Rozdział 2 - Tworzenie i ustrój organizacyjny giełdy towarowej - Giełdy towarowe.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2023.380 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 29 września 2023 r.
Rozdział 2
Tworzenie i ustrój organizacyjny giełdy towarowej
Tworzenie i ustrój organizacyjny giełdy towarowej
Celem działania spółki prowadzącej giełdę jest:
1)
koncentracja podaży i popytu na towary giełdowe;2)
zapewnienie bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji giełdowych i rozliczeń;3)
upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości towarów giełdowych.1.
Giełda towarowa, zwana dalej "giełdą", może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną.2.
Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki, o której mowa w ust. 1, może być wyłącznie prowadzenie giełdy, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2h, 2k, 2l i 3 oraz przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2a.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może również dokonywać łączenia rynków w celu umożliwienia członkom giełdy udziału w obrocie transgranicznym.2b.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Prowadzenie rynku regulowanego wymaga zezwolenia wydawanego z zachowaniem trybu określonego w art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2c.
Na rynku regulowanym, o którym mowa w ust. 2b, może być prowadzony obrót wyłącznie:1)
instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d, e oraz i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, których instrumentem bazowym jest towar giełdowy dopuszczony do obrotu na giełdzie towarowej, w tym derywatami elektroenergetycznymi i derywatami gazowymi;2)
instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;3)
instrumentami pochodnymi, których instrumentem bazowym jest instrument finansowy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;4)
pięciodniowymi kontraktami terminowymi typu future, o których mowa w art. 3 pkt 30b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2d.
(uchylony).2e.
Do spółki, o której mowa w ust. 1, oraz do rynku regulowanego, o którym mowa w ust. 2b, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem:1)
możliwości organizowania alternatywnego systemu obrotu;2f.
Spółka, o której mowa w ust. 1, prowadząca rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi może prowadzić platformę aukcyjną. Prowadzenie platformy aukcyjnej wymaga zezwolenia wydanego na podstawie art. 29a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2g.
W skład zarządu spółki, o której mowa w ust. 1, wchodzą osoby posiadające wykształcenie wyższe, co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku kierowniczym w podmiotach, których przedmiot działalności związany jest z obrotem hurtowym towarami giełdowymi dopuszczonymi do obrotu organizowanego przez tę spółkę, nieposzlakowaną opinię w związku ze sprawowanymi funkcjami oraz wiedzę, kompetencje i doświadczenie niezbędne do zarządzania tą spółką, z tym że co najmniej jeden członek zarządu spółki, o której mowa w ust. 1, zamiast stażu pracy w podmiotach, których przedmiot działalności związany jest z obrotem hurtowym towarami giełdowymi dopuszczonymi do obrotu organizowanego przez tę spółkę, powinien posiadać staż pracy w instytucjach rynku finansowego lub podmiotach świadczących usługi na rzecz instytucji rynku finansowego w zakresie podstawowej działalności tych instytucji.2h.
Spółka, o której mowa w ust. 1, prowadząca rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi może prowadzić zorganizowaną platformę obrotu w rozumieniu tej ustawy.2i.
Na zorganizowanej platformie obrotu, o której mowa w ust. 2h, może być prowadzony obrót wyłącznie:1)
instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d, e oraz i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, których instrumentem bazowym jest towar giełdowy dopuszczony do obrotu na giełdzie towarowej, w tym derywatami elektroenergetycznymi i derywatami gazowymi;2)
instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;3)
instrumentami pochodnymi, których instrumentem bazowym jest instrument finansowy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;4)
produktami energetycznymi będącymi przedmiotem obrotu hurtowego, które muszą być wykonywane przez dostawę, w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2j.
Prowadzenie zorganizowanej platformy obrotu wymaga zezwolenia wydanego z zachowaniem trybu określonego w art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.2k.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może również organizować rynek transakcji na rynku wtórnym, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy.2l.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić działalność polegającą na świadczeniu usług finansowania społecznościowego w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1), po uzyskaniu zezwolenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 tego rozporządzenia.3.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może dokonywać rozliczeń:1)
transakcji giełdowych,2)
transakcji zawartych poza giełdą przez będące jej członkami przedsiębiorstwa energetyczne, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4, jeżeli ich przedmiotem są określone rodzaje energii, paliwa gazowe lub prawa majątkowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f,3)
transakcji zawartych w obrocie, o którym mowa w ust. 2i- jeżeli zasady dokonywania rozliczeń takich transakcji zostaną określone odpowiednio w regulaminie giełdy lub zorganizowanej platformy obrotu.
