Kierowcy pojazdów silnikowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1983.59.269

Akt utracił moc
Wersja od: 13 listopada 1990 r.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRÓW KOMUNIKACJI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH
z dnia 13 października 1983 r.
w sprawie kierowców pojazdów silnikowych.

Na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 6, poz. 35) zarządza się, co następuje:

Warunki uzyskiwania uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi

§  1.
Prawo jazdy może uzyskać osoba, która:
1)
spełnia warunki ustalone dla osób ubiegających się o poszczególne kategorie prawa jazdy,
2)
ma wymaganą sprawność fizyczną i psychiczną,
3)
złożyła egzamin w zakresie obowiązującego programu.
§  2.
1.
Ustala się następujące warunki uzyskiwania praw jazdy w kategoriach:
1)
A lub B:
a)
ukończenie kursu według programu nauczania ustalonego przez Ministra Komunikacji, zwanego dalej "kursem programowym", lub
b)
ukończenie szkoły państwowej, której program nauczania obejmuje szkolenie kierowców, lub
c)
ukończenie kursu programowego nauki kierowania pojazdem;
2)
C:
a)
ukończenie szkoły państwowej, której program nauczania obejmuje szkolenie kierowców, albo kursu programowego lub
b)
posiadanie prawa jazdy kategorii B lub T, co najmniej 2-letniej praktyki niezawodowej albo rocznej praktyki zawodowej w kierowaniu pojazdami i ukończenie dokształcającego kursu programowego, lub
c)
posiadanie prawa jazdy kategorii D i co najmniej rocznej praktyki w kierowaniu autobusem;
3)
D:
a)
ukończenie kursu programowego lub
b)
posiadanie prawa jazdy kategorii C, co najmniej 3-letniej praktyki niezawodowej albo rocznej praktyki zawodowej w kierowaniu pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony oraz ukończenie dokształcającego kursu programowego, lub
c)
posiadanie prawa jazdy kategorii B, co najmniej 5-letniej praktyki w kierowaniu pojazdami samochodowymi oraz ukończenie dokształcającego kursu programowego, lub
d)
posiadanie prawa jazdy kategorii trolejbusowej, co najmniej rocznej praktyki w kierowaniu trolejbusem oraz ukończenie dokształcającego kursu programowego;
4) 1
E:
a)
posiadanie prawa jazdy kategorii B, C lub D i co najmniej rocznej praktyki w kierowaniu pojazdami rodzajów wymienionych w posiadanym prawie jazdy lub
b)
ukończenie szkoły, której program przewiduje uzyskanie prawa jazdy kategorii C i E, lub
c)
ukończenie kursu programowego albo dokształcającego na kategorię prawa jazdy D i E w jednostkach komunikacji publicznej prowadzących szkolenie na własne potrzeby;
5)
T:
a)
ukończenie kursu programowego szkolenia kierowców ciągników lub traktorzystów lub
b)
ukończenie szkoły państwowej, której program nauczania obejmuje szkolenie kierowców ciągników;
6)
trolejbusowej:
a)
ukończenie kursu programowego szkolenia kierowców trolejbusowych lub
b)
posiadanie prawa jazdy kategorii D i co najmniej rocznej praktyki w kierowaniu autobusem.
2.
Nie wymaga się ukończenia kursu i odbycia praktyki od osób ubiegających się o prawo jazdy kategorii M.
§  3.
1.
Osoba mająca lub ubiegająca się o prawo jazdy:
1)
kategorii D lub C - może dodatkowo otrzymać uprawnienia wynikające z prawa jazdy kategorii B, T i A,
2)
kategorii B - może dodatkowo otrzymać uprawnienia wynikające z prawa jazdy kategorii T i A

- po złożeniu egzaminu teoretycznego obejmującego pytania specjalistyczne, w zależności od kategorii prawa jazdy, i z umiejętności kierowania pojazdem tego rodzaju, na który dodatkowe uprawnienie ma być wydane.

