Rozdział 2 - Budowa. - Budowa, ustawianie i dozór kotłów parowych, używanych na lądzie.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1921.103.744

Akt utracił moc

Wersja od: 12 grudnia 1937 r.

II.

Budowa.

Materjał kotłów.

§ 4. 2 (uchylony).

Linja wodna i ogniowa.

§  5.

1. Linia wodna, czyli najniższy dopuszczalny poziom wody w kotle powinna wznosić się przynajmniej o 100 mm. ponad linję ogniową, Jeżącą w poziomie najwyższego zetknięcia się ścian kotła z spalinami, grożącemi jeszcze rozżarzeniem tych ścian.

Wymaganie to nie odnosi się do powierzchni pomieszczonych w sposób zabezpieczający je przed rozżarzeniem, jak rury lub części komina przechodzące przez przestrzeń parową.

2. Za spaliny nie grożące rozżarzeniem uważa się takie, które przeszły uprzednio powierzchnię ogrzewalną,- nie mniejszą niż 20-krotna całkowita powierzchnia rusztu przy ciągu zwykłym, lub 40 krotna przy ciągu wzmocnionym. Przy kotłach, nie posiadających rusztu, przyjmuje się za jego powierzchnię w powyższem obliczeniu czterokrotną powierzchnię najszerszego przekroju pierwszego kanału.

3. Za ciąg wzmocniony przyjmuje się:

a) ciąg spowodowany rozrzedzeniem gazów spalinowych wyższem niż 25 mm. słupa wody, wytworze-nem przez urządzenie inne niż komin i mierzonem bezpośrednio za ostatnim kanałem dymowym kotła,

b) ciąg wywołany w. palenisku przez ciśnienie powietrza wyższe niż 40 mm. słupa wody przy wdmuchu.

Otwory do czyszczenia kotła.

§ 6. 3 (uchylony).

Zawory bezpieczeństwa.

§  7.

1. Każdy kocioł powinien mieć przynajmniej dwa niezależne od siebie zawory bezpieczeństwa, połączone z kotłem wprost lub najkrótszym króćcem i ustawione w miejscu dostępnem. Z króćca, na którym są umieszczone zawory, nie może być brana para.

2. Zawory powinny być tak zbudowane, żeby je można było przedmuchiwać i w siedliskach obracać. Powierzchnia uszczelniająca grzyba winna być płaska i pozioma. Ciśnienie pary wywierane na każdy zawór obciążony ciężarem na dźwigni, nie może przekraczać 600 kg. Ciężary powinny być zrobione z jednej sztuki i mieć w miejscach widocznych wprawione korki z miękkiego metalu z wybitą na nich wagą ciężaru w kg. Ciężary mogą być zawieszane na dźwigni lub nasuwane na nią przez otwór idący środkiem ciężaru i powinny być zabezpieczone zatyczkami od zsunięcia się. Ucho ciężaru zawieszonego powinno z nim stanowić nierozdzielną całość.

3. 4 Waga i zawieszenie ciężarów na końcach dźwigni powinny być tak ustalone, żeby przy dojściu ciśnienia pary w kotle do granicy dozwolonej, zawory otwierały się samoczynnie i nadmiar pary wypuszczały na-zewnątrz. Prześwit ogólny zaworów ma być tak wielki, żeby przez swobodny odpływ nadmiaru pary przez zawory, ciśnienie w kotle nie mogło wznieść się wyżej jak o 0,1 dozwolonego.

Uwaga: Ogólny najmniejszy prześwit zaworów można uważać za odpowiadający powyższemu warunkowi, jeżeli został obliczony według wzoru:

gdzie oznacza:

F. - ogólny przekrój w mm.

H.- powierzchnię ogrzewalną kotła w m.²

P. - robocze ciśnienie w kg. cm.²

K. - ciężar 1 m³ pary w kg. przy ciśnieniu P.

Dla zaworów, których skok grzyba wynosi nie mniej niż ¹/₄ średnicy, mnożnik 15 zastępuje się równym lub większym 5.

4. 5 Przy kotłach przenośnych mogą być stosowane zawory z obciążeniem sprężynowem. W tym razie każdy z-nich powinien mieć urządzenie np. rurkę odpowiedniej długości nie pozwalającą na dalsze dociąganie sprężyny niż to, jakie odpowiada dozwolonemu ciśnieniu pary.

Kotły przenośne ustawione w budynkach dla używania jako stale, mogą być zaopatrzone w zawory bezpieczeństwa sprężynowe.

