Kodeks Karny Wojska Polskiego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1957.22.107 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 29 listopada 1967 r.

KODEKS KARNY WOJSKA POLSKIEGO

CZĘŚĆ OGÓLNA 

Rozdział I.

Zakres mocy obowiązującej ustawy karnej.

Art.  1.

Odpowiedzialności karnej ulega ten, kto dopuszcza się czynu, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Art.  2.

§ 1. Jeżeli w czasie wyrokowania obowiązuje ustawa inna, niż w czasie popełnienia przestępstwa, wówczas stosuje się ustawę nową, jednakże należy zastosować ustawę dawną, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

§ 2. Kara już wymierzona, lecz jeszcze nie wykonana, nie ulega wykonaniu, jeżeli według nowej ustawy czyn, objęty wyrokiem, nie jest przestępstwem.

§ 3. Ustawę, wydaną z powodu wyjątkowych stosunków faktycznych, stosuje się do czynów, popełnionych w czasie jej mocy obowiązującej, choćby nawet straciła moc z powodu zmiany tych stosunków.

Art.  3.

§ 1. Kodeks karny wojskowy stosuje się do wszystkich osób, podlegających jego właściwości, które popełniły przestępstwo na obszarze Państwa Polskiego albo na polskim statku wodnym lub powietrznym. Za obszar Państwa uważa się również wody wewnętrzne i przybrzeżne oraz powietrze nad tym obszarem.

§ 2. Przestępstwo uważa się za popełnione na obszarze Państwa Polskiego, na polskim statku wodnym lub powietrznym, gdy sprawca na nim dopuścił się przestępnego działania lub zaniechania albo gdy tam skutek przestępny nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Art.  4.

§ 1. Kodeks niniejszy stosuje się do osób, podlegających jego właściwości, które popełniły przestępstwo za granicą, niezależnie od przepisów, obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa.

§ 2. W razie skazania w Państwie Polskim osoby, ukaranej za ten czyn za granicą, sąd zaliczy na poczet kary, według swego uznania, karę odbytą za granicą.

Art.  5.

Kodeks karny wojskowy stosuje się do:

a) żołnierzy Wojska Polskiego;

b) obowiązanych do służby wojskowej lub pomocniczej z chwilą powołania;

c) jeńców wojennych i zakładników, pozostających pod nadzorem administracji wojskowej;

d) innych osób, w przypadkach prawem określonych.

Art.  6.

Osoba, biorąca udział wraz z wymienionymi w art. 5 w popełnieniu przestępstwa wojskowego, podlega karze na mocy kodeksu karnego wojskowego.

Art.  7. ¹

§ 1. W przypadkach mniejszej wagi, gdy zła wola sprawcy jest nieznaczna, skutki czynu mało ważne albo gdy ściganie przestępstwa w drodze postępowania sądowego jest niecelowe, może być wymierzona z pominięciem postępowania sądowego kara dyscyplinarna, przewidziana w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.

§ 2. Za karę dyscyplinarną w rozumieniu § 1 uważa się również środki wychowawcze stosowane przez sąd honorowy lub koleżeński.

Rozdział  II.

Rodzaje przestępstw.

Art.  8.

Przestępstwem wojskowym jest czyn, zabroniony pod groźbą kary w części szczególnej niniejszego kodeksu.

Art.  9.

§ 1. Przestępstwem pospolitym jest czyn, zabroniony pod groźbą kary w rozdziałach XIX-XLI części szczególnej kodeksu karnego z 1932 r.

§ 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwa urzędnicze według rozdziału XLI kodeksu karnego z 1932 r. ulega żołnierz, wykonywający zlecone czynności w zakresie administracji cywilnej.

Art.  10.

§ 1. Przestępstwa wojskowe, zagrożone karą śmierci lub karą więzienia powyżej lat 5, są zbrodniami wojskowymi, zagrożone zaś innymi karami zasadniczymi są występkami wojskowymi.

§ 2. Przestępstwa pospolite, zagrożone karą śmierci lub karą więzienia powyżej lat 5, są zbrodniami, zagrożone zaś innymi karami zasadniczymi są występkami.

Rozdział  III.

Zasady odpowiedzialności.

Art.  11.

Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie. Występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa wyraźnie tak stanowi.

Art.  12.

§ 1. Przestępstwo umyślne zachodzi nie tylko wtedy, gdy sprawca chce je popełnić, ale także gdy możliwość skutku przestępnego lub przestępności działania przewiduje i na to się godzi.

§ 2. Przestępstwo nieumyślne zachodzi zarówno wtedy, gdy sprawca możliwość skutku przestępnego przewiduje lecz bezpodstawnie przypuszcza, że go uniknie, jak i wtedy, gdy skutku przestępnego lub przestępności działania sprawca nie przewiduje, choć może lub powinien przewidzieć.

Art.  13.

§ 1. Okoliczności, od których zależy wyższa karalność, uwzględnia się tylko wówczas, gdy sprawca o nich wiedział lub powinien był wiedzieć.

§ 2. Następstwa czynu, od których zależy wyższa karalność, uwzględnia się tylko wówczas, gdy sprawca je przewidywał lub powinien był przewidzieć.

Art.  14.

Okoliczności wpływające na karalność czynu uwzględnia się tylko co do tej osoby, której dotyczą.

Art.  15.

§ 1. Nie podlega karze, kto w chwili czynu z powodu niedorozwoju psychicznego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznej, nie mógł rozpoznać znaczenia czynu lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do przypadku, gdy sprawca wprawił się umyślnie w stan zakłócenia czynności psychicznej po to, by dokonać przestępstwa.

Art.  16.

§ 1. Jeżeli w chwili popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, gdy ograniczenie zdolności jest skutkiem odurzenia wynikającego z winy sprawcy.

Art.  17.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu pod wpływem przymusu fizycznego, któremu nie mógł się oprzeć.

§ 2. Naruszenie służbowych obowiązków wojskowych pod wpływem fizycznego przymusu, a nawet pod groźbą śmierci, nie zwalnia od odpowiedzialności karnej.

Art.  18.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu pod wpływem błędu, co do okoliczności, należącej do istoty czynu, z wyjątkiem gdy chodzi o występek nieumyślny, a błąd był wynikiem nieostrożności lub niedbalstwa.

§ 2. Sąd może uwzględnić usprawiedliwioną nieświadomość bezprawności czynu, jako podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Art.  19.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet od kary uwolnić.

Art.  20.

§ 1. Nie podlega karze, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa, grożącego dobru własnemu lub cudzemu, jeżeli niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć.

§ 2. Nie działa w stanie wyższej konieczności, kto ma szczególny obowiązek narażania się na niebezpieczeństwo.

§ 3. Dobro poświęcone nie może przedstawiać wartości oczywiście większej, niż dobro chronione.

§ 4. W razie przekroczenia granic wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  21.

§ 1. Nie podlega karze żołnierz, który dopuszcza się czynu, będącego wykonaniem rozkazu w sprawach służbowych.

§ 2. Przepis § 1 nie ma zastosowania, jeżeli przestępstwo wynikło wskutek przekroczenia rozkazu.

W powyższym przypadku sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  22.

§ 1. Jeżeli przestępstwo wynikło wskutek bezprawnego rozkazu, odpowiedzialność karną za to przestępstwo ponosi ten, kto wydał taki rozkaz.

§ 2. Jeżeli przestępstwa nie dokonano, ten, kto wydał rozkaz, odpowiada za usiłowanie tego przestępstwa.

Art.  23.

§ 1. 2 Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który w przypadku jawnego nieposłuszeństwa lub oporu ze strony podwładnego zastosuje środki niezbędne w celu zmuszenia do posłuchu dla swego rozkazu, do którego wydania jest uprawniony, a w sytuacji bojowej używa broni w stosunku do podwładnego, który odmawia posłuszeństwa, porzuca broń lub samowolnie opuszcza stanowisko, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a inne środki są niewystarczające.

§ 2. W razie przekroczenia tych granic sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Rozdział  IV.

Usiłowanie.

Art.  24.

§ 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia przestępstwa przedsiębierze działanie, skierowane bezpośrednio ku urzeczywistnieniu tego zamiaru, lecz zamierzonego przestępstwa nie dokonywa.

