Zasady metodyczne statystyki gospodarki mieszkaniowej i komunalnej.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.GUS.1990.6.19

Akt utracił moc

Wersja od: 2 kwietnia 1990 r.

ZARZĄDZENIE Nr 13

PREZESA GŁÓWNEGO URZĘDU STATYSTYCZNEGO

z dnia 31 marca 1990 r.

w sprawie zasad metodycznych statystyki gospodarki mieszkaniowej i komunalnej

(znak: PP-7-058-9)

Na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 16. ust. 2 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o statystyce państwowej (tekst jednolity Dz. U. z 1989 r. Nr 40, poz. 221) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się zasady metodyczne statystyki gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, stanowiące załącznik do zarządzenia.

§ 2. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK 

ZASADY METODYCZNE STATYSTYKI GOSPODARKI MIESZKANIOWEJ I KOMUNALNEJ

Rozdział I

Uwagi wstępne

1. Gospodarka mieszkaniowa obejmuje całokształt działalności administracyjnej, gospodarczej i techniczno-gospodarczej mającej na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności.

Zgodnie z obowiązującym zakresem badań statystycznych z gospodarki mieszkaniowej niniejszy zeszyt zawiera definicje i pojęcia z następujących zagadnień:

1) zasoby mieszkaniowe,

2) przydziały mieszkań,

3) spółdzielnie mieszkaniowe, członkowie i kandydaci na członków spółdzielni, zarejestrowane potrzeby mieszkaniowe,

4) remonty kapitalne i modernizacje budynków mieszkalnych.

W ramach innych samodzielnych systemów informacji Głównego Urzędu Statystycznego badana jest problematyka mieszkaniowa dotycząca: budownictwa, nakładów inwestycyjnych i środków trwałych, zatrudnienia i wynagrodzeń, a także finansów.

2. Gospodarka komunalna jest związana z rozwojem miast i wyrosłą na ich gruncie instytucją samorządu miejskiego. Samo pojęcie "gospodarka komunalna" wiąże się z władaniem przez wspólnotę (łacińskie commune) urządzeniami służącymi ogółowi ludności miasta.

Pojęcie to jest aktualne niezależnie od zmieniających się form własności urządzeń komunalnych. Obecnie gospodarka komunalna obejmuje zadania związane z warunkami życia ludności również na wsi.

Zgodnie z obowiązującym zakresem badań statystycznych z gospodarki komunalnej niniejszy zeszyt zawiera definicje i pojęcia z następujących zagadnień:

1) komunikacji miejskiej,

2) wodociągów i kanalizacji,

3) ciepłownictwa,

4) oczyszczania,

5) gazu płynnego (bezprzewodowego).

3. W opracowaniu niniejszym w rozdziałach: II, III, IV i V omówiono problematykę gospodarki mieszkaniowej, natomiast w rozdziałach: VI, VII, VIII, IX i X problematykę gospodarki komunalnej.

4. Ogólne zasady metodyki prac sprawozdawczo-statystycznych zostały określone w załączniku do zarządzenia nr 58 Prezesa GUS z dnia 4 września 1989 r. (Dz. Urz. GUS Nr 21 z 11 września 1989 r., poz. 55).

Rozdział  II

Zasoby mieszkaniowe

1. Podstawowymi źródłami informacji o zasobach mieszkaniowych są:

- narodowe spisy powszechne,

- dane uzyskiwane w bieżącej (rocznej) sprawozdawczości o zasobach mieszkaniowych w budynkach terenowych organów administracji państwowej i prywatnych czynszowych, spółdzielni mieszkaniowych oraz uspołecznionych zakładów pracy (państwowych, spółdzielczych i organizacji społecznych).

Na podstawie danych wyjściowych ostatniego narodowego spisu powszechnego oraz danych bieżącej sprawozdawczości o przyrostach i ubytkach zasobów mieszkaniowych opracowywane są roczne bilanse zasobów mieszkaniowych, zapewniające informacje o ilościowym stanie zasobów mieszkaniowych w okresach rocznych między spisami powszechnymi.

Informacje o zasobach mieszkaniowych (zmiany ilościowe, jakościowe) w korelacji z ludnością w nich mieszkającą - stanowią bazę informacji służących do oceny sytuacji i potrzeb mieszkaniowych.

2. Podstawowe pojęcia występujące w statystyce zasobów mieszkaniowych:

Mieszkanie jest to lokal wyodrębniony konstrukcyjnie w budynku, przeznaczony do zamieszkiwania, składający się z zespołu izb lub jednej izby z pomieszczeniami pomocniczymi (np. przedpokój, łazienka, ustęp spłukiwany), posiadający niezależne wejście z klatki schodowej lub ogólnego korytarza bądź bezpośrednio z podwórza lub ulicy - niezależnie od tego czy jest zamieszkany na podstawie jednego lub więcej niż jednego tytułu prawnego.