5. Zawory z korpusami krytemi powinny być zaopatrzone w stale otwarte odwodnienia. Para wychodząca z zaworów, których skok grzyba wynosi nie mniej niż V4 Je9° średnicy, powinna być odprowadzana na zewnątrz kotłowni.

6. Przegrzewacze pary powinny być zaopatrzone w ostrzegawczy zawór bezpieczeństwa.

7. Zmiany w ustanowionem obciążeniu zaworów przez przesunięcie ciężarów, powiększenie ich wagi lub dociągnięcie sprężyn, mogą być dokonane tylko przez organa dozoru nad kotłami.

Manometr.

§  8.

1. Każdy kocioł powinien być zaopatrzony w manometr połączony z przestrzenią dla pary rurką syfonową.

Manometr powinien być połączony z rurką syfonową kranem trójprzelotowym, którego trzeci wylot ma kołnierz o średnicy 38 mm. i grubości 6 mm. dla przytwierdzania manometru kontrolującego Ma rękojeści tego kranu mają być zrobione kreski odpowiadające kierunkom wylotów.

2. Manometr powinien mieć podziałkę w atmosferach, odpowiadającą ciśnieniu próbnemu dla nowego kotła i oznaczoną na podziałce czerwoną kreską wysokość dozwolonego roboczego ciśnienia.

3. Manometr powinien być wyraźny, o średnicy nie mniejszej niż 100 mm. umieszczony w miejscu widocznem dla obsługi i dobrze oświetlony.

4. W maszynowni powinien być także umieszczony manometr.

Wodowskazy.

§  9.

1. Każdy kocioł powinien być zaopatrzony w dwa szkła wodo-wskazowe lub przynajmniej w jedno takie szkło, a zamiast drugiego w dwa krany probiercze. Każdy z tych przyrządów musi mieć własne połączenie z kotłem.

Wodowskazy i krany probiercze mogą być umieszczone na wspólnej kolumnie, łączącej się z przestrzeniami wodną i parową króćcami o przekroju nie mniejszym niż 60 cm² każdy.

2. Dolny kran probierczy powinien być umieszczony na wysokości linji wodnej, a najniższy widoczny punkt szkła wodowskazowego powinien wznosić się ponad linję ogniową nie mniej niż 50 mm.

3. Do kotła, względnie do kolumny wodowskazowej, powinny być trwale przytwierdzone, dobrze widoczne, wskaźniki najniższego dopuszczalnego poziomu wody, dochodzące blisko do szkieł wodowskazowych.

Niezależnie od tych wskaźników powinna być do ściany kotła trwale przytwierdzona tabliczka z kresą poziomą, leżącą na wysokości linji wodnej z napisem "Najniższy poziom wody".

4. Krany szkieł wodowskazowych i probiercze powinny być w ten sposób zrobione, żeby je można było w czasie pracy kotła przetykać w kierunku prostym. Otwory w czopach (stożkach) kranów winny mieć średnicę nie mniejszą niż 8 mm. W razie gdyby krany były połączone z kotłem oddzielnemi rurami, wówczas średnica tych rur w świetle nie może być mniejsza niż 50 mm. przy długości do 1000 mm. względnie 60 mm. przy większej długości rury. Rury te powinny być proste i zabezpieczone od działania spalin, tylko w razie gdy zagięć uniknąć nie można, dopuszczalne są zagięcia łagodne.

5. Rurki szklane wodowskazów powinny być zabezpieczone przejrzystemi osłonami na wypadek pęknięcia. Wodowskazy ze szkłami refleksyjnemi osłon tych nie potrzebują.

6. Kocioł z wieloma niezależnemi od siebie poziomami wody powinien mieć dla każdego z tych poziomów odrębne przyrządy wodowskazowe w liczbie przepisanej. Kocioł o wielu walczakach lecz ze wspólnym dla nich poziomem wody, powinien mieć przy jednym z walczaków przyrządy wodowskazowe w liczbie przepisanej, przy pozostałych walczkach przynajmniej po jednym szkle wodowskazowem.

7. Przy Wysokiem umieszczeniu wodowskazów, dostęp do nich powinien być umożliwiony przez odpowiednie urządzenie, pozwalające na łatwe doglądanie wodowskazu.

8. Wodowskazy powinny być dobrze oświetlone.

Przyrządy zasilające.

§  10.

1. Każdy kocioł powinien mieć nie mniej niż dwa przyrządy zasilające, mogące pracować w każdym czasie niezależnie od siebie. Jednym z tych przyrządów może być smoczek, (injektor). Wydajność tych przyrządów powinna wynosić:

a) dla pomp 2-krotną,

b) dla smoczków (injektorów) 3 krotną ilość wody, normalnie przez kocioł odparowywanej.

