Zmiany w planach kont.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MF.1982.16.39

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1984 r.

INSTRUKCJA 9/KS

MINISTERSTWA FINANSÓW

z dnia 25 listopada 1982 r.

w sprawie zmian w planach kont.

W związku z ustawą z dnia 26 lutego 1982 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 7, poz. 54) oraz ustawą z dnia 26 lutego 1982 r. o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 7, poz. 55) wprowadza się następujące zmiany w typowych planach kont dla przedsiębiorstw państwowych.

§  1.

1. Przedsiębiorstwo państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne dokonają zmian branżowych i zakładowych planów kont opartych na typowych planach kont zgodnie z przepisami instrukcji.

2. Obowiązek określony w ust. 1 dotyczy również jednostek gospodarki uspołecznionej:

1) dla których nie są ustalone typowe plany kont,

2) które prowadzą gospodarkę finansową na podstawie innych przepisów niż ustawa z dnia 26 lutego 1982 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 7, poz. 54) w takim jednak zakresie, w jakim obowiązujące te jednostki zasady gospodarki finansowej nie odbiegają od zasad określonych w tej ustawie.

3. Przepisów instrukcji nie stosuje się do:

1) państwowych gospodarstw rolnych,

2) jednostek i zakładów budżetowych.

§  2.

1. Wprowadza się konta:

463 - "Podróże służbowe"

470 - "Straty nadzwyczajne"

770 - "Zyski nadzwyczajne"

875 - "Wewnętrzne rozliczenia wyniku finansowego".

2. Likwiduje się konta:

435 - "Krajowe podróże służbowe"

436 - "Wynagrodzenia nie objęte funduszem płac"

470 - "Nadzwyczajne straty materialne"

480 - "Nadzwyczajne straty niematerialne"

770 - "Nadzwyczajne zyski materialne"

780 - "Nadzwyczajne zyski niematerialne"

804 - "Rozliczenie przekazania środków trwałych"

808 - "Rozliczenie przekazania środków obrotowych".

3. Zmienia się nazwy kont:

431 - "Wynagrodzenia objęte funduszem płac" na 431 - "Wynagrodzenia"

441 - "Podatek od funduszu płac" na 441 - "Podatek od płac".

§  3.

1. Konto 463 - "Podróże służbowe" służy do ewidencji dotyczących działalności eksploatacyjnej:

1) kosztów krajowych i zagranicznych podróży służbowych obejmujących: koszty diet lub ryczałtów miesięcznych i dodatków godzinowych, koszty przejazdów, przysługujące właścicielom pojazdów samochodowych odbywających podróże służbowe własnym samochodem zwroty kosztów ich użycia oraz koszty noclegów,

2) kosztów biletów służbowych imiennych i na okaziciela na wszelkiego rodzaju środki lokomocji,

3) kosztów ryczałtów za używanie do celów służbowych własnych pojazdów samochodowych w obrębie miejscowości stanowiącej siedzibę zakładu pracy,

4) kosztów ryczałtów za noclegi i za wynajęcie kwater prywatnych dla pracowników czasowo przeniesionych oraz kosztów przejazdów w celu odwiedzenia rodziny przysługujących pracownikom czasowo przeniesionym oraz zwerbowanym do pracy,

5) innych przewidzianych przepisami kosztów podróży służbowych.

2. Koszty podróży służbowych księguje się na koncie 463 - "Podróże służbowe" w korespondencji z kontem 234 - "Inne rozrachunki z pracownikami" lub kontami środków pieniężnych.

3. Na koniec roku sprawozdawczego saldo konta 463 - "Podróże służbowe" przenosi się na konto 860 - "Wynik finansowy".

4. Ewidencja szczegółowa do konta 463 - "Podróże służbowe" powinna zapewnić podział kosztów ujętych na tym koncie na:

1) koszty krajowych podróży służbowych o charakterze administracyjno-gospodarczym,

2) koszty zakupu biletów służbowych imiennych i na okaziciela na wszelkiego rodzaju środki komunikacji i koszty ryczałtów za używanie do celów służbowych własnych pojazdów samochodowych w obrębie miejscowości stanowiącej siedzibę zakładu pracy,

3) koszty pozostałych podróży służbowych.

5. Koszty podróży służbowych dotyczące innych działalności niż eksploatacyjna księguje się na właściwych kontach tych działalności, np. 951 - "Zakładowy fundusz socjalny", 972 - "Fundusze pozabudżetowe", 083 - "Inwestycje rozpoczęte" itp. w korespondencji z kontem 234 lub kontami środków pieniężnych.

§  4.

1. 1 Konto 470 - "Straty nadzwyczajne" służy do ewidencji materialnych i niematerialnych strat nadzwyczajnych działalności eksploatacyjnej.