Izba jest to pomieszczenie, oddzielone od innych pomieszczeń w mieszkaniu stałymi ścianami sięgającymi od podłogi do sufitu, o powierzchni co najmniej 4 m², z bezpośrednim oświetleniem dziennym, to jest oknem lub oszklonymi drzwiami w ścianie zewnętrznej budynku; izbami są zarówno pokoje, jak i kuchnie spełniające wyżej określone warunki.

Powierzchnia użytkowa mieszkania jest to łączna powierzchnia pokoi (izb), kuchni, przedpokoi, łazienki i wszystkich innych pomieszczeń wchodzących w skład mieszkania (bez powierzchni loggi).

Za budynek mieszkalny uważa się budynek przeznaczony w całości lub w przeważającej części na cele mieszkalne.

Do budynków mieszkalnych zalicza się również budynki mieszkalno-gospodarskie, mieszkalno-inwentarskie związane z rolnictwem, niezależnie od tego czy część budynku zajmowana przez mieszkania stanowi połowę czy mniejszą część całości budynku.

Za budynek niemieszkalny uważa się taki budynek, w którym znajduje się jedno lub kilka mieszkań i który więcej niż w połowie zajęty jest na cele niemieszkalne, np. mieści się w nim fabryka, szkoła, biuro, sklep, magazyn.

3. W ramach ogólnych rozmiarów zasobów mieszkaniowych (mieszkania, izby, powierzchnia użytkowa mieszkań) rozróżnia się zasoby zamieszkane i zasoby mieszkaniowe nie zamieszkane.

Zasoby mieszkaniowe zamieszkane są to mieszkania znajdujące się zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i w innych budynkach, aktualnie zamieszkane, które ze względu na charakter i stan techniczny nadają się do trwałego użytkowania w celach mieszkalnych. Do zasobów mieszkaniowych zamieszkanych nie zalicza się obiektów zbiorowego zamieszkania (np. hotele pracownicze, domy studenckie, bursy i internaty, domy pomocy społecznej), pomieszczeń prowizorycznych oraz obiektów ruchomych (np. barakowozy, wagony kolejowe, barki i statki).

Zasoby mieszkaniowe nie zamieszkane są to zasoby z przeznaczenia mieszkalne, a nie zasiedlone w momencie spisu powszechnego bądź innego badania statystycznego.

Do zasobów mieszkaniowych nie zamieszkanych zalicza się na przykład mieszkania:

- nowo wybudowane, które nie zostały zasiedlone,

- aktualnie remontowane, w których z powodu trwających remontów nie zamieszkują ludzie,

- czasowo wolne w związku ze zmianą lokatora bądź opuszczone na skutek migracji byłych mieszkańców do innych miejscowości,

- w budynkach zużytych technicznie, przeznaczonych do rozbiórki.

4. W badaniach statystycznych uwzględniane są następujące formy własności zasobów mieszkaniowych:

- terenowych organów administracji państwowej,¹⁾

- spółdzielni mieszkaniowych,

- uspołecznionych zakładów pracy (państwowych, spółdzielczych i organizacji społecznych),

- prywatnych oraz prywatnych czynszowych objętych publiczną gospodarką lokalami,

- instytucji wyznaniowych.

5. Wyposażenie mieszkań w instalacje.

Dane o wyposażeniu mieszkań w podstawowe instalacje sanitarno-techniczne mają podstawowe znaczenie dla oceny warunków mieszkaniowych ludności.

Za mieszkanie wyposażone w:

wodociąg - uznaje się takie mieszkanie, w obrębie którego znajduje się kran z wodą bieżącą,

ustęp spłukiwany - uznaje się mieszkanie, w obrębie którego znajduje się urządzenie spłukiwane wodą bieżącą, to jest podłączone do wodociągu i kanalizacji, niezależnie od tego czy jest w oddzielnym pomieszczeniu czy w łazience,

łazienkę - uznaje się mieszkanie, w obrębie którego znajduje się pomieszczenie przeznaczone na wannę lub prysznic z instalacją odprowadzającą zużytą wodę na zewnątrz,

ciepłą wodę - uznaje się mieszkanie, do którego ciepła woda doprowadzona jest z elektrociepłowni, ciepłowni bądź z kotłowni osiedlowej, a w budynku wielomieszkaniowym również z kotłowni lokalnej.