3a.
W przypadku prowadzenia działalności określonej w ust. 3 spółka prowadząca giełdę może być stroną transakcji wyłącznie w celu dokonania rozliczeń transakcji zawartych przez członków giełdy.3b.
Spółka prowadząca giełdę może powierzyć rozliczanie transakcji określonych w ust. 3 giełdowej izbie rozrachunkowej, utworzonej z jej udziałem.3c.
Spółka, o której mowa w ust. 1, może również dokonywać rozliczeń transakcji na rynku wtórnym, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, oraz dokonywać zgłoszeń tych transakcji do podmiotu prowadzącego właściwy rejestr lub system, a także przesyłać informacje o tych transakcjach do innych podmiotów, jeżeli taki obowiązek spoczywa na stronie transakcji zgodnie z przepisami prawa.4.
(uchylony).5.
Z zastrzeżeniem ust. 6, minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki prowadzącej giełdę wynosi 3 000 000 zł.5a.
Minimalna wysokość kapitału własnego spółki prowadzącej rynek regulowany, o której mowa w ust. 2b, wynosi 10 000 000 zł. Przepis art. 21 ust. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi stosuje się odpowiednio.6.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki prowadzącej giełdę, na której jest dokonywany obrót wyłącznie towarami, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, wynosi 1 000 000 zł.7.
Na jedną akcję przypada tylko jeden głos na walnym zgromadzeniu.8.
(uchylony).1.
Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą być wyłącznie imienne.2.
Pokrycie obejmowanych akcji lub zapłata za nabywane akcje spółki prowadzącej giełdę nie może pochodzić z pożyczek, kredytów ani z nieudokumentowanych źródeł.3.
Kapitał zakładowy powinien być pokryty w całości przed złożeniem wniosku o zarejestrowanie spółki.4.
Spółka prowadząca giełdę ma obowiązek i wyłączne prawo zamieszczania w firmie spółki wyrazów "giełda towarowa".5.
W zakresie nieuregulowanym w ustawie do utworzenia i działania spółki prowadzącej giełdę stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące spółki akcyjnej.6.
Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy spółka prowadząca giełdę jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.1.
Prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw gospodarki na wniosek spółki zaopiniowany przez Komisję.2.
Wniosek o udzielenie zezwolenia powinien zawierać:1)
firmę, siedzibę i adres spółki;2)
dane osobowe członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, o ile jest przewidziana, jak również innych osób, które odpowiadają za rozpoczęcie działalności giełdy lub będą nią kierować, ich kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej;3)
przewidywaną wysokość środków własnych, pożyczek i kredytów przeznaczonych na uruchomienie giełdy oraz określenie sposobu finansowania działalności;4)
dane o wysokości i strukturze kapitałów spółki oraz źródeł ich pochodzenia;5)
listę akcjonariuszy, obejmującą w stosunku do osób:a)
prawnych - dane, o których mowa w pkt 1 i 2,b)
fizycznych - imię, nazwisko, adres, kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej- wraz z procentowym określeniem posiadanych przez nich głosów na walnym zgromadzeniu;
6)
informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec akcjonariuszy, obejmującą dane, o których mowa w pkt 1 i 2;7)
dane o przewidywanej lokalizacji giełdy oraz środkach technicznych umożliwiających funkcjonowanie giełdy, a w szczególności o posiadanych urządzeniach telekomunikacyjnych i warunkach lokalowych;8)
informację o rodzajach towarów giełdowych, mających być przedmiotem obrotu na giełdzie;9)
zobowiązania do prowadzenia działalności na danej giełdzie co najmniej:a)
5 towarowych domów maklerskich lub spółek handlowych, prowadzących działalność maklerską zgodnie z przepisami ustawy - w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a,b)
3 towarowych domów maklerskich albo 2 towarowych domów maklerskich oraz 4 przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną - w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne i spełniających warunki, o których mowa w art. 50b ust. 1 - w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. b,c)
6 towarowych domów maklerskich lub domów maklerskich albo 2 towarowych domów maklerskich lub domów maklerskich oraz 6 przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną, i spełniających warunki, o których mowa w art. 50b ust. 1 - w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d,d)
(uchylona).3.
