1532
Akt obowiązującyKONWENCJA
o różnorodności biologicznej,
sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r.
PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
podaje do powszechnej wiadomości:
W dniu 5 czerwca 1992 r. została sporządzona w Rio de Janeiro Konwencja o różnorodności biologicznej, w następującym brzmieniu:
Konwencja o różnorodności biologicznej
Preambuła
Strony niniejszej konwencji,
świadome istotnego znaczenia różnorodności biologicznej oraz ekologicznych, genetycznych, społecznych, ekonomicznych, naukowych, edukacyjnych, kulturowych, rekreacyjnych i estetycznych wartości różnorodności biologicznej i jej elementów,
świadome również znaczenia różnorodności biologicznej dla ewolucji oraz dla funkcjonowania systemów podtrzymujących życie w biosferze,
stwierdzając, że ochrona różnorodności biologicznej jest wspólną sprawą ludzkości,
potwierdzając, że państwa mają suwerenne prawa do własnych zasobów biologicznych,
potwierdzając również, że państwa są odpowiedzialne za ochronę swojej różnorodności biologicznej oraz za zrównoważone użytkowanie własnych zasobów biologicznych,
zaniepokojone faktem, że niektóre działania ludzkie w istotny sposób zmniejszają różnorodność biologiczną,
świadome powszechnej niedostatecznej ilości informacji i wiedzy dotyczącej różnorodności biologicznej oraz pilnej potrzeby rozwijania naukowych, technicznych oraz instytucjonalnych możliwości w celu zrozumienia podstaw tego zagadnienia, umożliwiającego planowanie i realizowanie odpowiednich działań,
stwierdzając konieczność przewidywania, zapobiegania oraz zwalczania pierwotnych przyczyn znacznego zmniejszania się lub utraty różnorodności biologicznej,
stwierdzając także, że w przypadku groźby znacznego zmniejszania lub utraty różnorodności biologicznej brak pełnej wiarygodności naukowej danych nie powinien być powodem opóźnienia podejmowania działań mających na celu uniknięcie lub zmniejszanie tej groźby,
stwierdzając ponadto, że podstawowym wymogiem dla ochrony różnorodności biologicznej jest ochrona ekosystemów i naturalnych środowisk in-situ oraz utrzymanie i restytucja zdolnych do życia populacji gatunków w ich naturalnych środowiskach;
stwierdzając ponadto, że działania ex-situ, podejmowane zwłaszcza na obszarze kraju pochodzenia danych gatunków odgrywają także znaczącą rolę,
uznając ścisłą i tradycyjną zależność od zasobów biologicznych wielu tubylczych i lokalnych społeczności prowadzących tradycyjny tryb życia oraz potrzebę sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z wykorzystania tradycyjnej wiedzy, innowacji i praktyk związanych z ochroną różnorodności biologicznej oraz zrównoważonego użytkowania jej elementów,
uznając także doniosłą rolę, jaką odgrywają kobiety w ochronie i zrównoważonym użytkowaniu różnorodności biologicznej oraz potwierdzając potrzebę pełnego udziału kobiet na wszystkich szczeblach procesu podejmowania i wdrażania decyzji dotyczących ochrony różnorodności biologicznej,
podkreślając znaczenie oraz potrzebę wspierania międzynarodowej, regionalnej i globalnej współpracy pomiędzy państwami i organizacjami międzyrządowymi oraz pozarządowymi na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i zrównoważonego użytkowania jej elementów,
przyznając, że zapewnienie nowych i dodatkowych środków finansowych oraz odpowiedniego dostępu do właściwych technologii może zasadniczo zmienić zróżnicowanie światowych możliwości przeciwdziałania utracie różnorodności biologicznej,
przyznając ponadto, że niezbędne są przepisy szczególne na rzecz państw rozwijających się, w tym zapewnienie nowych i dodatkowych środków finansowych oraz odpowiedniego dostępu do właściwych technologii,
uznając, w tym względzie, specyficzne warunki państw najsłabiej rozwiniętych oraz małych państw wyspiarskich,