2. Straty nadzwyczajne księguje się na koncie 470 - "Straty nadzwyczajne" w korespondencji z właściwymi kontami, np. środków pieniężnych, rozrachunków, rozliczeń i roszczeń oraz rzeczowych składników majątku. Wszelkie korekty strat nadzwyczajnych podlegają księgowaniu na koncie 470 - "Straty nadzwyczajne". Korekty powodujące zmniejszenie strat nadzwyczajnych nie mogą więc być zaliczane do zysków nadzwyczajnych bez względu na okres, którego dotyczą.

3. Na koniec roku sprawozdawczego saldo konta 470 - "Straty nadzwyczajne" przenosi się na konto 860 - "Wynik finansowy".

4. Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 470 - "Straty nadzwyczajne" powinna zapewnić co najmniej podział poniesionych strat nadzwyczajnych na powstałe z tytułu:

1) zdarzeń losowych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość niedoborów i szkód w środkach obrotowych, spowodowanych zdarzeniami losowymi, np. powodzią, huraganem, gradobiciem, pożarem, katastrofą oraz koszty powstałe w związku z usuwaniem skutków zaistniałych zdarzeń losowych dotyczących środków obrotowych i środków trwałych w tym również koszty remontów mających na celu usuwanie skutków zdarzeń losowych, jeżeli te środki trwałe nie zostały postawione w stan likwidacji,

2) likwidacji środków trwałych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują dodatkową amortyzację środków trwałych likwidowanych z wyjątkiem dodatkowej amortyzacji budynków, budowli i innych nie przenośnych środków trwałych likwidowanych w związku z wykonywaniem inwestycji, sprzedanych lub uznanych za niedobory i związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych zmniejszoną o nadwyżkę dochodów nad kosztami likwidacji środków trwałych; nadwyżkę dochodów nad kosztami likwidacji, ustala się okresowo w wysokości nie przekraczającej sumy obciążającej straty nadzwyczajne amortyzacji dodatkowej za czas od początku roku,

3) przestojów i bezczynności środków trwałych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują koszty utrzymania trwale lub przejściowo nieczynnych zakładów i wydziałów łącznie z amortyzacją stanowiących ich wyposażenie środków trwałych oraz amortyzację zbędnych środków trwałych zgłoszonych do upłynnienia,

4) zaniechania (nie podjęcia) produkcji; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują odpisy rozliczanych w czasie kosztów przygotowania produkcji z tytułu jej niepodjęcia oraz koszty produkcji zaniechanej,

5) niedoborów i szkód; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość niezawinionych niedoborów i szkód środków obrotowych z wyjątkiem wymienionych w pkt 1 oraz spowodowanych kradzieżą z włamaniem lub rabunkiem w wypadku nieujawnienia sprawcy, straty na zagospodarowaniu zbędnych zapasów poniesione w wyniku ich złomowania lub zużycia na własne potrzeby, jak również umorzone lub oddalone przez sąd roszczenia i należności z tytułu niedoborów i szkód w środkach obrotowych,

6) rezerw na niedobory i szkody; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość utworzonej rezerwy po potrąceniu jej zmniejszeń z innych tytułów niż spłata roszczenia lub należności,

7) odpisania roszczeń i należności przedawnionych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują roszczenia i należności przedawnione wynikające ze stosunków cywilno-prawnych,

8) umorzenia roszczeń i należności; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują roszczenia i należności z wyjątkiem wymienionych w pkt 5, umorzone zgodnie z obowiązującymi przepisami,

9) 2 rezerw na roszczenia z tytułu dostaw, robót i usług w stosunku do dostawców krajowych i zagranicznych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość utworzonej rezerwy po potrąceniu jej zmniejszeń z innych tytułów niż spłata roszczenia lub należności,

10) zapłaconych kar i odszkodowań z tytułu obniżonej jakości dostaw, robót i usług,

11) zapłaconych kar i odszkodowań z tytułu przetrzymywania i zniszczenia obcego taboru i urządzeń ładunkowych,

12) zapłaconych kar i odszkodowań z tytułu nieprzestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz kar za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,

13) pozostałych kar, grzywien i odszkodowań zapłaconych oraz kosztów postępowania sądowego i arbitrażowego, z wyjątkiem dotyczących spraw związanych z likwidacją, sprzedażą lub niedoborem środków trwałych; za pozostałe kary grzywny i odszkodowania uważa się w szczególności kary, grzywny i odszkodowania:

a) umowne, z tytułu niedotrzymania terminów dostaw, robót i usług, w tym również w przypadku niedotrzymania terminów zwrotu opakowań,

b) 3 płacone za przekroczenie limitu zużycia energii, rachunków umów o dostawy, roboty i usługi,

c) za szkody przemysłowe,

d) 4 płacone za przekroczenie limitu zużycia energii elektrycznej, gazu, wody, paliwa itp.,

e) za zwłokę w zapłacie faktur za dostawy, roboty i usługi,

f) jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci oraz odszkodowania za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy przysługujące od zakładu pracy,

g) należne budżetowi - bez względu na tytuł ich powstania, w tym również kwoty dodatkowe spowodowane naruszeniem przepisów o cenach; natomiast kwoty nienależne sprzedawcy podlegające przekazaniu na rzecz budżetu lub odbiorcy zalicza się do zmniejszeń dochodów ze sprzedaży,

