Część ogólna - Zakres obowiązywania. - Kodeks karny wykonawczy.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1969.13.98

Akt utracił moc

Wersja od: 1 września 1996 r.

CZĘŚĆ  OGÓLNA.

Rozdział  I.

Zakres obowiązywania.

Art.  1. 

§ 1. Wykonanie orzeczeń w postępowaniu karnym sądowym i postępowaniu w sprawach o wykroczenia odbywa się według przepisów niniejszego kodeksu.

§ 2. W postępowaniu wykonawczym w kwestiach nie uregulowanych w niniejszym kodeksie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Rozdział  II.

Organy postępowania wykonawczego.

Art.  2. 

Organami wykonującymi orzeczenia są:

1) sąd pierwszej instancji,

2) sąd penitencjarny,

3) prezes sądu lub upoważniony sędzia,

4) sędzia penitencjarny,

5) prokurator,

6) 1  administracja zakładu karnego, aresztu śledczego lub innego zakładu przewidzianego w przepisach prawa karnego,

7) 2  izby skarbowe,

8) sądowe i administracyjne organy egzekucyjne,

9) uspołeczniony zakład pracy,

10) inne organy uprawnione do wykonywania orzeczeń,

Art.  3. 

§ 1. Sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji, jest właściwy również w postępowaniu dotyczącym wykonania tego orzeczenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

§ 2. W sprawach zastrzeżonych w niniejszym kodeksie dla sądu penitencjarnego właściwy jest ten sąd penitencjarny, w którego okręgu przebywa skazany.

§ 3. W stosunku do osób skazanych przez sąd wojskowy sąd ten orzeka również w sprawach określonych w § 2.

Art.  4.  ³

 Zakłady karne i areszty śledcze podlegają Ministrowi Sprawiedliwości.

Art.  5. 

Zakłady lecznicze, w których stosuje się środki zabezpieczające przewidziane w art. 99, 100 i 102 Kodeksu karnego, podlegają Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej.

Rozdział  III.

Prokurator.

Art.  6. 

§ 1. Prokurator sprawuje nadzór nad wykonaniem wyroków w sprawach karnych, postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych orzeczeń i decyzji o pozbawieniu wolności w granicach i za pomocą środków przewidzianych w niniejszym kodeksie, a w kwestiach w nim nie unormowanych stosuje odpowiednio przepisy o prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa. Przepis ten nie narusza ustawowych uprawnień sądów.

§ 2. Prokurator może składać wnioski i wnosić zażalenia na postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym.

Rozdział  IV.

Skazany.

Art.  7. 

§ 1. Skazany ma obowiązek stosować się do wydanych przez właściwe organy poleceń, zmierzających do wykonania orzeczenia.

§ 2. Ograniczenie praw skazanego nie może przekraczać granic niezbędnych do prawidłowego wykonania orzeczonej kary lub zastosowanego środka.

§ 3. Kary wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego.

Art.  8. 

Skazany może składać wnioski, a w wypadkach przewidzianych w niniejszym kodeksie wnosić zażalenia na postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym.

Art.  9. 

§ 1. W postępowaniu przed sądem skazany może korzystać z pomocy obrońcy, jeżeli go ustanowił w postępowaniu wykonawczym, a musi mieć obrońcę, jeżeli:

1) jest głuchy, niemy lub niewidomy,

2) zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności.

§ 2. Skazany pozbawiony wolności ma prawo porozumiewać się ze swym obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem w nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Rozdział  V.

Postępowanie wykonawcze.

1.

Wykonywanie orzeczeń.

Art.  10. 

§ 1. Postępowanie wykonawcze należy wszcząć bezzwłocznie, gdy orzeczenie stało się wykonalne.

§ 2. Organ wykonujący orzeczenie ma obowiązek stosować niezbędne środki w celu wykonania orzeczenia bez zwłoki.

Art.  11. 

§ 1. Milicja Obywatelska w zakresie postępowania wykonawczego wykonuje polecenia sądu i prokuratora.

§ 2. 4  Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do Żandarmerii Wojskowej i innych wojskowych organów porządkowych oraz dowódców wojskowych, jeżeli postępowanie wykonawcze prowadzi sąd wojskowy lub prokurator wojskowy.

