Rozdział 8 - Restrukturyzacja zatrudnienia - Komercjalizacja i restrukturyzacja przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe".

Dziennik Ustaw

Dz.U.2024.561 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 12 kwietnia 2024 r.

Rozdział  8

Restrukturyzacja zatrudnienia

Art.  48.  [Pracownicy uprawnieni do jednorazowej odprawy pieniężnej]

Pracownicy, z którymi rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w latach 2000-2003 z przyczyn dotyczących zakładu pracy w:

1) PKP lub PKP SA,

2) spółkach ze 100-procentowym udziałem PKP utworzonych po dniu 31 sierpnia 1999 r. na podstawie art. 13 ustawy, o której mowa w art. 1 pkt 1,

3) państwowych jednostkach organizacyjnych utworzonych po dniu 31 sierpnia 1999 r. na podstawie art. 44 ustawy, o której mowa w art. 1 pkt 1,

4) spółkach utworzonych na podstawie art. 14, 15 i art. 19,

a którzy nie spełniają warunków umożliwiających uzyskanie prawa do emerytury, urlopu kolejowego lub świadczenia przedemerytalnego, mają prawo do jednorazowej odprawy pieniężnej.

Art.  49.  [Wysokość jednorazowej odprawy pieniężnej]

1. Pracownikowi, z którym w latach 2000-2003 został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn, o których mowa w art. 48, mającemu stałe miejsce zamieszkania na obszarze powiatu, w którym stopa bezrobocia w dniu rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem jest większa niż przeciętna stopa bezrobocia w kraju, przysługuje, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1, jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości 30 000 zł.

2. Pracownikowi, z którym w latach 2000-2003 został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn, o których mowa w art. 48, mającemu stałe miejsce zamieszkania na obszarze powiatu, w którym stopa bezrobocia w dniu rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem jest równa przeciętnej stopie bezrobocia w kraju lub niższa od niej, przysługuje, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1, jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości 20 000 zł.

3. Wysokość stopy bezrobocia przyjmuje się według obowiązującej, w dniu rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, wielkości ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Art.  50.  [Minimalny okres zatrudnienia uprawniający do jednorazowej odprawy pieniężnej; wyłączenie uprawnienia do odprawy pieniężnej przyznawanej na podstawie odrębnych przepisów]

1. Jednorazową odprawę pieniężną otrzymuje pracownik, który był zatrudniony u pracodawców określonych w art. 48 łącznie i nieprzerwanie co najmniej 5 lat, niezależnie od formy stosunku pracy przed dniem wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

2. Odprawa pieniężna, o której mowa w art. 49, nie przysługuje pracownikom w okolicznościach, o których mowa w art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2002 r. poz. 980, 1146 i 1679 oraz z 2003 r. poz. 844) ²⁴ .

3. Pracownikom, o których mowa w art. 48, nie przysługuje odprawa pieniężna określona w art. 8 ust. 1 ustawy ²⁵ , o której mowa w ust. 2, ani żadne inne świadczenie z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

4. (uchylony).

Art.  51.  [Prawo do urlopu kolejowego]

1. Pracownikowi, zatrudnionemu u pracodawców określonych w art. 48, któremu w latach 2000-2001 ze względu na wiek oraz łączny staż pracy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, brakuje nie więcej niż 3 lata do nabycia prawa do emerytury, w szczególności do emerytury kolejowej, może być przyznane prawo do urlopu kolejowego, w wymiarze do lat 3, pod warunkiem złożenia przez pracownika oświadczenia o wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy z dniem zakończenia urlopu kolejowego.

2. Prawo do urlopu kolejowego może być przyznane pracownikowi, który był zatrudniony na kolei, w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co najmniej 15 lat, w tym w zakładach pracy określonych w art. 48 łącznie i nieprzerwanie co najmniej 5 lat, niezależnie od formy stosunku pracy, przed skierowaniem na urlop kolejowy.

3. Decyzję w sprawie skierowania na urlop kolejowy podejmuje pracodawca.

4. Urlop kolejowy może być udzielony przez pracodawcę po ustaleniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresów uprawniających pracownika do emerytury oraz okresu urlopu kolejowego niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych.

5. Urlop kolejowy przysługuje do dnia nabycia prawa do emerytury.

6. W okresie przebywania na urlopie kolejowym pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie.

7. Okres urlopu kolejowego wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin ²⁶ .

8. Okresu urlopu kolejowego nie wlicza się do:

1) okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu kolejowego;

2) okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego;

3) stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektórych zawodów.

9. Z dniem zakończenia urlopu kolejowego stosunek pracy z pracownikiem zostaje rozwiązany.

10. Pracownikowi skierowanemu na urlop kolejowy nie przysługuje odprawa pieniężna, określona w art. 8 ust. 1 ustawy ²⁷ , o której mowa w art. 50 ust. 2, ani żadne inne świadczenie z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Art.  52.  [Świadczenie socjalne wypłacane w okresie korzystania z urlopu kolejowego]

1. W okresie korzystania z urlopu kolejowego, o którym mowa w art. 51 ust. 1, pracownik otrzymuje świadczenie socjalne w wysokości 60% miesięcznego ekwiwalentu pieniężnego, obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, pomniejszone o kwotę odprowadzanych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz zdrowotne w części finansowanej przez ubezpieczonego.

2. Świadczenie socjalne jest wypłacane miesięcznie, nie później niż w terminie wypłaty wynagrodzeń u pracodawcy.

3. Świadczenie socjalne, o którym mowa w ust. 1, podlega waloryzacji w trybie i na zasadach dotyczących emerytur.

4. Świadczenie socjalne podlega ochronie prawnej jak wynagrodzenie za pracę - zgodnie z Kodeksem pracy.

5. Kwota świadczenia socjalnego stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz zdrowotne.

Art.  53.  [Ograniczenie innych uprawnień w przypadku korzystania z urlopu kolejowego]

Pracownik korzystający z urlopu kolejowego, o którym mowa w art. 51 ust. 1, nie może korzystać z uprawnień, o których mowa w art. 49 i art. 56.

Art.  54.  [Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy]

1. W przypadkach wystąpienia okresowych trudności finansowych lub ograniczenia zadań w PKP, PKP SA, a także w spółkach utworzonych w trybie art. 14, 15 i art. 19, podmioty te mogą zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Zwolnienia dokonuje się na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż rok.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy pracowników, którzy spełniają wymóg wieku i stażu pracy określony w art. 51 ust. 1.

3. W okresie nieświadczenia pracy pracownik otrzymuje świadczenie socjalne, o którym mowa w art. 52 ust. 1.

4. W okresie, o którym mowa w ust. 3, pracodawca jest zobowiązany umożliwić pracownikowi wykonanie czynności niezbędnych dla zachowania uprawnień zawodowych pracownika.

5. Pracodawca może polecić pracownikowi, o którym mowa w ust. 1, stawienie się w terminie 48 godzin w zakładzie pracy, w celu świadczenia pracy.

6. Za czas wykonywania pracy, o której mowa w ust. 5, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

7. Za czas wykonywania pracy, o której mowa w ust. 5, świadczenie socjalne nie przysługuje.

Art.  55.  [Wliczanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe do podstawy obliczania wysokości świadczenia socjalnego]

Do podstawy obliczania wysokości świadczenia socjalnego wlicza się wynagrodzenie za godziny nadliczbowe w wysokości nieprzekraczającej 1/4 normy rocznej, o której mowa w art. 133 § 2 Kodeksu pracy.

Art.  56.  [Szkolenie w celu przekwalifikowania]

1. Pracownik, zatrudniony u pracodawców określonych w art. 48, któremu w latach 2000-2002 wypowiedziano stosunek pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, może zostać skierowany w okresie wypowiedzenia na jednorazowe szkolenie, w celu zmiany kwalifikacji na umożliwiające podjęcie innego zatrudnienia lub zdobycia kwalifikacji potrzebnych do podjęcia samodzielnej działalności gospodarczej.

2. PKP, PKP SA organizuje i finansuje szkolenia, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 3 i ust. 4.

3. Pracownik korzystający ze szkolenia, o którym mowa w ust. 1, pokrywa 20% kosztów szkolenia.

4. Zasady rozliczeń pomiędzy PKP, PKP SA a pracodawcami określonymi w art. 48 pkt 2-4, z tytułu świadczeń, o których mowa w ust. 1, dla pracowników tych zakładów, określają strony w umowie.

5. Pracownik, o którym mowa w art. 48, ma prawo do bezpłatnego doradztwa zawodowego i społecznego w okresie, o którym mowa w ust. 1.

6. PKP, PKP SA organizuje i finansuje doradztwo zawodowe i społeczne dla pracowników, o których mowa w ust. 5.

Art.  57.  [Prowadzenie przez PKP lub PKP SA pośrednictwa pracy; kierowanie do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych]

1. Prezes Krajowego Urzędu Pracy ²⁸ , na wniosek PKP albo PKP SA, wyda upoważnienie do prowadzenia przez PKP lub PKP SA pośrednictwa pracy, a także kierowania do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych.

2. Jeżeli warunki i obowiązki określone w upoważnieniu, o którym mowa w ust. 1, nie są przestrzegane, Prezes Krajowego Urzędu Pracy ²⁹  może cofnąć upoważnienie.

3. Przy udzielaniu lub cofnięciu upoważnienia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

4. Prowadzenie pośrednictwa pracy lub kierowania do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, w celu osiągnięcia zysku, jest zakazane.

Art.  58.  [Finansowanie świadczeń przedemerytalnych dla osób zatrudnionych w PKP]

1. Świadczenia przedemerytalne dla osób zatrudnionych w PKP na podstawie stosunku pracy nawiązanego przed dniem 7 września 1999 r., a następnie w okresie po dniu 18 maja 2000 r. przed dniem 1 stycznia 2001 r. zwolnionych z PKP z przyczyn dotyczących zakładu pracy, ustalone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu ³⁰ , od dnia 1 stycznia 2009 r., są finansowane z Funduszu Pracy, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. PKP SA refinansuje Funduszowi Pracy za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych równowartość 10% kwoty świadczeń przedemerytalnych, o których mowa w ust. 1.

3. Minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, określi, w drodze rozporządzenia, tryb przekazywania przez PKP SA na rachunek bankowy Funduszu Pracy środków, o których mowa w ust. 2, mając na uwadze zapewnienie terminowości przekazywania tych środków.

4. Zobowiązania PKP SA wobec Funduszu Pracy z tytułu finansowania świadczeń przedemerytalnych, o których mowa w ust. 1, powstałe do dnia 31 grudnia 2002 r., podlegają spłacie przez PKP SA do dnia 31 grudnia 2003 r.

5. W okresie od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia spłaty zobowiązań, o których mowa w ust. 4, nie nalicza się odsetek od tych zobowiązań.

²⁴ Ustawa utraciła moc z dniem 1 stycznia 2004 r. na podstawie art. 29 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. poz. 844), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

²⁵ Ustawa utraciła moc z dniem 1 stycznia 2004 r. na podstawie art. 29 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. poz. 844), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r

²⁶ Obecnie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 192 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.

²⁷ Ustawa utraciła moc z dniem 1 stycznia 2004 r. na podstawie art. 29 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. poz. 844), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r

²⁸ ) Kompetencje Prezesa Krajowego Urzędu Pracy przeszły do zakresu działania ministra właściwego do spraw pracy, na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. poz. 253, 820, 1689, 1923 i 2055, z 2003 r. poz. 594, z 2004 r. poz. 1492, 2408 i 2703, z 2006 r. poz. 1592, z 2007 r. poz. 162, z 2012 r. poz. 951 oraz z 2016 r. poz. 1250), która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2002 r.

²⁹ ) Kompetencje Prezesa Krajowego Urzędu Pracy przeszły do zakresu działania ministra właściwego do spraw pracy, na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. poz. 253, 820, 1689, 1923 i 2055, z 2003 r. poz. 594, z 2004 r. poz. 1492, 2408 i 2703, z 2006 r. poz. 1592, z 2007 r. poz. 162, z 2012 r. poz. 951 oraz z 2016 r. poz. 1250), która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2002 r.

³⁰ Obecnie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735, 1429, 1723 i 1737), na podstawie art. 145 i art. 150a tej ustawy, która weszła w życie z dniem 1 czerwca 2004 r.