Zbieranie danych statystycznych o zagrożeniach na stanowiskach pracy oraz świadczeniach z tym związanych.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.GUS.1991.15.109

Akt utracił moc

Wersja od: 31 października 1991 r.

ZARZĄDZENIE Nr 40

PREZESA GŁÓWNEGO URZĘDU STATYSTYCZNEGO

z dnia 29 października 1991 r.

w sprawie zbierania danych statystycznych o zagrożeniach na stanowiskach pracy oraz świadczeniach z tym związanych

(znak: PD-S-20/2-1)

Na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o statystyce państwowej (Dz. U. z 1989 r. Nr 40, poz. 221) w związku z poz. 06.1.06 Programu badań statystycznych na lata 1991-1995, stanowiącym załącznik do uchwały nr 207/90 Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1990 r. - na wniosek Ministra Pracy i Polityki Socjalnej oraz Głównego Inspektora Pracy - zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się obowiązek sporządzania i przekazywania danych statystycznych o zagrożeniach na stanowiskach pracy oraz świadczeniach z tym związanych na formularzu oznaczonym symbolem Z-10, według wzoru stanowiącego załącznik do zarządzenia.

§ 2. Obowiązek przekazywania sprawozdania, o którym mowa w § 1, mają osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność w zakresie przemysłu i budownictwa - zatrudniające powyżej 50 pracowników oraz rolnictwa, leśnictwa, transportu, łączności, handlu, gospodarki komunalnej, ochrony zdrowia i opieki społecznej, a także jednostki naukowo-badawcze i szkoły wyższe - zatrudniające powyżej 20 pracowników, w których występują zagrożenia czynnikami szkodliwymi lub uciążliwymi dla zdrowia i realizowane były świadczenia związane z ochroną pracy.

§ 3. Podmioty określone w § 2 przekazują sprawozdania w terminie do dnia 16 lutego każdego roku do wojewódzkiego urzędu statystycznego, na terenie którego podmiot zobowiązany ma siedzibę.

§ 4. Traci moc zarządzenie nr 67 Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 12 listopada 1990 r. w sprawie zbierania danych statystycznych o zagrożeniach na stanowiskach pracy oraz świadczeniach wynikających z ochrony pracy i związanych z tym obowiązków sprawozdawczych (Dz. Urz. GUS Nr 25, poz. 127).

§ 5. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

..................................................

Notka Redakcji Systemu Informacji Prawnej LEX

Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.

..................................................

ZAŁĄCZNIK 

Z-10

Sprawozdanie o zagrożeniach na stanowiskach pracy oraz świadczeniach z tym związanych w 199... r.

grafika

OBJAŚNIENIA DO SPORZĄDZANIA SPRAWOZDANIA NA FORMULARZU Z-10 O ZAGROŻENIACH NA STANOWISKACH PRACY ORAZ ŚWIADCZENIACH Z TYM ZWIĄZANYCH

Dział 1. Zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia

1. Za zagrażające zdrowiu uważa się te stanowiska pracy, na których występuje działanie czynników szkodliwych, w stężeniu (natężeniu) przekraczającym najwyższe dopuszczalne wartości (NDS i N), określone w obowiązujących normach higienicznych.

Według stanu prawnego na dzień podpisania zarządzenia wprowadzającego niniejszą sprawozdawczość, wykaz czynników szkodliwych oraz kryteria określające dopuszczalny ich poziom zamieszczone są;

1) w rozporządzeniach:

- Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1989 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 417),

- Rady Ministrów z dnia 25 maja 1972 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne w zakresie mikrofalowym (Dz. U. Nr 21, poz. 153),

- Ministrów Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 lutego z dnia 19 lutego 1977 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zastosowaniu urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne w zakresie od 0,1 MHz do 300 MHz (Dz. U. Nr 8, poz. 33 i z 1988 r. Nr 30, poz. 212);

2) w zarządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1988 r. w sprawie ustalenia w układach zbiorowych pracy stopni szkodliwości dla zdrowia, szczególnej uciążliwości i niebezpieczeństwa występujących na stanowiskach pracy, uzasadniających dodatkowe wynagrodzenie (MP Nr 15, poz. 130);

3) w ustanowionych przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości - Polskich Normach.

