Dział 7 - Postępowanie przygotowawcze. - Kodeks postępowania karnego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1969.13.96

Akt utracił moc
Wersja od: 18 października 1997 r.

DZIAŁ  VII.

Postępowanie przygotowawcze.

Przepisy ogólne.

Postępowanie przygotowawcze wszczyna się, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że popełniono przestępstwo.

§  1. 53
 Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Milicję Obywatelską. Przepis art. 173 § 3 stosuje się odpowiednio.
§  2.
 Instytucje państwowe i społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Milicję Obywatelską oraz przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
§  1.
O wszczęciu postępowania wydaje się postanowienie, w którym określa się czyn będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną. Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator, a o wszczęciu dochodzenia - Milicja Obywatelska.
§  2.
O wszczęciu dochodzenia Milicja Obywatelska jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić prokuratora przez przesłanie mu odpisu postanowienia.
§  1.
Jeżeli okoliczności przytoczone w zawiadomieniu nie dają podstawy do wszczęcia postępowania przygotowawczego, odmawia się jego wszczęcia.
§  2.
W razie potrzeby można zażądać uzupełnienia w określonym terminie danych zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie lub zarządzić sprawdzenie faktów w tym zakresie.
§  3. 54
 Uzupełnienie danych zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie może nastąpić również przez przesłuchanie osoby zawiadamiającej w charakterze świadka, bezpośrednio po złożeniu ustnego zawiadomienia.

 Najpóźniej w terminie do dni 30 od dnia otrzymania zawiadomienia należy wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub o jego wszczęciu.

§  1.
Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, jeżeli nie zostało wydane przez prokuratora, wymaga jego pisemnego zatwierdzenia.
§  2.
Pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania oraz prawo przejrzenia akt, o czym należy pokrzywdzonego pouczyć.

Postępowanie przygotowawcze ma na celu:

  1)
ustalenie, czy rzeczywiście zostało popełnione przestępstwo,
  2)
wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy,
  3)
wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,
  4)
zebranie niezbędnych danych o osobie podejrzanego stosownie do art. 8,
  5)
zebranie i utrwalenie dowodów dla sądu.
§  1.
Śledztwo prowadzi się w sprawach:
  1)
w których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do właściwości sądu wojewódzkiego,
  2)
o przestępstwa określone w art. 158 § 3, art. 202 § 1, art. 209, 210 § 1, art. 211, 212 § 2, art. 247 § 1, art. 270, 273 i 275 § 2 Kodeksu karnego.
§  2.
W innych wypadkach śledztwo może być prowadzone ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.
§  1.
Śledztwo powinno być ukończone w ciągu 3 miesięcy od jego wszczęcia.
§  2.
W uzasadnionych wypadkach okres śledztwa może przedłużyć prokurator wojewódzki na dalszy czas oznaczony.
§  1.
Śledztwo prowadzi prokurator.
§  2.
Prokurator może powierzyć organom Milicji Obywatelskiej:
  1)
przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie,
  2)
dokonanie poszczególnych czynności śledczych.
§  3.
W wypadkach określonych w § 2 powierzenie nie może dotyczyć czynności określonych w art. 269 § 1, art. 270 i 277 § 1 oraz wymagających postanowienia.
§  1.
W sprawach, w których prowadzenie śledztwa nie jest obowiązkowe, Milicja Obywatelska z własnej inicjatywy lub na polecenie prokuratora przeprowadza dochodzenie.
§  2. 55
 Dochodzenie w sprawach o przestępstwa popełnione na szkodę Skarbu Państwa, ujawnione przez organy kontroli skarbowej lub Inspekcji Celnej, mogą prowadzić te organy.
§  3.
  56  Organy kontroli skarbowej oraz Inspekcja Celna mają w zakresie dochodzenia uprawnienia procesowe Milicji Obywatelskiej, a w wypadku śledztwa stosuje się odpowiednio art. 264 § 2 pkt 2 i § 3.
§  4.
 W sprawach o przestępstwa skierowane przeciwko nienaruszalności i bezpieczeństwu granicy państwowej dochodzenie mogą prowadzić organy Wojsk Ochrony Pogranicza, którym w tym zakresie przysługują uprawnienia procesowe Milicji Obywatelskiej.
§  1.
Dochodzenie powinno być ukończone w ciągu miesiąca od jego wszczęcia.
§  2.
Prokurator może ten okres przedłużyć do 3 miesięcy.
§  3.
W razie niezakończenia dochodzenia w ciągu 3 miesięcy akta sprawy przekazuje się prokuratorowi nadzorującemu dochodzenie, który może je przedłużyć na czas oznaczony lub przejąć je do śledztwa, jeżeli nie zachodzą przesłanki do umorzenia postępowania.

W granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą lub zniekształceniem Milicja Obywatelska może w każdej sprawie w wypadkach nie cierpiących zwłoki, nawet choćby prowadzenie śledztwa było obowiązkowe, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania przeprowadzić dochodzenie w niezbędnym zakresie, a w szczególności dokonać oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłych, przeszukania i czynności wymienionych w art. 65 § 1 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej, a także dokonać innych niezbędnych czynności, nie wyłączając pobrania próby krwi i wydzielin. Po dokonaniu tych czynności w sprawach, w których prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, prowadzący dochodzenie przekazuje sprawę niezwłocznie prokuratorowi.

Na postanowienia i zarządzenia w toku postępowania przygotowawczego przysługuje zażalenie osobom nie będącym stronami, których prawa zostały naruszone. Osobom tym oraz stronom przysługuje zażalenie także na inne czynności naruszające ich prawa.

Przebieg postępowania przygotowawczego.

§  1.
Jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia postępowania przygotowawczego lub zebrane w jego toku zawierają dostateczne podstawy do przedstawienia określonej osobie zarzutów, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów i ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu oraz przesłuchuje się go.
§  2.
Postanowienie o przedstawieniu zarzutów zawiera wskazanie podejrzanego, dokładne określenie zarzucanego mu czynu i jego kwalifikacji prawnej.
§  3.
Uzasadnienie postanowienia sporządza się na żądanie podejrzanego i ogłasza lub mu je doręcza w terminie 14 dni. O prawie takiego żądania należy pouczyć podejrzanego.

Jeżeli w toku postępowania przygotowawczego okaże się, że podejrzanemu należy zarzucić ponadto czyn nie objęty wydanym uprzednio postanowieniem o przedstawieniu zarzutów albo czyn w zmienionej w istotny sposób postaci lub też że czyn zarzucany należy zakwalifikować z surowszego przepisu, wydaje się nowe stosowne postanowienie i niezwłocznie ogłasza je podejrzanemu oraz przesłuchuje się go.

Podejrzany i jego obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik mogą składać wnioski o dokonanie czynności w toku postępowania przygotowawczego.

§  1.
Jeżeli czynności śledczej lub dochodźczej nie będzie można powtórzyć na rozprawie, należy podejrzanego, pokrzywdzonego i ich przedstawicieli ustawowych, a obrońcę i pełnomocnika, jeżeli są już w sprawie ustanowieni, dopuścić do udziału w czynności, chyba że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu w razie zwłoki.
§  2.
Podejrzanego pozbawionego wolności nie sprowadza się, gdy spowodowałoby to poważne trudności lub zwłokę w postępowaniu.
§  1.
Podejrzanego, pokrzywdzonego oraz ich przedstawicieli ustawowych, a obrońcę lub pełnomocnika, gdy są już w sprawie ustanowieni, należy na żądanie dopuścić do udziału w innych czynnościach śledczych lub dochodźczych. Art. 272 § 2 stosuje się.
§  2.
Prokurator może odmówić żądaniu ze względu na interes śledztwa lub dochodzenia. W razie odmowy wydaje się postanowienie.

Gdy dopuszczono dowód z opinii zakładu naukowego, naukowo-badawczego, zakładu specjalistycznego, instytucji lub z biegłych, podejrzanemu i jego obrońcy doręcza się postanowienie o dopuszczeniu tego dowodu i zezwala się na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłych oraz na zapoznanie się z opinią, jeżeli została złożona na piśmie. Art. 272 § 2 stosuje się.

