Rozdział 2 - Roboty wiertnicze - Bezpieczeństwo i higiena pracy, prowadzenie ruchu oraz specjalistyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1995.22.119

Akt utracił moc

Wersja od: 2 listopada 1995 r.

Rozdział  2

Roboty wiertnicze

1. Dokumentacja techniczno-ruchowa wierceń

§  35.

1. Przy wykonywaniu robót wiertniczych należy prowadzić dokumentację ruchową, w której skład wchodzą:

1) dokumentacja wiercenia,

2) dokumentacja techniczna i eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego,

3) rejestr bezpieczeństwa.

2. W skład dokumentacji ruchowej, o której mowa w ust. 1, wchodzą również projekty robót specjalnych, których rodzaje określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 36. Dokumentację wiercenia stanowią w szczególności protokół przekazania urządzenia wiertniczego do ruchu, raporty wiertnicze, aktualny profil geologiczny otworu, diagramy przyrządów kontrolno-pomiarowych, dziennik wiertniczy, projekty i protokoły przeprowadzonych rurowań i cementowań rur, protokoły przeprowadzonych badań skuteczności uszczelniania rur izolujących poszczególne poziomy płynu złożowego, projekty i protokoły pomiarów i badań wykonanych prac specjalistycznych, protokoły przeprowadzonej likwidacji otworu i książka kontroli obiektu.

§  37.

1. Dokumentacja techniczna i eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego obejmuje w szczególności dokumentację fabryczną lub instrukcje ruchowo-eksploatacyjne, książki kontroli oraz eksploatacji urządzeń i sprzętu, a także dokumentację atestową urządzeń i sprzętu,

2. Książki kontroli, o których mowa w ust. 1, powinny zawierać zapisy dotyczące w szczególności nazwy kontrolowanych urządzeń lub sprzętu, harmonogram przeprowadzonych kontroli, sposób ich wykonania oraz ich wyniki.

3. Dokumentację atestową urządzeń i sprzętu, o których mowa w ust. 1, mogą stanowić również zaświadczenia weryfikacyjne.

4. Zaświadczenia weryfikacyjne, o których mowa w ust. 3, powinny zawierać w szczególności:

1) nazwę urządzenia lub sprzętu,

2) nazwę zakładu wystawiającego zaświadczenie weryfikacyjne,

3) nazwę wytwórcy,

4) charakterystykę roboczą zweryfikowanego urządzenia lub sprzętu,

5) wykaz przeprowadzonych prób oraz ich wyniki,

6) okres ważności zaświadczenia,

7) nazwiska i imiona, stanowiska oraz podpisy osób weryfikujących zaświadczenia.

§ 38. Rejestr bezpieczeństwa powinien obejmować w szczególności instrukcje stanowiskowe, ustalenia i protokoły dotyczące bezpiecznego prowadzenia robót, ewidencję szkoleń oraz okresowych badań lekarskich załogi, wykaz pracowników wiertni, wraz z dokumentami stwierdzającymi ich kwalifikacje.

2. Prace przygotowawcze, montaż i demontaż wiertni

§ 39. Lokalizacja otworu wiertniczego musi być zgodna z projektem prac geologicznych. Lokalizacja ta może ulec zmianie w granicach dopuszczonych tym projektem.

§  40.

1. Przy lokalizacji otworów wiertniczych, w których zgodnie z projektem prac geologicznych spodziewane jest występowanie gazów wybuchowych bądź toksycznych, lub istnienie zagrożenia samowypływu płynu złożowego, należy unikać konfiguracji terenu mogącej sprzyjać naturalnemu gromadzeniu się gazów lub cieczy wokół obiektu.

2. Przy zagrożeniu siarkowodorowym musi być zapewniony dojazd do wiertni z dwóch różnych kierunków.

§  41.

1. Przy lokalizacji otworu, urządzeń i zabudowy wiertni należy uwzględnić infrastrukturę terenu, w tym napowietrzne linie energetyczne, a także podziemne uzbrojenie, w szczególności kable energetyczne i telefoniczne, rurociągi, kolektory sanitarne, na podstawie planów uzbrojenia i map powierzchni terenu, oraz przeważający kierunek wiatru.