2. Dla potrzeb sprawozdawczych przyjęto następujący podział czynników i uciążliwości pracy szkodliwszych dla zdrowia:

1) substancje chemiczne działające w procesie pracy na organizm człowieka:

a) toksyczne (powodujące zatrucia ostre lub przewlekłe prowadzące do zmian w narządach wewnętrznych),

b) drażniące (powodujące ostre uszkodzenie skóry, nieżyty błon śluzowych, dróg oddechowych i spojówek),

c) uczulające (powodujące przewlekłe odczyny alergiczne skóry i błon śluzowych, astmę oskrzelową),

d) rakotwórcze;

2) pyły przemysłowe:

a) płyny zwłókniające - są to pyły, które mogą spowodować zwłóknienie tkanki płucnej, a zwłaszcza pyły zawierające dwutlenek krzemu (krzemionkę) i krzemiany. Do pyłów tych zaliczamy przykładowo: kwarc, piasek, talk, azbest, pyły ceramiczne, pyły mineralne (granit, bazalty), włókna szklane,

b) inne pyły przemysłowe - są to pyły nie będące substancjami toksycznymi i nie zawierające krzemionki i krzemianów, powstające w czasie rozdrabniania ciał stałych, niezupełnego spalania się różnych materiałów, w czasie paczkowania, przeładunku materiałów sypkich i pylących, przewożonych luzem itp.;

3) hałas - są to dźwięki szkodliwe, które mogą powodować uszkodzenie słuchu i inne zmiany w organizmie lub w istotny sposób utrudniać wykonywanie pracy (po przekroczeniu NDN);

4) wibracja - są to drgania występujące podczas obsługi ręcznej narzędzi lub urządzeń udarowych (młotki nitownicze, młoty i dłuta pneumatyczne, piły motorowe, wiertarki, ubijaki, perforatory) oraz drgania występujące na stanowiskach pracy na skutek działania maszyn i urządzeń technicznych;

5) mikroklimat gorący - na stanowiskach pracy charakteryzowany jest przez wskaźnik obciążenia termicznego WBGT w °C;

6) mikroklimat zimny - są to warunki środowiska pracy określane przy pomocy wskaźnika siły chłodzącej powietrza WCI;

7) niedostateczne oświetlenie stanowisk pracy - są to warunki środowiska pracy, w których nie są spełnione określone normą wymagania dotyczące oświetlenia miejsca pracy (Polska Norma PN-84/E-02033 - Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym);

8) promieniowanie jonizujące - są to warunki środowiska pracy, w których występuje narażenie na promieniowanie jonizujące w szczególności związane z:

a) bezpośrednią obsługą zamkniętych i otwartych źródeł promieniowania i urządzeń zawierających te źródła, np. defektoskopów, aparatów rentgenowskich itp.,

b) produkcją źródeł promieniotwórczych,

c) obsługą reaktorów jądrowych, akceleratorów i innych urządzeń stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym;

9) pola elektromagnetyczne - są to warunki środowiska pracy występujące w strefach ochronnych określonych w odpowiednich przepisach;

10) zagrożenia związane z uciążliwością pracy dotyczą stanowisk, na których czynności robocze:

a) odbywają się w wymuszonej pozycji ciała (np. kucznej, pochylonej), narzuconej czynnościami roboczymi (np. praca posadzkarza) lub spowodowanej warunkami przestrzennymi (np. spawanie czy malowanie w podwójnych dnach statków, praca w wąskich kanałach). Do tej grupy nie kwalifikuje się pracy stojącej (np. włókniarki) czy siedzącej (np. operatora maszyny budowlanej),

b) wymagają ciężkiego wysiłku fizycznego, przy którym wydatek energetyczny na pracę efektywną w okresie zmiany roboczej wynosi: dla mężczyzn około 2.000 kcal, dla kobiet około 1.200 kcal (kaloria = 4,1868 J).