§ 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio również do organów Wojsk Ochrony Pogranicza, jeżeli postępowanie wykonawcze dotyczy spraw, które zgodnie z art. 265 § 4 Kodeksu postępowania karnego należą do właściwości tych organów.

§ 4. Wszystkie instytucje państwowe i społeczne mają w zakresie swego działania obowiązek udzielenia pomocy organom wykonującym orzeczenia.

Art.  12. 

§ 1. Sąd kierując orzeczenie do wykonania przesyła jego odpis lub wyciąg ze wzmianką o wykonalności odpowiedniemu organowi lub zakładowi powołanemu do wykonywania orzeczeń.

§ 2. Przesyłając orzeczenie do wykonania zakładowi karnemu, sąd dołącza do tego uzasadnienie, jeżeli zostało sporządzone, a nie zachodzi wypadek przewidziany w art. 91 § 5 Kodeksu postępowania karnego, oraz posiadane w sprawie informacje dotyczące osoby skazanego według wykazu ustalonego przez Ministra Sprawiedliwości, a w razie skazania żołnierza - według wykazu ustalonego przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.

§ 3. Odpis lub wyciąg orzeczeń skierowanych do wykonania dotyczących pozbawienia wolności przesyła się prokuratorowi, a w innych sprawach na jego wniosek.

§ 4. Organy i zakłady wymienione w § 1 zawiadamiają sąd o przystąpieniu do wykonania orzeczenia, a prokuratora - o rozpoczęciu i zakończeniu wykonywania kary pozbawienia wolności.

Art.  13. 

§ 1. Zawiadomienie o treści wyroku lub postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania organ, który je wydał, przesyła do wiadomości instytucji państwowej lub społecznej, gdzie osoba, przeciwko której toczyło się postępowanie karne, była zatrudniona, szkole, której ta osoba była uczniem lub słuchaczem, a jeżeli postępowanie toczyło się przeciwko żołnierzowi - właściwemu przełożonemu.

§ 2. O prawomocnych skazaniach osób podlegających obowiązkowi służby wojskowej lub służby w formacjach samoobrony na karę pozbawienia wolności bez zawieszenia jej wykonania, jak również o danych dotyczących wykonywania kary pozbawienia wolności sąd zawiadamia również organy właściwe w sprawach powszechnego obowiązku obrony na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach.

Art.  14. 

§ 1. Organ wykonujący orzeczenie oraz każdy, kogo orzeczenie dotyczy, może zwrócić się do sądu, który je wydał, o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia lub zarzutów co do obliczenia kary.

§ 2. Na postanowienie w tej kwestii zażalenie przysługuje każdemu, kogo orzeczenie dotyczy.

Art.  14¹.  ⁵

§ 1. Decyzja administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania może być zaskarżona do sądu penitencjarnego z powodu jej niezgodności z prawem.

§ 2. Skarga na decyzję, o której mowa w § 1, przysługuje skazanemu w terminie 3 dni od dnia zawiadomienia go o decyzji.

§ 3. Po rozpoznaniu skargi sąd orzeka o utrzymaniu w mocy albo o uchyleniu zaskarżonej decyzji.

§ 4. Na postanowienie sądu, administracji zakładu karnego i skazanemu przysługuje zażalenie.

Art.  15. 

§ 1. W postępowaniu wykonawczym, zwłaszcza w okresie próby, odroczenia lub przerwy wykonania kary albo zawieszenia postępowania wykonawczego, można zarządzić zebranie wiadomości o zachowaniu się skazanego, w szczególności w drodze wywiadu środowiskowego.

§ 2. Organy powołane do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego oraz tryb jego przeprowadzania określi Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

Art.  16. 

Wobec skazanego, który nie jest obywatelem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i na jego terenie przebywa tylko czasowo, a wymierzona mu za występek kara pozbawienia wolności nie przekracza 3 lat, sąd może, uznając wykonanie tej kary za niecelowe, zamienić ją na grzywnę w wysokości określonej w art. 36 § 2 Kodeksu karnego. W takim wypadku wykonanie kary pozbawienia wolności ustaje z chwilą uiszczenia grzywny.

Art.  17. 

§ 1. Sąd umarza postępowanie wykonawcze w razie przedawnienia, śmierci skazanego lub innej przyczyny wyłączającej to postępowanie.