§ 2. Usiłowanie zachodzi również wtedy, gdy sprawca nie wiedział, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu, nadającego się do dokonania na nim zamierzonego przestępstwa, lub ze względu na użycie środka, nie nadającego się do wywołania zamierzonego skutku.

§ 3. Nie odpowiada za usiłowanie, kto tylko z powodu zabobonu lub ciemnoty wierzy w skuteczność swego działania.

Art.  25.

§ 1. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach, przewidzianych dla danego przestępstwa.

§ 2. W przypadkach określonych w art. 24 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  26.

Nie odpowiada za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od działania lub zapobiegł powstaniu skutku przestępnego.

Rozdział  V.

Podżeganie i pomocnictwo.

Art.  27.

Podżegania dopuszcza się, kto inną osobę nakłania do popełnienia przestępstwa.

Art.  28.

Pomocnictwa dopuszcza się, kto do popełnienia przestępstwa udziela pomocy czynem lub słowem.

Art.  29.

Podżegacz i pomocnik ponoszą odpowiedzialność w granicach swego zamiaru, niezależnie od odpowiedzialności osoby, która zamierzonego czynu dokonała lub miała dokonać.

Art.  30.

§ 1. Jeżeli przestępstwa nie dokonano, podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie tego przestępstwa.

§ 2. Jeżeli przestępstwa nie usiłowano dokonać, podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie, sąd może jednak zastosować do nich nadzwyczajne złagodzenie kary lub ich od kary uwolnić.

§ 3. Jeżeli przełożony nakłania podwładnego do popełnienia przestępstwa lub podwładnemu do popełnienia przestępstwa udziela pomocy, to choćby przestępstwa nie usiłowano dokonać, sąd nie może przełożonego uwolnić od kary.

Art.  31.

§ 1. Podżegacz ani pomocnik nie odpowiada, jeżeli zapobiegł skutkom swego działania.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary do podżegacza lub pomocnika, który starał się zapobiec skutkom swego działania.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do tego, kto inną osobę nakłania do popełnienia przestępstwa w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego.

Rozdział  VI.

Zbieg przepisów ustawy i przestępstw.

Art.  32.

§ 1. Jeżeli czyn zagrożony karą podpada pod kilka przepisów ustawy, sąd stosuje przepis, przewidujący najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie stosowaniu kar dodatkowych, przewidzianych w innych przepisach.

§ 2. W razie jednoczesnego skazania za kilka przestępstw, sąd wymierza karę łączną, biorąc za podstawę kary, wymierzone z osobna za zbiegające się przestępstwa.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio także w przypadku, gdy sprawca skazany został kilkoma wyrokami za przestępstwa, popełnione przed wydaniem pierwszego z tych wyroków, niezależnie od tego, czy kara była wykonana.

Art.  33.

§ 1. Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z kar, wymierzonych za poszczególne przestępstwa, nie może przewyższyć sumy kar wymierzonych i nie może przekroczyć najwyższego ustawowego wymiaru, przewidzianego dla danego rodzaju kary.

§ 2. Obok kary śmierci nie wymierza się innej kary zasadniczej.

§ 3. Kary dodatkowe stosuje się, choćby je orzeczono co do jednego ze zbiegających się przestępstw.

Rozdział  VII.

Kary zasadnicze.

Art.  34. ³

§ 1. Zasadniczymi karami są:

a) kara śmierci,

b) więzienie,

c) areszt.

§ 2. Sąd stosuje karę grzywny, jeżeli przepis szczególny taką karę przewiduje. Jeżeli przestępstwo popełniono z chęci zysku lub jeżeli sprawca przestępstwa wyrządził szkodę w mieniu społecznym, sąd obok kary pozbawienia wolności, przepisanej w ustawie, może wymierzyć karę grzywny, chociażby przepis szczególny kary tej nie przewidywał. Przepisy art. 42 § 1, 43 i 56 kodeksu karnego stosuje się odpowiednio.

Art.  35.

§ 1. Karę śmierci wykonywa się przez rozstrzelanie.

§ 2. Karę śmierci, orzeczoną w stosunku do kobiet brzemiennych, sąd może zamienić na najwyższy wymiar kary pozbawienia wolności.

Art.  36.

§ 1. Karę więzienia wymierza się w latach i miesiącach, karę aresztu w miesiącach i tygodniach.

§ 2. Miesiące i lata oblicza się według czasu kalendarzowego.

Art.  37.

Kara więzienia trwa najmniej 6 miesięcy, najwyżej 10 lat, chyba że ustawa przewiduje za poszczególne przestępstwa dłuższą karę więzienia.

Art.  38.

§ 1. Kara aresztu trwa najmniej 1 miesiąc, najwyżej 1 rok.

§ 2. W stosunku do oficerów sąd może orzec zamiast aresztu karę aresztu domowego z dalszym pełnieniem przez nich obowiązków służbowych.

§ 3. 4 (uchylony).

§ 4. 5 (uchylony).

§ 5. W razie skazania na karę więzienia i aresztu wymierza się łącznie karę więzienia, przy czym 2 dni więzienia odpowiadają 3 dniom aresztu.

Rozdział  VIII.

Kary dodatkowe.

Art.  39.

Karami dodatkowymi są:

a) utrata praw publicznych;

b) utrata obywatelskich praw honorowych;

c) degradacja;

d) utrata prawa wykonywania zawodu;

e) przepadek mienia;

f) przepadek przedmiotów majątkowych i narzędzi;

g) 6 (skreślona).

Art.  40.

Utrata praw publicznych obejmuje utratę biernego i czynnego prawa wyboru do ciał ustawodawczych, samorządowych oraz do innych instytucji prawa publicznego, udziału w wymiarze sprawiedliwości, utratę urzędów i stanowisk publicznych i zdolności do ich uzyskania, utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowca oraz utratę zdolności do uzyskania wyższego stopnia wojskowego.

Art.  41.

Utrata obywatelskich praw honorowych obejmuje utratę tytułów zaszczytnych, orderów i odznaczeń oraz zdolności do ich uzyskania.

Art.  42.

Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowca.

Art.  43.

Sąd może orzec jedną lub więcej kar dodatkowych.

Art.  44.

§ 1. Sąd orzeka utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych w razie skazania:

a) na karę śmierci;

b) na karę więzienia za zbrodnię stanu, za przestępstwa wojskowe przeciwko obowiązkowi wierności żołnierskiej oraz za przestępstwa w polu przeciwko ludności i mieniu.

§ 2. Sąd może orzec utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych w razie skazania na karę więzienia za każde inne przestępstwo, popełnione z chęci zysku lub innych niskich pobudek.

Art.  45.

§ 1. Sąd może orzec degradację w razie skazania:

a) za przestępstwa wojskowe;

b) za przestępstwa pospolite, popełnione z chęci zysku lub z innych niskich pobudek.

§ 2. Sąd orzeka utratę prawa wykonywania zawodu w przypadkach skazania wymienionych w art. 44 w razie stwierdzenia:

a) nadużycia zawodu przy popełnieniu przestępstwa albo

b) ujawnionej przy popełnieniu przestępstwa, a groźnej dla społeczeństwa niezdolności sprawcy do wykonywania zawodu.

Art.  46.

§ 1. Sąd orzeka przepadek całego mienia w przypadkach, określonych w art. 44 § 1.

§ 2. Sąd może orzec przepadek całego lub części mienia w przypadkach, określonych w art. 44 § 2.

§ 3. Sąd może orzec przepadek przedmiotów, pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa, jak również narzędzi, które służyły lub były przeznaczone do jego popełnienia.

§ 4. Jeżeli przedmioty nie są własnością sprawcy, przepadek następuje tylko w przypadkach wskazanych w ustawie.

§ 5. 7 (skreślony).

Art.  47.

§ 1. Przy karze śmierci sąd orzeka utratę praw na zawsze.

§ 2. W innych przypadkach sąd orzeka utratę praw na czas od 1 do lat 5. Do okresu tego nie wlicza się czasu, który upłynął od wyroku do odbycia kary zasadniczej, jej darowania lub przedawnienia. Po upływie tego okresu skazany odzyskuje prawa wyborcze, prawa udziału w wymiarze sprawiedliwości oraz zdolność do uzyskania innych utraconych praw.

