Część 4 - ROZDZIAŁ AKTÓW. - Czechosłowacja-Polska. Umowa w sprawach prawnych i finansowych. Warszawa.1925.04.23.
Dz.U.1926.41.256
Akt utracił mocCZĘŚĆ IV.
ROZDZIAŁ AKTÓW.
ROZDZIAŁ AKTÓW.
a) Obie umawiające się Strony zobowiązują się wydać sobie nawzajem, bez żadnego odszkodowania, wszelki aktowy materjał jakiejkolwiek gałęzi zarządu państwowego i samorządowego, sądów, instytucyj prawa publicznego i zakładów użyteczności powszechnej, o ile znajduje się gdziekolwiek w ich przechowaniu, a dotyczy wyłącznie jednostek terytorjalnych administracji państwowej i samorządowej byłej monarchji austrjacko-węgierskiej na terytorjum Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spisza według ich stanu z 28 października 1918 r. (gminy, powiaty itd.), które znajdują się w całości na terytorjum przypadłem drugiej z umawiających się Stron.
b) Akta osobiste ulegną wydaniu, jeżeli dotyczą osób, które pozostały na terytorjum drugiej z umawiających się Stron i nabyły jej obywatelstwo. Nie podlegają wydaniu akta, które się tyczą politycznej działalności tych osób, włączając w to także akta tyczące się ich działalności w czasie i z racji plebiscytu.
c) Względem aktowego materjału związków religijnych ważne jest niniejsze postanowienie o tyle, o ile chodzi o funkcje administracyjne tych związków, nałożone na nie przez obowiązujące przepisy państwowe. O ile chodzi o materjał aktowy, wynikły z ich działalności samorządowej, użyją obie układające się Strony swojego wpływu, aby nakłonić związki religijne do jego wydania, o ile znajduje się w ich posiadaniu lub zarządzie. Również zostanie wydany materjał aktowy powstały z czynności związków religijnych w obydwu wymienionych zakresach ich działania, który się znajduje w posiadaniu lub rozporządzalności państwowej.
Materjał aktowy związków religijnych, o ile się tyczy spraw administracyjnych jednostek wyznaniowych, których obwody terytorjalne zostały nową granicą państwową rozdzielone, zostanie wszakże wydany dopiero po ustanowieniu obwodów administracyjnych jednostek wyznaniowych zgodnie z granicami państwowemi.
d) Obowiązek wzajemnego wydania ogranicza się do materiału aktowego, powstałego w dobie od 1 stycznia 1890 r. do 10 sierpnia 1920 r.
Z okresu od 1 stycznia 1870 r. do końca roku 1889 zostaną na równych przesłankach i warunkach wydane wszystkie przynależne priora. Dla następującej gałęzi administracji przesuwa się tę granicę wstecz aż do 1 maja 1848 r. włącznie: koleje, wojskowość, rolnictwo i leśnictwo, administracja wewnętrzna (łącznie z zarządem budowlanym i górniczym), poczta i telegraf.
Nadto zostaną wydane począwszy od 1 maja 1848 r. akta byłej krajowej komisji indemnizacyjnej i regulacyjnej, byłej krajowej komisji allodjalizacyjnej, lokalnego komisarza dla spraw agrarnych i krajowej komisji dla spraw agrarnych.
Bez ujmy dla tych zasad zostaną, na osobne żądanie, wydane także pomoce nie starsze od roku 1848, razem z przynależnemi aktami, o ile chodzi o dokumenty tworzące fakta prawne, jeżeli stworzone lub poświadczone przez nie stosunki prawne jeszcze trwają, jak n. p. koncesje, kontrakty, tytuły prawonabywcze (wodne, górnicze i t. d.), konsensy, sprawy lenne, fideikomisy, fundacje, nadania i t. d.
a) Materjał aktowy, który nie ma charakteru wspólnego a tyczy się jednostek terytorjalnych, które rozdzielone zostały granicą państwową polsko-czeskosłowacką, rozdziela się między obie Strony tak, by każdej Stronie dostały się akta, dotyczące tej części danej jednostki terytorjalnej, która jej przypadła.
Wspólny materjał aktowy, t. j. poszczególne tomy, księgi, poszyty, fascykuły, dokumenty, które tyczą się obu części jednostek terytorjalnych, podzielonych między układające się Strony, przypada tej Stronie, której dostała się większa część danej jednostki.
Za tego rodzaju materjał wspólny uważa się tylko materjał wogóle niepodzielny, lub taki materjał, który można rozdzielić tylko sposobem mechanicznym (przez rozerwanie, wyrwanie), przyczem załączniki tworzą z aktem nierozłączną całość.
Strona, która zatrzymuje oryginały załączników, sporządzi własnym kosztem ich kopje dla Strony drugiej.
b) Państwo, któremu taki materjał wspólny nie przypadnie, ma prawo wglądania weń przez swoje organy i sporządzania sobie jego odpisów, fotografij, zdjęć i t. p., w danym razie może żądać od Państwa, przechowującego ten materjał, wygotowywania kopij i ewentualnych wyjaśnień, za zwrotem jego kosztów własnych, oraz wypożyczać takie akta, na czas naprzód oznaczony, do użytku, z zapewnieniem ich bezpieczeństwa i zwrotu.
c) Prawo wglądania rozciąga się na materjał aktowy, który powstał w czasie od 1 stycznia 1870 r. do 10 sierpnia 1920 r.
d) Jeżeli obok oryginału w zakresie takiego wspólnego materjału istnieje jeszcze drugi egzemplarz (n. p. przy metrykach), lub kopje pisane albo mechanicznie rozmnożone, otrzyma ta z umawiających się Stron, której oryginał nie przypadnie, ów drugi egzemplarz, ewentualnie jedną lub według potrzeby i możności i więcej kopij.
Przez materjał aktowy należy rozumieć:
a) Obie umawiające się Strony zobowiązują się wzajemnie, że zbadają swoje archiwa, registratury, kancelarje jako też i inne miejsca przeznaczone na przechowywanie aktowego materjału, o którym powyżej mowa, oraz że dostarczą drugiej Stronie wykazów tego aktowego materjału, który, zdaniem przechowującej go Strony, ma być wydany. Wykazy te zostaną drugiej z umawiających się Stron przesłane częściami, albo naraz, najdalej do sześciu miesięcy po wejściu w życie niniejszej Umowy. Wszelkie koszty z tera połączone ponosi strona przechowująca aktowy materjał, o który chodzi.
b) Obie umawiające się Strony zobowiązują się wzajemnie dozwolić, celem stwierdzenia aktowego Materjału, który ma być wydany, albo którego znajomość może być dla drugiej Strony pożądana, aby do dwunastu miesięcy po dostarczeniu wyżej wymienionych wykazów, t. j. zatem najdalej do doby półtora roku od wejścia w życie niniejszej Umowy, odbył się rozgląd w odnośnych archiwach, registraturach, kancelarjach, jako też i innych miejscach, przeznaczonych na przechowywanie aktowego materjału, o który chodzi, w godzinach urzędowych i pod dozorem odnośnych miejscowych urzędników przez urzędników, wyznaczonych przez Stronę drugą oraz, że w tym celu użyczą, im tak pomocy swoich własnych urzędników, jako też odpowiadających potrzebom tych prac lokali. Zwłaszcza zapewnia się tym wysłanym urzędnikom możność korzystania z repertorjów (wglądania w nie, czynienia z nich wyciągów, zapisek i t. d.), jako też i wchodzenie do składów tych archiwów, registratur, kancelaryj i t. d. Obowiązek ten ogranicza się do materjału aktowego, powstałego w dobie od 1 stycznia 1870 r. do 10 sierpnia 1920 r.
Wyłącza się z pod tego uprawnienia materjał, określony w artykule 23 b) zdanie ostatnie.
c) Obie umawiające się Strony zobowiązują się wzajemnie, że sobie wydadzą na żądanie i takie akta, o jakich mowa w artykule 23 ustęp a) i ustęp b) oraz w artykule 24 ustęp a), które nie zostały podane w wykazach powyżej wymienionych. Ewentualne żądania sumaryczne w tym zakresie poda każda z obydwu Stron najdalej do sześciu miesięcy po skończeniu rozglądu, o którym mowa w ustępie b) niniejszego artykułu, t. j. zatem najdalej do dwóch lat od wejścia w życie niniejszej Umowy.
Pojedyncze żądania zaś mogą być podawane najdalej do lat dziesięciu od wejścia w życie niniejszej Umowy.
a) Obie umawiające się Strony zobowiązują się wzajemnie, że do daty trzech miesięcy od dnia odesłania wykazów i sumarycznych żądań powyżej wymienionych będą miały w pogotowiu do oddania materjał aktowy, o który chodzi, przy urzędach, które go mają w przechowaniu. Jeżeli w tym zakresie ten materjał aktowy nie zostanie przejęty przez drugą z umawiających się Stron, zostanie z powrotem wcielony, a koszty nowego wydzielania go ponosi Strona przejmująca.
b) Odwoź materjału aktowego przeprowadzi Strona przejmująca własnym nakładem. Wywożeniu tego materiału nie będą stawiane żadne przeszkody charakteru celno-finansowego.