Za mieszkanie wyposażone w ciepłą wodę uznaje się również takie mieszkanie, w którym woda ciepła jest ogrzewana urządzeniami wewnętrznymi, jak: piecyk gazowy, terma elektryczna, bojler - podłączonymi do wodociągu,

centralne ogrzewanie - uznaje się mieszkanie podłączone do instalacji doprowadzającej ciepło (gorącą wodę, parę wodną lub gorące powietrze) z centralnego źródła jego wytwarzania, to jest elektrociepłowni, ciepłowni, kotłowni osiedlowej lub kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym.

Uznaje się również za wyposażone w centralne ogrzewanie takie mieszkanie, do którego ciepło doprowadzane jest z własnej kotłowni w budynku indywidualnym, jak również mieszkanie posiadające instalację etażową, znajdującą się w obrębie mieszkania łącznie z urządzeniem grzewczym,

gaz sieciowy - uznaje się mieszkanie z urządzeniem odbiorczym gazu sieciowego, zasilanym poprzez rurociąg ze źródeł produkcji lub pozyskania gazu.

6. Za powierzchnię mieszkań ogrzewaną centralnie uważa się powierzchnię użytkową mieszkań, w których zainstalowane są grzejniki lub występuje ogrzewanie w stropach, w tym i powierzchnię pomieszczeń nie posiadających grzejników, a wchodzących w skład ogrzewanych mieszkań (np. przedpokój, ustęp spłukiwany), ogrzewanych pośrednio ciepłem sąsiadujących pomieszczeń.

7. Mieszkanie własnościowe jest to mieszkanie zajmowane na podstawie tytułu prawnego: własności w budynku prywatnym, własności w budynku państwowym, wynikającego ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Własność mieszkania w budynku państwowym ma miejsce, gdy główny lokator wykupił to mieszkanie od państwa w drodze aktu notarialnego lub od poprzedniego właściciela. Może to być mieszkanie znajdujące się w budynku stanowiącym własność terenowego organu administracji państwowej bądź państwowego zakładu pracy.

Spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania może być nabyte na podstawie pierwotnego przydziału wydanego przez zarząd spółdzielni, w drodze umowy kupna, zamiany mieszkania, w drodze dziedziczenia, darowizny lub też w wyniku zmiany statusu mieszkania lokatorskiego na własnościowe.

8. Za lokal niemieszkalny (użytkowy) uważa się każdy lokal użytkowany na cele niemieszkalne na podstawie umowy najmu, np. na cele usługowe, handlowe, kulturalno-oświatowe, socjalne, biurowe, magazynowe, garażowania.

Do powierzchni lokalu niemieszkalnego (użytkowego) przyjmuje się powierzchnię wszystkich znajdujących się w nim pomieszczeń. Nie uważa się za lokale niemieszkalne izb przydzielonych na wykonywanie zawodu w ramach mieszkania; izby te traktuje się jako część mieszkania.

Nie zalicza się do lokali niemieszkalnych (użytkowych) pomieszczeń ogólnego użytku, np. pralni, suszarni, przechowalni wózków.

9. Za budynek zbiorowego zamieszkania uważa się budynek, w którym znajduje się jedno lub więcej zamieszkanych mieszkań (zwykle przez personel) i który więcej niż w połowie zajęty jest przez gospodarstwo zbiorowego zamieszkania, np. internat, dom studencki, hotel pracowniczy, dom pomocy społecznej.

10. Zasoby obce w administracji zleconej są to zasoby przyjmowane w administrację od innych jednostek w ramach realizacji zasady jednego gospodarza na osiedlu.

Podstawą dla prowadzenia administracji zleconej zasobów mieszkaniowych są stosowne umowy, regulujące cel i zakres działalności oraz prawa i obowiązki strony przyjmującej i zlecającej budynek w administrację. Jednostka zlecająca pozostaje nadal właścicielem zasobów mieszkaniowych, a jednostka przyjmująca w administrację traktuje te zasoby jako obce.

W odniesieniu do zasobów spółdzielni mieszkaniowych - zasobami obcymi przyjętymi w administrację zleconą są zasoby jednostek niespółdzielczych.

Rozdział  III

Przydziały mieszkań

1. Badanie z przydziałów mieszkań zawiera informacje o mieszkaniach uzyskanych i ich rozdziale w roku sprawozdawczym, stosownie do obowiązujących przepisów ustawy o prawie lokalowym i określonych wykonawczych aktów normatywnych do tej ustawy.

Dane o przydziałach mieszkań opracowywane są na podstawie rocznej sprawozdawczości o przydziałach mieszkań sporządzanej przez głównych inwestorów i zarazem dysponentów zasobów mieszkaniowych tj. jednostki do spraw lokalowych terenowych organów administracji państwowej, spółdzielnie mieszkaniowe, uspołecznione zakłady pracy.