Do wniosku należy dołączyć statut spółki, regulamin giełdy oraz analizę ekonomiczno-finansową możliwości prowadzenia giełdy w okresie co najmniej 3 lat.4.
Wydając zezwolenie, minister właściwy do spraw gospodarki zatwierdza statut spółki i regulamin giełdy oraz regulamin giełdowej izby rozrachunkowej.Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję odmawiającą zezwolenia na prowadzenie giełdy, jeżeli z analizy wniosku i dołączonych do niego dokumentów wynika, że spółka występująca z wnioskiem może prowadzić działalność w sposób nienależycie zabezpieczający interesy uczestników obrotu towarami giełdowymi lub zagrażający bezpieczeństwu obrotu towarami giełdowymi.
1.
Statut spółki, poza danymi, o których mowa w art. 304 Kodeksu spółek handlowych, określa:1)
podmioty mogące być akcjonariuszami spółki;2)
rodzaje towarów giełdowych, które mogą być dopuszczone do obrotu na danej giełdzie.2.
Z zastrzeżeniem art. 5 ust. 3a, stronami transakcji giełdowych mogą być wyłącznie podmioty, o których mowa w art. 2 pkt 3, oraz giełdowa izba rozrachunkowa, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., zwany dalej "Krajowym Depozytem", i spółka której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, a także spółki prowadzące giełdy towarowe lub giełdowe izby rozrachunkowe poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.3.
Członkami giełdy mogą być wyłącznie:1)
towarowe domy maklerskie;2)
domy maklerskie;3)
(uchylony);4)
przedsiębiorstwa energetyczne oraz będący osobami prawnymi odbiorcy uprawnieni do zmiany sprzedawcy w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne;5)
grupy producentów rolnych, o których mowa w ustawie z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1026 oraz z 2021 r. poz. 1603);6)
(uchylony);7)
zagraniczne osoby prawne, o których mowa w art. 50 ust. 1;8)
niebędące towarowymi domami maklerskimi spółki handlowe, prowadzące działalność, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2 i 4 w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.4.
(uchylony).5.
(uchylony).6.
Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 4, mogą być wyłącznie stronami zawieranych na własny rachunek transakcji giełdowych, których przedmiotem są towary giełdowe będące określonymi rodzajami energii, paliwami gazowymi lub prawami majątkowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f, po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 50b ust. 1.6a.
Przepisów ust. 6 oraz rozdziału 7 nie stosuje się do czynności z zakresu działalności maklerskiej wykonywanych wyłącznie na rzecz podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 44 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106 oraz z 2022 r. poz. 1488), do której należy podmiot wykonujący te czynności.7.
Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 5, mogą być wyłącznie stronami transakcji giełdowych zawieranych na rachunek własny, których przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.8.
Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 8, mogą być wyłącznie stronami transakcji giełdowych, których przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.9. 1
Towarowy dom maklerski, dom maklerski, a także podmioty, które spełniają warunek, o którym mowa w art. 50b ust. 1 pkt 2, w transakcjach giełdowych są reprezentowane przez osoby, które spełniają wymagania określone w art. 41a ust. 1.10.
Transakcja giełdowa dokonana przez podmioty inne niż określone w ust. 3 lub z naruszeniem ust. 6-9 jest nieważna.11.
Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2, mogą być uczestnikami rynku, o którym mowa w art. 5 ust. 2k, w zakresie prowadzenia działalności brokerskiej polegającej na zawieraniu transakcji, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, w imieniu własnym na rachunek dającego zlecenie.Transakcja giełdowa nie stanowi gry ani zakładu w rozumieniu art. 413 Kodeksu cywilnego, ani też gry losowej lub zakładu wzajemnego w rozumieniu przepisów o grach hazardowych, nawet jeżeli według wyraźnej lub dorozumianej woli stron rzeczywiste spełnienie wzajemnych świadczeń jest wyłączone, a tylko jedna lub druga ze stron jest obowiązana zapłacić różnicę między umówioną ceną sprzedaży a ceną rynkową w czasie wykonania umowy.