Do prac powodujących ciężki wysiłek fizyczny (o ile wykonywane są przez co najmniej 4 godziny zmiany roboczej) należą przykładowo: nie zmechanizowany załadunek i rozładunek materiałów, czyszczenie odlewów, nie zmechanizowane prace przy budowie torów kolejowych, rąbanie węgla, ścinka drzewa, rozbiór tuszy, formowanie cegieł, brukowanie. W przypadku zatrudnienia kobiet poza wymienionymi pracami należy również uwzględnić takie prace powodujące ciężki wysiłek fizyczny (o ile wykonywane są powyżej 4 godz.), jak: czyszczenie okien, garbowanie skór, dołowanie sadzonek drzew motyką itp.

c) charakteryzują się monotypią, tj. jednostajnym powtarzaniem ruchów przez człowieka, angażującym w pracy te same grupy mięśni.

3. Każdą osobę wykazuje się tyle razy i w tych grupach (równoznacznych z wierszami w formularzu) zagrożeń, do których kwalifikuje się czynniki szkodliwe, na które dana osoba jest narażona. Przykładowo: osobę narażoną na dwa lub trzy rodzaje substancji chemicznych, w tym substancję rakotwórczą, hałas oraz pracującą w wymuszonej pozycji, należy wymienić w wierszach: substancje chemiczne (wiersz 02) - 1, w tym rakotwórcze (wiersz 03) - 1, hałas (wiersz 07) - 1 i zagrożenia związane z uciążliwością pracy (wiersz 15) - 1.

4. W rubrykach 1 i 2 - "Liczba osób pracujących w warunkach zagrożenia, w stosunku do których zagrożenia zlikwidowano lub ograniczono" należy wykazać:

1) w rubryce "razem" - osoby, które przed poprawą warunków pracy zatrudnione były w warunkach:

a) przekroczenia obowiązujących norm i w stosunku do których:

– obniżono zagrożenia do poziomu niższego niż dopuszczalne normy,

– osiągnięto poprawę, jednak nie doprowadzono warunków pracy do poziomu zgodnego z normą;

b) zgodnych z normami, jednak mimo to uciążliwych dla zdrowia;

2) w rubryce "w tym do poziomu określonego normą" - osoby, które przed poprawą warunków pracy zatrudnione były na zagrożonych stanowiskach, tzn. pracowały w warunkach, w których były przekroczone NDSiN, zaś w roku sprawozdawczym zlikwidowano zagrożenia, poprzez doprowadzenie warunków pracy do poziomu zgodnego z normami bądź nawet poniżej norm. W rubryce tej nie należy wykazywać przypadków, gdy na stanowisku pracy były zachowane normy NDSiN, a mimo to dokonano dalszej poprawy warunków pracy, jak również wstrzymania pracy na zagrożonych stanowiskach i przeniesienia pracowników na stanowiska bezpieczne, a także zwolnienie pracownika z pracy (bez względu na powód) i nieobsadzenie ponowne tego stanowiska.

5. W rubryce 3 - "Liczba osób pracujących w warunkach zagrożenia, w stosunku do których zagrożenia ujawniono" - należy podać liczbę osób zatrudnionych w nowo uruchomionych technologiach względnie przy wprowadzonym nowym surowcu do obróbki, albo w nowo uruchomionych wydziałach produkcyjnych czy też na wprowadzonej dodatkowo zmianie w roku badanym, gdzie w wyniku procesu produkcyjnego powstają zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia związanymi z pracą lub środowiskiem, w jakim jest ona wykonywana. W rubryce tej należy wykazać również osoby, które w ciągu roku zostały zatrudnione na stanowiskach zagrożonych traktując je (umownie) jako zagrożenie nowo powstałe. Należy również wykazać zatrudnionych na tych stanowiskach pracy, na których po raz pierwszy zostały stwierdzone zagrożenia.