Art.  48.

§ 1. Sąd może przywrócić skazanemu prawa wyborcze, prawa udziału w wymiarze sprawiedliwości oraz zdolność do uzyskania innych utraconych praw po upływie pewnego okresu, w czasie którego skazany prowadził życie nienaganne.

§ 2. Okres ten, rozpoczynający się od chwili odbycia, darowania lub przedawnienia kary zasadniczej, wynosi co najmniej połowę czasu, przez który trwać miała utrata praw, jednak nie mniej niż jeden rok.

Rozdział  IX.

Wymiar kary.

Art.  49.

Sąd wymierza karę według swego uznania, zwracając uwagę przede wszystkim na pobudki oraz sposób działania sprawcy i jego stosunek do pokrzywdzonego, stan zależności służbowej, na stopień rozwoju umysłowego i charakter sprawcy, na jego dotychczasowe życie, tudzież na jego zachowanie się po spełnieniu przestępstwa.

Art.  50.

§ 1. Szczególne okoliczności, wpływające na wymiar kary, uwzględnia się tylko co do tej osoby, której dotyczą.

§ 2. Jako okoliczności łagodzące, uwzględnia się w szczególności, gdy przestępstwo zostało dokonane:

a) ze szlachetnych pobudek;

b) przy nienagannym dotychczasowym trybie życia;

c) pod wpływem zależności służbowej;

d) pod wpływem silnego wzruszenia psychicznego;

e) w stanie głodu albo wskutek zbiegu ciężkich warunków osobistych lub rodzinnych;

f) wskutek ciemnoty lub przypadkowego zbiegu okoliczności.

§ 3. Jako okoliczności obciążające uwzględnia się w szczególności:

a) dokonanie przestępstwa, które może przynieść szkodę interesom Państwa Polskiego lub Państw Sprzymierzonych, chociażby nie było skierowane bezpośrednio przeciwko tym interesom;

b) dokonanie przestępstwa w zmowie lub w bandzie;

c) dokonanie przestępstwa z chęci zysku lub z innych niskich pobudek;

d) dokonanie przestępstwa przy pomocy gwałtu, podstępu lub ze szczególnym okrucieństwem;

e) poprzednią karalność.

Art.  51.

§ 1. Jeżeli sprawca w ciągu 5 lat po odbyciu kary, w całości lub przynajmniej w trzeciej części, popełni nowe przestępstwo z tych samych pobudek lub należące do tego samego rodzaju, co poprzednie, sąd może wymierzyć karę wyższą o połowę od najwyższego ustawowego wymiaru kary, nie przekraczając jednak ustawowej granicy danego rodzaju kary. Jeżeli ustawa daje sądowi możność wyboru między karami więzienia a karą aresztu, nie można wymierzyć kary aresztu.

§ 2. Sąd może wymierzyć karę, wyższą o połowę od najwyższego ustawowego wymiaru kary, przewidzianego za dane przestępstwo, nie przekraczając jednak ustawowej granicy danego rodzaju kary:

a) przełożonemu, który wspólnie z podwładnym popełnił przestępstwo albo był podżegaczem lub pomocnikiem w przestępstwie, dokonanym lub usiłowanym przez podwładnego;

b) jeżeli popełniono przestępstwo z nadużyciem broni służbowej lub uprawnień służbowych;

c) jeżeli przestępstwo dotyczyło mienia, powierzonego sprawcy lub dostępnego sprawcy, z powodu służby lub stosunku służbowego;

d) jeżeli przestępstwo przeciwko mieniu popełniono na szkodę przełożonego, towarzysza broni albo kwaterodawcy lub jego domowników;

e) jeżeli przestępstwo popełniono w obecności zbiegowiska publicznego.

Art.  52.

W przypadkach, wskazanych w ustawie, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary:

a) przez wymierzenie więzienia powyżej lat 5 zamiast kary śmierci;

b) przez wymierzenie więzienia do lat 5 zamiar kary więzienia powyżej lat 5;

c) przez wymierzenie aresztu zamiast kary więzienia do lat 5.

Art.  53.

§ 1. Jeżeli zachodzą wyjątkowe okoliczności, towarzyszące popełnieniu przestępstwa, sąd może, gdy uzna to za celowe, wymierzyć karę poniżej ustawowego wymiaru kary, przewidzianego dla danego przestępstwa, albo poniżej ustawowej granicy danego rodzaju kary lub też może wymierzyć karę łagodniejszego rodzaju nie przewidzianą w przepisie ustawy dla danego przestępstwa.

§ 2. Jeżeli sąd uzna, że sprawca działał w interesie Państwa Polskiego, Państw Sprzymierzonych albo w obronie honoru Narodu lub Wojska Polskiego przeciwko najeźdźcy lub jego poplecznikom, może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub od kary uwolnić.

§ 3. Jeżeli sąd uzna, że oskarżony już w chwili rozpatrywania sprawy przestał być niebezpiecznym dla istniejącego porządku prawnego - może go od kary uwolnić.

Art.  54.

W razie skazania na karę pozbawienia wolności sąd może zaliczyć na poczet kary całkowicie lub częściowo okres tymczasowego aresztowania.

Rozdział  X.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary.

Art.  55.

§ 1. Sąd może orzec, że wykonanie kary pozbawienia wolności zawiesza się na czas od 1 do 5 lat.

§ 2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary stosuje się do osoby, co do której - ze względu na jej charakter, okoliczności towarzyszące popełnieniu przestępstwa, zachowania się po jego popełnieniu - przypuszczać należy, że pomimo niewykonania kary nie popełni nowego przestępstwa.

§ 3. 8 Jeżeli stosunki gospodarcze skazanego na to pozwalają, sąd może zobowiązać skazanego, by wynagrodził szkodę wyrządzoną przestępstwem, w czasie i rozmiarach ustalonych w wyroku.

§ 4. 9 Warunkowe zawieszenie wykonania kary nie stosuje się do osób, wymienionych w art. 51.

Art.  56. ¹⁰

§ 1. Jeżeli w okresie zawieszenia kary skazany popełni nowe przestępstwo z tych samych pobudek lub tego samego rodzaju co poprzednie, sąd zarządzi wykonanie zawieszonej kary.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie zawieszonej kary, jeżeli w okresie zawieszenia kary skazany popełni inne przestępstwo niż określone w § 1, źle się prowadzi, nie wykona obowiązku wynagrodzenia szkody albo nie uiści grzywny w terminie.

Art.  57.

Jeżeli w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu zawieszenia sąd nie zarządzi wykonania kary, skazanie uważa się za niebyłe, a skazany odzyskuje prawa wyborcze, prawo udziału w wymiarze sprawiedliwości oraz zdolność do uzyskania innych praw utraconych.

Rozdział  XI.

Odroczenie wykonania i darowanie kary w czasie wojny.

Art.  58.

§ 1. Wykonanie orzeczonej w stosunku do żołnierza kary pozbawienia wolności bez utraty praw publicznych sąd może odroczyć do chwili zakończenia działań wojennych.

§ 2. W przypadku określonym w § 1 skazany zostaje skierowany celem odbywania dalszej służby wojskowej do oddziału karnego.

Art.  59.

§ 1. Jeżeli skazany w okresie przebywania w oddziale karnym i w walkach z wrogiem da dowody wyjątkowo wzorowej i ofiarnej służby lub biorąc udział w walkach z wrogiem da dowody bohaterstwa albo zostanie raniony, sąd może na wniosek dowództwa oddziału karnego darować skazanemu orzeczoną karę.

§ 2. W przypadku określonym w § 1, zwłaszcza wobec poległych w walce, skazanie uważa się za niebyłe.

Art.  60.

Jeżeli skazany w okresie przebywania w oddziale karnym zachowuje się niewłaściwie, sąd może na wniosek dowództwa oddziału karnego uchylić orzeczone odroczenie wykonania kary.

Art.  61.

Jeżeli kara, której wykonanie zostało odroczone do chwili zakończenia działań wojennych, nie zostanie darowana, okres służby w oddziale karnym zalicza się na poczet orzeczonej kary.

Rozdział  XII.

Postępowanie z nieletnimi.