przyznając, że istnieje potrzeba znacznych inwestycji na rzecz zachowania różnorodności biologicznej oraz że oczekuje się, iż inwestycje te przyniosą wiele ekologicznych, ekonomicznych i społecznych korzyści,
uznając, że rozwój gospodarczy i społeczny oraz likwidacja ubóstwa są głównymi i podstawowymi priorytetami państw rozwijających się,
świadome faktu, że ochrona oraz zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej mają kluczowe znaczenie dla wyżywienia i zaspokojenia zdrowotnych oraz innych potrzeb wzrastającej populacji ludzkiej na świecie i że w tym celu niezbędny jest dostęp i podział zasobów genetycznych i technologicznych,
uznając, że ochrona i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej umocni przyjazne stosunki pomiędzy państwami i przyczyni się do pokoju na świecie,
pragnąc wzmocnić i uzupełnić istniejące międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony różnorodności biologicznej i zrównoważonego użytkowania jej elementów oraz
zdecydowane chronić i użytkować w zrównoważony sposób różnorodność biologiczną w interesie obecnych i przyszłych pokoleń,
uzgodniły, co następuje:
Cele
Celami niniejszej konwencji, realizowanymi zgodnie z jej odpowiednimi postanowieniami, jest ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jej elementów oraz uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych, w tym przez odpowiedni dostęp do zasobów genetycznych i odpowiedni transfer właściwych technologii, z uwzględnieniem wszystkich praw do tych zasobów i technologii, a także odpowiednie finansowanie.
Definicje
Dla celów niniejszej konwencji:
"Różnorodność biologiczna" - oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów pochodzących, inter alia, z ekosystemów lądowych, morskich i innych wodnych ekosystemów oraz zespołów ekologicznych, których są one częścią. Dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami.
"Zasoby biologiczne" - obejmują zasoby genetyczne, organizmy i ich części, populacje i jakiekolwiek inne żywe elementy ekosystemu, które faktycznie lub potencjalnie mogą być wykorzystywane lub stanowić mogą wartość dla ludzkości.
"Biotechnologia" - oznacza każde rozwiązanie technologiczne, które wykorzystuje systemy biologiczne, żywe organizmy lub ich pochodne do wytworzenia lub modyfikowania produktów lub procesów.
"Kraj pochodzenia zasobów genetycznych" - oznacza kraj, który posiada te zasoby genetyczne w warunkach in-situ.
"Kraj dostarczający zasoby genetyczne" - oznacza kraj dostarczający zasoby genetyczne ze źródeł in-situ, zarówno populacji gatunków dzikich, jak i udomowionych, lub ze źródeł ex-situ, które mogą, ale nie muszą pochodzić z tego kraju.
"Udomowione lub hodowlane gatunki" - oznaczają gatunki, na których proces ewolucyjny wywierał wpływ człowiek w celu zaspokojenia swoich potrzeb.
"Ekosystem" - oznacza dynamiczne zgrupowanie roślin, zwierząt, mikroorganizmów oraz ich nieożywione środowisko wspólnie tworzące jednostkę funkcjonalną.
"Ochrona ex-situ" - oznacza ochronę składników różnorodności biologicznej poza ich naturalnymi siedliskami.
"Materiał genetyczny" - oznacza jakikolwiek materiał roślinny, zwierzęcy, mikrobiologiczny lub innego pochodzenia, zawierający funkcjonalne jednostki dziedziczności.
"Zasoby genetyczne" - oznaczają materiał genetyczny posiadający faktyczną lub potencjalną wartość.
"Siedlisko" - oznacza miejsce lub typ miejsca, w którym organizm lub populacja występuje w sposób naturalny.
"Warunki in-situ" - oznaczają warunki, w których zasoby genetyczne występują w ekosystemach lub naturalnych siedliskach, a w przypadku gatunków udomowionych lub hodowlanych, w otoczeniu, w którym rozwinęły swoje charakterystyczne właściwości.
"Ochrona in-situ" - oznacza ochronę ekosystemów i naturalnych siedlisk oraz utrzymanie i restytucję zdolnych do życia populacji gatunków w ich naturalnym środowisku, a w przypadku gatunków udomowionych lub hodowlanych, w środowisku, w którym rozwinęły swoje charakterystyczne właściwości.