2.
Inżynierowie i technicy mechanicy lub o zbliżonej specjalności, zatrudnieni przy budowie, badaniu, eksploatacji lub kontroli pojazdów samochodowych, funkcjonariusze jednostek ruchu drogowego Milicji Obywatelskiej, żołnierze wojskowej kontroli drogowej oraz inspektorzy gospodarki samochodowej, nauczyciele i egzaminatorzy kierowców, a także inżynierowie i technicy samochodowi, mogą ubiegać się o prawo jazdy kategorii C lub D bez odbycia wymaganego kursu, jeżeli:
1)
mają co najmniej od 2 lat:
a)
przy ubieganiu się o prawo jazdy kategorii C - prawo jazdy kategorii B,
b)
przy ubieganiu się o prawo jazdy kategorii D - prawo jazdy kategorii C,
2)
ukończyli dokształcający kurs programowy nauki kierowania pojazdem samochodowym.
3.
Rolnicy oraz osoby pracujące w rolnictwie mogą ubiegać się o prawo jazdy kategorii T bez odbycia przeszkolenia określonego w § 2 ust. 1 pkt 5, jeżeli ukończyli kurs programowy nauki kierowania ciągnikiem.
§  4.
Szefowie oraz cudzoziemski personel przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, korzystający z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw i umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności, oraz inne osoby korzystające z tych przywilejów i immunitetów mogą otrzymać - pod warunkiem wzajemności - prawo jazdy odpowiedniej kategorii:
1)
na podstawie ważnego prawa jazdy wydanego za granicą lub
2)
po złożeniu egzaminu w zakresie obowiązującego programu i przedstawieniu świadectwa lekarskiego stwierdzającego wymaganą sprawność fizyczną i psychiczną.
§  5. 2
(skreślony).
§  6.
1.
Do kierowania:
1) 3
pojazdem samochodowym uprzywilejowanym w ruchu, z wyjątkiem pojazdów straży pożarnej,
2)
samochodem ciężarowym przewożącym osoby poza kabiną kierowcy, z wyjątkiem konwojentów i członków drużyn rolniczych,
3)
ciągnikiem rolniczym przewożącym osoby w ciągniętej przyczepie osobowej

- uprawniona jest osoba mająca prawo jazdy odpowiedniej kategorii i co najmniej 3 lata praktyki zawodowej w kierowaniu pojazdami rodzaju wymienionego w tym prawie jazdy.

2. 4
Pojazdem samochodowym straży pożarnej uprzywilejowanym w ruchu może kierować osoba mająca prawo jazdy odpowiedniej kategorii oraz zaświadczenie o umiejętności prowadzenia i obsługi pojazdu pożarniczego, wydane przez właściwą komendą straży pożarnych na zasadach określonych przez Komendanta Głównego Straży Pożarnych.
3. 5
Do kierowania pojazdami określonymi w ust. 1 pkt 1 i 2, należącymi do jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych, uprawnieni są:
1)
funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej,
2)
żołnierze i inne osoby pełniące służbę lub zatrudnione w resorcie spraw wewnętrznych

- upoważnieni do tego przez Ministra Spraw Wewnętrznych lub podległe mu właściwe organy.