§ 2. Jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca postępowanie wykonawcze, a w szczególności jeżeli nie można ująć skazanego albo nie można wykonać wobec niego orzeczenia z powodu choroby psychicznej lub innej przewlekłej ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się w całości lub w części na czas trwania przeszkody.

§ 3. Zawieszenie postępowania nie wstrzymuje biegu przedawnienia, chyba że skazanego nie można ująć.

Art.  18. 

§ 1. Sąd kierując do wykonania orzeczenia o pozbawieniu wolności zawiadamia:

1) sąd opiekuńczy, gdy zachodzi potrzeba ustanowienia opieki nad dziećmi skazanego,

2) wydział opieki społecznej prezydium właściwej rady narodowej, gdy zachodzi potrzeba opieki nad osobą niedołężną lub chorą, którą opiekował się skazany,

3) właściwy organ, gdy zachodzi potrzeba przedsięwzięcia niezbędnych czynności do ochrony mienia i mieszkania skazanego.

§ 2. O poczynionych wystąpieniach i wydanych zarządzeniach zawiadamia się skazanego.

2.

Postępowanie przed sądem.

Art.  19. 

§ 1. W postępowaniu wykonawczym sąd orzeka postanowieniem.

§ 2. W kwestiach nie wymagających postanowienia prezes sądu lub upoważniony sędzia wydają zarządzenia.

§ 3. W kwestiach nie wymagających postanowienia sądu penitencjarnego zarządzenia wydaje sędzia penitencjarny.

Art.  20. 

§ 1. Postanowienia sądu zapadają na posiedzeniu po wysłuchaniu osób wymienionych w art. 21-23, jeżeli się stawią.

§ 2. Sąd orzeka z urzędu albo na wniosek prokuratora, skazanego lub jego obrońcy.

§ 3. Wniosek można zgłosić na piśmie albo ustnie na posiedzeniu sądu lub poza posiedzeniem do protokołu.

Art.  21.  ⁶

 O terminie i celu posiedzenia sądu zawiadamia się prokuratora oraz obrońcę skazanego. Biorą oni udział w posiedzeniu, jednakże niestawiennictwo prokuratora lub obrońcy nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Art.  22. 

§ 1. Prezes sądu lub upoważniony sędzia, a w toku posiedzenia sąd decyduje o potrzebie udziału skazanego w posiedzeniu, chyba że udział ten przewiduje ustawa.

§ 2. Skazanego zawiadamia się o terminie i celu posiedzenia, jeżeli ma prawo wziąć w nim udział; niestawiennictwo skazanego nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

§ 3. Można zarządzić sprowadzenie na posiedzenie skazanego pozbawionego wolności.

Art.  23. 

Można dopuścić do udziału w posiedzeniu sądu również osoby nie wymienione w art. 21 i 22, jeżeli ich udział może mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Art.  24. 

W postępowaniu wykonawczym sąd orzeka w składzie jednego sędziego, chyba że ustawa przewiduje skład jednego sędziego i dwóch ławników.

Art.  25.  ⁷

 Zażalenie na postanowienie rozpoznaje w składzie trzech sędziów sąd, w którym zapadło postanowienie.

Art.  26. 

§ 1. Jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nie znane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, sąd może w każdym czasie uchylić lub zmienić poprzednie postanowienie.

§ 2. 8  Uchylenie lub zmiana postanowienia zarządzającego wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności może nastąpić tylko na skutek zażalenia. Dotyczy to również postanowienia udzielającego odroczenia lub przerwy wykonania kary pozbawienia wolności, chyba że nowe okoliczności powstały po jego wydaniu.

§ 3. Na postanowienie przewidziane w § 1 skazanemu przysługuje zażalenie.

Rozdział  VI.

Nadzór penitencjarny.

Art.  27.  ⁹

 Nadzór nad legalnością i przebiegiem wykonywania kary pozbawienia wolności, kary aresztu, kary aresztu wojskowego i tymczasowego aresztowania sprawują sędzia penitencjarny i prokurator.

Art.  28. 

Nadzór sprawowany przez sędziego penitencjarnego obejmuje przede wszystkim prawidłowość wykonywania orzeczonej kary lub zastosowanego środka, a zwłaszcza stosowania metod i środków oddziaływania penitencjarnego.