§  1.
Jeżeli podejrzany był już prawomocnie karany, dołącza się do akt postępowania odpis lub wyciąg wyroku z uzasadnieniem, jeżeli było sporządzone, i dane dotyczące odbycia kary, a gdy to nie wystarcza, w szczególności do ustalenia, czy przestępstwo zostało popełnione w warunkach art. 60 Kodeksu karnego, akta poprzednich spraw oraz opinie zakładów poprawczych, wychowawczych i karnych, w których przebywał.
§  2.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Prokuratorem Generalnym określi w drodze rozporządzenia tryb rejestracji osób wymienionych w § 1 oraz sposób zbierania danych, o których mowa w tym przepisie, jak również organy obowiązane do wykonywania tych czynności.
§  1.
W wypadkach nie cierpiących zwłoki, a w szczególności wtedy, gdy mogłoby to spowodować zatarcie śladów i dowodów przestępstwa, Milicja Obywatelska może w toku dochodzenia wymienionego w art. 267 oraz w toku śledztwa lub czynności, o których mowa w art. 264 § 2 pkt 2, przesłuchać osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli zachodzą warunki do sporządzenia takiego postanowienia. Przesłuchanie rozpoczyna się od informacji o treści zarzutu.
§  2.
W wypadkach przewidzianych w § 1 prokurator najdalej w ciągu 3 dni od dnia przesłuchania wydaje postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub odmawia jego wydania.
§  1.
Jeżeli istnieją podstawy do sporządzenia aktu oskarżenia, zaznajamia się podejrzanego ze wszystkimi materiałami postępowania, poucza o prawie osobistego przejrzenia akt i dopuszcza do udziału w czynności obrońcę. Obrońca ma prawo przeglądać akta w ciągu 7 dni przed datą końcowego zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania.
§  2.
Podejrzany ma prawo w terminie 3 dni od daty zakończenia czynności wymienionej w § 1 złożyć wniosek o uzupełnienie postępowania; o prawie tym należy podejrzanego pouczyć.
§  3.
Jeżeli podejrzany lub jego obrońca wniósł o dopuszczenie do udziału w czynnościach, których się domagał składając wniosek o uzupełnienie postępowania, nie można odmówić żądaniu; można jednak odmówić sprowadzenia podejrzanego pozbawionego wolności, gdyby połączone to było z trudnościami.

Jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania przygotowawczego, wydaje się postanowienie o jego zamknięciu i ogłasza się je lub o jego treści zawiadamia podejrzanego.

Prowadzący dochodzenie po wydaniu postanowienia o zamknięciu postępowania przygotowawczego niezwłocznie przekazuje akta wraz z dowodami rzeczowymi prokuratorowi.

§  1.
Jeżeli postępowanie nie dostarczyło podstaw do sporządzenia aktu oskarżenia, wydaje się postanowienie o umorzeniu; uprzednie wydanie postanowienia o zamknięciu postępowania przygotowawczego nie jest w tym wypadku konieczne.
§  2.
Postanowienie o umorzeniu, jeżeli nie zostało wydane przez prokuratora, wymaga jego pisemnego zatwierdzenia.
§  3.
Podejrzanemu i pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie oraz prawo przejrzenia akt, o czym należy ich pouczyć.
§  1.
W razie umorzenia postępowania prokurator wydaje postanowienie co do dowodów rzeczowych w zakresie unormowanym w art. 199-202.
§  2.
Na postanowienie, o którym mowa w § 1, przysługuje zażalenie podejrzanemu, pokrzywdzonemu i osobie, od której przedmioty te odebrano lub która zgłosiła do nich roszczenie.
§  1.
W razie umorzenia postępowania w wypadku wskazanym w art. 99 Kodeksu karnego prokurator występuje do sądu, a w wypadkach wskazanych w art. 103 § 1 lub art. 104 tegoż kodeksu prokurator może wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie środków zabezpieczających, określonych w tych przepisach.
§  2.
W posiedzeniu sądu udział obrońcy jest obowiązkowy; w miarę potrzeby sąd wysłuchuje również podejrzanego.