4. 6
(skreślony).
§  7.
1.
Do kierowania autobusem z przyczepą autobusową lub autobusem przegubowym, lub innym pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t z przyczepą uprawniona jest osoba, która mając prawo jazdy właściwe dla danej kategorii pojazdów uzyskała prawo jazdy kategorii E.
2.
Osoba mająca prawo jazdy kategorii D i E może przy posiadaniu prawa jazdy kategorii B lub C kierować pojazdami wymienionymi w tych uprawnieniach z przyczepą, a osoba mająca prawo jazdy kategorii C i E może przy posiadaniu prawa jazdy kategorii B kierować pojazdami wymienionymi w tym uprawnieniu z przyczepą.
§  8.
Do kierowania pojazdami silnikowymi Sił Zbrojnych uprawnieni są kierowcy wojskowi upoważnieni do tego przez właściwe organy wojskowe.
§  9.
1.
Osoba głucha lub głuchoniema może otrzymać prawo jazdy kategorii A, B lub T po przedstawieniu świadectwa lekarskiego stwierdzającego, że pomimo upośledzenia słuchu w pozostałym zakresie ma wymaganą sprawność fizyczną i psychiczną.
2.
Inwalida z uszkodzeniami kończyn może otrzymać prawo jazdy kategorii A lub B pod warunkiem przystosowania pojazdu do rodzaju kalectwa.
§  10.
1.
Osoba ubiegająca się o uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym powinna złożyć do właściwego naczelnika gminy podanie na druku według ustalonego wzoru.
2.
Do podania wymienionego w ust. 1 należy dołączyć:
1)
jedną fotografię (bez nakrycia głowy) nie podklejoną o wymiarach 3,5 x 4,5 cm,
2)
zaświadczenie stwierdzające posiadanie wymaganej sprawności fizycznej i psychicznej,
3)
zaświadczenia stwierdzające spełnianie warunków szczególnych ustalonych dla osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami poszczególnych rodzajów.
3. 7
Osoba ubiegająca się o wydanie wtórnika prawa jazdy powinna zawiadomić właściwy rejonowy organ rządowej administracji ogólnej o utracie lub zniszczeniu dokumentu na druku według ustalonego wzoru.
4.
Osoba ubiegająca się o prawo jazdy na podstawie prawa jazdy wydanego za granicą dołącza do podania posiadane prawo jazdy.
§  11.
Wzory dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami określa załącznik do rozporządzenia.

Szkolenie kierowców.

§  12. 8
 
1.
Szkolenie kierowców odbywa się:
1)
w ośrodkach kursowego szkolenia kierowców,
2)
w szkołach, których program nauczania obejmuje szkolenie kierowców.
2.
Szkolenie kierowców na potrzeby Sił Zbrojnych może odbywać się także w jednostkach wojskowych, a na potrzeby Policji i Urzędu Ochrony Państwa - w jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
§  13.
Samochody używane do nauki jazdy powinny być technicznie tak przystosowane, aby zapewniały bezpieczne nauczanie kierowania, w szczególności powinny być wyposażone w dodatkową dźwignię hamulca roboczego, dostępną dla instruktora; pojazdy inwalidzkie, przystosowane do inwalidztwa szkolonej osoby, powinny być wyposażone co najmniej w dźwignię hamulca awaryjnego, dostępną dla instruktora.
§  14-16. 9
(skreślone).
§  17.
1.
Wykładowcą lub instruktorem w ośrodku kursowego szkolenia kierowców może być osoba, która:
1)
ukończyła 22 lata życia,
2)
korzysta w pełni z praw publicznych,
3)
nie była skazana za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym,
4)
ma co najmniej wykształcenie średnie i 2 lata praktyki zawodowej w dziedzinie samochodowej oraz 2 lata praktyki w kierowaniu pojazdem samochodowym, z tym zastrzeżeniem, że instruktor nauki jazdy powinien mieć 4 lata praktyki w kierowaniu pojazdem samochodowym,
5)
ma prawo jazdy co najmniej kategorii B, z wyjątkiem instruktora nauki jazdy, który powinien mieć prawo jazdy co najmniej kategorii objętej zakresem szkolenia,
6)
daje rękojmię należytego wykonywania swoich obowiązków,
7)
ukończyła specjalistyczny kurs metodyczno-dydaktyczny według obowiązującego programu albo ma kwalifikacje pedagogiczne do nauczania kandydatów na kierowców w szkołach.
2.
Wykładowcą może być również osoba, której cofnięto uprawnienie do kierowania pojazdami samochodowymi ze względu na stan zdrowia.
3.
Wykładowcy i instruktorzy nauki jazdy mogą być okresowo poddawani sprawdzeniu kwalifikacji pedagogicznych i fachowych.
4.
Wymagań określonych w ust. 1 pkt 1, 4 i 7 nie stosuje się do wykładowców i instruktorów szkolenia kierowców w jednostkach wojskowych i w jednostkach organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych, w razie gdy osoby te ukończyły specjalistyczny kurs według programu ustalonego przez Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Spraw Wewnętrznych.