"Obszar chroniony" - oznacza obszar określony geograficznie, który jest wyznaczony, objęty odpowiednimi regulacjami i zarządzany dla osiągnięcia określonych celów związanych z ochroną.
"Regionalna organizacja integracji gospodarczej" - oznacza organizację utworzoną przez suwerenne państwa danego regionu, które przekazały jej kompetencje w sprawach objętych niniejszą konwencją i odpowiednio upoważniły ją, zgodnie z ich wewnętrznymi procedurami, do podpisania, ratyfikowania, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do niniejszej konwencji.
"Zrównoważone użytkowanie" - oznacza użytkowanie elementów różnorodności biologicznej w taki sposób i z taką intensywnością, żeby nie prowadziło ono do jej zmniejszenia w długim czasie i tym samym pozwoliło utrzymać jej potencjał w stanie odpowiadającym potrzebom i aspiracjom obecnych oraz przyszłych pokoleń.
"Technologia" - obejmuje biotechnologię.
Zasady
Zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych oraz zasadami prawa międzynarodowego, państwa mają suwerenne prawo wykorzystywania swoich własnych zasobów zgodnie z własną polityką w zakresie środowiska oraz ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie, że działalność w ramach ich jurysdykcji lub kontroli nie powoduje szkody w środowisku innych państw lub na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową.
Zakres jurysdykcji
Z zastrzeżeniem praw innych państw i jeżeli niniejsza konwencja w wyraźny sposób nie przewiduje inaczej, postanowienia niniejszej konwencji mają zastosowanie dla każdej Umawiającej się Strony:
Współpraca
Każda z Umawiających się Stron, w miarę możliwości i potrzeby, współpracuje z innymi Umawiającymi się Stronami, bezpośrednio lub w razie potrzeby przez kompetentne organizacje międzynarodowe, w zakresie obszarów znajdujących się poza jurysdykcją krajową oraz w innych sprawach będących przedmiotem ich wspólnego zainteresowania na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i zrównoważonego użytkowania jej elementów.
Ogólne działania na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
Każda Umawiająca się Strona, zgodnie ze swoimi szczególnymi warunkami i możliwościami:
Identyfikacja i monitoring
Każda Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeby, w szczególności dla celów artykułów od 8 do 10:
Ochrona in-situ
Każda Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeb:
Ochrona ex-situ
Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeb, przede wszystkim w celu rozszerzenia działań in-situ:
Zrównoważone użytkowanie elementów różnorodności biologicznej
Każda Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeb:
Środki stymulujące
Każda Umawiająca się Strona, w miarę możliwości i potrzeb, podejmuje działania ekonomiczne i społeczne, które odgrywają rolę środków stymulujących dla ochrony i zrównoważonego użytkowania elementów różnorodności biologicznej.
Badania naukowe i szkolenie
Umawiające się Strony, biorąc pod uwagę szczególne potrzeby państw rozwijających się:
Edukacja i świadomość społeczna
Umawiające się Strony:
Ocena oddziaływania i zmniejszanie negatywnych oddziaływań
Dostęp do zasobów genetycznych
Dostęp do technologii oraz jej transfer
Wymiana informacji
Współpraca techniczna i naukowa
Przenoszenie biotechnologii oraz podział korzyści
Środki finansowe
Mechanizm finansowy
Stosunek do innych konwencji międzynarodowych
Konferencja Stron
Sekretariat
Organ pomocniczy do spraw doradztwa naukowego, technicznego i technologicznego
Sprawozdania
Każda Umawiająca się Strona, w odstępach czasu określonych przez Konferencję Stron, przedkłada Konferencji Stron sprawozdania dotyczące podejmowanych przez nią działań w celu wdrożenia postanowień niniejszej konwencji oraz ich skuteczności w osiąganiu celów niniejszej konwencji.
Rozstrzyganie sporów
Przyjęcie protokołów
Poprawki do konwencji lub protokołów
Przyjęcie załączników i poprawek do nich
Prawo do głosowania
Związek między niniejszą konwencją a jej protokołami
Podpisanie
Niniejsza konwencja jest otwarta do podpisu w Rio de Janeiro dla wszystkich państw oraz regionalnych organizacji integracji gospodarczej od dnia 5 czerwca 1992 r. do dnia 14 czerwca 1992 r. oraz w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku od dnia 15 czerwca 1992 r. do dnia 4 czerwca 1993 r.