2. Przez przydziały mieszkań należy rozumieć wyłącznie przydziały mieszkań samodzielnych w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych. Pojęcie statystyczne przydziału mieszkania nie obejmuje:

- przydziałów izb w lokalach niesamodzielnego użytkowania, jeżeli takie miały miejsce,

- zamian mieszkań dokonywanych między użytkownikami w trybie obowiązujących w tym zakresie przepisów.

Przez przydziały mieszkań w zasobach po raz pierwszy zasiedlonych należy rozumieć zarówno przydziały mieszkań w budynkach oddanych do użytku w roku sprawozdawczym w wyniku działalności inwestycyjnej, jak i mieszkań w budynkach oddanych do użytku w roku wcześniejszym, lecz przydzielonych dopiero w roku sprawozdawczym.

Przez przydziały mieszkań w zasobach uprzednio użytkowanych rozumie się przydziały wydane na mieszkania zwolnione przez uprzednich użytkowników, np.: na skutek migracji do innej miejscowości, przekwaterowań, przeniesień służbowych, wygaśnięcia prawa do mieszkania spółdzielczego, ustania stosunku pracy uprzedniego użytkownika z zakładem pracy.

Przez przydziały mieszkań na cele niemieszkalne należy rozumieć lokale w budynkach mieszkalnych przydzielone na cele, np.: usługowe, handlowe, kulturalno-oświatowe, socjalne, biurowe.

Przez przydziały mieszkań na cele zbiorowego zamieszkania należy rozumieć lokale oddane, np.: na hotele pracownicze, domy pomocy społecznej, internaty.

3. Za młode małżeństwo należy uważać takie małżeństwo, w którym jedno z małżonków w chwili otrzymania mieszkania (w urzędzie terenowego organu administracji państwowej, spółdzielni mieszkaniowej, zakładzie pracy) nie ukończyło 30 lat, a drugie 35 lat. Nie ważne kto jest starszy mąż czy żona.

4. Objaśnienia dotyczące poprzednich warunków mieszkaniowych osób (rodzin) otrzymujących mieszkania:

1) przez pomieszczenie nie nadające się do zamieszkania rozumie się pomieszczenie z przeznaczenia niemieszkalne, np.: sutereny, poddasza, baraki, jak również pomieszczenie z przeznaczenia mieszkalne, lecz nie nadające się do dalszego zamieszkiwania, np. na skutek zużycia technicznego, bardzo niskiego poziomu użytkowego, nie zabezpieczające mieszkańcom odpowiednich warunków zdrowotnych,

2) przez zamieszkiwanie samodzielne rozumie się lokal zamieszkiwany przez jedno gospodarstwo domowe,

3) przez lokale nadmiernie zagęszczone rozumie się mieszkania, w których przeciętna powierzchnia mieszkalna pokojów (izb) na jedną osobę uprawnioną do zamieszkania wynosiła mniej niż 5 m²,

4) przez osoby nie posiadające samodzielnego mieszkania rozumie się osoby mieszkające w lokalach wspólnych, to jest zamieszkiwanych przez dwa lub więcej gospodarstw domowych, osoby wynajmujące lub podnajmujące mieszkanie od osób prywatnych oraz osoby mieszkające w lokalach zbiorowego zamieszkania (np.: w hotelach pracowniczych, domach studenckich, domach dziecka) do czasu uzyskania mieszkania w budownictwie rodzinnym.

5. Pomieszczenie zastępcze jest to pomieszczenie nadające się do zamieszkania ze względu na stan techniczny, mające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby urządzenia te znajdowały się poza budynkiem i zapewniające co najmniej 5 m² powierzchni mieszkalnej pokojów (izb) na jedną osobę uprawnioną do zamieszkania.

Rozdział  IV

Spółdzielnie mieszkaniowe, członkowie i kandydaci na członków spółdzielni, zarejestrowane potrzeby mieszkaniowe

1. Informacje o spółdzielczości mieszkaniowej opracowywane są na podstawie rocznej sprawozdawczości sporządzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe.

2. Spółdzielnia mieszkaniowa - jest to dobrowolne i samorządne zrzeszenie członków prowadzące działalność gospodarczą mającą na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych członków i ich rodzin oraz potrzeb gospodarczych i kulturalnych wynikających z zamieszkiwania w spółdzielczym osiedlu lub budynku.

Podstawowe grupy rodzajowe spółdzielni mieszkaniowych są to: spółdzielnie mieszkaniowe lokatorsko-własnościowe, spółdzielnie budownictwa mieszkaniowego, spółdzielnie mieszkaniowe budowy domów jednorodzinnych, spółdzielnie mieszkaniowe pomocy w budownictwie jednorodzinnym.

3. Kandydat na członka spółdzielni mieszkaniowej - jest to osoba fizyczna ubiegająca się o uzyskanie członkostwa i przydział mieszkania spółdzielczego, zarejestrowana we właściwej jednostce organizacyjnej spółdzielczości mieszkaniowej.