Przepisy przejściowe i końcowe.

§  18.
1. 10
Osoby wykonujące czynności wykładowcy lub instruktora w ośrodkach szkolenia kierowców w dniu wejścia w życie rozporządzenia, które uzyskały na podstawie dotychczas obowiązujących zasad uprawnienia do nauczania w ośrodkach szkolenia kierowców i ukończyły 45 lat życia, uważa się za posiadające kwalifikacje, chociażby nie spełniały warunków określonych w § 17 ust. 1 pkt 4. Instruktorzy nie mający wymaganego wykształcenia i ukończonych 45 lat życia mogą być w dalszym ciągu zatrudnieni na dotychczasowym stanowisku, jeżeli posiadają wykształcenie na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej o kierunku samochodowym i podjęli pracę w ośrodku szkolenia kierowców przed dniem 1 stycznia 1984 r. Wszystkie osoby wykonujące czynności wykładowcy lub instruktora powinny jednak ukończyć kurs, o którym mowa w § 17 ust. 1 pkt 7, w terminie do dnia 31 grudnia 1985 r.
2. 11
(skreślony).
§  19.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1984 r.

ZAŁĄCZNIK

WZORY DOKUMENTÓW UPRAWNIAJĄCYCH DO KIEROWANIA POJAZDAMI

1. Prawo jazdy kategorii A, B, C, D i E - wzór nr 1

2. Prawo jazdy kategorii M, T i trolejbusowej - wzór nr 2

3. Karta rowerowa - wzór nr 3

4. Karta motorowerowa - wzór nr 4

5. Karta woźnicy - wzór nr 5

1. Wzór nr 1. Prawo jazdy kategorii A, B, C, D i E

Rozmiar: 74 mm x 105 mm x 2

Kolor różowy

Strony 4, 1, 2 i 3

(grafikę pominięto)

2. Wzór nr 2. Prawo jazdy kategorii M, T i trolejbusowej

Format A7, układ pionowy, kolor różowy

Strony 1 i 2.

(grafikę pominięto)

3. Wzór nr 3. Karta rowerowa

Format A7, układ pionowy, kolor różowy

Strony 1 i 2.

(grafikę pominięto)

4. Wzór nr 4. Karta motorowerowa

Format A7, układ pionowy, kolor różowy

Strony 1 i 2.

(grafikę pominięto)

5. Wzór nr 5. Karta woźnicy

Format A7, układ pionowy, kolor różowy

Strony 1 i 2.

(grafikę pominięto)

1 § 2 ust. 1 pkt 4 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.
2 § 5 skreślony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 3 października 1990 r. (Dz.U.90.73.438) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 listopada 1990 r.
3 § 6 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.
4 § 6 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.
5 § 6 ust. 3:

- zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. d) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.

- według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministrów Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 5 października 1989 r. (Dz.U.89.55.328) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 października 1989 r.

6 § 6 ust. 4:

- skreślony przez § 1 pkt 2 lit. e) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.

- według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministrów Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 5 października 1989 r. (Dz.U.89.55.328) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 października 1989 r.

7 § 10 ust. 3:

- zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 3 października 1990 r. (Dz.U.90.73.438) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 listopada 1990 r.

8 § 12 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 3 października 1990 r. (Dz.U.90.73.438) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 listopada 1990 r.
9 § 14-16 skreślone przez § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 3 października 1990 r. (Dz.U.90.73.438) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 listopada 1990 r.
10 § 18 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 14 stycznia 1987 r. (Dz.U.87.2.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 1987 r.
11 § 18 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 3 października 1990 r. (Dz.U.90.73.438) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 listopada 1990 r.