Art.  62.

§ 1. Do nieletnich w wieku od 13 do 17 lat stosuje się kary, przewidziane niniejszym kodeksem.

§ 2. Do nieletnich nie stosuje się kary śmierci.

§ 3. Do nieletnich sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4. Nie ulega karze nieletni, który po ukończeniu 13 lat, a przed ukończeniem 17 lat, popełnił czyn, zabroniony pod groźbą kary, bez rozeznania, tj. nie osiągnąwszy rozwoju umysłowego i moralnego w takim stopniu, by mógł rozpoznać znaczenie czynu i kierować swym postępowaniem.

Rozdział  XIII.

Przedawnienie.

Art.  63.

Nie można wszcząć postępowania karnego, a wszczęte należy umorzyć z powodu przestępstwa popełnionego przed laty:

a) dwudziestu, jeżeli czyn stanowi zbrodnię, za którą grozi kara śmierci;

b) piętnastu, jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię;

c) dziesięciu, jeżeli czyn stanowi występek.

Art.  64.

Żadna czynność w dochodzeniu, śledztwie lub sędziowska nie przerywa przedawnienia.

Art.  65.

Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego. Nie biegnie również w stosunku do osób, które uchylają się od wymiaru sprawiedliwości przez ucieczkę za granicę lub przejście do nieprzyjaciela.

Art.  66.

§ 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od wyroku skazującego upłynęło lat:

a) dwadzieścia, w razie skazania na karę śmierci;

b) piętnaście, w razie skazania na karę więzienia powyżej lat 5;

c) dziesięć, w razie skazania na karę więzienia do lat 5;

d) pięć, w razie skazania na karę aresztu.

§ 2. Przedawnienie kary nie biegnie w okresie odroczenia, przerwy lub warunkowego zawieszenia kary oraz w stosunku do osób, które uchylają się od wymiaru sprawiedliwości przez ucieczkę za granicę lub przejście do nieprzyjaciela.

Rozdział  XIV.

Zatarcie skazania.

Art.  67.

§ 1. Po upływie 10 lat od odbycia, darowania lub przedawnienia kary, sąd może zarządzić na wniosek skazanego zatarcie skazania.

§ 2. W stosunku do osób skazanych na utratę praw publicznych lub obywatelskich praw honorowych, okres 10-letni zaczyna biec od dnia odzyskania przez skazanego zdolności do nabycia utraconych praw.

§ 3. Jeżeli skazany przed uzyskaniem prawa do wniosku o zatarcie skazania popełnił nowe przestępstwo, za które wymierzono mu karę pozbawienia wolności, natenczas dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

§ 4. W razie zarządzenia zatarcia skazanie uważa się za niebyłe. Zatarcie skazania pociąga za sobą przede wszystkim usunięcie wpisu o skazaniu ze wszelkich rejestrów karnych.

Art.  68.

Za nie skazanego uważa się zasądzonego na pozbawienie wolności na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy, jeśli w ciągu 3 lat od chwili odbycia kary nie popełnił nowego przestępstwa, a również skazanego bez utraty praw i degradacji na czas dłuższy niż 6 miesięcy, jednak nie przekraczający 3 lat, jeśli w ciągu 6 lat od chwili odbycia, darowania lub przedawnienia kary nie popełnił nowego przestępstwa. Przepis art. 67 § 4 stosuje się odpowiednio.

Rozdział  XV.

Wyjaśnienie wyrażeń ustawowych.

Art.  69.

Za żołnierzy uważa się wszystkie osoby będące w służbie wojskowej lub w służbie pomocniczej, tudzież wszystkie osoby pracujące w dziedzinach zmilitaryzowanych lub w administracji wojskowej.

Art.  70.

§ 1. Przestępstwo jest wówczas popełnione wobec zebranych żołnierzy, gdy sprawca działa wobec przynajmniej dwóch żołnierzy.

§ 2. Przez publiczne popełnienie czynu rozumie się również, gdy sprawca działa wobec przynajmniej dwóch osób.

Art.  71.

Przestępstwo jest wówczas popełnione pod bronią, gdy sprawca jest uzbrojony w celu pełnienia służby.

Art.  72.

Przestępstwo jest wówczas popełnione w czasie wojny, kiedy zostało popełnione w okresie pozostawania Państwa Polskiego w stanie wojny, tj. od chwili ogłoszenia lub faktycznego rozpoczęcia działań wojennych do ogłoszenia o ich zakończeniu.

Art.  73.

Przestępstwo jest wówczas popełnione w obliczu nieprzyjaciela, kiedy jednostka wojskowa znajduje się w zetknięciu lub w możliwości zetknięcia się z nieprzyjacielem.

Art.  74.

Przez rozkaz należy rozumieć zarządzenie lub rozporządzenie, wydane w trybie służbowym przez przełożonego podwładnemu albo przez starszego w stopniu wojskowym - młodszemu.

Art.  75.

Za wartę wojskową uważa się każdego żołnierza, przeznaczonego do służby wartowniczej lub wojskowej służby bezpieczeństwa w czasie, gdy tę służbę pełni.

Art.  76.

Okręt jest to każdy statek należący do marynarki wojennej, na którym znajduje się dowódca wojskowy i załoga.

Art.  77.

Marynarka Wojenna i flota odpowiada pojęciu wojska, okręt i statek powietrzny - jednostce wojskowej.

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA 

Rozdział XVI.

Zbrodnie stanu.

Art.  78.

Kto usiłuje pozbawić Państwo Polskie niepodległego bytu lub oderwać część jego obszaru,

podlega karze więzienia od lat 10 do 15 albo karze śmierci.

Art.  79.

§ 1. Kto usiłuje przemocą usunąć ustanowione organa władzy zwierzchniej Narodu albo zagarnąć ich władzę,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 2. Kto usiłuje przemocą zmienić ustrój Państwa Polskiego,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  80.

Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w art. 78 lub 79,

podlega karze więzienia.

Art.  81.

§ 1. Kto w celu popełnienia przestępstwa, określonego w art. 78 lub 79, wchodzi w porozumienie z innymi osobami,

podlega karze więzienia.

§ 2. Nie podlega karze, kto wziąwszy udział w porozumieniu, doniesie o nim władzy, powołanej do ścigania przestępstw, zanim władza dowiedziała się o porozumieniu, i zanim wynikły jakiekolwiek ujemne skutki dla Państwa. Z bezkarności nie korzysta, kto doprowadził do powstania takiego porozumienia.

Art.  82.

Kto w celu popełnienia zbrodni, określonej w art. 78 lub 79:

a) porozumiewa się z osobą, działającą w interesie obcego państwa lub obcej organizacji albo

b) gromadzi środki do walki orężnej,

podlega karze więzienia od lat 10 do 15 albo karze śmierci.

Art.  83.

Kto, działając na szkodę Państwa Polskiego, dopuszcza się zbierania lub przekazywania wiadomości, stanowiących tajemnicę państwową lub wojskową, przechodzi na stronę nieprzyjaciela lub ucieka za granicę,

podlega karze więzienia od lat 10 do 15 albo karze śmierci.

Art.  84.

§ 1. Kto w czasie wojny działa na korzyść nieprzyjaciela albo na szkodę siły zbrojnej polskiej lub sprzymierzonej,

podlega karze więzienia od lat 10 do 15 albo karze śmierci.

§ 2. Kto, będąc obywatelem polskim, dobrowolnie przyjmuje obowiązki w wojsku nieprzyjacielskim, choćby przez wstąpienie do obcego wojska uzyskał obce obywatelstwo,

podlega karze więzienia.

§ 3. Jeśli sprawca bierze udział w działaniach wojennych przeciw Państwu Polskiemu,

podlega karze śmierci.

Art.  85.

Kto w czasie wojny, nie należąc do wojska nieprzyjacielskiego, przedsiębierze działania zbrojne przeciw Państwu Polskiemu,

podlega karze śmierci.

Art.  86.

§ 1. Kto targnie się na życie lub zdrowie osoby, będącej przedstawicielem Państwa albo Wojska Polskiego lub Państw albo Armii Sprzymierzonych,

podlega karze więzienia od lat 10 do 15 albo karze śmierci.