6. W rubryce 4 - "Liczba osób pracujących w warunkach zagrożenia według stanu w dniu 31 grudnia" - należy podać liczbę osób pracujących na stanowiskach, na których przekroczone zostały obowiązujące normy higieniczne (NDS, NDN), sanitarne i inne (np. normy specjalne, ustalone dla danego stanowiska pracy lub wykonywanych czynności) w oparciu o wyniki pomiarów stężeń i natężeń określonych czynników. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się podanie danych w oparciu o opinię lekarza zakładu społecznej służby zdrowia sprawującego nadzór profilaktyczny nad zakładem pracy oraz opinie i doświadczenie w tym zakresie właściwych specjalistów i służb bhp.

W dziale 1 należy rozliczyć wszystkie zagrożenia i uciążliwości pracy, jakie występują w zakładzie pracy. Poszczególnych pracowników należy wykazać tyle razy na ile zagrożeń są narażeni.

Dział 2. Pracownicy zatrudnieni w warunkach zagrożenia

1. W dziale tym ujmuje się każdego pracownika tylko jeden raz, w pozycji czynnika przeważającego, tzn. mającego największe szkodliwe znaczenie na danym stanowisku pracy. Przykładowo pracownika wykonującego czynności robocze w wymuszonej pozycji ciała, a ponadto w hałasie i wibracji, uwzględnia się tylko 1 raz przyjmując czynnik najbardziej dla niego szkodliwy. Jeżeli najbardziej szkodliwą dla pracownika jest wymuszona pozycja ciała, pracownika należy uwzględnić w wierszu 2 - "zagrożenia czynnikami związanymi z uciążliwością pracy".

Sporządzając sprawozdanie należy mieć na uwadze następującą zależność danych z działu 1 (osobozagrożenia) i działu 2 (osoby zagrożone), a mianowicie:

dział 2 wiersz 1 rubr. 1 Ł dział 1 wiersz 01 rubr. 4,

dział 2 wiersz 2 rubr. 1 Ł dział 1 wiersz 15 rubr. 4.

2. W wierszu 3 - "Liczba zatrudnionych według stanu w dniu 31 XII" dotyczy pracowników pełnozatrudnionych, sezonowych, zatrudnionych dorywczo, niepełnozatrudnionych, dla których głównym miejscem pracy jest jednostka sprawozdawcza i uczniów. Liczba ta powinna być zgodna z sumą danych ze "Sprawozdania o stanie zatrudnienia" (formularz Z-01) - dział 1, rubr. 1 wiersze 02 + 03 + 05 + 11.

Dział 3. Świadczenia z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych

Przez inne środki odżywcze rozumie się artykuły spożywcze, np. mleko, soki owocowe itp. przeznaczone na dożywianie pracowników w czasie pracy. Do środków odżywczych nie należy zaliczać wszelkiego rodzaju napojów chłodzących oraz przysługujących niektórym grupom pracowników deputatów żywnościowych.

Dział 4. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

1. W dziale tym należy podać dane o świadczeniach zrealizowanych w roku sprawozdawczym, bez względu na datę powstania uprawnienia.

2. W wierszach 2 i 3 (dotyczących odszkodowań) należy uwzględnić:

1) jednorazowe odszkodowanie - dla pracownika, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

2) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty;

3) odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy - dla pracownika lub dla członków jego rodziny.

3. W wierszu 4 "Świadczenia wyrównawcze z tytułu wypadków przy pracy" dotyczą pracowników, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, co najmniej w 20% i osiągają wynagrodzenie zmniejszone co najmniej o 10%. Świadczenie wyrównawcze stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu przed powstaniem uszczerbku na zdrowiu a wynagrodzeniem z okresu po powstaniu tego uszczerbku.

4. W wierszu 6 "Zasiłki wyrównawcze z tytułu odbywania rehabilitacji zawodowej" dotyczą pracowników ze zmniejszoną sprawnością do pracy, których wynagrodzenie uległo obniżeniu, wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy.