Kodeks wyborczy.
Dz.U.2023.2408 t.j.
Akt obowiązującyUSTAWA
z dnia 5 stycznia 2011 r.
Kodeks wyborczy 1
Przepisy wstępne
Przepisy wstępne
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów, przeprowadzania oraz warunki ważności wyborów:
W wyborach głosować można tylko osobiście, chyba że kodeks stanowi inaczej.
W tych samych wyborach głosować można tylko jeden raz.
Ilekroć w kodeksie jest mowa o:
Wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w sprawach wyborczych są wolne od opłat administracyjnych i kosztów sądowych.
Dokumenty wymagane na podstawie przepisów kodeksu niesporządzone w języku polskim są składane wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski.
Prawa wyborcze
Prawa wyborcze
Obwody głosowania
Obwody głosowania
Jeżeli w lokalu, w którym w ostatnich wyborach do Sejmu i do Senatu, wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej, wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej albo wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzanych w związku z zakończeniem kadencji rad przeprowadzano głosowanie, w dniu wyborów nie przeprowadza się głosowania lub ma w nim siedzibę obwodowa komisja wyborcza właściwa dla obwodu głosowania o zmienionych granicach, w dniu wyborów wójt umieszcza w miejscu łatwo dostępnym przy wejściu do tego lokalu informację umożliwiającą wyborcom dotarcie do właściwego lokalu wyborczego.
Jeden egzemplarz obwieszczenia przekazywany jest niezwłocznie komisarzowi wyborczemu.
Centralny Rejestr Wyborców
Centralny Rejestr Wyborców
Do weryfikacji prawidłowości danych osobowych zawartych w Centralnym Rejestrze Wyborców oraz stwierdzania niezgodności tych danych ze stanem faktycznym stosuje się art. 11 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności.
- do urzędu gminy właściwego ze względu na miejsce zameldowania na pobyt stały lub zamieszkania.
(uchylony).
(uchylony).
Spis wyborców
Spis wyborców
Wyborcy ujęci w spisie sporządzonym przez gminę dla obwodu odrębnego, wyborcy, o których mowa w art. 30, oraz wyborcy ujęci w spisach sporządzanych na podstawie art. 34 i art. 35 zostają skreśleni ze spisu w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania.
Minister właściwy do spraw informatyzacji, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia:
- uwzględniając zakres danych wymaganych w spisie wyborców oraz konieczność zapewnienia ochrony danych osobowych.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia:
- uwzględniając zakres danych wymaganych we wnioskach i w zaświadczeniu oraz konieczność zabezpieczenia zaświadczenia przed sfałszowaniem.
(uchylony).
- wójt obowiązany jest udostępnić informację zawierającą dane określone w § 1 lub 2, zwaną dalej "informacją o danych".
Działania na rzecz zwiększenia frekwencji
Działania na rzecz zwiększenia frekwencji
Zadania określone w art. 37e § 1 oraz art. 37f § 1 są zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi gminie, a środki przeznaczone na ich realizację zapewnia wojewoda. Przepisów art. 123 i art. 124 nie stosuje się.
Przepisy wspólne dla głosowania
Przepisy wspólne dla głosowania
W lokalu wyborczym umieszcza się w miejscu widocznym dla wyborców godło państwowe.
Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych znaków lub dopisków na karcie do głosowania, w tym w kratce lub poza nią, nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu.
Zabroniony jest wstęp do lokalu wyborczego osobom uzbrojonym.
Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania.
Głosowanie korespondencyjne
Głosowanie korespondencyjne
- mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów, zapewnienie bezpieczeństwa tych przesyłek, a także ochrony zdrowia osobom odbierającym i przekazującym te przesyłki.
- mając na względzie zapewnienie poszanowania zasad przeprowadzania wyborów oraz konieczność zabezpieczenia pakietów wyborczych, a w szczególności kopert zwrotnych i kart do głosowania.
W ponownym głosowaniu w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej i wyborach wójta oraz ponownych wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej termin, o którym mowa w art. 53b § 1, ulega skróceniu do 10 dnia przed dniem wyborów, a w przypadku głosowania korespondencyjnego przez wyborców podlegających w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, termin ten ulega skróceniu do 5 dnia przed dniem wyborów.
Głosowanie przez pełnomocnika
Głosowanie przez pełnomocnika
Minister właściwy do spraw administracji publicznej, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb postępowania w sprawie sporządzenia aktu pełnomocnictwa do głosowania, wzory: wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania, zgody na przyjęcie pełnomocnictwa do głosowania i aktu pełnomocnictwa do głosowania, a także wzór i sposób prowadzenia oraz aktualizacji wykazu sporządzanych aktów pełnomocnictwa do głosowania, tak aby zapewnić sprawność i rzetelność postępowania oraz wiarygodność aktu pełnomocnictwa do głosowania.
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
Ustalanie wyników głosowania w obwodzie
Ustalanie wyników głosowania w obwodzie
Karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nieopatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej są nieważne.
Liczba kart ważnych do głosowania stanowi liczbę osób, które wzięły udział w głosowaniu w danym obwodzie.
Protesty wyborcze
Protesty wyborcze
Komitety wyborcze
Komitety wyborcze
Szczegółowe zasady tworzenia komitetów wyborczych oraz zgłaszania ich właściwym organom wyborczym określają przepisy szczególne kodeksu.
Nazwa, skrót nazwy i wzorzec symbolu graficznego komitetu wyborczego korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych.
Można być pełnomocnikiem wyborczym lub pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu wyborczego.
Komitet wyborczy może wykonywać czynności wyborcze po wydaniu przez właściwy organ wyborczy postanowienia o przyjęciu zawiadomienia, o którym mowa w art. 97.
Właściwy organ wyborczy podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej informację o przyjęciu zawiadomień, o których mowa w art. 97.
Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni
Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni
Kampania wyborcza
Kampania wyborcza
Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania.
Informacje, komunikaty, apele i hasła wyborcze, ogłaszane w prasie drukowanej na koszt komitetów wyborczych muszą zawierać wskazanie, przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą. Odpowiedzialnym za umieszczenie tego wskazania jest redaktor w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe.
Wykonanie uprawnień wynikających z kodeksu nie ogranicza możliwości dochodzenia przez osoby pokrzywdzone lub poszkodowane uprawnień na podstawie przepisów innych ustaw, wobec osób, których działanie lub zaniechania w toku kampanii wyborczej naruszyło cudze dobra osobiste lub majątkowe.
Wójt niezwłocznie po rozpoczęciu kampanii wyborczej zapewni na obszarze gminy odpowiednią liczbę miejsc przeznaczonych na bezpłatne umieszczanie urzędowych obwieszczeń wyborczych i plakatów wszystkich komitetów wyborczych oraz poda wykaz tych miejsc do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty oraz w Biuletynie Informacji Publicznej.
Kampania wyborcza w programach nadawców radiowych i telewizyjnych
Kampania wyborcza w programach nadawców radiowych i telewizyjnych
- mając na względzie rodzaj przeprowadzanych wyborów oraz konieczność zapewnienia najwyższego standardu technicznego emitowanych audycji wyborczych, a także powszechnej dostępności audycji wyborczych i informacji o terminach ich emisji.
Szczegółowe zasady i tryb prowadzenia agitacji wyborczej w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych określają przepisy szczególne kodeksu.
Finansowanie wyborów z budżetu państwa
Finansowanie wyborów z budżetu państwa
Wydatki związane z organizacją i przeprowadzeniem wyborów pokrywane są z budżetu państwa w części Rezerwy celowe zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym rozdziale.
Finansowanie kampanii wyborczej
Finansowanie kampanii wyborczej
Wydatki ponoszone przez komitety wyborcze w związku z zarządzonymi wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych.
Komitety wyborcze prowadzą rachunkowość na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598) dla jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej.
- mogą pochodzić wyłącznie z wpłat obywateli polskich mających miejsce stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz kredytów bankowych zaciąganych wyłącznie na cele związane z wyborami.
Wydatki komitetu wyborczego na agitację wyborczą prowadzoną w formach i na zasadach właściwych dla reklamy, w tym w prasie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, nie mogą przekraczać 80% limitu, o którym mowa w art. 135.
Wszelkie wezwania i informacje pisemne dostarczane przez komitet wyborczy wyborców oraz komitet wyborczy organizacji, mające na celu pozyskanie środków na wybory, muszą zawierać informację o treści przepisów art. 132 § 3-5, art. 134 § 3, art. 149 § 1 i art. 506.
- mając na względzie przejrzystość i czytelność danych zawartych w rejestrach.
- mając na względzie ich przejrzystość i czytelność.
- mogą zgłaszać Państwowej Komisji Wyborczej lub komisarzom wyborczym umotywowane pisemne zastrzeżenia do sprawozdań finansowych komitetów wyborczych.
Organ wyborczy, któremu złożono sprawozdanie finansowe, podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej, w formie komunikatu, informację o przyjętych i odrzuconych sprawozdaniach finansowych komitetów wyborczych.
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
Dp - wysokość przysługującej dotacji podmiotowej,
W - sumę wydatków na kampanię wyborczą komitetów wyborczych (do wysokości przysługujących komitetom wyborczym limitów wydatków przewidzianych w wyborach do Sejmu i do Senatu), które uzyskały co najmniej 1 mandat,
M - liczbę mandatów posłów i senatorów uzyskanych przez dany komitet wyborczy.
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
Dp - wysokość przysługującej dotacji podmiotowej,
W - kwotę złotych równą liczbie wyborców, którzy oddali głosy,
L - liczbę wybieranych w Rzeczypospolitej Polskiej posłów do Parlamentu Europejskiego,
M - liczbę mandatów uzyskanych przez dany komitet wyborczy.
Organy wyborcze
Organy wyborcze
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
- korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych i ponoszą odpowiedzialność jak funkcjonariusze publiczni.
- biorąc pod uwagę zakres obowiązków członków komisji wyborczych.
Państwowa Komisja Wyborcza
Państwowa Komisja Wyborcza
- uwzględniając konieczność zapewnienia warunków bezpieczeństwa wprowadzania i przetwarzania danych oraz ich przekazywania i odbioru.
Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w formie dokumentu elektronicznego.
Państwowa Komisja Wyborcza jest uprawniona do używania pieczęci urzędowej w rozumieniu przepisów o pieczęciach państwowych. Średnica pieczęci wynosi 35 mm.
Komisarze wyborczy
Komisarze wyborczy
Obwieszczenie komisarza wyborczego ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz podaje do publicznej wiadomości przez rozplakatowanie odpowiedniego wyciągu z obwieszczenia na obszarze każdej gminy. Jeden egzemplarz obwieszczenia przesyła się do Państwowej Komisji Wyborczej w terminie i trybie przez nią ustalonym.
Okręgowa komisja wyborcza
Okręgowa komisja wyborcza
Okręgowa komisja wyborcza powołuje, w trybie i na zasadach określonych przez Państwową Komisję Wyborczą, pełnomocników do wypełniania zadań, przewidzianych w kodeksie.
Rejonowa komisja wyborcza
Rejonowa komisja wyborcza
Rejonowa komisja wyborcza może powołać, w trybie i na zasadach określonych przez Państwową Komisję Wyborczą, pełnomocników do wypełniania zadań przewidzianych w kodeksie.
Państwowa Komisja Wyborcza określa obszar danego okręgu wyborczego, na którym okręgowa komisja wyborcza wykonuje także zadania rejonowej komisji wyborczej.
Terytorialna komisja wyborcza
Terytorialna komisja wyborcza
– spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych, z zastrzeżeniem § 6.
Zgłoszenia kandydatów na członków terytorialnej komisji wyborczej dokonuje się najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.
- z zastrzeżeniem § 6.
- z zastrzeżeniem § 3.
Obwodowe komisje wyborcze
Obwodowe komisje wyborcze
– z zastrzeżeniem § 7.
- spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby.
- spośród wyborców spełniających warunek, o którym mowa w § 4. Przepis § 6 stosuje się odpowiednio.
Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:
Krajowe Biuro Wyborcze
Krajowe Biuro Wyborcze
Urzędnicy wyborczy
Urzędnicy wyborczy
W przypadku zagrożenia wykonania zadań, o których mowa w art. 191e § 1, Szef Krajowego Biura Wyborczego może powierzyć, nie dłużej niż na czas danych wyborów, wykonywanie funkcji urzędnika wyborczego osobie niespełniającej wymogów określonych w art. 191b § 1 zdanie drugie.