2. W razie gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że teren zajęty pod wiertnie jest uzbrojony, a lokalizacja tego uzbrojenia nie jest znana, przed rozpoczęciem robót uzbrojenie to należy zlokalizować przy użyciu odpowiedniej aparatury lub wykonanego w tym celu wykopu. Z wykonania wymienionego badania należy sporządzić protokół.

§  42.

1. Otwór wiertniczy powinien być zlokalizowany co najmniej:

1) 30 m od obiektów z ogniem otwartym przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w rejonach o przewidywanym występowaniu w górotworze nagromadzeń gazów palnych,

2) w odległości wynoszącej 1,5 wysokości wieży wiertniczej lub masztu od linii kolejowych, kanałów i zbiorników wodnych, rzek, dróg publicznych, zabudowań, z tym że odległość od napowierzchniowych linii wysokiego napięcia musi wynosić 1,5 wysokości wieży lub masztu, lecz nie mniej niż 30 m.

2. Przy pracach wiertniczych dla celów sejsmicznych odległości od poszczególnych obiektów ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

3. W razie występowania zagrożenia siarkowodorowego, odległości otworów wiertniczych od obiektów mieszkalnych określa § 88.

4. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może w uzasadnionych przypadkach zezwolić na zmniejszenie lub nakazać zwiększenie odległości, o których mowa w ust. 1.

§ 43. W razie zlokalizowania otworu wiertniczego na obszarze leśnym lub w odległości mniejszej niż 100 m od lasu, jeżeli przewiduje się występowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, sposób ochrony przeciwpożarowej lasu powinien być uzgodniony z właścicielem, zarządzającym lub użytkownikiem terenu.

§ 44. Wszelkie prace przy załadunku i rozładunku urządzeń i sprzętu wiertniczego oraz materiałów niebezpiecznych należy prowadzić pod nadzorem osoby dozoru.

§  45.

1. Prace związane z montażem, przemieszczaniem i demontażem wiertnic, wież wiertniczych lub masztów wiertniczych i innych urządzeń należy wykonywać zgodnie z dokumentacją techniczną pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu.

2. Zabrania się prowadzenia robót, o których mowa w ust. 1, przy silnym wietrze, podczas burzy, śnieżycy, ulewy lub gołoledzi.

§ 46. Przed rozpoczęciem stawiania wież wiertniczych, masztów, czwórnogów lub trójnogów osoba dozoru ruchu nadzorująca te roboty jest obowiązana skontrolować stan zamocowania lin i wielokrążków, prawidłowość olinowania oraz sprawność układów hydraulicznych hamulców i podzespołów współpracujących.

§ 47. Zrzucanie bez ostrzeżenia jakichkolwiek przedmiotów na ziemię przez pracowników pracujących na wysokościach jest zabronione.

§  48.

1. Włączanie do ruchu obiektów i urządzeń energomechanicznych znajdujących się na wiertniach następuje po ich komisyjnym odbiorze technicznym, na podstawie decyzji kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Komisja odbioru technicznego sporządza protokół stwierdzający kompletność i prawidłowość montażu obiektów i urządzeń, o których mowa w ust. 1.

3. Zasady dokonywania odbioru technicznego i skład komisji ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

3. Wiercenie otworów

§ 49. Wiercenie otworów należy wykonywać zgodnie z wymaganiami projektu prac geologicznych i projektu technicznego, w sposób zapewniający osiągnięcie celu wiercenia.

§ 50. Prace związane z rozpoznaniem geologicznym, w szczególności dowiercanie, opróbowanie, rdzeniowanie, cementowanie rur, prace geofizyczne, badania hydrogeologiczne, należy wykonywać pod nadzorem osób dozoru ruchu oraz służby geologicznej.

§ 51. Podczas wiercenia otworu, w zależności od potrzeb, należy wykonywać bieżące pomiary parametrów płuczki. Zakres i częstotliwość pomiarów określa kierownik ruchu zakładu górniczego bądź upoważniona przez niego osoba dozoru ruchu.

§  52.

1. System obiegu płuczkowego musi uwzględniać w szczególności możliwość przygotowania odpowiedniego rodzaju płuczki, jej obróbkę, oczyszczanie i odgazowanie stosownie do wymagań prowadzonego wiercenia.

2. Przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, obieg płuczkowy należy wyposażyć w przyrządy kontrolno-pomiarowe, sygnalizujące przypływ płynu złożowego, wyposażone w sygnalizację świetlną i akustyczną, zainstalowaną na stanowisku wiertacza. Instalacja tłoczna pomp płuczkowych powinna być podłączona do węzła zatłaczania otworu.

§  53.

1. Ciśnienie hydrostatyczne słupa płuczki w otworze wierconym dla udostępnienia złóż ropy naftowej i gazu ziemnego może przewyższać przewidywane ciśnienie złożowe w granicach 0,5 do 1,0 MPa na każdy 1000 m otworu.

2. W uzasadnionych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może zmienić ustalone w ust. 1 granice przewyższania ciśnienia złożowego.

§  54.

1. Prędkość wyciągania i zapuszczania przewodu wiertniczego oraz lepkość plastyczną płuczki należy tak dobierać, aby ograniczyć efekt tłokowania. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadkach zaniku płuczki i przypływu płynu złożowego do otworu.

2. W czasie wyciągania przewodu wiertniczego należy dopełniać otwór płuczką o parametrach takich jak podczas wiercenia, w sposób ciągły, z kontrolą jego skuteczności.

§ 55. Przy zaniechaniu robót wiertniczych w otworze z odkrytym poziomem gazowym należy poziom ten wcześniej odizolować od pozostałej części otworu.

§  56.

1. Głębokość zapuszczenia kolejnej kolumny rur przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego musi być taka, aby w nie orurowanym interwale otworu nie wystąpiły warstwy, w których gradient ciśnienia złożowego jednej z warstw byłby większy od gradientu ciśnienia szczelinowania innej warstwy.

2. Gradient ciśnienia szczelinowania należy ustalać przez wykonanie prób ciśnieniowych w otworze, według zasad określonych w instrukcji zapobiegania i likwidacji erupcji płynu złożowego, o której mowa w § 76.

§  57.

1. W otworze wiertniczym nie wolno wykonywać prób ciśnieniowych z użyciem ciśnienia większego od znanego ciśnienia szczelinowania skał odkrytych.

2. Więźba rurowa wylotu odwiertu powinna umożliwiać pomiar ciśnienia w przestrzeniach międzyrurowych rur okładzinowych.

§ 58. Przy wierceniach w rejonie prowadzonej eksploatacji złóż siarki metodą otworową:

1) wylot otworu na czas przerwy w wierceniu, rurowaniu, opróbowaniu, eksploatacji lub zabiegów intensyfikacyjnych powinien być zabezpieczony w sposób umożliwiający odcięcie wypływu płynów złożowych,

2) po każdorazowym wyciągnięciu świdra, rdzeniówki lub innego narzędzia z otworu, przy wierceniu w nadkładzie w strefie zagrożonej, należy zamykać wylot kolumny rur okładzinowych,

3) w przypadku wypływów wód, awarii bądź erupcji mają odpowiednio zastosowanie postanowienia określone w § 316-319.

§  59.

1. Otwór wiertniczy, w którym roboty wiertnicze zostały czasowo lub trwale wstrzymane, powinien być zabezpieczony przed możliwością wpadnięcia przedmiotów oraz przed dostępem osób nie upoważnionych.

2. Otwory wielkośrednicowe muszą być zabezpieczone przed możliwością wpadnięcia ludzi, niezależnie od rodzaju wykonywanych robót.

4. Rurowanie i uszczelnianie rur okładzinowych

§  60.

1. Nawiercone w otworze wiertniczym poziomy wód powinny być izolowane przez zarurowanie i uszczelnione w taki sposób, aby nie wystąpiło przemieszczanie się tych wód poza rurami oraz ich zanieczyszczenie.

2. Projekty uszczelniania kolumn rur okładzinowych w strefie występowania wód oraz kolumn eksploatacyjnych muszą być zaakceptowane przez służbę geologiczną.

3. Z przeprowadzonego badania skutecznego uszczelniania poziomów wodonośnych należy sporządzić protokół.

§  61.