Kandydatem na członka spółdzielni mieszkaniowej może być osoba, która złożyła wniosek o wpisanie do rejestru kandydata na członka spółdzielni, dokonała opłaty rejestracyjnej i założyła książeczkę mieszkaniową PKO.

Kandydatem pełnoletnim na członka spółdzielni mieszkaniowej może być osoba, która ukończyła osiemnaście lat.

Kandydatem pełnoletnim ze zgromadzonym wkładem jest osoba, która ukończyła osiemnaście lat i ma zgromadzony wkład mieszkaniowy lub budowlany na książeczce mieszkaniowej PKO.

4. Członek spółdzielni mieszkaniowej jest to osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, która podpisała deklarację członkowską, wniosła wpisowe i udział oraz wymagany wkład mieszkaniowy lub budowlany względnie zaliczkę na wkład budowlany oraz została przyjęta w poczet członków decyzją właściwego organu spółdzielni.

Na zasadach określonych w statucie spółdzielni członkiem spółdzielni może być osoba fizyczna o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, np. osoba małoletnia.

Członkiem spółdzielni może zostać również osoba prawna o ile ubiega się o przydział lokalu niemieszkalnego (użytkowego) bądź współdziała ze spółdzielnią w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych swoich pracowników lub innych potrzeb mieszkańców spółdzielni.

5. Członek spółdzielni mieszkaniowej oczekujący na mieszkanie jest to członek, który nie otrzymał jeszcze mieszkania i oczekuje na jego przydział.

6. Zarejestrowane potrzeby mieszkaniowe w spółdzielczości mieszkaniowej wynikają z liczby członków oczekujących na mieszkanie oraz liczby kandydatów na członków spółdzielni.

Przy ustalaniu aktualnych potrzeb mieszkaniowych w spółdzielczości mieszkaniowej brana jest pod uwagę liczba członków oczekujących na mieszkanie oraz liczba kandydatów pełnoletnich ze zgromadzonym wkładem mieszkaniowym lub budowlanym.

Rozdział  V

Remonty kapitalne budynków mieszkalnych

1. Badanie to ograniczone jest do informacji rzeczowych, bowiem dane o kosztach remontów zbierane są w odrębnej sprawozdawczości finansowej GUS.

2. Remont kapitalny ma na celu przywrócenie remontowanemu budynkowi (mieszkaniom) pierwotnej lub prawie pierwotnej wartości technicznej i użytkowej.

3. O zaliczeniu wykonanych remontów do kategorii remontu kapitalnego decyduje kryterium ilości elementów budowlanych i instalacyjnych w budynku mieszkalnym poddanym naprawom głównym.

Przez naprawę główną rozumie się gruntowny remont obejmujący co najmniej pięćdziesiąt procent stanu fizycznego poszczególnego elementu budynku bądź instalacji w budynku.

W obowiązującej sprawozdawczości warunkiem zaliczenia wykonywanych w budynku robót do kategorii remontu kapitalnego są wykonane naprawy główne, co najmniej sześćdziesiąt procent z ogólnej liczby istniejących elementów w remontowanym budynku, np.: fundamenty, ściany konstrukcyjne, konstrukcja dachu i pokrycie dachu, schody, tynki zewnętrzne, stropy, tynki wewnętrzne, stolarka otworowa, podłogi, piece grzewcze oraz instalacje: wodociągowa, kanalizacyjna, centralnego ogrzewania, ciepłej wody, gazu sieciowego, elektryczna, dźwigi.

Kwalifikacja budynku do remontu kapitalnego następuje na podstawie okresowych przeglądów stanu technicznego budynków mieszkalnych, dokonywanych przez komisje działające w jednostkach posiadających w swojej administracji zasoby mieszkaniowe.

4. Czas trwania remontu kapitalnego jest to czas liczony w miesiącach od rozpoczęcia do zakończenia remontu; o rozpoczęciu remontu decyduje data wpisu do dziennika budowy, a o zakończeniu remontu data zgłoszenia robót do odbioru wpisem do dziennika budowy.

5. Ewidencję podstawową remontu kapitalnego stanowi: dokumentacja projektowo-kosztorysowa, protokóły odbioru zakończonych robót, wpisy do dziennika budowy remontowanego budynku.

Rozdział  VI

Komunikacja miejska

1. Komunikacja miejska jest to całokształt urządzeń i środków, przy pomocy których wyspecjalizowane jednostki (przedsiębiorstwa i zakłady) prowadzą zarobkowy transport osób (z bagażem podręcznym), autobusami, tramwajami, trolejbusami i mikrobusami na obszarze miast, łącznie z obsługą stref podmiejskich w:

a) regularnej stałej i okresowej komunikacji miejskiej,

b) przewozach nieregularnych,

c) przewozach pracowniczych.

