Część wojskowa - Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy. - Kodeks karny.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1969.13.94

Akt utracił moc

Wersja od: 23 grudnia 1997 r.

CZĘŚĆ  WOJSKOWA

Rozdział  XXXVII.

Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy.

Art.  289.

§ 1. Przepisy części ogólnej i szczególnej tego kodeksu stosuje się do żołnierzy, jeżeli część wojskowa nie zawiera przepisów odmiennych.

§ 2. Żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Art.  290.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego, będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wiedział albo co najmniej godził się na to, iż wykonując rozkaz popełnia przestępstwo.

§ 2. W wypadku określonym w § 1 ten, kto wydał rozkaz, odpowiada za sprawstwo.

§ 3. Rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem.

Art.  291.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa lub oporu stosuje środki niezbędne do wymuszenia posłuchu dla rozkazu, do którego wydania był uprawniony, a w sytuacji bojowej nawet używa broni przeciwko żołnierzowi, który odmawia posłuszeństwa, porzuca broń lub samowolnie opuszcza stanowisko, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a inne środki nie są wystarczające.

§ 2. W razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  292.

§ 1. Do żołnierzy nie stosuje się przepisów art. 27 § 2, art. 33-35, art. 88 oraz ograniczenia przewidzianego w art. 116.

§ 2. Przepisy dotyczące młodocianych stosuje się do żołnierza, który w chwili czynu nie ukończył lat 18, a w chwili orzekania lat 21.

§ 3. Warunkowego umorzenia postępowania nie stosuje się względem żołnierza, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą, której dolna granica jest wyższa niż 3 miesiące pozbawienia wolności, z wyjątkiem przestępstwa określonego w art. 246 § 1.

§ 4. Stosując warunkowe umorzenia postępowania do żołnierza, można również zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie kary przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.

§ 5. W wypadku przewidzianym w art. 9 § 3 sąd może zamiast orzekania środków wychowawczych lub poprawczych, o których mowa w tym przepisie, przekazać sprawę właściwemu dowódcy w celu wymierzenia kary przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.

Art.  293.

§ 1. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, a wymierzona za nie kara nie byłaby surowsza niż 2 lata pozbawienia wolności, sąd może w stosunku do żołnierza lub osoby powołanej do pełnienia służby wojskowej orzec karę zasadniczą aresztu wojskowego.

§ 2. Kara aresztu wojskowego trwa najmniej 3 miesiące, najwyżej 2 lata; wymierza się ją w latach i miesiącach.

§ 3. Karę aresztu wojskowego odbywa się w przeznaczonym do tego zakładzie karnym; w czasie odbywania kary skazany podlega szkoleniu wojskowemu i ma obowiązek pracy lub nauki oraz przestrzegania porządku w zakładzie.

§ 4. Poza tym, ilekroć przepisy części ogólnej tego kodeksu posługują się terminem kara pozbawienia wolności, należy rozumieć przez to również karę aresztu wojskowego.

Art.  294.

§ 1. Uznając, że kara aresztu wojskowego w razie jej orzeczenia nie przekraczałaby 6 miesięcy, sąd może w stosunku do oficera, chorążego, jak również każdego żołnierza służby zawodowej, okresowej lub nadterminowej orzec karę ograniczenia wolności.

§ 2. Kara ograniczenia wolności trwa najmniej miesiąc, najwyżej rok; poniżej roku wymierza się ją w miesiącach.

§ 3. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1) jest obowiązany do pozostawania w określonym miejscu w czasie od zakończenia zajęć służbowych do capstrzyku przez 2 dni w tygodniu, a nadto w czasie od pobudki do capstrzyku w każdy dzień uznany za wolny od pracy;

2) jest pozbawiony prawa sprawowania funkcji w organizacjach społecznych działających w wojsku;

3) nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy ani wyznaczony na wyższe stanowisko służbowe;

4) nie może otrzymać urlopu wypoczynkowego.

§ 4. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może:

1) orzec potrącenie od 10 do 25% uposażenia na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd;

2) zobowiązać skazanego do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem;

3) zobowiązać skazanego do przeproszenia pokrzywdzonego.

Art.  295.

Karami dodatkowymi stosowanymi do żołnierzy są, oprócz kar wymienionych w art. 38, również degradacja i obniżenie stopnia wojskowego.

Art.  296.

§ 1. 132 Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego.

§ 2. Sąd może orzec degradację w razie skazania żołnierza za zbrodnię lub występek umyślny, jeżeli przemawiają za tym charakter i okoliczności czynu.

Art.  297.

§ 1. Obniżenie stopnia wojskowego obejmuje utratę posiadanego stopnia i powrót do stopnia bezpośrednio niższego w obrębie korpusu oficerów, chorążych albo podoficerów.

§ 2. Sąd może orzec obniżenie stopnia wojskowego w razie skazania za występek, jeżeli przemawiają za tym charakter i okoliczności czynu.

Art.  298.

Stosując do żołnierza przepis art. 55, sąd może poprzestać także na orzeczeniu kary degradacji albo obniżenia stopnia wojskowego.

Art.  299.

§ 1. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na karę pozbawienia praw publicznych i na karę degradacji lub obniżenia stopnia wojskowego, sąd orzeka przy karze łącznej tylko pozbawienie praw publicznych.

§ 2. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na karę degradacji i karę obniżenia stopnia wojskowego, sąd orzeka przy karze łącznej tylko degradację.

Art.  300.

§ 1. Nakładając na żołnierza obowiązki przewidziane w art. 28 § 2 lub w art. 75 § 2, uwzględnia się warunki służby wojskowej.

§ 2. Poręczenie, o którym mowa w art. 76 § 1, może udzielić również kolektyw żołnierski.

§ 3. Stosując do żołnierza przepis art. 76 § 2, sąd oddaje go pod dozór przełożonego, który może powierzyć wykonywanie czynności dozoru kolektywowi żołnierskiemu.

Art.  301.

§ 1. Sąd może odroczyć żołnierzowi służby zasadniczej, a także osobie powołanej do pełnienia takiej służby, wykonanie kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy, jak również kary ograniczenia wolności do czasu ukończenia służby.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie odroczonej kary pozbawienia wolności, jeżeli żołnierz w okresie odroczenia rażąco narusza porządek prawny lub zasady dyscypliny wojskowej.

§ 3. Sąd po wysłuchaniu dowódcy jednostki lub opinii kolektywu żołnierskiego przedstawionej przez tego dowódcę może zwolnić od kary ograniczenia wolności albo od kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy, jeżeli okres odroczenia trwał co najmniej 6 miesięcy, a żołnierz w tym okresie szczególnie wyróżniał się w służbie.

§ 4. Zwolnienie od kary w myśl § 3 pociąga za sobą z mocy prawa zatarcie skazania.

Art.  302.

Względem żołnierza służby zasadniczej, który został skazany za przestępstwo popełnione w czasie tej służby na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą roku, na grzywnę albo na karę dodatkową na podstawie art. 55, sąd może zarządzić zatarcie skazania po przeniesieniu go do rezerwy, jeżeli kara została wykonana.

Rozdział  XXXVIII.

Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej.

Art.  303.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę, albo wyznaczone miejsce przebywania na czas powyżej dwóch dni kalendarzowych lub przez taki czas samowolnie poza nimi pozostaje,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę albo wyznaczone miejsce przebywania na czas poniżej dwóch dni kalendarzowych lub przez taki czas samowolnie poza nimi pozostaje, będąc poprzednio skazany za samowolne oddalenie się lub też będąc w okresie ostatnich 6 miesięcy ukarany za taki czyn dyscyplinarnie aresztem.

§ 3. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę albo wyznaczone miejsce przebywania na czas powyżej czternastu dni kalendarzowych lub przez taki czas samowolnie poza nimi pozostaje,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

§ 4. Żołnierz, który dopuszcza się czynu określonego w § 3 zabierając broń,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 8.

§ 5. Ściganie przestępstw określonych w § 1 i 2 następuje na wniosek dowódcy jednostki.

§ 6. 133 Przepisów § 1-4 nie stosuje się do oficerów i chorążych ani do żołnierzy służby zawodowej i okresowej.

Art.  304.

§ 1. Żołnierz, który w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza swoją jednostkę albo wyznaczone miejsce przebywania lub w takim celu poza nimi pozostaje,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się dezercji, zabierając broń lub wspólnie z innym żołnierzem,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 3. Karze przewidzianej w § 2 podlega żołnierz, który dopuszcza się dezercji z zamiarem ucieczki za granicę lub urzeczywistnia taki zamiar w czasie trwania dezercji albo przebywając za granicą uchyla się od powrotu do kraju.

Art.  305.

Żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonywania obowiązku wynikającego z tej służby,

podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy do lat 5.

Art.  306.

Żołnierz, który w celu zupełnego lub częściowego uchylenia się od służby wojskowej albo od wykonania obowiązku wynikającego z tej służby;

1) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, albo

2) używa podstępnego zabiegu dla wprowadzenia w błąd organu wojskowego,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art.  307.

Żołnierz, który czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 304 lub 306,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art.  308.

Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w art. 303 § 3 lub 4 lub w art. 304 dobrowolnie powrócił, a nieobecność jego trwała nie dłużej niż czternaście dni kalendarzowych, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Rozdział  XXXIX.

Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej.

Art.  309.

§ 1. Żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo wykonuje rozkaz niezgodnie z jego treścią,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Art.  310.

Żołnierz, który dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 309 § 1 w sytuacji bojowej,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci.

Art.  311.