1. Rurowanie i uszczelnianie rur okładzinowych w otworach wiertniczych należy wykonać na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego projekt, o którym mowa w ust. 1, należy sporządzić na podstawie wytycznych określonych w instrukcji rurowania i cementowania rur, zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. W innych rodzajach wierceń niż określone w ust. 2 sposób rurowania i uszczelniania rur w otworze ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

4. Sposób uzbrojenia kolumny rur okładzinowych ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 62. Rury okładzinowe przeznaczone do rurowania otworu dla wierceń na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego muszą mieć atest wytwórcy oraz oznakowanie fabryczne, umożliwiające w szczególności ustalenie:

1) odmiany wytrzymałościowej stali,

2) grubości ścianki,

3) typu połączenia.

§ 63. Rury okładzinowe używane, przewidziane do ponownego rurowania otworów, powinny być uprzednio poddane przeglądowi technicznemu, a w przypadku wierceń na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego rury takie należy poddać dodatkowo ciśnieniowej próbie wytrzymałości, przy ciśnieniu nie mniejszym od największego przewidywanego ciśnienia głowicowego.

§ 64. Siłowniki do wciskania i wyciągania rur, wraz z ich osprzętem, należy odpowiednio zabezpieczyć przed wywróceniem i rozrzutem ich elementów.

§  65.

1. Zaczyn cementowy użyty do cementowania uszczelniającego kolumn rur okładzinowych musi mieć świadectwo badań laboratoryjnych, odpowiednich do warunków otworowych, określające wartości parametrów zaczynu i kamienia cementowego.

2. Przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, na podstawie założeń geologicznych do projektu uszczelniania kolumn rur, należy ustalić w szczególności sposób i rodzaj uzbrojenia kolumny rur, rodzaj właściwości materiałów uszczelniających i płuczki wiertniczej oraz technologię wykonania zabiegu.

3. Dla pozostałych rodzajów wierceń zasady rurowania i ich uszczelniania ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 66. Zaczyn cementowy w zarurowanej przestrzeni pierścieniowej przy wierceniach na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego należy podnosić:

1) za kolumną wstępną i prowadnikową do wylotu otworu,

2) za kolumnami pośrednimi - na wysokość pozwalającą skutecznie odizolować orurowane horyzonty wód, ropy naftowej i gazu ziemnego, nie mniejszą jednak niż 150 m nad poziomem przewidywanym do uszczelnienia.

3) za kolumną eksploatacyjną - na wysokość zapewniającą uszczelnienie wszystkich poziomów ropnych i gazowych orurowanych daną kolumną rur, nie mniejszą od 150 m od najwyższego poziomu zbiornikowego.

§ 67. Poziom ropny i gazowy lub wodonośny, a w szczególności taki, w którym przewidywane jest występowanie siarkowodoru, może być dowiercany przy takiej konstrukcji otworu i uzbrojeniu jego wylotu, które umożliwią opanowanie przewidywanego ciśnienia i korozyjnego działania płynu złożowego.

§  68.

1. Przed nawierceniem pierwszego poziomu, z którego może nastąpić przypływ płynu złożowego, należy zapuścić i zacementować kolumnę wstępną lub prowadnikową.

2. Zapuszczenie kolumn rur okładzinowych do otworów, w których nawiercony został poziom roponośny lub gazonośny, należy wykonywać przy uzbrojeniu wylotu otworu w głowicę przeciwerupcyjną, dostosowaną do średnicy zapuszczonych rur okładzinowych.

§  69.

1. W zacementowanych kolumnach eksploatacyjnych i pośrednich, pod którymi przewierca się złoże ropy naftowej lub gazu ziemnego, należy wykonać badania wysokości podniesienia i skuteczności cementowania rur i skał na odcinku zacementowanej przestrzeni pierścieniowej.

2. Badania wymienione w ust. 1 należy wykonać również przy innych rodzajach wierceń, jeśli wymagają tego warunki techniczne.

3. W razie negatywnego wyniku badań, o których mowa w ust. 1, zakres dalszych prac ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 70. Przy rurowaniu i uszczelnianiu kolumn rur okładzinowych w pokładach soli należy stosować zaczyn cementowy sporządzony na solance nasyconej.

§  71.

1. Instalacja cementacyjna, wraz z głowicą cementacyjną, powinna być sprawdzona przy ciśnieniu nie mniejszym od spodziewanego ciśnienia w czasie zabiegu cementowania.

2. Próbę ciśnieniową wymienioną w ust. 1 należy wykonać bezpośrednio przed rozpoczęciem cementowania.

§ 72. W razie nieskutecznego uszczelnienia rur należy wykonać dodatkowo roboty uszczelniające na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 73. Szczelność cementacji zarurowej przestrzeni pierścieniowej eksploatacyjnej kolumny rur w otworze dla podziemnego magazynu gazu musi być sprawdzona przy ciśnieniu większym od przewidywanego największego ciśnienia roboczego w tym magazynie.

§ 74. Z przeprowadzonych czynności rurowania, uszczelniania oraz prób szczelności należy sporządzić protokół.

5. Zapobieganie i opanowywanie erupcji wstępnej oraz zagrożenia siarkowodorowego przy wierceniach na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego

§ 75. Występujące przy wierceniach i wydobywaniu ropy naftowej i gazu ziemnego zagrożenie erupcyjne i siarkowodorowe określają odrębne przepisy.

§ 76. Zasady przewiercania interwałów z przewidywanym zagrożeniem erupcyjnym i siarkowodorowym oraz zasady opanowywania erupcji określa "Instrukcja zapobiegania i likwidacji erupcji płynu złożowego", zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 77. Do obliczeń wytrzymałości kolumn rur okładzinowych należy stosować te kryteria, które zapewniają założony stopień bezpieczeństwa w różnych fazach robót, w tym podczas opanowywania erupcji płynu złożowego i oddziaływania na rury siarkowodoru oraz dwutlenku węgla.

§  78.

1. Dla każdej kolumny rur, na której zainstalowana jest głowica przeciwerupcyjna, należy ustalić wielkość wewnętrznego dopuszczalnego ciśnienia.

2. Kolumny rur wychodzące do wylotu otworu należy ująć w więźbie rurowej, po czym sprawdzić szczelność tego ujęcia.

§ 79. Wylot każdego otworu oraz przewodu wiertniczego w okresie wiercenia oraz wykonywania innych prac, podczas których może nastąpić wypływ płynu złożowego, należy wyposażyć w zestaw urządzeń zamykających (przeciwerupcyjnych).

§  80.

1. Ciśnienie robocze poszczególnych składników przeciwerupcyjnego uzbrojenia wylotu otworu musi być większe od spodziewanego ciśnienia głowicowego.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy układu sterowniczego.

3. Wielkość ciśnienia głowicowego ustala się według wzoru:

P_max=A·H·q [MPa]

gdzie:

P_max - największe spodziewane ciśnienie głowicowe w MPa

H - głębokość zalegania złoża (poziomu zbiornikowego) w m

q - gradient ciśnienia złożowego rozpatrywanego poziomu w MPa/m

A - współczynnik korekcyjny według tabeli:

Głębokość zalegania H [m]	Współczynnik korekcyjny A
do 2500 powyżej 2500 do 3000 powyżej 3000	1,0 0,85-0,75 0,75-0,5

4. Szczegółowy dobór współczynnika korekcyjnego "A" w granicach ustalonych zakresów określa instrukcja, o której mowa w § 76.

§  81.

1. Wylot otworu wiertniczego należy wyposażyć w zestaw głowic przeciwerupcyjnych z czterema zamknięciami, z których jedno jest zamknięciem uniwersalnym, przy prowadzeniu prac wiertniczych w warunkach zaliczonych do:

1) klasy A zagrożenia erupcyjnego,

2) I i II kategorii zagrożenia siarkowodorowego,

3) łącznie klasy A oraz kategorii I i II, o których mowa w pkt 1 i 2.

2. W przypadkach nie wymienionych w ust. 1 wylot otworu należy wyposażyć w zestaw głowic z trzema zamknięciami, z których jedno jest zamknięciem uniwersalnym.

3. Zestaw głowic przeciwerupcyjnych powinien zabezpieczać uszczelnienie wylotu otworu odpowiednio do stosowanych rur płuczkowych.

§  82.

1. W klasie A zagrożenia erupcyjnego bez zagrożenia siarkowodorowego dopuszcza się wyposażenie wylotu otworu w zestaw głowic przeciwerupcyjnych z trzema zamknięciami.

2. W razie prowadzenia prac wiertniczych w warunkach zaliczonych do klasy B zagrożenia erupcyjnego bez występowania siarkowodoru, dopuszcza się wyposażenie wylotu otworu w zestaw głowic przeciwerupcyjnych z dwoma zamknięciami.

3. O wyposażeniu wylotu otworu wiertniczego, o którym mowa w ust. 1 i 2, decyduje kierownik ruchu zakładu górniczego, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

4. Dopuszcza się zastosowanie głowicy uniwersalnej o ciśnieniu roboczym o jeden stopień niższym od ciśnienia roboczego głowic suwakowych.

§  83.

1. Montaż oraz sprawdzanie stacji i instalacji sterowania urządzeniami przeciwerupcyjnymi zabezpieczenia otworu należy wykonać zgodnie z instrukcją producenta.

2. Należy zapewnić możliwość zamykania i otwierania głowic przeciwerupcyjnych oraz innych urządzeń służących do zamknięcia i otwarcia wylotu otworu wiertniczego ze stanowiska sterowania znajdującego się w bezpiecznej odległości od otworu wiertniczego oraz ze stanowiska wiertacza.

§ 84. Badania szczelności i sprawności całego przeciwerupcyjnego zabezpieczenia otworu należy wykonywać zgodnie z instrukcją, o której mowa w § 76, pod bezpośrednim dozorem osoby dozoru ruchu.

§ 85. Dla każdego otworu podczas wiercenia i opróbowania należy zapewnić ilość płuczki, materiałów i urządzeń do sporządzania oraz obróbki płuczki określoną w instrukcji, o której mowa w § 76.

§ 86. Dla każdego otworu wiertniczego, w którym przewiduje się udostępnienie poziomu zawierającego płyn złożowy z siarkowodorem, należy określić kategorię zagrożenia siarkowodorowego i promień strefy przewidywanego skażenia siarkowodorem w wyniku otwartej erupcji płynu złożowego.

§ 87. Dla każdego otworu siarkowodorowego należy ustalić minimalne odległości obiektów, zgodnie z § 88, oraz określić czas krytyczny trwania zagrożenia, obejmujący czas przewiercania w otworze poziomu występowania siarkowodoru lub terminy rozpoczęcia i zakończenia określonych prac wiertniczych.

§ 88. W rejonach o znanej wydajności i koncentracji siarkowodoru promień strefy skażenia oraz odległości otworu od obiektów należy określać według poniższych kryteriów

Kategoria zagrożenia	Promień strefy przewidywanego skażenia H2S [m]	Minimalna odległość w metrach otworu od:
		pojedynczego domu mieszkalnego	budynków zamieszkanych przez:
			nie więcej niż 30 osób (łącznie)	więcej niż 30 osób
1	2	3	4	5
I	powyżej 3500	100	500	1500
II	od 3500 do 1000	100	500	500
III	poniżej 1000 do 500	100	100	100
IV	poniżej 500 do 150	100	100	100

§  89.

1. Projekt geologiczny wiercenia powinien dać podstawy do ustalenia klasy i kategorii zagrożenia erupcyjnego i siarkowodorowego przez określenie:

1) przewidywanego przekroju stratygraficzno-litologicznego,

2) głębokości zalegania poziomów perspektywicznych,

3) gradientów ciśnień złożowych i szczelinowania skał,

4) interwału przewidywanego lub rozpoznanego występowania siarkowodoru, dwutlenku węgla i rtęci, z określeniem spodziewanej ich zawartości w płynie złożowym,

5) przewidywanych wydajności płynu złożowego z poszczególnych poziomów,

6) strefy ewentualnych zaników płuczki.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego zobowiązany jest do zorganizowania stałej kontroli procesu wiercenia dla ustalenia ewentualnych niezgodności rzeczywistego przekroju geologicznego z przewidywanym oraz dostosowania prowadzonych robót do powstałych zmian.

§  90.

1. Roboty wiertnicze i inne prace w otworze siarkowodorowym poniżej górnej granicy strefy zagrożenia siarkowodorowego do momentu odwołania tego zagrożenia mogą być wykonywane na podstawie programu dowiercania zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego i przesłanego do wiadomości właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Założenia do opracowania programu dowiercania określa instrukcja, o której mowa w § 76.