Przez regularną komunikację miejską rozumie się transport osób na liniach dziennych i nocnych, o ustalonych kierunkach przewozowych, zgodnie z ustalonym rozkładem jazdy. Regularna komunikacja miejska obejmuje również komunikację podmiejską, tj. między określonym miastem a miejscowościami leżącymi w jego pobliżu, jeżeli stanowi ono miejsce pracy albo ośrodek zainteresowania gospodarczego, kulturalnego i administracyjnego dla mieszkańców okolicznych miejscowości; komunikacja ta może być również prowadzona pomiędzy miastem a stacją kolejową lub miejscowościami letniskowymi i ośrodkami turystycznymi położonymi w jego sąsiedztwie.

Przez przewozy nieregularne rozumie się w inne przewozy wykonywane w celach specjalnych, np. na imprezy, zjazdy, kongresy, wycieczki.

Przez przewozy pracownicze rozumie się przewozy pracowników do pracy i z powrotem, dokonywane w kursach zamkniętych na podstawie umowy z zakładami pracy.

2. Trasy i linie.

Długość czynnych tras komunikacyjnych jest to długość tych odcinków:

- ulic (placów) w miastach,

- dróg poza granicami administracyjnymi miast,

- torowisk przebiegających poza ulicami (drogami), po których kursują wozy komunikacji miejskiej powszechnie dostępne dla ludności (autobusy, tramwaje, trolejbusy), niezależnie od:

- ilości linii, które przebiegają na poszczególnych odcinkach trasy,

- istnienia na danej trasie toru pojedynczego lub podwójnego,

- tego, czy na danej trasie odbywa się ruch jedno- lub dwukierunkowy.

Trasy komunikacyjne liczy się odrębnie dla każdego rodzaju środków komunikacji miejskiej.

Długość odcinków ulic objętych czynnymi trasami jest to suma długości odcinków:

- ulic (placów) w miastach,

- dróg poza granicami administracyjnymi miast,

- torowisk położonych poza ciągiem ulic (dróg), na których znajdują się czynne trasy jednej lub więcej trakcji (autobusowej, tramwajowej, trolejbusowej), niezależnie od tego, czy odbywa się ruch jedno- lub dwukierunkowy. Długość ta przy istnieniu tylko jednej trakcji, np. autobusowej równa się długości tras autobusowych. W przypadku obsługiwania odcinka przez wozy innej trakcji, np. tramwajowej - długość takiego odcinka należy liczyć tylko raz.

Przykład: długość tras autobusowych wynosi 72 km, a tramwajowych 48 km, przy czym 12 km tras autobusowych biegnie po tych samych odcinkach ulic, po których biegną trasy tramwajowe, to długość odcinków ulic objętych czynnymi trasami wyniesie 108 km (72+48-12).

Linia komunikacyjna jest to trasa łącząca krańcowe punkty przebiegu wozów oznaczonych wspólnym numerem, znakiem (np. tramwaj nr 5, autobus linii "A").

W długości linii komunikacyjnych należy uwzględnić linie wszystkich trakcji (autobusowej, tramwajowej, trolejbusowej i mikrobusowej) z wyjątkiem linii nocnych oraz wyodrębnionych dla przewozu pracowników na podstawie umów z zakładami pracy. Długość linii przebiegającej dwukierunkowo okrężnie stanowi długość tego okręgu. Długość linii (lub części) przebiegającej jednokierunkowo okrężnie stanowi połowę długości okręgu. Przykład: linia autobusowa nr 12 przebiega dwukierunkowo na długości 6 km, jednokierunkowo okrężnie na długości 4 km. Długość tej linii wyniesie 8 km (6 km + połowa 4 km).

Przez długość linii komunikacyjnych na wsi należy rozumieć linie przebiegające na terenach wiejskich w granicach administracyjnych gmin wiejskich.

Tor tramwajowy jest to pas terenu ograniczony dwoma równoległymi szynami, po których mogą kursować tramwaje. Nad torem musi być rozwieszona trakcyjna tramwajowa sieć zasilająca. Przy ustalaniu długości toru tramwajowego należy przy trasach o podwójnych torach stosować mnożnik 2.

Sieć trolejbusowa jest to linia zawarta między dwoma podwieszonymi równoległymi przewodami sieci zasilającej umożliwiającymi kursowanie trolejbusów. Przy trasach o sieci podwójnej należy stosować mnożnik 2.