§ 2. Kto taką osobę znieważa,

podlega karze więzienia do lat 3 albo aresztu.

Art.  87.

Kto, mając wiarygodną wiadomość o przestępstwach określonych w art. 78, 79, 80, 81, 86 w czasie, gdy można jeszcze zapobiec zamierzonym czynom, zaniecha donieść o tym w porę władzy,

podlega karze więzienia.

Art.  88.

Kto publicznie nawołuje do obalenia, poderwania lub osłabienia polskiej władzy państwowej lub do popełnienia przestępstw, określonych w art. 78, 79, 83, 85, 86 albo je pochwala oraz kto sporządza, rozpowszechnia i przechowuje pisma, druki lub wizerunki, nawołujące do popełnienia takiego przestępstwa lub zawierające pochwałę takiego przestępstwa,

podlega karze więzienia.

Art.  89.

Kto publicznie nawołuje do wojny zaborczej,

podlega karze więzienia albo karze śmierci.

Art.  90.

§ 1. Kto w celu osłabienia ducha obronnego społeczeństwa rozpowszechnia w czasie wojny lub w okresie grożącej wojny wiadomości, mogące ducha tego osłabić,

podlega karze więzienia.

§ 2. Jeżeli sprawca, nie mając na celu osłabienia ducha obronnego, rozpowszechnia jednak wiadomości nieprawdziwe,

podlega karze więzienia do lat 5.

Art.  91.

§ 1. Kto dostarcza dla wojska broni lub innego sprzętu wojennego, niezdatnych do użytku, jak również kto w czasie wojny lub w okresie grożącej wojny nie wykona obowiązujących świadczeń rzeczowych albo umówionej dostawy dla wojska lub wykonywa je niezgodnie z prawem lub umową,

podlega karze więzienia.

§ 2. Tym samym karom podlegają dostawca, pośrednik, pełnomocnik lub funkcjonariusz dostawcy albo pośrednika, którzy spowodowali dostarczenie przedmiotów, niezdatnych do użytku lub niedotrzymanie umowy albo niewykonanie świadczenia rzeczowego.

Art.  92.

Kto, będąc obywatelem polskim, rozpowszechnia publicznie zagranicą wiadomości nieprawdziwe w celu szkodzenia interesom Państwa Polskiego,

podlega karze więzienia.

Art.  93.

§ 1. Kto, będąc obywatelem polskim lub państwa sprzymierzonego albo bezpaństwowym, dobrowolnie zgłasza lub zgłosił w czasie wojny swą przynależność do obcej narodowości, walczącej z Państwem Polskim,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5.

§ 2. Sąd orzeka nadto przepadek na rzecz Skarbu Państwa majątku skazanego, jego małżonka i dzieci, z wyjątkiem mienia tych ostatnich, pochodzącego z dorobku własnego, darowizny lub spadkobrania, o ile darczyńca albo spadkodawca nie ulegałby karze za przestępstwo, przewidziane w § 1.

O zwolnieniu od egzekucji orzekają powszechne sądy cywilne na mocy przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

§ 3. Kto, będąc narodowości Polskiej, dobrowolnie zgłasza lub zgłosił w czasie wojny swoją przynależność do obcej narodowości, uprzywilejowanej przez władzę państwa, walczącego z Państwem Polskim,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3.

§ 4. Sąd może orzec przepadek mienia w myśl § 2.

Art.  94.

Kto na obszarze Państwa Polskiego znieważa, uszkadza lub usuwa godło, chorągiew lub banderę państwa obcego, wystawioną publicznie przez jego przedstawicielstwo,

podlega karze więzienia do lat 2.

Art.  95.

§ 1. Kto publicznie nawołuje do waśni narodowościowych, rasowych lub religijnych albo sporządza, rozpowszechnia lub przechowuje przeznaczone dla tych celów pisma, druki lub wizerunki,

podlega karze więzienia.

§ 2. Kto publicznie nawołuje do czynów, skierowanych przeciwko jedności sojuszniczej Państwa Polskiego z państwem z nim sprzymierzonym oraz kto sporządza, rozpowszechnia lub przechowuje przeznaczone dla tych celów pisma, druki lub wizerunki,

podlega karze więzienia.

§ 3. Kto w celu narażenia Państwa Polskiego na niebezpieczeństwo wojny lub zerwania stosunków dyplomatycznych przedsiębierze działania wrogie państwu obcemu,

podlega karze więzienia.

§ 4. Jeżeli przestępstw określonych w § 1, 2 i 3 dopuszczono się w czasie rozruchów lub w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3 albo karze śmierci.

Art.  96.

Kto publicznie lży, znieważa albo wyszydza ustrój Państwa Polskiego lub pochwala faszyzm, narodowy socjalizm, zbrodnie hitlerowskie albo publicznie nawołuje do ich popełnienia albo do wprowadzenia w Polsce ustroju faszystowskiego lub narodowo-socjalistycznego, albo kto zakłada, publicznie nawołuje do zakładania lub przystępuje do organizacji faszystowskich albo narodowo-socjalistycznych,

podlega karze więzienia albo karze śmierci.

Rozdział  XVII.

Przestępstwa przeciwko obowiązkowi wierności żołnierskiej.

Art.  97.

Żołnierz, który przechodzi do nieprzyjaciela, podlega karze śmierci.

Art.  98.

Dowódca miejsca umocnionego, który oddaje je nieprzyjacielowi, nie wyczerpawszy przedtem wszystkich środków obrony, względnie wbrew otrzymanemu rozkazowi,

podlega karze śmierci.

Art.  99.

Dowódca, który oddaje nieprzyjacielowi okręt, statek powietrzny lub ich załogę, nie uczyniwszy przedtem wszystkiego, czego w celu uniknięcia oddania obowiązek od niego wymaga,

podlega karze śmierci.

Art.  100.

§ 1. Dowódca, który, nie wyczerpawszy stojących do jego rozporządzenia środków obrony, powierzone mu stanowisko opuszcza lub oddaje nieprzyjacielowi albo który poddaje się i spowoduje tym złożenie broni przez podwładne mu wojsko, nie uczyniwszy przedtem wszystkiego, czego obowiązek od niego wymaga,

podlega karze śmierci.

§ 2. W przypadkach mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  101.

Żołnierz, który w czasie wojny narusza obowiązek służbowy i tym spowoduje, że przedsięwzięcia nieprzyjacielskie doznały poparcia albo że dla przedsięwzięć siły zbrojnej polskiej lub sprzymierzonej powstało niebezpieczeństwo lub szkoda,

podlega karze więzienia.

Art.  102.

Żołnierz, który z tchórzostwa ucieka z pola walki albo pobudza do ucieczki towarzyszy broni,

podlega karze śmierci.

Art.  103.

§ 1. Żołnierz, który w sytuacji bojowej ucieka albo w zamiarze uchylenia się od walki pozostaje poza swoją jednostką, porzuca broń lub inny przedmiot potrzebny do walki bądź czyni je niezdatnymi do użytku,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 2. Żołnierz, który czyni przygotowania lub wchodzi w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia przestępstwa określonego w § 1,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 2.

§ 3. Kto, mając wiarygodną wiadomość o przestępstwie określonym w § 1 lub w § 2, nie zawiadamia o tym organów państwowych,

podlega karze więzienia od roku do lat 5.

Art.  104.

§ 1. Żołnierz, który z tchórzostwa w obliczu nieprzyjaciela udaje rannego lub cierpiącego albo wprawia się w stan, czyniący go niezdolnym do pełnienia służby i przez to uchyla się od walki lub od innej czynności służbowej, połączonej z niebezpieczeństwem,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5, albo karze śmierci.

§ 2. W przypadkach mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  105.

Żołnierz, który będąc w niewoli podpisze zobowiązanie wyrzeczenia się dalszej walki z nieprzyjacielem,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5.

Art.  106.

Oficer jednostki, który wskutek braku organizacji lub słabości ducha albo braku wytrwałości w walce dopuścił się utraty sztandaru,

podlega karze aresztu i degradacji.

Art.  107.

Jeżeli sprawca po dokonaniu przestępstwa określonego art. 103, 104 i 106 złoży wybitne dowody odwagi, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet od kary uwolnić.

Rozdział  XVIII.