3. O przewidywanym terminie dowiercania, o którym mowa w ust. 1, należy zawiadomić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§ 91. W razie wypływu palnego płynu złożowego z otworu wiertniczego należy w szczególności wyłączyć spod napięcia sieć elektryczną, zatrzymać silniki spalinowe oraz wygasić otwarty ogień w promieniu co najmniej 200 m, jak również spowodować wstrzymanie ruchu drogowego i kolejowego w tym samym promieniu.

6. Zapobieganie erupcji płynu złożowego przy wierceniach na złożach surowców stałych

§  92.

1. W razie prowadzenia prac wiertniczych na złożach surowców stałych, gdzie przewidywane jest występowanie nagromadzeń gazu ziemnego lub występowanie samowypływów wody lub innego płynu, sposób zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego oraz sposób wykonywania wierceń określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Ustalenia ust. 1 dotyczą również wierceń prowadzonych z powierzchni dla odmetanowania złóż węgla kamiennego.

§  93.

1. Przy prowadzeniu wierceń, przy których istnieje możliwość występowania nagromadzeń gazu ziemnego, wylot otworu powinien umożliwić zainstalowanie odpowiednich zabezpieczeń.

2. Wszystkie elementy zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego muszą posiadać wytrzymałość na ciśnienie wyższe od przewidywanego ciśnienia głowicowego.

3. Przeciwerupcyjne zabezpieczenie wylotu otworu wiertniczego powinno umożliwiać w szczególności:

1) zamknięcie wylotu otworu przy zapuszczonym przewodzie,

2) zamknięcie wylotu otworu przy wyciągniętym przewodzie,

3) kontrolowane odprowadzenie płynu złożowego i zatłaczanie otworu,

4) zatłaczanie otworu i obieg płuczki przy zamkniętym urządzeniu przeciwerupcyjnym,

5) pomiar ciśnienia na stojaku i w przestrzeni pierścieniowej.

4. W warunkach zagrożenia erupcyjnego powinna być zapewniona możliwość zamknięcia wewnętrznej przestrzeni przewodu wiertniczego znajdującego się w otworze przy zachowaniu możliwości zatłoczenia otworu przez ten przewód.

5. Rury, na których projektowane jest zainstalowanie urządzeń przeciwerupcyjnych, należy cementować do wierzchu.

§  94.

1. W przypadku spodziewanych samowypływów wód złożowych, wylot otworu należy zabezpieczyć w sposób umożliwiający jego opanowanie oraz odprowadzenie wypływającej wody.

2. W szczególnych przypadkach, w zależności od stopnia zagrożenia bądź występowania nagromadzeń gazu ziemnego, należy odpowiednio stosować przepisy dotyczące zapobiegania i opanowywania erupcji wstępnej oraz zagrożenia siarkowodorowego przy wierceniach na złożach ropy naftowej i gazu ziemnego, określone w części 5 niniejszego rozdziału.

7. Badania i pomiary w otworach wiertniczych

§  95.

1. Badania i pomiary wykonywane w otworach wiertniczych należy prowadzić zgodnie z ustaleniami zawartymi w projekcie prac geologicznych, na podstawie projektu technicznego zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Wyniki badań i pomiarów oraz zabiegów specjalnych wykonanych w otworze wiertniczym należy ująć w dokumentacji wynikowej otworu.

§ 96. Aparatura i przyrządy zapuszczone do otworu muszą być uprzednio skontrolowane pod względem sprawności oraz zmierzone.

§ 97. W czasie prowadzenia opróbowań w otworach wiertniczych, gdzie spodziewane jest występowanie ropy naftowej i gazu ziemnego lub gazów toksycznych, na wiertni muszą znajdować się sprawne przyrządy do ich wykrywania.

§ 98. Pracownicy wiertni powinni być przeszkoleni w zakresie działania gazów toksycznych i duszących, metod ich wykrywania, zabezpieczenia przed ich szkodliwym działaniem oraz udzielania pierwszej pomocy.

§  99.