1.
Regulamin giełdy uchwala rada nadzorcza giełdy.2.
Regulamin giełdy określa w szczególności:1)
rodzaje transakcji giełdowych zawieranych na danej giełdzie;2)
sposoby określenia wymagań jakościowych towarów giełdowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a i b, i standardów przewidzianych dla transakcji dotyczących praw majątkowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d, a także sposoby kontroli jakości towarów giełdowych;3)
zasady i tryb dopuszczania towarów giełdowych do obrotu giełdowego;4)
zasady wprowadzania towarów giełdowych do obrotu giełdowego, zawieszania notowań i wykluczania towarów z obrotu;5)
zasady i warunki dopuszczania podmiotów do zawierania transakcji na giełdzie oraz ich prawa i obowiązki (członkostwo giełdy);6)
zasady składania zleceń nabycia i zbycia towarów giełdowych;7)
systemy notowań giełdowych oraz zasady ustalania kursów i cen towarów giełdowych;8)
dni otwarcia danej giełdy i godziny sesji giełdowych;9)
formy zabezpieczenia transakcji giełdowych;10)
dane o systemie informacyjnym giełdy;11)
zasady ustalania, rodzaje i wysokość opłat giełdowych;12)
wymagania w zakresie oznaczeń kodowych towarów, według obowiązujących klasyfikacji statystycznych dla obrotu wewnętrznego i zagranicznego;13)
sposób i tryb rozstrzygania sporów wynikających z transakcji giełdowych;14)
środki dyscyplinarne i porządkowe, które mogą być stosowane wobec członków naruszających obowiązki wynikające z członkostwa bądź nieprzestrzegających zasad regulaminu, oraz zasady i tryb ich stosowania;15)
(uchylony);16)
wskazanie sposobu rozliczania transakcji.3.
(uchylony).1.
Zmiany statutu spółki i regulaminu giełdowego wymagają dla swej ważności zgody Komisji.2.
Komisja odmawia udzielenia zgody na dokonanie zmian w statucie i regulaminie, jeżeli proponowane zmiany są sprzeczne z przepisami prawa lub mogłyby naruszyć bezpieczeństwo obrotu.Art. 12a. [Przeciwdziałanie i identyfikacja przypadków nielegalnego wykorzystywania informacji wewnętrznej, manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku]
1.
Spółka prowadząca giełdę tworzy i utrzymuje skuteczne mechanizmy i procedury mające na celu przeciwdziałanie oraz identyfikację przypadków niezgodnego z prawem wykorzystywania informacji wewnętrznej, manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku. Przez niezgodne z prawem wykorzystywanie informacji wewnętrznej rozumie się działania wbrew zakazom określonym w art. 3 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii.2.
Spółka prowadząca giełdę, w sposób ciągły i adekwatny do ryzyka, prowadzi nadzór nad przestrzeganiem przez członków tego rynku wdrożonych przez tę spółkę mechanizmów i procedur, o których mowa w ust. 1.3.
Spółka prowadząca giełdę monitoruje transakcje zawierane na rynku towarów giełdowych przez jego członków w celu identyfikowania wszelkich przypadków naruszenia zasad uczciwego obrotu oraz przypadków uzasadniających podejrzenie wystąpienia manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku lub wykorzystania informacji wewnętrznej wbrew zakazom, o których mowa w art. 3 i 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii.4.
Spółka prowadząca giełdę informuje niezwłocznie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, nie później jednak niż w terminie 24 godzin od powzięcia informacji o wystąpieniu zdarzenia, o każdym przypadku uzasadnionego podejrzenia naruszenia, o którym mowa w ust. 3. Informacja zawiera szczegółowy opis takiego przypadku.5.
Spółka prowadząca giełdę ustala i wdraża procedury umożliwiające jej sprawowanie nadzoru, o którym mowa w ust. 2.1 Art. 9 ust. 9 zmieniony przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.