3. Stan i eksploatacja taboru komunikacji miejskiej.

Przez tabor komunikacji miejskiej należy rozumieć wszystkie wozy przystosowane do przewozu pasażerów w komunikacji: regularnej stałej i okresowej, nieregularnej oraz do przewozów pracowników (na trasach wyodrębnionych).

Do taboru komunikacji miejskiej nie zalicza się jednostek taboru gospodarczego - służącego jako wozy techniczne (pługi śnieżne, solarki, wozy do naprawy sieci trakcyjnej itp.) oraz wozów gospodarczych i innych, służących do: nauki jazdy, przewozu własnych pracowników i ich rodzin w ramach działalności socjalnej lub przewozu materiałów itp.

Wozy w inwentarzu są to jednostki taboru komunikacji miejskiej, przystosowane do przewozu pasażerów, występujące w księgach inwentarzowych majątku trwałego przedsiębiorstwa (zakładu) komunikacji miejskiej.

W sprawozdawczości statystycznej wozy w inwentarzu podaje się w jednostkach fizycznych oraz jednostkach przeliczeniowych (80 miejsc).

Nominalna pojemność wozów to liczba miejsc siedzących i stojących przyjęta umownie lub określona przez producenta, np.:

- autobusy: Autosan - 72 miejsca, Ikarus 260 (pojedynczy) - 98 miejsc, Ikarus 280 (przegubowy) - 148 miejsc;

- tramwaje: typ 102N, typ 105N, - 125 miejsc, typ 802N -160 miejsc;

- trolejbusy: Skoda 9 - 92 miejsca, ZIU-9B - 105 miejsc.

Wozy gotowe do ruchu są to wozy technicznie pełnosprawne, nadające się w każdej chwili do podjęcia pracy na trasach. Do wozów gotowych do ruchu nie wlicza się wozów w naprawie (wykonywanej w zajezdniach lub warsztatach) oraz wozów będących w toku postępowania kasacyjnego. Do wozów w ruchu zalicza się wyłącznie tabor kursujący na trasach w godzinach najwyższego szczytu.

Przeciętna liczba wozów w inwentarzu, wozów gotowych do ruchu i wozów w ruchu jest to średnia arytmetyczna liczby wozów (miesięczna, kwartalna, roczna), obliczona tylko dla dni powszednich. Wolne soboty należy liczyć jako dni świąteczne (lub jako dni powszednie tylko wtedy, jeżeli podstawowa jednostka sprawozdawcza w planie techniczno-ekonomicznym wolne soboty ujęła jako dni powszednie).

Przykład obliczenia przeciętnej liczby wozów w inwentarzu, przy założeniu, że w roku było 365 dni kalendarzowych, z tego 312 dni powszednich oraz 53 dni niedziel i świąt:

Liczba wozów w inwentarzu	Liczba dni powszednich	Wozodni (w jednostkach fizycznych) r. 1 x 2
1	2	3
22	60	1.320
23	52	1.196
24	110	2.640
25	90	2.250
x	312	7.406

Według podanego przykładu przeciętna roczna liczba wozów w inwentarzu wynosi:

7.406 wozodni: 312 = 23,7 wozu (w zaokrągleniu = 24 wozy)

Analogicznie należy liczyć przeciętną maksymalną ilość wozów gotowych do ruchu i w ruchu.

Wozokilometr jest jednostką charakteryzującą pracę taboru. Jednostka ta określa drogę przebytą przez wozy w ruchu i jest iloczynem liczby wozów w ruchu i przebytej drogi.

Podobnie jak wozokilometry oblicza się wozogodziny taboru w ruchu.

4. Za przewiezionego pasażera środkami komunikacji miejskiej uważa się jednokrotny przejazd. Liczbę przewiezionych pasażerów należy obliczyć szacunkowo na podstawie ilości sprzedanych biletów jednorazowych i wieloprzejazdowych. Przedsiębiorstwa i zakłady komunikacji miejskiej mogą także stosować inne metody szacowania (np. na podstawie badań "potoków pasażerskich") ilości przewiezionych pasażerów, jeżeli zapewniają bardziej dokładne określenie ilości przewiezionych pasażerów.

5. Taksówki osobowe, bagażowe i mikrobusy - analogicznie jak punkty dotyczące taboru komunikacji miejskiej - stan taboru, wozokilometry.

Rozdział  VII

Wodociągi i kanalizacja

1. Wodociągi stanowią kompleks urządzeń służący dostarczaniu wody do miejsca jej zużycia.

Kanalizacja służy do odprowadzania ścieków i wód opadowych oraz gruntowych poza obręb miejscowości, a także ich oczyszczaniu i gospodarczemu wykorzystaniu.

2. Eksploatacja wodociągów i kanalizacji.

Woda pobrana z ujęć jest to ilość pobranej z miejsca poboru wody w określonym czasie, np. w ciągu roku, zarówno wody surowej, wymagającej oczyszczania (uzdatniania), jak również wody czystej nie wymagającej uzdatniania.