Przestępstwa przeciwko obowiązkowi wojskowemu.

Art.  108.

§ 1. Szeregowiec lub podoficer, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub miejsce służby albo poza nimi pozostaje,

podlega karze więzienia do lat 2 lub karze aresztu.

§ 2. Tej samej karze podlega szeregowiec lub podoficer, który opuszcza swoją jednostkę lub miejsce służby albo poza nimi pozostaje na podstawie zezwolenia uzyskanego przez wprowadzenie przełożonego w błąd.

§ 3. Szeregowiec lub podoficer, który w czasie wojny dopuszcza się przestępstwa określonego w §§ 1 albo 2,

podlega karze więzienia od lat 2 do lat 5.

§ 4. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do podoficerów nadterminowych.

Art.  109.

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się dezercji, to jest w zamiarze dłuższego lub trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza swoją jednostkę lub miejsce służby albo poza nimi pozostaje,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Żołnierz, który dopuszcza się dezercji w czasie wojny,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 3. Żołnierz, który dopuszcza się dezercji, zabierając broń,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 2, a w czasie wojny - karze 10 lat więzienia albo karze śmierci.

§ 4. Jeżeli dezercji dopuszcza się dwóch lub więcej sprawców, którzy działają w porozumieniu ze sobą, każdy z nich

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 2, a w czasie wojny - karze 10 lat więzienia albo karze śmierci.

§ 5. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w §§ 1-4 dobrowolnie powrócił i nieobecność jego trwała nie dłużej niż dwa tygodnie, a w czasie wojny nie dłużej niż 2 doby, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  110.

§ 1. 11 Żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonania obowiązku lub zadania wynikającego z tej służby,

podlega karze więzienia.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu w czasie wojny,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  111.

§ 1. Żołnierz, który w zamiarze zupełnego lub częściowego uchylenia się od służby wojskowej albo od wykonania obowiązku lub zadania wynikającego z tej służby powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo używa podstępnego zabiegu obliczonego na wprowadzenie w błąd władzy wojskowej,

podlega karze więzienia.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu w czasie wojny,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  112.

§ 1. Żołnierz, który czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w art. 109 lub wchodzi w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 109, 110 lub 111,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu w czasie wojny,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 2.

Art.  113. ¹²

(skreślony).

Art.  114. ¹³

(skreślony).

Rozdział  XIX.

Przestępstwa przeciwko karności.

Art.  115. ¹⁴

Żołnierz, który podczas lub z powodu pełnienia obowiązków służbowych przez przełożonego lub starszego w stopniu służbowym narusza należną mu cześć przez głośne uskarżanie się lub w inny sposób,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  116.

§ 1. Żołnierz, który znieważa przełożonego lub starszego w stopniu służbowym podczas lub z powodu pełnienia przez nich obowiązków służbowych,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. W innych przypadkach obrazy lub zniesławienia przełożonego lub starszego w stopniu służbowym, sprawca

podlega karze więzienia do lat 3 lub karze aresztu.

§ 3. Zniesławienie w przypadku § 1 i 2 jest niekaralne, jeżeli zarzut był prawdziwy, a podniesiony został w obronie uzasadnionego interesu publicznego.

§ 4. Za obrazę uważa się poniżenie godności osobistej przełożonego lub starszego w stopniu służbowym w jego obecności albo wobec innej osoby albo też w taki sposób, że obraza może do niego dotrzeć.

Art.  117.

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się czynnej napaści na przełożonego lub starszego w stopniu służbowym,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. 15 Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się podczas lub z powodu pełnienia obowiązków służbowych, wobec zebranych żołnierzy lub pod bronią albo z bronią lub z innym niebezpiecznym narzędziem albo też, jeżeli z tego przestępstwa wynikło uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia przełożonego lub starszego w stopniu służbowym, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od roku.

§ 3. Jeżeli przestępstwa, określonego w § 1, dopuszczono się w obliczu nieprzyjaciela w okolicznościach w § 2 podanych albo jeżeli z czynnej napaści na przełożonego lub starszego w stopniu służbowym wynikła ich śmierć, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  118.

§ 1. Żołnierz, który nie wykona rozkazu bojowego,

podlega karze śmierci.

§ 2. Żołnierz, który nie wykona rozkazu w sprawach służbowych, zmieni go lub przekroczy,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

§ 3. Jeżeli z przestępstwa, określonego w § 2, wynikła znaczna szkoda lub niebezpieczeństwo takiej szkody, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3.

Art.  119.

§ 1. Żołnierz, który odmawia wyraźnie wykonania rozkazu w sprawach służbowych lub swoje nieposłuszeństwo wyraża przez inne działania albo wzywa przełożonego do wytłumaczenia się co do wydanego rozkazu służbowego albo też mimo powtórzenia rozkazu w sprawach służbowych trwa w nieposłuszeństwie,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się pod bronią albo wbrew rozkazowi stawania pod broń lub wobec zebranych żołnierzy albo w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia.

§ 3. Jeżeli przestępstwa określonego w § 1 dopuszczono się w obliczu nieprzyjaciela w okolicznościach w § 2 podanych, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 4. W przypadkach mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  120.

§ 1. Żołnierz, który używa przemocy, groźby lub podstępu w celu przeszkodzenia przełożonemu w wykonaniu rozkazu w sprawach służbowych albo w celu zmuszenia go do przedsięwzięcia lub zaniechania czynności służbowej,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz, który dopuszcza się tego czynu względem żołnierzy wysłanych na rozkaz lub wezwanych do pomocy przełożonemu.

§ 3. Jeżeli przestępstwa określonego w § 1 i § 2 dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia.

Art.  121.

Jeżeli przestępstwo określone w art. 116 § 1, 117, 118 lub 119 zostało popełnione w rozdrażnieniu, a było bezpośrednio wywołane zachowaniem się przełożonego niezgodnym z przepisami lub przekroczeniem przez niego władzy służbowej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  122.

§ 1. Jeżeli dwu lub więcej żołnierzy zmawia się do wspólnego popełnienia przestępstwa, określonego w art. 118, 119 lub 120, każdy z nich

podlega karze według przepisu, odnoszącego się do czynu, którego spełnienia zmowa dotyczy.

§ 2. Nie podlega karze, kto, wziąwszy udział w tym przestępstwie, doniesie o nim władzy wojskowej, gdy ta nie ma jeszcze o przestępstwie wiadomości i gdy zamierzonemu czynowi można jeszcze zapobiec. Z bezkarności nie korzysta, kto doprowadził do przestępstwa.

Art.  123.

Żołnierz, który otrzyma wiarogodną wiadomość o przestępstwie określonym w art. 122 w czasie, gdy można jeszcze zapobiec zamierzonemu czynowi, i zaniecha o nim donieść w porę władzy wojskowej,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  124.

§ 1. Jeżeli dwu lub więcej żołnierzy skupia się i wspólnymi siłami dopuszcza się przestępstwa, określonego w art. 117, 119 lub 120, każdy z nich podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, przywódcy oraz podżegacze, tudzież każdy ze sprawców, który dopuścił się czynnej napaści na przełożonego,

podlegają karze więzienia albo karze śmierci.

§ 3. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w obliczu nieprzyjaciela, każdy ze sprawców

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  125.

§ 1. Żołnierz, który biorąc udział w przestępstwie określonym w art. 124, powraca do posłuszeństwa, a nie doszło do czynnej napaści na przełożonego, jeżeli nie jest podżegaczem lub przywódcą,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli wszyscy biorący udział w przestępstwie określonym w art. 124 powracają do posłuszeństwa, a nie doszło do czynnej napaści na przełożonego, sąd może do podżegacza lub przywódcy zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  126.

Na równi z przywódcą podlega karze biorący udział w przestępstwie określonym w art. 124, który:

1) osobiście wezwany przez przełożonego do posłuszeństwa odmówi wyraźnie słowem lub czynem albo

2) popiera przestępstwo za pomocą nadużycia haseł lub sygnałów wojskowych albo

3) posiada najwyższy stopień służbowy wśród biorących udział w tym przestępstwie.

Art.  127.

§ 1. Żołnierz, który wyraża wśród innych żołnierzy swoje niezadowolenie ze służby albo ze swoich przełożonych w sposób, mogący spowodować naruszenie dyscypliny wojskowej,

podlega karze więzienia do lat 3.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3.