14) odsetek o charakterze sankcyjnym od kredytów; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują kwoty wyodrębnionych w dokumentacji bankowej zapłaconych odsetek o charakterze sankcyjnym, np. odsetki od kredytów (zadłużeń) przeterminowanych z wyjątkiem odsetek o charakterze sankcyjnym, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pokrywane są ze środków funduszy specjalnego przeznaczenia i w związku z tym obciążają właściwe fundusze,

15) nieodpłatnego przekazania środków obrotowych na rzecz stowarzyszeń wyższej użyteczności, szkół, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz na rzecz ofiar klęsk żywiołowych; straty nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość przekazanych środków w cenach ewidencyjnych skorygowaną o odchylenia od cen ewidencyjnych,

16) nieodpłatnego przekazania środków obrotowych innym jednostkom niż wymienione w pkt 15, chyba że odrębne przepisy zezwalają na zaliczenie ich równowartości od zmniejszeń właściwego funduszu,

17) innych przyczyn, a w szczególności:

a) strat na sprzedaży papierów wartościowych,

b) strat na różnicach kursowych zagranicznych środków pieniężnych nierozliczanych z budżetem lub funduszem ryzyka,

c) strat z tytułu odpisania rozliczanych w czasie kosztów nie wykorzystanej dokumentacji remontów.

5. Wszelkie należne budżetowi kwoty z tytułu kar i grzywien oraz odsetek za zwłokę w zapłacie ujmuje się jako straty nadzwyczajne w ciągu roku sprawozdawczego pod datą dokonania ich zapłaty, jeżeli nie zostały już zarachowane na koniec roku poprzedniego. Natomiast na koniec roku sprawozdawczego, pod datą ostatniego dnia roku, zarachowuje się na straty nadzwyczajne wszelkie dotychczas nie ujęte kwoty należne za dany rok budżetowy z powyższych tytułów, w wysokości określonej we właściwych decyzjach lub w obliczeniach dokonanych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

6. Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 470 - "Straty nadzwyczajne" powinna zapewnić również wydzielenie zagranicznych strat nadzwyczajnych, przez które rozumie się straty nadzwyczajne wymienione w ust. 4, jeżeli w ich wyniku następuje:

1) utrata (zniszczenie) walut obcych lub innych zagranicznych środków pieniężnych (czeków, środków ulokowanych na rachunkach bankowych),

2) utrata praw majątkowych w walutach obcych (należności, roszczeń, papierów wartościowych, udziałów itp.),

3) obowiązek opłacenia w walutach obcych kar, grzywien, odszkodowań, odsetek sankcyjnych od kredytów itp.,

4) nieodpłatne przekazanie na rzecz jednostek zagranicznych środków obrotowych.

§  5.

1. 5 Konto 770 - "Zyski nadzwyczajne" służy do ewidencji materialnych i niematerialnych zysków nadzwyczajnych działalności eksploatacyjnej.

2. Zyski nadzwyczajne księguje się na koncie 770 - "Zyski nadzwyczajne" w korespondencji z właściwymi kontami, np. środków pieniężnych, rozrachunków i rozliczeń oraz rzeczowych składników majątku. Wszelkie korekty zysków nadzwyczajnych podlegają księgowaniu na koncie 770 - "Zyski nadzwyczajne". Korekty powodujące zmniejszenie zysków nadzwyczajnych nie mogą więc być zaliczane do strat nadzwyczajnych bez względu na okres którego dotyczą,

3. Na koniec roku sprawozdawczego saldo konta 770 - "Zyski nadzwyczajne" przenosi się na konto 860 - "Wynik finansowy".

4. Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 770 - "Zyski nadzwyczajne" powinna zapewnić co najmniej podział osiągniętych zysków nadzwyczajnych na powstałe z tytułu:

1) zdarzeń losowych: zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość odzyskanych materiałów i odpadów użytkowych oraz odszkodowania przyznane przez zakłady ubezpieczeń lub inne odszkodowania otrzymane z tego tytułu niedoborów i szkód w środkach obrotowych spowodowanych zdarzeniami losowymi lub na pokrycie kosztów usuwania skutków zaistniałych zdarzeń losowych dotyczących środków obrotowych i środków trwałych, jeżeli środki trwałe nie zostały postawione w stan likwidacji,

2) zaniechania (nie podjęcia) produkcji; zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość odzyskanych materiałów, produktów i odpadów użytkowych,

3) niedoborów, szkód i nadwyżek; zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość nadwyżek w środkach obrotowych, odszkodowania przyznane przez zakłady ubezpieczeń oraz wpływy roszczeń i należności z tytułu niedoborów i szkód odpisanych uprzednio na straty, np. na skutek umorzenia,