Art.  29.  ¹⁰

 Nadzór sprawowany przez prokuratora obejmuje przede wszystkim legalność wykonywania orzeczonej kary lub zastosowanego środka, w tym przestrzeganie praw i obowiązków osób pozbawionych wolności, legalność osadzania i przebywania w zakładzie karnym i areszcie śledczym, jak również przestrzeganie przepisów o bezpieczeństwie w tych zakładach.

Art.  30.  ¹¹

 Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Prokuratorem Generalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej określi bliżej zakres i tryb sprawowania nadzoru penitencjarnego przez sędziego penitencjarnego.

Art.  31. 

Sędzia penitencjarny i prokurator mają prawo wstępu na teren zakładu oraz pomieszczeń, w których przebywają osoby pozbawione wolności, i poruszania się na terenie tego zakładu w każdym czasie bez ograniczeń, jak również prawo przeglądania dokumentów i żądania wyjaśnień od administracji zakładu, przeprowadzanie na osobności rozmów z osobami osadzonymi w zakładzie oraz badania ich skarg i wniosków.

Art.  32. 

Jeżeli okaże się, że zarządzenie sędziego penitencjarnego i decyzja prokuratora wymagają uzgodnienia, w razie potrzeby o sprawie decyduje ostatecznie sąd penitencjarny. W wydaniu decyzji sądu nie może brać udziału sędzia, który wydał zarządzenie.

Art.  33. 

§ 1. Jeżeli zdaniem sędziego penitencjarnego zachodzi potrzeba wydania decyzji nie należącej do jego właściwości, a w szczególności decyzji o charakterze administracyjnym, przekazuje on właściwemu organowi swoje spostrzeżenia wraz z odpowiednimi wnioskami,

§ 2. Organ wymieniony w § 1 zawiadamia sędziego penitencjarnego w terminie 14 dni albo w innym wyznaczonym przez sędziego terminie o zajętym stanowisku. Jeżeli sędzia penitencjarny uzna to stanowisko za niezadowalające, przedstawia sprawę organowi nadrzędnemu nad organem wymienionym § 1; organ nadrzędny zawiadamia sędziego o sposobie załatwienia sprawy.

Rozdział  VII.

Pomoc postpenitencjarna.

Art.  34. 

§ 1. 12  Właściwe organy prezydiów rad narodowych oraz organizacje społeczne powinny udzielać pomocy osobom zwolnionym z zakładu karnego w celu utrwalenia wyników resocjalizacji i tym samym przeciwdziałania powrotowi do przestępstwa.

§ 2. 13  Pomoc ta polega w szczególności na ułatwieniu znalezienia pracy i na zapewnieniu w razie potrzeby czasowego zakwaterowania.

Art.  35. 

Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia ustali zasady i zakres udzielania pomocy oraz określi organ koordynujący tę działalność i zasady gospodarowania funduszami na ten cel przeznaczonymi.

Rozdział  VIII.

Zatarcie skazania.

Art.  36. 

§ 1. W przedmiocie zatarcia skazania orzeka sąd, chyba że zatarcie nastąpiło z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli w pierwszej instancji wyroki wydało kilka sądów, właściwy jest ten z nich, który wymierzył karę surowszą.

§ 3. Wniosek skazanego o zatarcie skazania złożony przed upływem roku od wydania postanowienia odmawiającego zatarcia można pozostawić bez rozpoznania.

¹ Art. 2 pkt 6 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

² Art. 2 pkt 7 zmieniony przez art. 13 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1982 r. o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych (Dz.U.82.45.289) z dniem 1 stycznia 1983 r.

³ Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

⁴ Art. 11 § 2 zmieniony przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵ Art. 14¹ dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

⁶ Art. 21 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

⁷ Art. 25 zmieniony przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁸ Art. 26 § 2 zmieniony przez art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁹ Art. 27 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

¹⁰ Art. 29 zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

¹¹ Art. 30 zmieniony przez art. 113 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o Prokuratorze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.85.31.138) z dniem 1 września 1985 r.

¹² Art. 34 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U.90.14.85) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 marca 1990 r.

¹³ Z dniem 27 maja 1990 r. zapewnienie w razie potrzeby czasowego zakwaterowania osobom zwolnionym z zakładów karnych należy do organów gminy zgodnie z art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).