Art.  128.

Żołnierz, który na pytanie przełożonego w sprawach służbowych odpowie nieprawdę,

podlega karze aresztu.

Art.  129.

Żołnierz, który dopuszcza się przestępstwa, określonego w art. 115 § 1, 116, 119 lub 120 względem warty wojskowej,

podlega karze takiej, jak za czyn, spełniony przeciw przełożonemu.

Rozdział  XX.

Wojskowe przestępstwa służbowe.

Art.  130.

§ 1. Żołnierz, który przekracza lub nadużywa swej władzy, wykorzystuje swoje stanowisko albo nie dopełnia obowiązku służbowego, jeżeli to wywołało lub mogło wywołać szkodliwe następstwa,

podlega karze więzienia.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu w czasie wojny,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 3.  ¹⁶ Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub w § 2 działa nieumyślnie,

podlega karze więzienia do lat 3 lub karze aresztu.

Art.  131.

Żołnierz, który bezprawnie powstrzymuje podwładnego od wniesienia lub popierania zażalenia albo udaremnia przepisowo wniesione zażalenie, które ma obowiązek dalej przedstawić lub zbadać,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  132.

Żołnierz, który przekracza swój zakres prawa karania albo wymierza niezasłużone lub niedozwolone kary,

podlega karze więzienia do lat 3.

Art.  133.

Żołnierz, który obraża godność osobistą podwładnego lub młodszego w stopniu służbowym albo obchodzi się z nim niezgodnie z przepisami,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  134.

§ 1. Żołnierz, który uderza podwładnego lub młodszego w stopniu służbowym albo w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli przestępstwo polega na znęcaniu się nad podwładnym, sprawca

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 3. Jeżeli z przestępstwa określonego w § 1, 2 wynikło uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć podwładnego, sprawca

podlega karze więzienia.

Rozdział  XXI.

Przestępstwa przeciw szczególnym obowiązkom służbowym.

Art.  135.

§ 1. Żołnierz, który narusza regulamin służby wartowniczej lub konwojowej albo zarządzenia czy instrukcje, wydane na podstawie tych regulaminów,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli przestępstwa tego dopuszczono się podczas służby wartowniczej przy składach broni, amunicji i materiałów wybuchowych, jak również przy obiektach o szczególnie ważnym znaczeniu wojskowym, sprawca

podlega karze więzienia do lat 5 albo karze aresztu.

§ 3. Jeżeli z przestępstwa tego powstała znaczna szkoda, dla uniknięcia której warta lub konwój były wyznaczone, lub jeżeli przestępstwo to popełniono w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia.

§ 4. Jeżeli przestępstwa, określonego w § 1, dopuszczono się w obliczu nieprzyjaciela, a z przestępstwa wynikła szkoda lub niebezpieczeństwo takiej szkody, sprawca

podlega karze więzienia lub karze śmierci.

Art.  136.

Żołnierz, który za czyn stanowiący naruszenie obowiązku służbowego albo w związku z pełnieniem obowiązku służbowego przyjmuje dla siebie lub innej osoby korzyść majątkową lub osobistą, czy też ich obietnicę albo takiej korzyści żąda,

podlega karze więzienia.

Art.  137.

§ 1. Żołnierz, który aresztowanego, powierzonego jego nadzorowi, konwojowi lub straży, uwalnia, ułatwia mu ucieczkę względnie do niej dopuszcza,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze aresztu.

Art.  138.

§ 1. Żołnierz, który wbrew swemu obowiązkowi nie dokona aresztowania,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze aresztu.

Art.  139.

Żołnierz, który wystawia nieprawdziwe poświadczenie służbowe albo zdaje niezgodne z prawdą raporty, meldunki lub sprawozdania służbowe albo je dalej przedkłada,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  140.

Żołnierz, który narusza obowiązek służbowy z obawy przed osobistym niebezpieczeństwem,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu

Art.  141.

Żołnierz, który zaniecha obowiązkowego doniesienia lub ścigania przestępstw swoich podwładnych,

podlega karze więzienia do lat 5.

Art.  142.

Żołnierz, który lekkomyślnie lub przez niedbalstwo w pełnieniu służby powoduje znaczne uszkodzenie okrętu, statku powietrznego albo innego przedmiotu służbowego lub ich przynależności,

podlega karze więzienia do lat 5.

Art.  143.

§ 1. Żołnierz powietrznych sił zbrojnych, który narusza regulaminowe zasady lotu w wypadku, gdy to naruszenie spowodowało lub mogło spowodować uszkodzenie lub zniszczenie statku powietrznego, urządzeń lądowych lotnictwa albo nieszczęśliwy wypadek z ludźmi,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  144.

§ 1. Żołnierz, prowadzący pojazdy mechaniczne, który narusza regulaminowe zasady ich prowadzenia oraz przepisy jazdy na drogach, o ile to naruszenie spowodowało lub mogło spowodować uszkodzenie lub zniszczenie powierzonej mu maszyny, nieszczęśliwy wypadek z ludźmi albo inne poważne skutki,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 3. 17 Jeżeli w przypadku określonym w § 1 lub w § 2 naruszenie regulaminowych zasad prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz przepisów jazdy na drogach było nieumyślne, sprawca

podlega karze więzienia do lat 2 lub karze aresztu.

Art.  145.

Żołnierz, który celem osiągnięcia korzyści, bezprawnie używa powierzonych mu środków wojskowego transportu,

podlega karze więzienia do lat 3.

Art.  146.

Żołnierz, który nie podejmie środków do wywiezienia rannych z pola boju, wbrew swoim obowiązkom,

podlega karze więzienia do lat 5 lub aresztu.

Art.  147.

Dowódca ginącego okrętu wojennego lub statku powietrznego, który go opuszcza, nie wypełniwszy do końca swoich obowiązków służbowych, jak również załoga okrętu lub statku powietrznego, która czyni to bez wyraźnego rozkazu dowódcy,

podlega karze śmierci.

Rozdział  XXII.

Przestępstwa przeciwko porządkowi wojskowemu.

Art.  148.

§ 1. Żołnierz, który przez nieostrożne obchodzenie się ze służbową bronią lub amunicją, uszkadza człowieka na ciele,

podlega karze więzienia do lat 5 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli z tego przestępstwa wynikła śmierć człowieka, sprawca

podlega karze więzienia.

Art.  149.

Żołnierz, który używa broni służbowej wbrew przepisom zezwalającym na użycie broni służbowej,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  150.

Żołnierz, który w służbie lub po wyznaczeniu do służby wprawia się w stan, czyniący go niezdolnym do pełnienia obowiązków służbowych,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

Art.  151.

§ 1. Żołnierz, który wnosi zażalenie, oparte na nieprawdziwych twierdzeniach,

podlega karze więzienia do lat 3 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze aresztu.

Art.  152.

Oficer odbywający karę aresztu lub karę aresztu domowego, który nie stosuje się do przepisanego sposobu odbywania tego aresztu,

podlega karze więzienia do lat 3.

Art. 153.  ¹⁸ (skreślony).

Art.  154.

Żołnierz, który dopuszcza się czynu, hańbiącego honor wojskowy, godność lub powagę Wojska Polskiego, chociażby czyn ten nie wynikał z obowiązku służbowego,

podlega karze więzienia do lat 5 lub aresztu.

Art.  155.

Żołnierz, który bezprawnie przyswaja sobie stopień wojskowy,

podlega karze więzienia do lat 3 albo aresztu.

Rozdział  XXIII.

Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu.

Art.  156.

§ 1. Żołnierz, który porzuca, zbywa, ukrywa lub bezprawnie dysponuje przedmiotami umundurowania i sprzętu wojskowego, wydanymi mu na stałe lub czasowe użytkowanie,

podlega karze aresztu.

§ 2. Za to samo przestępstwo, popełnione w odniesieniu do danej do osobistego użytku broni, naboi lub innych środków uzbrojenia, technicznego zaopatrzenia, jak również środków transportu, sprawca

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 3. Jeżeli przestępstwa, określonego w § 2, dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5.