4) rezerw na niedobory i szkody; zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość zmniejszeń rezerwy wobec spłaty roszczeń lub należności w tym również z tytułu zasądzonych kosztów postępowania spornego i zarachowanych odsetek objętych utworzoną rezerwą,

5) odpisania zobowiązań; zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują zobowiązania przedawnione lub odpisane zgodnie z obowiązującymi przepisami,

6) 6 rezerw na roszczenia z tytułu dostaw, robót i usług w stosunku do dostawców krajowych i zagranicznych; zyski nadzwyczajne z tego tytułu obejmują równowartość zmniejszeń rezerwy wobec spłaty roszczenia lub należności w tym również z tytułu zasądzonych kosztów postępowania spornego i zarachowanych odsetek objętych utworzoną rezerwą,

7) kar, grzywien i odszkodowań: równowartość otrzymanych kar, grzywien, odszkodowań i innych opłat o charakterze sankcyjnym, jak również wpływów zasądzonych kosztów postępowania spornego, z wyjątkiem kwot objętych rezerwami; za kary i grzywny uważa się w szczególności kary i grzywny:

a) umowne, z tytułu niedotrzymania terminów dostaw, robót i usług, w tym również wobec niedotrzymania terminów zwrotu opakowań,

b) umowne, z tytułu obniżonej jakości dostaw, robót i usług,

c) umowne, z tytułu niedotrzymania innych warunków umów o dostawy, roboty i usługi,

d) za zniszczenie obcego taboru oraz urządzeń ładunkowych,

e) za szkody przemysłowe,

f) za przekroczenie limitu zużycia energii elektrycznej, gazu, wody, paliwa itp.,

g) za zwłokę w zapłacie faktur za dostawy, roboty i usługi,

8) innych przyczyn, a w szczególności:

a) zyski na sprzedaży papierów wartościowych,

b) zyski na różnicach kursowych zagranicznych środków pieniężnych nierozliczane z budżetem lub funduszem ryzyka,

c) zyski będące równowartością nieodpłatnie otrzymanych środków obrotowych, chyba że przepisy odrębne zezwalają na zaliczenie ich równowartości do zwiększeń właściwego funduszu.

5. Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 770 - "Zyski nadzwyczajne" powinna zapewnić ponadto wydzielanie zagranicznych zysków nadzwyczajnych. Przy ustalaniu zagranicznych zysków nadzwyczajnych przepis § 4 ust. 6 stosuje się odpowiednio.

§  6.

1. Konto 875 - "Wewnętrzne rozliczenia wyniku finansowego" służy do ewidencji pełnego lub częściowego wewnętrznego rozliczenia wyniku finansowego między centralą przedsiębiorstwa i jego samodzielnie bilansującymi zakładami (oddziałami, filiami).

2. Na koncie 875 - "Wewnętrzne rozliczenia wyniku finansowego" ewidencjonuje się:

1) w samodzielnie bilansujących zakładach (oddziałach, filiach):

a) w ciągu roku przelewy dokonane na rzecz centrali przedsiębiorstwa lub otrzymane z centrali przedsiębiorstwa z tytułu rozliczenia wyniku finansowego w korespondencji z kontem 131 - "Rachunek rozliczeniowy",

b) na koniec roku zarachowanie kwot należnych centrali przedsiębiorstwa lub od centrali przedsiębiorstwa z tytułu rozliczenia wyniku finansowego w korespondencji z odpowiednim kontem rozrachunków wewnętrzno-branżowych,

2) w centrali przedsiębiorstwa:

a) w ciągu roku przelewy otrzymane z zakładów (oddziałów, filii) lub dokonane na ich rzecz z tytułu rozliczenia wyniku finansowego w korespondencji z kontem 131 - "Rachunek rozliczeniowy",

b) na koniec roku zarachowanie kwot należnych od zakładów (oddziałów, filii) lub przypadających na ich rzecz z tytułu rozliczenia wyniku finansowego w korespondencji z odpowiednim kontem rozrachunków wewnętrzno-branżowych.

3. Saldo konta 875 podlega przeniesieniu zarówno w samodzielnie bilansujących zakładach (oddziałach, filiach) jak i w centrali przedsiębiorstwa, w księgach następnego roku po roku sprawozdawczym, pod datą urzędowego stwierdzenia zweryfikowania sprawozdania finansowego za rok ubiegły na konto 825 - "Rozliczenie wyniku finansowego".

4. Ewidencja szczegółowa prowadzona w centrali przedsiębiorstwa do konta 875 - "Wewnętrzne rozliczenia wyniku finansowego" powinna zapewnić ustalenie wysokości rozliczeń z poszczególnymi zakładami (oddziałami, filiami).

§  7.