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się czynnej napaści na przełożonego,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynnej napaści w związku z pełnieniem przez przełożonego obowiązków służbowych,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa przy użyciu broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu albo jeżeli z czynnej napaści wynikło uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia przełożonego,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 2.

Art.  312.

§ 1. Żołnierz, który używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu przeszkodzenia przełożonemu w czynności służbowej albo w celu zmuszenia przełożonego do przedsięwzięcia lub zaniechania czynności służbowej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz, który dopuszcza się czynu określonego w § 1 względem żołnierza wysłanego na pomoc przełożonemu lub udzielającego przełożonemu pomocy.

Art.  313.

Żołnierz, który dopuszcza się czynu określonego w art. 309 § 1, art. 311 § 1 lub 2 lub w art. 312 wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10.

Art.  314.

Karze przewidzianej w art. 309 § 1, art. 311 § 1 lub w art. 312 podlega żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu popełnienia przestępstwa określonego w tych przepisach.

Art.  315.

§ 1. Żołnierz, który znieważa przełożonego albo okazuje mu lekceważenie gestem, słowem lub w inny sposób,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki lub na wniosek pokrzywdzonego.

Art.  316.

Karze przewidzianej w art. 311-315 podlega żołnierz, który dopuszcza się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza starszego stopniem albo równego stopniem w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych.

Art.  317.

Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio, gdy czyn popełniono względem żołnierza państwa sprzymierzonego.

Art.  318.

Żołnierz, który publicznie swoim zachowaniem się uwłacza honorowi wojska lub godności munduru,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Rozdział  XL.

Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi.

Art.  319.

Żołnierz, który nadużywa swych uprawnień w celu wyrządzenia dolegliwości podwładnemu lub młodszemu stopniem,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

Art.  320.

Żołnierz, który znieważa podwładnego lub młodszego stopniem, będących w służbie lub sam będąc w służbie albo w obecności innych żołnierzy,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art.  321.

Żołnierz, który uderza podwładnego lub młodszego stopniem albo w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

Rozdział  XLI.

Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i sprzętem wojskowym.

Art.  322.

§ 1. Żołnierz, który nieostrożnie obchodzi się z bronią wojskową, amunicją, materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki albo ich nieostrożnie używa i przez to nieumyślnie powoduje uszkodzenie ciała człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art.  323.

§ 1. Żołnierz, który, prowadząc uzbrojony pojazd mechaniczny, narusza chociażby nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i powoduje nieumyślnie uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby albo poważną szkodę w mieniu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

§ 2. Jeżeli następstwem naruszenia zasad bezpieczeństwa ruchu jest śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia innej osoby, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się przestępstwa określonego w § 1 lub 2 w stanie nietrzeźwości,

podlega karze pozbawienia wolności do roku do lat 10.

Art.  324.

Żołnierz, który, prowadząc wojskowy statek powietrzny lub wodny, narusza chociażby nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu powietrznym lub wodnym i powoduje bezpośrednie niebezpieczeństwo następstwa określonego w art. 323,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Rozdział  XLII.

Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby.

Art.  325.

§ 1. Żołnierz, który, będąc wyznaczony do służby, narusza obowiązek wynikający z przepisu lub zarządzenia regulującego tok tej służby,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest szkoda, której wyznaczona służba miała zapobiec, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Art.  326.

§ 1. Żołnierz, który w raporcie, meldunku lub sprawozdaniu służbowym podaje nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie dla służby,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega przełożony, który w drodze służbowej przekazuje raport, meldunek lub sprawozdanie określone w § 1, nie prostując go, mimo że nieprawdziwość podanej w nim wiadomości jest mu znana.

Art.  327.

§ 1. Żołnierz, który, będąc w służbie lub po wyznaczeniu go do służby, wprawia się w stan niezdolności do pełnienia obowiązków służbowych,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Rozdział  XLIII.

Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu.

Art.  328.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie dysponuje przedmiotem swego osobistego wyposażenia, w szczególności przedmiot taki zbywa, zastawia lub go użycza innej osobie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Art.  329.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie dysponuje bronią lub innym środkiem walki,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

§ 2. Żołnierz, który samowolnie zabiera broń wojskową lub inny środek walki,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art.  330.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie używa wojskowego statku powietrznego lub wodnego dla celu nie mającego związku ze służbą,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. 134 Tej samej karze podlega żołnierz, który samowolnie używa wojskowego pojazdu mechanicznego lub innego wojskowego pojazdu z uszczerbkiem dla interesów służby lub w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Art.  331.

Żołnierz, który nieumyślnie dopuszcza do utraty posiadanej broni służbowej,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

¹³² Art. 296 § 1 zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.79.15.97) z dniem 1 września 1979 r.

¹³³ Art. 303 § 6 zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.79.15.97) z dniem 1 września 1979 r.

¹³⁴ Art. 330 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.