§ 4.  ¹⁹ Żołnierz, który nieumyślnie dopuszcza do utraty posiadanej broni służbowej,

podlega karze więzienia do lat 2 lub karze aresztu.

Art.  157.

§ 1. Żołnierz, który niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnymi do użytku przedmioty umundurowania lub sprzętu wojskowego,

podlega karze aresztu.

§ 2. Za to samo przestępstwo, popełnione w odniesieniu do broni palnej, naboi i innych środków uzbrojenia i technicznego zaopatrzenia, jak również środków transportu, sprawca

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 3. Jeżeli przestępstwo, określone w § 1, 2, popełniono w zmowie albo w czasie wojny, przy czym nie było to spowodowane warunkami wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 4. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze więzienia do lat 5 albo karze aresztu.

Art.  158.

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się niedbalstwa lub nieostrożności odnośnie powierzonego mu dla ochrony transportu mienia wojskowego, jego przechowania albo wykorzystywania, a w szczególności pozostawia mienie wojskowe bez nadzoru, transportuje je bez listów przewozowych, nie zachowuje środków ochrony w drodze, jeżeli to spowodowało lub mogło spowodować stratę mienia lub szkodę,

podlega karze więzienia do lat 5 lub karze aresztu.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  159.

§ 1. Żołnierz, który przywłaszcza pieniądze, wartościowe przedmioty lub inne mienie wojskowe, które z mocy pełnionych przez niego obowiązków służbowych albo dla wypełnienia polecenia służbowego zostały mu powierzone,

podlega karze więzienia do lat 5 albo karze aresztu.

§ 2. Jeżeli z tego przestępstwa powstała znaczna szkoda lub jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  160.

§ 1. 20 Żołnierz, który wydaje osobom wojskowym powierzone mu z tytułu służby mienie wojskowe (żywność, umundurowanie, sprzęt) w nieprzepisowej normie albo wydaje je osobom, nie mającym do tego prawa,

podlega karze więzienia do lat 3 lub karze aresztu.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuszczono się w czasie wojny, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5.

Art.  161.

§ 1. Żołnierz, który zabiera innej osobie wojskowej w koszarach lub w miejscu postoju cudze mienie ruchome w celu przywłaszczenia,

podlega karze więzienia do lat 5 lub aresztu.

§ 2. Żołnierz, który dopuszcza się tego samego zaboru ze składów państwowych, wojskowych lub należących do instytucji publicznej,

podlega karze więzienia do lat 5.

Art.  162.

Żołnierz, który dopuszcza się zaboru mienia ruchomego ze składu, magazynu wojskowego lub państwowego, będącego pod jego ochroną lub mając do niego swobodny dostęp,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 3 albo karze śmierci.

Art.  163. ²¹

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się zaboru broni, jej części składowych, amunicji ze składów wojskowych lub z miejsc przechowania ich, jak również środków transportu wojskowego, mechanicznych i innych,

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

§ 2. W przypadkach mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Rozdział  XXIV.

Przestępstwa w polu przeciwko ludności i mieniu.

Art.  164.

§ 1. Żołnierz, który w polu przywłaszcza rzeczy ulegające prawu zdobyczy,

podlega karze więzienia do lat 3 lub aresztu.

§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz, który przywłaszcza zdobycz prawnie zabraną.

Art.  165.

§ 1. Żołnierz, który w polu, korzystając z popłochu wojennego lub nadużywając swej przewagi wojskowej, z chęci zysku:

a) zabiera lub wymusza rzeczy należące do ludności albo

b) nakłada kontrybucję wojenną lub przymusowe świadczenia albo

c) przekracza miarę poruczonych mu rekwizycji,

podlega karze więzienia.

§ 2. Jeżeli przestępstwa tego dopuszczono się przez użycie przemocy lub groźby natychmiastowego gwałtu, sprawca

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  166.

Żołnierz, który w polu złośliwie lub swawolnie pustoszy lub niszczy cudzie mienie,

podlega karze więzienia do lat 3 lub aresztu.

Art.  167.

Żołnierz, który na placu boju ograbia zwłoki poległych albo który w polu odbiera lub wymusza jakikolwiek przedmiot od chorego lub rannego albo od jeńca wojennego, powierzonego jego straży,

podlega karze więzienia.

Art.  168.

§ 1. Żołnierz, który w polu odłączywszy się od swej jednostki uciska ludność,

podlega karze więzienia do lat 5.

§ 2. Jeżeli tego przestępstwa dopuściło się dwu lub więcej żołnierzy, którzy zmówili się w celu ciągłego uciskania ludności, każdy z nich

podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  169.

§ 1. Kto dobrowolnie bierze lub brał podczas wojny udział w znęcaniu się nad ludnością cywilną lub jeńcami wojennymi albo w zabójstwach, dokonywanych nad nimi,

podlega karze śmierci.

§ 2. Kto dobrowolnie współdziała lub współdziałał podczas wojny z wrogą władzą w ściganiu i ujmowaniu osób przez tę władzę prześladowanych nie za przestępstwa pospolite albo kto osoby te ujmował w celu oddania ich w ręce wrogich władz,

podlega karze śmierci.

§ 3. Kto wymusza lub wymuszał podczas wojny od powyższych osób, przez wrogie władze prześladowanych, świadczenia jakiegokolwiek rodzaju pod groźbą ujęcia ich i oddania w ręce wrogich władz,

podlega karze więzienia.

§ 4. Sąd orzeka w przypadkach, przewidzianych w § 3, przepadek majątku skazanego, jego małżonka i dzieci z wyjątkiem mienia tych ostatnich, pochodzącego z własnego dorobku, darowizny lub spadkobrania, o ile darczyńca lub spadkodawca nie podlega karze za przestępstwo, przewidziane w § 3.

Art.  170.

Żołnierz, który dopuszcza się okrucieństwa lub znęcania się nad jeńcami wojennymi, a także wbrew obowiązkom z tytułu służby niedbale odnosi się do chorych i rannych jeńców,

podlega karze więzienia do lat 5 lub aresztu.

Rozdział  XXV.

Przestępstwa jeńców wojennych.

Art.  171.

Karom, przewidzianym w rozdziale XIX, podlegają jeńcy wojenni, jeśli dopuszczają się określonych w tym rozdziale czynów w czasie pozostawania pod nadzorem wojskowym.

Rozdział  XXVI.

Przepisy końcowe.

Art.  172.

Wykonanie niniejszego dekretu porucza się Ministrowi Obrony Narodowej.

¹ Art. 7 zmieniony przez art. 58 pkt 1 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (Dz.U.63.22.114) z dniem 29 sierpnia 1963 r.

² Art. 23 § 1 zmieniony przez art. 58 pkt 2 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (Dz.U.63.22.114) z dniem 29 sierpnia 1963 r.

³ Art. 34 zmieniony przez art. 5 ustawy z dnia 16 listopada 1960 r. o zmianie przepisów dotyczących kary grzywny, kosztów i opłat sądowych w sprawach karnych (Dz.U.60.51.299) z dniem 24 listopada 1960 r.

⁴ Art. 38 § 3 uchylony przez art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1958 r. o uposażeniu żołnierzy (Dz.U.58.36.165) z dniem 1 lipca 1958 r.

⁵ Art. 38 § 4 uchylony przez art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1958 r. o uposażeniu żołnierzy (Dz.U.58.36.165) z dniem 1 lipca 1958 r.

⁶ Art. 39 lit. g) skreślona przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

⁷ Art. 46 § 5 skreślony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

⁸ Art. 55 § 3 dodany przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

⁹ Art. 55 § 4 według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁰ Art. 56 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹¹ Art. 110 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹² Art. 113 skreślony przez art. 211 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.44.220) z dniem 29 listopada 1967 r.

¹³ Art. 114 skreślony przez art. 211 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.44.220) z dniem 29 listopada 1967 r.

¹⁴ Art. 115 zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁵ Art. 117 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁶ Art. 130 § 3 dodany przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁷ Art. 144 § 3 dodany przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁸ Art. 153 skreślony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

¹⁹ Art. 156 § 4 dodany przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

²⁰ Art. 160 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.

²¹ Art. 163 zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. (Dz.U.61.6.40) zmieniającej nin. ustawę z dniem 12 marca 1961 r.