1. Równowartość przekazanych lub otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów, nieodpłatnie środków trwałych i związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych ujmuje się na koncie 001 - "Środki trwałe" i na koncie 051 - "Wartości niematerialne i prawne" w korespondencji z kontem 802 - "Fundusz statutowy w środkach trwałych". Umorzenie tych środków ujmuje się na koncie 011 - "Umorzenie środków trwałych" i na koncie 053 - "Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych" w korespondencji z kontem 802 - "Fundusz statutowy w środkach trwałych".

2. Równowartość przekazanych lub otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów, nieodpłatnie środków obrotowych, księguje się na kontach służących do ewidencji określonych składników majątku obrotowego w korespondencji z kontem 806 - "Fundusz statutowy w środkach obrotowych". W pozostałych przypadkach nieodpłatne przekazanie lub otrzymanie środków obrotowych księguje się na kontach ujmujących składniki majątku obrotowego w korespondencji - w przypadku przekazania składników majątku - z kontem 470 "Straty nadzwyczajne" a w przypadku otrzymania - z kontem 770 - "Zyski nadzwyczajne".

3. Kwoty zaksięgowane w ciągu roku na kontach 802 - "Fundusz statutowy w środkach trwałych" lub 806 - "Fundusz statutowy w środkach obrotowych" z tytułu nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środków trwałych i obrotowych podlegają na koniec roku uzgodnieniu z kontrahentami niezależnie od posiadania, będącego podstawą przekazania potwierdzonego przez obie strony, protokołu przekazania składników majątkowych.

§ 8. Rozrachunki regulowane w trybie inkasa bezpośredniego na podstawie żądań zapłaty wystawionych przez wierzyciela i składanych w banku prowadzącym rachunek dłużnika księguje się na koncie 209 - "Inne rozrachunki z odbiorcami i dostawcami". Rozrachunki te należy inwentaryzować według zasad ustalonych dla rozrachunków pozainkasowych.

§  9.

1. Konto 261 - "Rozliczenie wynagrodzeń" służy do ujęcia i rozliczenia wynagrodzeń, obejmujących wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalenty, należnych pracownikom albo innym osobom fizycznym, stanowiące wydatki przedsiębiorstwa na opłacenie wykonywanej na jego rzecz pracy, niezależnie od źródeł finansowania tych wypłat i świadczeń oraz bez względu na podstawę stosunku pracy lub innego stosunku prawnego na podstawie którego świadczona jest praca. Nie księguje się natomiast na koncie 261 - "Rozliczenie wynagrodzeń" nie zaliczanych do wynagrodzeń:

1) świadczeń rzeczowych dla pracowników; obciążają one konto 429 - "Inne usługi materialne",

2) wypłat i ekwiwalentów dla osób fizycznych nie wynikających ze stosunku pracy; obciążają one konto 469 - "Inne usługi niematerialne",

3) odszkodowań przysługujących od przedsiębiorstwa; obciążają one konto 470 - "Straty nadzwyczajne".

2. Do ujmowanych na koncie 261 - wynagrodzeń okresu sprawozdawczego (miesiąc, kwartał, rok) wlicza się wynagrodzenia za pracę wykonaną lub zakończoną w tym okresie, rozliczone do terminu zamykającego okres sprawozdawczy. Za termin zamykający okres sprawozdawczy uważa się obowiązujący termin złożenia sprawozdania statystycznego jednostkom określonym w instrukcji Głównego Urzędu Statystycznego. Wynagrodzenia nie rozliczone do terminu zamykającego okres sprawozdawczy wlicza się do wynagrodzeń tego okresu, w którym dokument płatniczy przekazano do wypłaty.

3. Prowadzona do konta 261 ewidencja szczegółowa powinna zapewnić ustalanie wysokości poszczególnych rodzajów wynagrodzeń (osobowe, bezosobowe, honoraria itp.), określonych w przepisach o klasyfikacji wynagrodzeń a także określenie podstawy obliczenia podatku od płac i składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto ewidencja szczegółowa wynagrodzeń poszczególnych pracowników powinna zapewnić dane do ustalenia:

1) wymiaru zasiłku macierzyńskiego,

2) wynagrodzeń za czas urlopu,

3) wymiaru emerytur i rent,

4) zasiłków chorobowych za okresy niezdolności do pracy z powodu choroby w czasie trwania stosunku pracy,

5) wymiaru innych świadczeń zależnych od wysokości wynagrodzeń,

6) podatku wyrównawczego lub innych podatków obliczanych od wynagrodzeń.

§  10.

1. Na koncie 427 - "Usługi remontowe" księguje się zarówno koszty remontów jak i konserwacji środków trwałych. Jeżeli plan kont przewiduje prowadzenie konta 538 - "Remonty" - również na tym koncie księguje się po rozliczeniu koszty remontów i konserwacji środków trwałych.

2. Nie księguje się na koncie 427 - "Usługi remontowe" kosztów:

1) remontów i konserwacji środków trwałych pokrywanych przez Państwowy Zakład Ubezpieczeń - ujmuje się je na koncie 470 - "Straty nadzwyczajne",

2) remontów i konserwacji przedmiotów zaliczonych do środków obrotowych; ujmuje się je na koncie 429 - "Inne usługi materialne".

3. W ewidencji szczegółowej do konta 427 - "Usługi remontowe" wyodrębnić należy koszty remontów i konserwacji:

1) budynków mieszkalnych,

2) pozostałych budynków i budowli,

3) maszyn i urządzeń,

4) środków transportowych,

5) pozostałych środków trwałych.

4. W ewidencji szczegółowej do konta 427 - "Usługi remontowe" można nie wyodrębniać kosztów wymienionych w ust. 3, jeżeli ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 538 - "Remonty" zapewnia ich ustalenie.

§ 11. Na koncie 431 - "Wynagrodzenia" księguje się wszelkie wynagrodzenia obciążające koszty działalności eksploatacyjnej (osobowe, bezosobowe, honoraria itp.), a na koncie 441 - "Podatek od płac" podatek od płac obciążający koszty działalności eksploatacyjnej, obliczony od wynagrodzeń ujętych na koncie 431 - "Wynagrodzenia".

§  12.

1. Przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność przemysłową powinny wyodrębnić w ewidencji szczegółowej do konta 509 "Braki", a jeżeli konto to nie jest prowadzone, w ewidencji szczegółowej do właściwego konta kosztów produkcji - straty na brakach zewnętrznych, ujawnionych poza przedsiębiorstwem, które je wytworzyło, obejmujące zarówno wartość braków nienaprawialnych jak koszty naprawy braków, w tym także napraw gwarancyjnych.

2. Przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność budowlano-montażową, powinny wyodrębnić w ewidencji szczegółowej do konta 501 - "Produkcja budowlano-montażowa" lub innego właściwego konta jako składnik kosztów nieprodukcyjnych - koszty wykonywanych siłami obcymi i własnymi robót poprawkowych, polegających na usuwaniu usterek przy obiektach oraz robotach już zakończonych i rozliczonych, a także w okresie rękojmi.

§  13.

1. W ewidencji szczegółowej, prowadzonej do kont służących do ewidencji kosztów sprzedaży, np. do konta 527 "Koszty sprzedaży", a gdy konta te nie są prowadzone - w ewidencji szczegółowej do kont kosztów ogólnych, np. ogólnozakładowych, zarządu lub kosztów handlowych należy wyodrębnić koszty reklamy krajowej.

2. Do kosztów reklamy krajowej zalicza się koszty propagowania w kraju sprzedaży lub skupu określonych produktów oraz przedsiębiorstw wytwarzających lub skupujących te produkty. W szczególności do kosztów reklamy krajowej zalicza się:

1) koszty opłat za ogłoszenia (wydawnictwa, filmy, fotografie, przeźrocza, napisy reklamowe, audycje telewizyjne i radiowe) bez względu na sposób ich upowszechniania,

2) koszty udziału w targach, wystawach, giełdach, rewiach mód i innych imprezach reklamowych,

3) wartość produktów zużytych na eksponaty, próbki, degustacje itp.,

4) wartość upominków i rzeczowych nagród reklamowych,

5) odpisy na centralizowane fundusze reklamy, jeżeli tworzenie takich funduszów jest przewidziane w odrębnych przepisach.

3. Nie zalicza się do kosztów reklamy krajowej kosztów instrukcji obsługi lub używania produktów, katalogów i cenników.

§  14.

1. Zaksięgowane na kontach zespołu 7 - "Dochody i zyski" dochody (przychody) ze sprzedaży zewnętrznej, wyrobów, robót i usług (w tym także patentów, licencji i innych osiągnięć naukowo-technicznych) oraz materiałów i towarów nie stanowią przychodów ze sprzedaży, jeżeli należne z tytułu tej sprzedaży kwoty, nie zostały w całości lub częściowo opłacone w ciągu 25 dni kalendarzowych po zakończeniu roku sprawozdawczego:

1) przez odbiorców krajowych - niezależnie od przyczyny niedokonania zapłaty i ustalonego terminu jej dokonania,

2) przez odbiorców zagranicznych - jeżeli niedokonanie zapłaty nastąpiło z przyczyn spowodowanych przez dostawcę.

Kwoty tych dochodów w części nieopłaconej należy na koniec roku sprawozdawczego zaksięgować Wn - właściwe konto sprzedaży zespołu 7 - "Dochody i zyski" - Ma konto 845 - "Dochody przyszłych okresów".

2. Na koniec roku sprawozdawczego należy również zaksięgować dotyczące nie zapłaconej części lub całości dochodów ze sprzedaży, o których mowa w ust. 1:

1) wyrównania rentowności (podatek obrotowy, dotacje przedmiotowe itp.) odpowiednio na stronie Wn lub Ma konta 845 - "Dochody przyszłych okresów" i na stronie Ma lub Wn konta 740 - "Wyrównanie rentowności"; zaliczenie podatku obrotowego od nie zapłaconych przychodów ze sprzedaży na konto 845 - "Dochody przyszłych okresów" nie zmienia wysokości zobowiązań z tytułu podatku obrotowego oraz terminów ich płatności, określonych w obowiązujących przepisach,

2) 7 techniczny koszt wytworzenia wyrobów gotowych i robót, w wysokości obowiązującej przy wycenie bilansowej zapasów wyrobów i robót, Wn konto 845 - "Dochody przyszłych okresów" oraz Ma właściwe konto kosztu własnego sprzedaży wyrobów i robót,

3) wartość towarów i materiałów w cenach zakupu - Wn konto 845 - "Dochody przyszłych okresów" oraz Ma właściwe konto wartości sprzedanych towarów lub materiałów w cenach zakupu.

3. W przedsiębiorstwach nie prowadzących kont kosztu własnego sprzedaży o równowartość nie zapłaconych przychodów ze sprzedaży wyrobów i robót wyksięgowanych na konto 845 - "Dochody przyszłych okresów" powiększyć należy wartość stanu końcowego właściwych grup zapasów.

4. Nie dokonuje się księgowań, o których mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli dotyczą one należności i roszczeń za roboty budowlano-montażowe, na które wpłynął dokument stwierdzający odmowę zapłaty wcześniej niż 60 dni przed zakończeniem roku sprawozdawczego lub jeżeli sprawę zapłaty należności skierowano na drogę postępowania sądowego lub arbitrażowego albo zgłoszono wniosek do masy upadłości.

5. W księgach rachunkowych prowadzonych dla roku następnego należy pod datą pierwszego dnia roku dokonać zapisów będących odwrotnością zapisów podanych w ust. 1-3.

6. Przy ustalaniu że kwota należna z tytułu sprzedaży została zapłacona w ciągu 25 dni kalendarzowych należy przyjąć, że za datę wpływu należnej kwoty uważa się dzień, w którym została wpłacona do kasy przedsiębiorstwa (zapłata gotówką) lub dzień, w którym zgodnie z wyciągiem bankowym wpłynęła na rachunek bankowy przedsiębiorstwa.

7. Przedsiębiorstwa, dla których obowiązujące zasady gospodarki finansowej stanowią, że nie są przychodem ze sprzedaży kwoty niezapłacone w innym terminie niż 25 dni od zakończenia roku sprawozdawczego przepisy ust. 1-6 stosują odpowiednio.

§ 15. W ewidencji szczegółowej, prowadzonej do kont kosztu własnego sprzedaży lub wartości sprzedaży w cenie zakupu towarów i materiałów oraz kont dochodów ze sprzedaży wyrobów, robót, towarów i materiałów, należy wyodrębnić kwoty dotyczące sprzedaży dokonywanej po cenach umownych i regulowanych, na rzecz działalności inwestycyjnej i finansowo-wyodrębnionej.

§  16.

1. Kwoty należne przedsiębiorstwu z tytułu zwrotu kosztów wynagrodzeń zatrudnionych w nich biegłych księgowych za czas ich zwolnienia od pracy na badanie sprawozdań finansowych, wraz z przypadającymi na te wynagrodzenia narzutami z tytułu podatku od płac i składek na ubezpieczenie społeczne, księguje się na stronie Ma konta 721 - "Sprzedaż usług niematerialnych" w korespondencji z kontem 249 - "Inne rozrachunki". Równocześnie dokonuje się zapisu Wn konto 726 - "Koszt własny sprzedaży usług niematerialnych" - Ma właściwe konto kosztów ogólnych lub kosztów handlowych.

2. Można nie księgować na koncie 726 - "Koszt własny sprzedaży usług niematerialnych" kosztów wynagrodzeń biegłych księgowych oraz przypadających na nie narzutów, o których mowa w ust. 1; zalicza się je wówczas do kosztów ogólnych lub kosztów handlowych.

§ 17. Jeżeli wyniki przeszacowania zapasów środków obrotowych podlegają zgodnie z przepisami rozliczeniu tylko w określonej części z budżetem, część wyników nie rozliczoną z budżetem księguje się na koncie 806 - "Fundusz statutowy w środkach obrotowych".

§ 18. Podatek stabilizacyjny księguje się na koncie 873 - "Obowiązkowe odpisy z wyniku finansowego" w korespondencji z kontami 131 - "Rachunek rozliczeniowy" lub 220 - "Rozrachunki z budżetami". Na koncie 873 - "Obowiązkowe odpisy z wyniku finansowego" księguje się również ulgi w podatku dochodowym udzielane na podstawie przepisów lub decyzji na określony cel, np. na zasilenie funduszu rozwoju w korespondencji z kontem służącym do ewidencji funduszu, na który są przeznaczone.