Ratyfikacja, przyjęcie lub zatwierdzenie
Przystąpienie
Wejście w życie
Wycofanie
Tymczasowe porozumienie finansowe
Jeżeli Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska Programu Odbudowy i Rozwoju Narodów Zjednoczonych, Programu Środowiska Narodów Zjednoczonych oraz Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju zostanie poddany całkowitej restrukturyzacji zgodnie z wymaganiami artykułu 21, staje się tymczasową strukturą instytucjonalną, wspomnianą w artykule 21, w okresie od daty wejścia w życie niniejszej konwencji do pierwszego posiedzenia Konferencji Stron lub do czasu, kiedy Konferencja Stron zdecyduje, jaka struktura instytucjonalna zostanie przyjęta zgodnie z artykułem 21.
Tymczasowe porozumienia dotyczące Sekretariatu
Sekretariat powołany przez Dyrektora Wykonawczego Programu Środowiskowego Narodów Zjednoczonych staje się Sekretariatem, o którym mowa w artykule 24 ustęp 2, tymczasowo, w okresie od daty wejścia w życie niniejszej konwencji do pierwszego posiedzenia Konferencji Stron.
Depozytariusz
Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych pełni funkcje depozytariusza niniejszej konwencji i któregokolwiek z protokołów.
Teksty autentyczne
Oryginał niniejszej konwencji, której teksty w językach angielskim, arabskim, chińskim, francuskim, hiszpańskim i rosyjskim są jednakowo autentyczne, zostaje złożony u Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych.
Na dowód czego niżej podpisani, należycie w tym celu upoważnieni, podpisali niniejszą konwencję.
Sporządzono w Rio de Janeiro dnia piątego czerwca tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku.
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK I
IDENTYFIKACJA I MONITORING
IDENTYFIKACJA I MONITORING
2. Gatunki i środowiska, które: są zagrożone; są dzikimi krewnymi gatunków udomowionych lub hodowlanych; przedstawiają wartość dla medycyny, rolnictwa lub inną wartość ekonomiczną; mają znaczenie społeczne, naukowe lub kulturowe; bądź mają znaczenie dla badań w dziedzinie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, takie jak gatunki wskaźnikowe; oraz
3. Opisane genomy i geny mające znaczenie społeczne, naukowe i gospodarcze.
ZAŁĄCZNIK II
CZĘŚĆ 1
ARBITRAŻ
ARBITRAŻ
Strona występująca z roszczeniem powiadamia Sekretariat, że strony kierują spór do arbitrażu zgodnie z artykułem 27. Powiadomienie powinno określać przedmiot arbitrażu i wskazywać w szczególności te artykuły konwencji lub protokołu, których interpretacja lub zastosowanie stanowią przedmiot sporu. Jeżeli strony nie osiągną zgody co do przedmiotu sporu, zanim przewodniczący trybunału zostanie wyznaczony, trybunał arbitrażowy określi przedmiot sporu. Sekretariat przekazuje informację otrzymaną w ten sposób wszystkim Umawiającym się Stronom konwencji lub danego protokołu.
Trybunał arbitrażowy podejmuje decyzje zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji, odpowiednimi protokołami oraz zgodnie z prawem międzynarodowym.
Jeżeli strony sporu nie uzgodnią inaczej, trybunał arbitrażowy ustala własne zasady postępowania.
Trybunał arbitrażowy może, na wniosek jednej ze stron sporu, zalecić niezbędne tymczasowe środki zabezpieczające.
Strony sporu ułatwiają pracę trybunału arbitrażowego, a w szczególności wykorzystując wszystkie środki, którymi dysponują:
(a) przekazują mu wszystkie odpowiednie dokumenty, informacje i materiały oraz
(b) w razie konieczności, umożliwiają mu powołanie świadków lub ekspertów i uzyskanie ich zeznań.
Strony i arbitrzy zobowiązani są chronić poufności wszelkich informacji, które otrzymują jako poufne w toku postępowania przed trybunałem arbitrażowym.
Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy trybunał arbitrażowy nie postanowi inaczej, strony sporu pokrywają koszty trybunału w równych częściach. Trybunał prowadzi wykaz swoich kosztów i przedstawia stronom ich ostateczne zestawienie.
Którakolwiek z Umawiających się Stron posiadająca interes o charakterze prawnym w przedmiocie sporu, który może być naruszony przez podjęte decyzje w danej sprawie, może za zgodą trybunału włączyć się w tok postępowania.
Trybunał może rozpatrywać i podejmować decyzje w sprawie roszczeń wzajemnych wynikających bezpośrednio z przedmiotu sporu.
Decyzje, zarówno proceduralne, jak i merytoryczne, podejmowane są przez trybunał większością głosów jego członków.
Jeżeli jedna ze stron sporu nie stawi się przed trybunałem arbitrażowym lub nie podejmie obrony swojej sprawy, druga strona może zwrócić się z wnioskiem do trybunału o kontynuowanie postępowania i wydanie orzeczenia. Nieobecność strony lub niepodjęcie obrony swojej sprawy nie stanowi przeszkody w prowadzeniu postępowania. Przed wydaniem ostatecznej decyzji trybunał arbitrażowy musi być przekonany, że roszczenie jest należycie uzasadnione pod względem faktycznym i prawnym.
Trybunał wydaje swoją ostateczną decyzję w ciągu pięciu miesięcy od daty swojego ukonstytuowania się, chyba że uzna za konieczne przedłużenie tego okresu na czas nie dłuższy niż dalsze pięć miesięcy.
Ostateczna decyzja trybunału arbitrażowego ogranicza się do przedmiotu sporu i podaje podstawy, na których jest oparta.
Zawiera ona nazwiska członków uczestniczących w jej podjęciu oraz datę tej decyzji. Każdy członek trybunału może dołączyć do ostatecznej decyzji opinię odrębną lub opinię różniącą się od podjętej decyzji.
Orzeczenie jest wiążące dla stron sporu. Nie podlega ono apelacji, chyba że strony sporu uzgodniły uprzednio procedurę apelacyjną.
Jakakolwiek rozbieżność, która może powstać między stronami sporu co do interpretacji lub sposobu wykonania ostatecznej decyzji, może być przez każdą stronę przedstawiona do rozstrzygnięcia trybunałowi arbitrażowemu, który wydał tę decyzję.
CZĘŚĆ 2
POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE
POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE
Komisja pojednawcza powoływana jest na wniosek jednej ze stron sporu. Komisja ta składa się, chyba że strony uzgodnią inaczej, z pięciu członków, po dwóch wyznaczonych przez każdą ze stron, oraz przewodniczącego, wybranego wspólnie przez tych członków.
W sporach pomiędzy więcej niż dwiema stronami strony posiadające ten sam interes powołują wspólnie swoich członków komisji. W przypadku gdy dwie lub więcej stron posiadają odrębne interesy lub nie mogą osiągnąć porozumienia co do tego, czy posiadają ten sam interes, powołują one swoich członków oddzielnie.
Jeżeli strony nie wyznaczą członków komisji pojednawczej w ciągu dwóch miesięcy od daty wniosku o utworzenie takiej komisji, Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych, jeśli zostanie o to poproszony przez stronę, która złożyła taki wniosek, wyznacza tych członków w ciągu następnych dwóch miesięcy.
Jeżeli przewodniczący komisji pojednawczej nie zostanie wybrany w ciągu dwóch miesięcy od wyznaczenia ostatniego z członków komisji, Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych, jeżeli zostanie o to poproszony przez stronę, wyznacza przewodniczącego komisji w ciągu następnych dwóch miesięcy.
Komisja pojednawcza podejmuje swoje decyzje większością głosów swoich członków. Jeżeli strony sporu nie zdecydują inaczej, ustala ona swoją własną procedurę. Komisja przedstawia propozycję rozstrzygnięcia sporu, którą strony rozważają w dobrej wierze.
Rozbieżności co do kompetencji komisji pojednawczej są rozstrzygane przez tę komisję.
Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:
- została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,
- jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,
- będzie niezmiennie zachowywana.
Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.
Dano w Warszawie dnia 13 grudnia 1995 r.
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »