Art. 18. - Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. 2000.11.15.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2005.18.158

Akt obowiązujący

Wersja od: 3 lipca 2005 r.

Artykuł  18

Wzajemna pomoc prawna

1. Państwa-Strony udzielą sobie w jak najszerszym zakresie wzajemnej pomocy prawnej w postępowaniach karnych dotyczących przestępstw objętych zakresem niniejszej konwencji, zgodnie z postanowieniami artykułu 3, oraz na zasadzie wzajemności rozszerzą podobną pomoc, jeżeli wzywające Państwo-Strona ma uzasadnione podstawy podejrzewać, że przestępstwo wymienione w ustępie 1 (a) lub (b) artykułu 3 ma charakter międzynarodowy, włącznie z tym, że ofiary, świadkowie, dochody, narzędzia lub dowody dotyczące takich przestępstw znajdują się w wezwanym Państwie-Stronie, oraz że w przestępstwo zaangażowana jest zorganizowana grupa przestępcza.

2. Wzajemnej pomocy prawnej udziela się w jak najszerszym zakresie możliwym na podstawie odpowiednich ustaw, umów, porozumień oraz uzgodnień wezwanego Państwa-Strony dotyczących postępowań karnych odnoszących się do przestępstw, za które osoba prawna może zostać pociągnięta do odpowiedzialności we wzywającym Państwie-Stronie zgodnie z artykułem 10 niniejszej konwencji.

3. O wzajemną pomoc prawną, jaka ma być udzielona na podstawie niniejszego artykułu, można występować dla następujących celów:

(a) zebrania dowodów lub oświadczeń od osób;

(b) dokonania doręczeń dokumentów sądowych;

(c) wykonywania przeszukania lub zajęcia oraz zakazu obrotu;

(d) przeprowadzenia oględzin przedmiotów i miejsc;

(e) dostarczania informacji, przedmiotów stanowiących dowody oraz opinii biegłych;

(f) dostarczania oryginałów lub poświadczonych kopii odpowiednich akt oraz dokumentów, w tym dokumentów rządowych, bankowych, finansowych, firmowych oraz handlowych;

(g) identyfikacji i odszukania dochodów z przestępstwa, mienia, narzędzi lub innych rzeczy dla celów dowodowych;

(h) ułatwiania dobrowolnego stawiennictwa osób we wzywającym Państwie-Stronie;

(i) każdego innego rodzaju pomocy dopuszczalnej na podstawie prawa wewnętrznego wezwanego Państwa-Strony.

4. Bez uszczerbku dla prawa wewnętrznego, właściwe organy Państwa-Strony mogą, bez wcześniejszego wniosku, przekazać informacje dotyczące spraw karnych właściwemu organowi w innym Państwie-Stronie, jeżeli, w ich przekonaniu, takie informacje mogłyby pomóc temu organowi w podjęciu lub pomyślnym zakończeniu postępowań karnych lub mogłyby spowodować złożenie wniosku sformułowanego przez ten organ na podstawie niniejszej konwencji.

5. Przekazanie informacji na podstawie ustępu 4 niniejszego artykułu nie może naruszać postępowań karnych prowadzonych w państwie właściwych organów dostarczających informacje. Właściwe organy otrzymujące takie informacje zastosują się do żądania, aby informacje te pozostały nawet tymczasowo poufne, lub zastosują się do ograniczeń dotyczących ich wykorzystania. Jednakże nie uniemożliwia to otrzymującemu Państwu-Stronie ujawniania w swoich postępowaniach informacji świadczących o niewinności osoby oskarżonej. W takim przypadku otrzymujące Państwo-Strona, przed ujawnieniem informacji, powiadomi o tym przekazujące Państwo-Stronę oraz, jeżeli o to wniesiono, skonsultuje się z Państwem-Stroną przekazującym. Jeżeli, w wyjątkowym przypadku, wyprzedzające zawiadomienie nie jest możliwe, otrzymujące Państwo-Strona niezwłocznie poinformuje przekazujące Państwo-Stronę o ujawnieniu informacji.

6. Postanowienia niniejszego artykułu nie naruszają zobowiązań wynikających z jakiejkolwiek innej dwustronnej lub wielostronnej umowy, która reguluje lub będzie regulowała, w całości lub w części, wzajemną pomoc prawną.

7. Ustępy od 9 do 29 niniejszego artykułu mają zastosowanie do wniosków złożonych na podstawie niniejszego artykułu, jeżeli dane Państwa-Strony nie są związane umową o wzajemnej pomocy prawnej. Jeżeli te Państwa-Strony są związane taką umową, wtedy zastosowanie będą miały odpowiednie postanowienia takiej umowy, chyba że Państwa-Strony uzgodnią, że w jej miejsce będą stosowały ustępy od 9 do 29 niniejszego artykułu. Państwa-Strony są zachęcane do stosowania wymienionych ustępów, jeśli ułatwi to współpracę.

8. Państwa-Strony nie mogą odmówić udzielenia wzajemnej pomocy prawnej na podstawie niniejszego artykułu, powołując się na tajemnicę bankową.

9. Państwa-Strony mogą odmówić udzielenia wzajemnej pomocy prawnej na podstawie niniejszego artykułu, powołując się na brak podwójnej karalności. Jednakże wezwane Państwo-Strona może, jeżeli uzna to za stosowne, udzielić pomocy w zakresie własnego uznania, niezależnie od tego czy zachowanie stanowiłoby przestępstwo na mocy prawa wewnętrznego wezwanego Państwa-Strony.

10. Osoba, która jest aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności na terytorium jednego z Państw-Stron, a jej obecność jest wnioskowana w innym Państwie-Stronie dla potrzeb identyfikacji, złożenia zeznań lub udzielenia w innej formie pomocy w uzyskaniu dowodów dla celów postępowania karnego dotyczącego przestępstw objętych zakresem niniejszej konwencji, może zostać przekazana, jeśli spełnione są następujące warunki:

(a) osoba ta dobrowolnie wyrazi na to zgodę;

(b) wyrażą na to zgodę właściwe organy obu Państw-Stron na warunkach, które państwa te uznają za właściwe.

11. Dla celów ustępu 10 niniejszego artykułu:

(a) Państwo-Strona, do którego taka osoba zostanie przekazana, będzie upoważnione i zobowiązane do przetrzymywania tej osoby w areszcie, chyba że Państwo-Strona, z którego osoba ta została przekazana, inaczej wnioskowało lub udzieliło innych upoważnień;

(b) Państwo-Strona, do którego osoba ta została przekazana, bezzwłocznie odeśle tę osobę do aresztu Państwa-Strony, z którego została ona przekazana zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami lub zgodnie z innymi ustaleniami właściwych organów obu Państw-Stron;

(c) Państwo-Strona, do którego osoba ta została przekazana, nie będzie wymagało od Państwa-Strony, z którego osoba ta została przekazana, wszczęcia procedury ekstradycyjnej w celu jej powrotu;

(d) okres przebywania przez osobę przekazaną w areszcie Państwa-Strony, do którego została ona przekazana, zostanie zaliczony na poczet odbywania kary orzeczonej w państwie, z którego została ona przekazana.

12. Jeżeli Państwo-Strona, z którego osoba ma zostać przekazana zgodnie z ustępami 10 oraz 11 niniejszego artykułu, nie wyrazi na to zgody, osoba ta, niezależnie od jej narodowości, nie może być ścigana, zatrzymana, ukarana ani poddana jakiemukolwiek ograniczeniu jej wolności osobistej na terytorium państwa, do którego osoba ta jest przekazywana, w związku z czynami, zaniechaniami lub skazaniami poprzedzającymi jej wyjazd z terytorium państwa, z którego osoba ta została przekazana.

13. Państwa-Strony wyznaczą organ centralny, który będzie odpowiedzialny oraz uprawniony do przyjmowania wniosków o wzajemną pomoc prawną, oraz do ich wykonywania lub przekazywania właściwym organom do wykonania. Jeżeli Państwo-Strona posiada specjalny region lub terytorium z odrębnym systemem wzajemnej pomocy prawnej, może ono wyznaczyć oddzielny organ centralny, który będzie pełnił taką samą funkcję w odniesieniu do tego regionu lub terytorium. Organy centralne zapewnią szybkie oraz odpowiednie wykonywanie lub przekazywanie otrzymanych wniosków. Jeżeli organ centralny przekaże wniosek do wykonania właściwemu organowi, będzie on popierał szybkie i odpowiednie wykonanie wniosku przez ten organ. Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych, w momencie składania przez Państwo-Stronę dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, zostanie poinformowany o organie centralnym wyznaczonym w tym celu. Wnioski o wzajemną pomoc prawną oraz wszelka korespondencja z tym związana będą przekazywane do organów wyznaczonych przez Państwa-Strony. Wymóg ten nie narusza prawa Państwa-Strony do żądania, aby takie wnioski oraz korespondencja były kierowane do niego kanałami dyplomatycznymi oraz, w nagłych przypadkach, jeżeli Państwa-Strony tak uzgodnią, za pośrednictwem Międzynarodowej Policji Kryminalnej, o ile jest to możliwe.

14. Wnioski będą składane na piśmie lub, tam gdzie jest to możliwe, za pośrednictwem jakichkolwiek środków zdolnych do sporządzenia pisemnego zapisu, w języku akceptowanym przez wezwane Państwo-Stronę, na warunkach umożliwiających temu Państwu-Stronie ustalenie autentyczności. Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych, w momencie składania przez każde Państwo-Stronę dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, zostanie poinformowany o języku lub językach akceptowanych przez każde z Państw-Stron. W nagłych przypadkach i gdy zostało to uzgodnione pomiędzy Państwami-Stronami wnioski mogą być składane ustnie, jednak zostaną one niezwłocznie potwierdzone na piśmie.

15. Wniosek o wzajemną pomoc prawną powinien zawierać:

(a) określenie organu składającego wniosek;

(b) przedmiot oraz charakter postępowania karnego, którego wniosek dotyczy, oraz nazwę i funkcje organu prowadzącego to postępowanie;

(c) streszczenie odpowiednich faktów, przy czym nie odnosi się to do wniosków o doręczenie dokumentów sądowych;

(d) opis wnioskowanej pomocy oraz szczegóły specjalnej procedury, której zastosowania życzy sobie wzywające Państwo-Strona;

(e) tam, gdzie jest to możliwe, tożsamość, miejsce pobytu oraz narodowość każdej osoby, której wniosek dotyczy;

(f) cel, dla którego dąży się do uzyskania dowodów, informacji lub podjęcia działań.

16. Wezwane Państwo-Strona może zażądać dodatkowych informacji, gdy wydaje się to konieczne dla wykonania wniosku zgodnie z jego prawem wewnętrznym lub kiedy może to ułatwić takie wykonanie.

17. Wniosek zostanie wykonany zgodnie z prawem wewnętrznym wezwanego Państwa-Strony oraz, w zakresie niepozostającym w sprzeczności z jego prawem wewnętrznym i tam, gdzie jest to możliwe, zgodnie z procedurami określonymi we wniosku.

18. Jeżeli osoba znajduje się na terytorium Państwa-Strony i musi zostać przesłuchana w charakterze świadka lub biegłego przez organy sądowe innego Państwa-Strony, wówczas to pierwsze Państwo-Strona, gdy tylko jest to możliwe i pozostaje w zgodzie z fundamentalnymi zasadami prawa wewnętrznego, może, na wniosek drugiego Państwa-Strony, zezwolić, aby przesłuchanie odbyło się za pośrednictwem wideo-konferencji, jeżeli nie jest możliwe ani pożądane, aby dana osoba stawiła się osobiście na terytorium wzywającego Państwa-Strony. Państwa-Strony mogą uzgodnić, że przesłuchanie zostanie przeprowadzone przez organ sądowy wzywającego Państwa-Strony oraz że będzie w nim uczestniczył organ sądowy wezwanego Państwa-Strony.

19. Wzywające Państwo-Strona nie może, bez uprzedniej zgody wezwanego Państwa-Strony, przekazywać ani wykorzystywać informacji ani dowodów dostarczonych przez wezwane Państwo-Stronę w celu prowadzenia postępowań karnych innych niż te, które zostały określone we wniosku. Żadne z postanowień niniejszego ustępu nie wyłącza ujawnienia przez wzywające Państwo-Stronę w swoich postępowaniach informacji lub dowodów, które świadczą o niewinności osoby oskarżonej. W tym przypadku, wzywające Państwo-Strona przed ujawnieniem informacji powiadomi o tym wezwane Państwo-Stronę oraz, jeżeli o to wniesiono, skonsultuje się z wezwanym Państwem-Stroną. Jeżeli, w wyjątkowym przypadku, wyprzedzające zawiadomienie nie jest możliwe, wówczas wzywające Państwo-Strona niezwłocznie poinformuje wezwane Państwo-Stronę o ujawnieniu informacji.

20. Wzywające Państwo-Strona może wymagać, aby wezwane Państwo-Strona, poza zakresem niezbędnym do wykonania wniosku, zachowało w poufności fakt oraz treść wniosku. Jeżeli wezwane Państwo-Strona nie może zastosować się do wymogu poufności, poinformuje o tym niezwłocznie wzywające Państwo-Stronę.

21. Wzajemnej pomocy prawnej można odmówić:

(a) jeżeli wniosek nie został sporządzony zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu;

(b) jeżeli wezwane Państwo-Strona uzna, że wykonanie wniosku może naruszyć jego suwerenność, bezpieczeństwo, porządek publiczny lub inne podstawowe interesy;

(c) jeżeli organom wezwanego Państwa-Strony nie wolno byłoby na podstawie jego prawa wewnętrznego wykonywać wnioskowanych działań w odniesieniu do podobnego przestępstwa, gdyby stanowiło ono przedmiot postępowania karnego w ramach jego własnej jurysdykcji;

(d) jeżeli wykonanie wniosku byłoby sprzeczne z systemem prawnym wezwanego Państwa-Strony w zakresie udzielania wzajemnej pomocy prawnej.

22. Państwa-Strony nie mogą odmówić wykonania wniosku o pomoc prawną wyłącznie na tej podstawie, że uważa się, iż przestępstwo dotyczy również spraw skarbowych.

23. W przypadku odmowy udzielenia wzajemnej pomocy prawnej należy podać przyczyny tej odmowy.

24. Wezwane Państwo-Strona wykona wniosek o udzielenie wzajemnej pomocy prawnej możliwie jak najszybciej oraz w możliwie pełnym zakresie uwzględni nieprzekraczalne terminy zaproponowane przez wzywające Państwo-Stronę, dla określenia których podane zostały, najlepiej we wniosku, przyczyny. Wezwane Państwo-Strona udzieli odpowiedzi na zasadne prośby wzywającego Państwa-Strony dotyczące postępów w wykonywaniu wniosku. Wzywające Państwo-Strona niezwłocznie poinformuje wezwane Państwo-Stronę o tym, że wnioskowana pomoc nie jest już dalej wymagana.

25. Udzielenie wzajemnej pomocy prawnej może zostać odroczone przez wezwane Państwo-Stronę z tego powodu, że zakłócałoby to trwające postępowanie karne.

26. Przed odmową wykonania wniosku na podstawie ustępu 21 niniejszego artykułu lub odroczeniem jego wykonania na podstawie ustępu 25 niniejszego artykułu, wezwane Państwo-Strona skonsultuje się z wzywającym Państwem-Stroną w celu rozważenia, czy pomoc może zostać udzielona na warunkach, jakie uzna ono za konieczne. Jeżeli wzywające Państwo-Strona zaakceptuje pomoc na takich warunkach, wówczas zastosuje się ono do nich.

27. Bez uszczerbku dla stosowania ustępu 12 niniejszego artykułu, świadek, biegły lub inna osoba, która na wniosek wzywającego Państwa-Strony wyrazi zgodę na złożenie zeznań lub na udzielenie pomocy w postępowaniu karnym na terytorium wzywającego Państwa-Strony, nie mogą być ścigani, zatrzymani, ukarani ani poddani jakimkolwiek innym ograniczeniom wolności osobistej na tym terytorium w odniesieniu do czynów, zaniechań lub skazań z okresu poprzedzającego ich wyjazd z terytorium wezwanego Państwa-Strony. Takie gwarancje bezpieczeństwa przestaną jednak obowiązywać, gdy świadek, biegły lub inna osoba, przez okres piętnastu kolejnych dni, lub przez inny okres uzgodniony pomiędzy Państwami-Stronami, począwszy od dnia, kiedy osoba ta została oficjalnie poinformowana, że jej obecność nie jest już dłużej wymagana przez organy sądowe, mając możliwość wyjechania dobrowolnie, pozostała na terytorium wzywającego Państwa-Strony lub, jeżeli wyjechała, dobrowolnie tam powróciła.

28. Zwykłe koszty wykonania wniosku ponosi wezwane Państwo-Strona, chyba że zostało to inaczej uzgodnione pomiędzy zainteresowanymi Państwami-Stronami. Jeżeli dla wykonania wniosku są lub będą wymagane wydatki o znacznym lub wyjątkowym charakterze, Państwa-Strony skonsultują się w celu określenia warunków, na jakich wniosek zostanie wykonany, jak również co do sposobu, w jaki ponoszone będą koszty.

29. Wezwane Państwo-Strona:

(a) dostarczy wzywającemu Państwu-Stronie kopie akt rządowych, dokumentów lub informacji znajdujących się w jego posiadaniu, które na mocy jego prawa wewnętrznego są ogólnie dostępne;

(b) może, według swojego własnego uznania, dostarczyć wzywającemu Państwu-Stronie, w całości, w części lub na takich warunkach, jakie uzna za stosowne, kopie akt rządowych, dokumentów lub informacji znajdujących się w jego posiadaniu, które na mocy jego prawa nie są ogólnie dostępne.

30. Jeżeli będzie to niezbędne, Państwa-Strony rozważą możliwość zawarcia dwustronnych lub wielostronnych porozumień lub uzgodnień, które służyłyby celom postanowień niniejszego artykułu, realizowałyby je w praktyce lub wzmacniały je.