§ 19. Koszty i dochody z tytułu likwidacji lub sprzedaży środków trwałych zakładowej działalności socjalnej księguje się na koncie 951 - "Zakładowy fundusz socjalny".

§  20.

1. 8 Wykorzystanie kredytu na finansowanie zakładowych inwestycji socjalnych lub mieszkaniowych księguje się na stronie Wn odpowiedniego konta rozrachunków, np. 282 - "Rozrachunki i roszczenia z tytułu inwestycji" lub innego odpowiedniego konta, np. 131 - "Rachunek rozliczeniowy" za refundację środków obrotowych wydatkowanych wstępnie na finansowanie inwestycji realizowanych systemem gospodarczym i stronie Ma konta 186 - "Kredyty na inwestycje realizowane".

2. 9 Przeniesienie salda zadłużenia z tytułu kredytu inwestycyjnego wykorzystanego na finansowanie zakładowych inwestycji socjalnych lub mieszkaniowych po ich zakończeniu na rachunek kredytu w okresie spłaty księguje się Wn konto 186 - "Kredyty na inwestycje realizowane" - Ma konto 187 - "Kredyty inwestycyjne w okresie spłaty".

3. Spłatę kredytów inwestycyjnych ze środków zakładowego funduszu socjalnego lub mieszkaniowego księguje się w ciężar konta 187 - "Kredyty inwestycyjne w okresie spłaty" lub 188 - "Przeterminowane kredyty inwestycyjne" i na dobro konta 189 - "Rachunki środków funduszy specjalnych" i równolegle w ciężar konta 951 - "Zakładowy fundusz socjalny" lub 954 - "Zakładowy fundusz mieszkaniowy" i na dobro konta 981 - "Fundusze na inwestycje".

4. Zapłacone ze środków zakładowego funduszu socjalnego lub mieszkaniowego odsetki od kredytów zaciągniętych na finansowanie zakładowych inwestycji socjalnych lub mieszkaniowych - zarówno za okres realizacji inwestycji, jak i za okres spłaty kredytu, w tym również od zadłużenia przeterminowanego - księguje się w ciężar konta 951 - "Zakładowy fundusz socjalny" lub 954 - "Zakładowy fundusz mieszkaniowy" i na dobro konta 189 - "Rachunki środków funduszy specjalnych".

§ 21. 10 Użyte w instrukcji symbole kont, oparte na typowym planie kont dla przedsiębiorstw przemysłowych należy odpowiednio stosować w branżowych i zakładowych planach kont, opartych na typowych planach kont dla jednostek zaliczonych do innych działów gospodarki narodowej.

§ 22. Uchyla się:

1) instrukcję nr 14/KS Ministerstwa Finansów z dnia 27 maja 1976 r. w sprawie zasad klasyfikacji i ewidencji strat i zysków nadzwyczajnych działalności eksploatacyjnej jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz. Urz. Min. Fin. z 1976 r. Nr 10, poz. 19 i z 1978 r. Nr 13, poz. 28),

2) instrukcję nr 7/KS Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 1980 r. w sprawie zmian w typowych i branżowych planach kont (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 10, poz. 17).

§ 23. Instrukcję stosuje się od dnia 1 stycznia 1983 r., z tym że przepisy § 8, 14, 17, 18, 19 i 20 mają zastosowanie do zapisów księgowych dokonywanych na koniec roku 1982.

¹ § 4 ust. 1 zmieniony przez § 9 pkt 1 lit. a) instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

² § 4 ust. 4 pkt 9 zmieniony przez § 9 pkt 1 lit. b) instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

³ § 4 ust. 4 pkt 13 lit. b) zmieniona i według numeracji ustalonej przez komunikat z dnia 31 grudnia 1982 r. w sprawie sprostowania błędu (Dz.Urz.MF.82.18.45).

⁴ § 4 ust. 4 pkt 13 lit. d) zmieniona i według numeracji ustalonej przez komunikat z dnia 31 grudnia 1982 r. w sprawie sprostowania błędu (Dz.Urz.MF.82.18.45).

⁵ § 5 ust. 1 zmieniony przez § 9 pkt 2 lit. a) instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

⁶ § 5 ust. 4 pkt 6 zmieniony przez § 9 pkt 2 lit. b) instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

⁷ § 14 ust. 2 pkt 2 zmieniony przez § 9 pkt 3 instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

⁸ § 20 ust. 1 zmieniony przez § 9 pkt 4 instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

⁹ § 20 ust. 2:

- zmieniony przez komunikat z dnia 31 grudnia 1982 r. w sprawie sprostowania błędu (Dz.Urz.MF.82.18.45).

- zmieniony przez § 9 pkt 4 instrukcji nr 16/KS z dnia 24 listopada 1983 r. (Dz.Urz.MF.83.17.44) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 1 stycznia 1984 r.

¹⁰ § 21 zmieniony przez komunikat z dnia 31 grudnia 1982 r. w sprawie sprostowania błędu (Dz.Urz.MF.82.18.45).