Obie umawiające się Strony zobowiązują się wzajemnie postarać się o to, aby wszelki aktowy materjał miejsc wchodzących w rachubę aż do ostatecznego załatwienia wszystkich spraw dotyczących rozdziału tego materjału pozostał o tyle nieuszczuplony, żeby bez wiadomości i przyzwolenia drugiej z umawiających się Stron żaden dział tego materjału nie był gdzie indziej umieszczony, szkartowany, albo jakimkolwiek sposobem pozbyty lub zniszczony.
a) Obie umawiające się Strony ustanowią do jednego miesiąca po ratyfikacji niniejszej Umowy po jednym generalnym komisarzu; zadaniem tych komisarzy będzie, żeby, o ile chodzi o materjał aktowy, przechowywany przez jedną lub drugą z obydwu umawiających się Stron, wszczęli akcję wydzielczą i odbiorczą oraz dbali o to, aby prace te były skończone jaknajśpieszniej.
b) Ci komisarze generalni mają swoją siedzibę urzędową na obszarze byłego Śląska Cieszyńskiego lub w jego najbliższem sąsiedztwie, a porozumiewają się bądź w drodze bezpośredniej korespondencji pisemnej, bądź też osobiście, na perjodycznych zjazdach.
c) Generalni komisarze będą upoważnieni do bezpośredniego znoszenia się z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i z wszelkiemi urzędami swojego Państwa, które przechowują materjał aktowy, o którym tu mowa, oraz wyznaczają w porozumieniu z temi urzędami dla poszczególnych archiwów, registratur, kancelaryj i innych zbiorów aktów, lub dla grup tychże, komisje zdawcze i odbiorcze, złożone z jednego komisarza od każdej Strony.
d) Komisje zdawcze i odbiorcze oznaczają akta, które mają być wydane, i dbają o należyte wydawanie i odwożenie tego materjału aktowego.
Co się tyczy elaboratów katastru podatku gruntowego (triangulacyjny, katastralny, operaty ewidencyjne, mapy oryginalne, czystodruki, mapy przeglądowe, rzuty indykacyjne, operaty szacunkowe, protokóły parcelacyjne i t. p.), obowiązuje nadto następujące osobne postanowienie:
O ile rozdzielenie tych elaboratów jest możebne bez uszkodzenia całości, zostaną takie dwustronne operacje wydane wedle stosunku terytorialnej przynależności. Wydanie materjału terytorjum pogranicznego w oryginale lub w kopji zostanie, wraz z szczegółowym wykazem, przeprowadzone o ile możności jaknajrychlej po podpisaniu niniejszej Umowy. Wydatki połączone ze sporządzeniem kopij pokrywa ta Strona, która otrzyma oryginał.
Obie umawiające się Strony wydadzą bezzwłocznie zarządzenia, dotyczące wzajemnego wydania aktów sądowych, rejestrów, ksiąg i map gruntowych w powiatach sądowych, rozdzielonych między Republiką Czeskosłowacką a Rzecząpospolitą Polską, znajdujących się w jakichkolwiek instancjach sądowych, drogą porozumienia się Ministerstw Sprawiedliwości obu Stron.
Co do aktów, tyczących się komunikacji wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem kolei żelaznych, należy postępować według zasad wyszczególnionych w odniesieniu do aktów, tyczących się jednostek administracyjnych i jednostek terytorjalnych, rozdzielonych nową granicą polsko-czeskosłowacką (artykuł 24 a) ustęp 1).
Wspólne akta, tyczące się dróg przeciętych granicą, otrzymuje Strona, w której posiadaniu znajduje się dłuższa część poszczególnej linji komunikacyjnej na terytorjum Śląska Cieszyńskiego oraz na byłem terytorjum plebiscytowem na Orawie i Spiszu. (Artykuł 24 a) ustęp 2, 3 i 4).
Załatwienie spraw, dotyczących rozdziału aktów wojskowych, kolejowych i aktów przechowywanych dotąd przez urzędy austrjackie zastrzega się z tem, że część o rozdziale aktowym (artykuł 23-artykuł 33) nie wejdzie w życie, dopóki obie Strony nie porozumieją się także co do tych spraw.