2. Dwa przyrządy zasilające wystarczają i dla większej liczby kotłów, pracujących razem przy jednakowem ciśnieniu, o ile wydajność każdego z przyrządów odpowiada powyższym warunkom dla wszystkich kotłów razem wziętych.

3. Pompa ręczna, jako jeden z przyrządów zasilających, może mieć zastosowanie tylko przy kotłach, dla których iloczyn z powierzchni ogrzewalnej w nr! i dozwolonego ciśnienia roboczego w atm. nie przekracza 100.

4. Kotły, lub zespoły kotłów, pracujące przy różnych ciśnieniach, powinny mieć oddzielne przyrządy zasilające i przewody tłoczące dla każdego kotła względnie zespołu.

5. Każdy przewód tłoczący powinien być połączony z kotłem zaworem zwykłym i zaworem zwrotnym, zamykanym samoczynnie ciśnieniem panującem w kotle, bez względu na to, czy zawór zwrotny może być zamykany z zewnątrz czy nie. Połączenie to powinno być wykonane w ten sposób, żeby bezpośrednio z kotłem lub z króćcem na nim umieszczonym łączył się zawór zwykły zaś bezpośrednio z nim zawór zwrotny.

6. Przewód tłoczący powinien być zaopatrzony w sprężynowy zawór bezpieczeństwa, za wyjątkiem wypadku, kiedy zasilanie odbywa się przy użyciu wyłącznie pomp odśrodkowych.

7. Przyrządy zasilające, nie mające oddzielnej obsługi, powinny być ustawiane w kotłowni w miejscu dostępnem.

Zawory i krany.

§  11.

1. Każdy kocioł powinien być połączony z przewodem dla pary zaworem lub zasuwą, umieszczonemi jaknajbliżej kotła.

2. Jeżeli kotły pracują pojedynczo lub w grupach "przy różnych ciśnieniach, wówczas przewody parowe łączące takie kotły względnie grupy kotłów, powinny być od siebie rozdzielone zaworami redukującemi i zaworami zwykłemi.

Zawór redukujący powinien mieć manometr dla ciśnienia zredukowanego.

3. Każdy kocioł powinien mieć przynajmniej jeden pewnie zamykający, odpowiednio zbudowany spustowy zawór, zasuwę lub kran dławnicowy, połączony z kotłem wprost lub możliwie najkrótszym złączem dla całkowitego wypuszczenia wody z kotła, umieszczony wraz z połączeniem w miejscu dogodnem i zabezpieczonem od gazów spalinowych.

Odstępstwa od powyższych przepisów.

§ 12. Kotły, których iloczyn z powierzchni ogrzewalnej w m² i dozwolonego ciśnienia w atmosferach nie przekracza 4, mogą mieć:

a) jeden zawór bezpieczeństwa,

b) jeden przyrząd zasilający, którym jednak nie może być smoczek-i

c) jedno szkło wodowskazowe.

Godło.

§  13.

1. Każdy kocioł powinien mieć na ścianie czołowej, a w wyjątkowych wypadkach w innem miejscu widocznem, na stałe przytwierdzone godło, t. j. tabliczkę metalową z trwałemi napisami, podającemi:

a) nazwą i siedzibę zakładu, który kocioł zbudował,

b) № fabryczny kotła,

c) rok budowy kotła,

d) wysokość ciśnienia roboczego w atm. i z wolnem miejscem dla wybicia urzędowego numeru kotła. Tabliczka powinna być przymocowana do kotła dwoma wkrętkami miedzianemi z krytemi, spiłowanemi na gładko główkami o średnicy 12 mm.

2. Zapasowe paleniska powinny być zaopatrzone w te same godła z których jedno musi być oznaczone innym numerem lub literą przy numerze fabrycznym kotła.

² § 4 uchylony przez § 3 pkt 2 lit. c) rozporządzenia z dnia 28 sierpnia 1937 r. w sprawie przepisów o materiałach kotłowych oraz o budowie kotłów parowych (Dz.U.37.65.499) z dniem 12 grudnia 1937 r.

³ § 6 uchylony przez § 3 rozporządzenia z dnia 8 listopada 1930 r. w sprawie przepisów o budowie kotłów parowych. (Dz.U.30.91.713) z dniem 23 marca 1931 r.

⁴ § 7 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 20 marca 1923 r. (Dz.U.23.36.244) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 kwietnia 1923 r.

⁵ § 7 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 20 marca 1923 r. (Dz.U.23.36.244) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 kwietnia 1923 r.