1. Podczas opróbowania skał zbiornikowych na przypływ płynu złożowego, po skończeniu wiercenia, zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu stanowi słup płynu o gęstości przewyższającej gradient ciśnienia złożowego oraz zestaw głowic przeciwerupcyjnych, stosownie do rodzajów zagrożenia i wiertnicy:

1) do robót prowadzonych z wiertnicy podstawowej należy stosować zestaw głowic przeciwerupcyjnych jak w czasie wiercenia,

2) do robót prowadzonych z wiertnicy zastępczej dla I i II kategorii zagrożenia siarkowodorowego dopuszcza się stosowanie zestawu głowic przeciwerupcyjnych z trzema zamknięciami, z których jedno jest uniwersalne,

3) do robót prowadzonych z wiertnicy zastępczej w pozostałych rodzajach zagrożeń dopuszcza się stosowanie zestawu głowic przeciwerupcyjnych z dwoma zamknięciami.

2. Podczas opróbowania skał zbiornikowych na przypływ płynu złożowego przy technologii pozwalającej na zastosowanie nie zrównoważonego ciśnienia dennego w stosunku do ciśnienia złożowego zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 100. Opróbowanie poziomów zbiornikowych zawierających płyn złożowy z siarkowodorem należy prowadzić po wyposażeniu wiertni w urządzenia do degazacji płynu złożowego i spalania gazu.

§  101.

1. Elementy wyposażenia wylotu otworu wiertniczego podczas wiercenia oraz opróbowań, które powinny być odporne na działanie siarkowodoru, określa instrukcja, o której mowa w § 76.

2. W razie opróbowania rurowym próbnikiem złoża, wyposażenie wylotu otworu wiertniczego określa instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 102. W procesie wywoływania przypływu płynu złożowego zawierającego związki siarki należy stosować środki uniemożliwiające powstanie samozapłonu płynu w otworze.

§ 103. W czasie badań związanych z obniżeniem słupa płuczki lub gęstości płuczki w otworze na wiertni powinien znajdować się zapas płuczki o odpowiednich właściwościach, w ilości umożliwiającej w razie potrzeby ponowne zatłoczenie otworu.

§ 104. Prace z użyciem substancji promieniotwórczych w otworach wiertniczych lub eksploatacyjnych należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami szczególnymi.

§ 105. Prace prowadzone z użyciem substancji promieniotwórczej należy rejestrować w dzienniku wiertniczym lub w książce odwiertu.

8. Likwidacja odwiertów

§  106.

1. Po zakończeniu wiercenia odwiert powinien być zlikwidowany, jeśli nie jest przeznaczony do dalszego wykorzystania.

2. Otwory wyłączone z eksploatacji i przeznaczone do likwidacji powinny mieć zamknięte wyloty oraz odłączone urządzenia i instalacje.

3. Z przeprowadzonej likwidacji otworu wiertniczego należy sporządzić protokół.

4. Przy robotach wiertniczych dla celów sejsmicznych należy sporządzić protokół całości likwidacji po zakończeniu wyrobisk postrzałowych na danym profilu sejsmicznym.

§ 107. Likwidacja odwiertu powinna być wykonana w sposób zapewniający szczelną izolację poziomów wodnych, ropnych i gazowych, zgodnie z technicznym projektem likwidacji, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 108. Materiały użyte do likwidacji odwiertu oraz sposób likwidacji odwiertu powinny być dostosowane do istniejących warunków geologicznych, złożowych i technicznych.

§ 109. W razie likwidacji odwiertów z odkrytymi warstwami solnymi, zaczyn cementowy należy sporządzić na bazie solanki o pełnym nasyceniu.

§ 110. Do likwidacji otworów w interwałach orurowanych z zacementowaną przestrzenią zarurową dopuszcza się stosowanie korków (pakerów) z materiałów trwałych oraz wypełnienie rur płuczką.

§ 111. W razie stwierdzenia nieskutecznej likwidacji otworu, należy przystąpić do jego ponownej likwidacji.

§ 112. Sprzęt i narzędzia pozostawione w otworze muszą być wyszczególnione w protokole likwidacji.

§  113.

1. Trwałe oznakowanie miejsca wiercenia po likwidacji otworu wiertniczego ustala kierownik ruchu zakładu górniczego w projekcie, o którym mowa w § 107.

2. Oznakowanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wymagane przy pracach sejsmicznych.

3. W uzasadnionych przypadkach, jeżeli miejsce wiercenia nie wymaga oznakowania i równocześnie nie występuje zagrożenie przedostawania się płynu złożowego na powierzchnię, dopuszcza się ucinanie pozostawionych w otworze rur okładzinowych na głębokości nie mniejszej niż 1,5 m od wierzchu.