Osobie roszczącej sobie prawo do przedmiotów, których przepadek orzeczono tytułem środka zabezpieczającego, przysługuje prawo dochodzenia swych roszczeń tylko w drodze procesu cywilnego.

§  1.
W ciągu 14 dni od daty zamknięcia śledztwa, otrzymania akt zamkniętego dochodzenia lub innego zakończenia postępowania przygotowawczego prokurator powinien wnieść do sądu akt oskarżenia albo wydać postanowienie o umorzeniu lub o warunkowym umorzeniu albo o zawieszeniu postępowania lub o uzupełnieniu postępowania przygotowawczego.
§  2.
Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin wymieniony w § 1 wynosi 7 dni.

Postanowienie o zawieszeniu postępowania, jeżeli nie zostało wydane przez prokuratora, wymaga jego pisemnego zatwierdzenia.

§  1.
W postanowieniu o warunkowym umorzeniu należy dokładnie określić czyn podejrzanego, wskazać przepis ustawy karnej, pod który czyn ten podpada, oraz ustalić okres próby.
§  2.
W sprawie o przestępstwo przeciwko mieniu, jeżeli szkoda nie została naprawiona, należy w postanowieniu określić wysokość, sposób oraz termin naprawienia tej szkody.
§  3.
W postanowieniu prokurator określa ponadto, gdy uzna to za potrzebne, jakie nałożyć na podejrzanego inne obowiązki.
§  4.
Postanowienie powinno w razie potrzeby rozstrzygać, jak zabezpieczyć dowody rzeczowe na wypadek podjęcia postępowania. Na rozstrzygnięcie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie osobom wymienionym w art. 281 § 2. W razie pomyślnego upływu okresu próby stosuje się odpowiednio art. 281.
§  5.
Art. 231 § 2, art. 233 i 234 stosuje się odpowiednio do udzielającego poręczenia.

Prokurator może wystąpić do sądu o zastosowanie przepadku rzeczy tytułem środka zabezpieczającego.

§  1.
Podejrzany w terminie 7 dni od daty doręczenia mu postanowienia może wnieść sprzeciw przeciwko postanowieniu o warunkowym umorzeniu postępowania. W razie wniesienia sprzeciwu postanowienie traci moc, a postępowanie toczy się dalej.
§  2.
W razie złożenia sprzeciwu wniesione zażalenie pozostawia się bez rozpoznania.

 Na postanowienie o warunkowym umorzeniu postępowania przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Podejrzanemu, który sprzeciwu nie zgłasza, zażalenie przysługuje tylko w zakresie warunków umorzenia wymienionych w art. 28 i art. 29 § 1 Kodeksu karnego. Na postanowienie tego sądu zażalenie nie przysługuje.

§  1.
Postanowienie o podjęciu postępowania warunkowo umorzonego wydaje prokurator nadrzędny nad prokuratorem, który wydał postanowienie. Na postanowienie to zażalenie nie przysługuje.
§  2.
Art. 293 § 3 stosuje się odpowiednio. Przed podjęciem postępowania należy umożliwić podejrzanemu złożenie wyjaśnień.

O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego należy powiadomić udzielającego poręczenia.

Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym.

§  1.
Prokurator sprawuje nadzór nad śledztwem w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi, oraz nad dochodzeniem.
§  2.
Prokurator jest obowiązany czuwać nad prawidłowym i sprawnym przebiegiem całego postępowania przygotowawczego.
§  3.
Z tytułu sprawowanego nadzoru prokurator może przede wszystkim:
  1)
zaznajamiać się z zamierzeniami prowadzącego postępowanie przygotowawcze, wskazywać kierunki postępowania oraz wydawać co do tego zarządzenia,
  2)
żądać przedstawienia sobie materiałów zabieranych w toku postępowania przygotowawczego,
  3)
uczestniczyć w czynnościach dokonywanych przez prowadzącego śledztwo lub dochodzenie, osobiście je przeprowadzać lub przejąć sprawę do swego prowadzenia,
  4)
wydawać postanowienia i zarządzenia oraz zmieniać i uchylać postanowienia i zarządzenia wydane przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
§  1.
Umorzone postępowanie może być w każdym czasie na nowo podjęte na mocy postanowienia wydanego przez prokuratora, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, którą w poprzednim postępowaniu przesłuchano w charakterze podejrzanego.
§  2.
Wznowienie prawomocnie umorzonego postępowania przygotowawczego może nastąpić przeciwko osobie, którą przesłuchano w charakterze podejrzanego, na podstawie postanowienia prokuratora nadrzędnego nad prokuratorem, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu, tylko wtedy, gdy zostały ujawnione istotne okoliczności, nie znane w poprzednim postępowaniu; art, 222 stosuje się do łącznego czasu tymczasowego aresztowania.
§  3.
Przed wydaniem postanowienia o podjęciu lub wznowieniu postępowania przygotowawczego prokurator może osobiście przedsięwziąć lub zlecić Milicji Obywatelskiej dokonanie niezbędnych czynności dowodowych w celu sprawdzenia okoliczności, uzasadniających wydanie postanowienia.
§  1.
Prokurator Generalny może uchylić prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego w stosunku do osoby, którą przesłuchano w charakterze podejrzanego, albo o warunkowym umorzeniu postępowania, jeżeli stwierdzi, że umorzenie postępowania było niezasadne. Nie dotyczy to wypadku określonego w art. 484.
§  2.
Po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu Prokurator Generalny może uchylić lub zmienić postanowienie albo jego uzasadnienie jedynie w interesie podejrzanego.

Akt oskarżenia.

§  1.
Akt oskarżenia powinien zawierać:
  1)
imię i nazwisko oskarżonego oraz inne dane o jego osobie i dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego,
  2)
dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody,
  3)
wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 60 Kodeksu karnego,
  4)
wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada,
  5)
wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania,
  6)
uzasadnienie oskarżenia.
§  2.
W uzasadnieniu należy przytoczyć fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia i omówić okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie.
§  1.
Akt oskarżenia powinien także zawierać:
  1)
listę osób, których wezwania oskarżyciel żąda, z podaniem ich adresów,
  2)
wykaz innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel,
  3)
listę ujawnionych osób pokrzywdzonych, z podaniem ich adresów.
§  2.
W wykazie dowodów prokurator może wnosić o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków przebywających za granicą albo mających stwierdzić okoliczności, którym oskarżony w wyjaśnieniach swych nie zaprzeczał, a okoliczności te nie są tak doniosłe, aby konieczne było bezpośrednie przesłuchanie świadków na rozprawie.
§  1.
Wraz z aktem oskarżenia należy przesłać sądowi akta śledztwa lub dochodzenia oraz inne załączniki sprawy.
§  2.
O przesłaniu aktu oskarżenia do sądu oskarżyciel publiczny zawiadamia oskarżonego i ujawnionego pokrzywdzonego. Zawiadamiając o tym pokrzywdzoną instytucję państwową lub społeczną, prokurator poucza o prawie wytoczenia powództwa cywilnego i wzywa, aby w razie niewytoczenia nadesłała wyjaśnienie przyczyn.
53 Art. 256 § 1 zmieniony przez § 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 1995 r. (Dz.U.95.89.444) zmieniającej nin. ustawę z dniem 4 listopada 1995 r.
54 Art. 258 § 3 dodany przez art. 1 pkt 22 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 1 stycznia 1996 r.
55 Art. 265 § 2:

- zmieniony przez art. 45 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U.91.100.442) z dniem 7 lutego 1992 r.

- zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. o zmianie ustawy o kontroli skarbowej i niektórych ustaw (Dz.U.96.152.720) z dniem 1 stycznia 1997 r.

- zmieniony przez art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. o Inspekcji Celnej (Dz.U.97.71.449) z dniem 1 lipca 1997 r.

56 Art. 265 § 3:

- zmieniony przez art. 45 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U.91.100.442) z dniem 7 lutego 1992 r.

- zmieniony przez art. 38 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. o Inspekcji Celnej (Dz.U.97.71.449) z dniem 1 lipca 1997 r.

57 Art. 289 zmieniony przez art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 1 stycznia 1996 r.