Do wody pobranej z ujęć zalicza się wodę pobraną:

- ze studni głębinowych wierconych lub płytkich wierconych i kopanych,

- z otwartych zbiorników wody surowej (rzek, jezior, sztucznych zbiorników wodnych itp.),

- ze źródeł naturalnych, np. źródeł stokowych,

- z urządzeń systemów odwadniających (drenaż).

Ilość wody pobranej z ujęć podaje się na podstawie odczytów wodomierzy zainstalowanych w: studniach, studniach zbiorczych, pompowniach lub urządzeniach doprowadzających wodę na I stopień uzdatniania. W przypadku braku wodomierzy ilość wody pobranej z ujęć ustala się na podstawie rejestrów z przepływomierzy lub innych urządzeń pomiarowych bądź w oparciu o wydajność urządzeń ujmujących wodę i czas ich pracy w ciągu okresu sprawozdawczego.

W badaniach statystycznych z wody pobranej z ujęć wyodrębnia się wodę pobraną z ujęć powierzchniowych, tj. z rzek, jezior i sztucznych zbiorników wodnych.

Zakup hurtowy wody to woda nabyta (do dalszej odsprzedaży) od wodociągów komunalnych i od innych wodociągów i dostawców (np. kopalń węgla, PKP, zakładów przemysłowych) odpłatnie i nieodpłatnie oraz woda zakupiona z zagranicy (import wody).

Sprzedaż hurtowa wody to woda sprzedana (lub przekazana nieodpłatnie) innym jednostkom, np. komunalnym rozdzielniom wody, zakładom przemysłowym itp., do dalszej odsprzedaży (w całości lub w części) przy pomocy własnej sieci tych jednostek (innym odbiorcom, np. gospodarstwom domowym, zakładom), niezależnie od opłaconych przez odbiorców stawek.

Woda sprzedana przedsiębiorstwom oraz zakładom wodociągów i kanalizacji jest w każdym przypadku wodą sprzedaną hurtowo, natomiast woda sprzedana innym jednostkom jest traktowana jako sprzedaż hurtowa tylko w przypadku dalszej sprzedaży. Ilość wody sprzedanej podaje się na podstawie odczytów wodomierzy, stanowiących podstawę sporządzenia faktur.

Przez wodę dostarczoną odbiorcom rozumie się wodę sprzedaną (i zafakturowaną) odbiorcom do bezpośredniego zużycia. Ilość wody dostarczonej odbiorcom ustala się na podstawie odczytów wodomierzy zainstalowanych u odbiorców. Jeżeli odbiorca nie posiada zainstalowanego wodomierza, wodę dostarczoną określa się na podstawie norm zużycia wody stosownie do przepisów Zarządzenia nr 7 Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie przeciętnych norm zużycia wody (Dziennik Urzędowy MGP i B Nr 1, poz. 3 z 1989 r.).

Woda dostarczona gospodarstwom domowym jest to zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych i w gospodarstwach zbiorowego zamieszkania, odpłatnie i nieodpłatnie, niezależnie od wysokości opłat za tę wodę i siedziby gospodarstwa (miasto, wieś).

Do zużycia wody w gospodarstwach domowych nie zalicza się wody dostarczonej do budynków mieszkalnych, znajdujących się w budowie i nie oddanych do użytkowania oraz wody dostarczonej obiektom czasowego zakwaterowania, jak: domy noclegowe, hotele, domy wczasowe, sanatoria, schroniska turystyczne, żłobki tygodniowe, szpitale, zakłady penitencjarne itp.

Woda dostarczona na cele produkcyjne (niezależnie od stosowanej taryfy opłat) jest to woda dostarczona przedsiębiorstwom (zakładom) przemysłowym, budowlanym, transportowym itp., tj. zakładom produkcyjnym we wszystkich działach gospodarki narodowej niezależnie od tego, czy dostarczona woda zużywana jest na cele technologiczne, czy na cele socjalno-bytowe pracowników (w znajdujących się na terenie zakładu umywalniach, łazienkach, jadalniach, stołówkach, świetlicach, budynkach biurowych itp.).

W przypadku, gdy w ramach wspólnego punktu odbioru wody występuje również zaopatrzenie w wodę (według informacji odbiorcy wody) co najmniej 5 budynków mieszkalnych o łącznej liczbie co najmniej 25 lokali mieszkalnych, należy cały odbiór wody w tym punkcie zaliczyć do sprzedaży hurtowej.

W badaniach statystycznych z ogólnej ilości wody dostarczonej odbiorcom wyodrębnia się wodę dostarczoną na inne cele: przedsiębiorstwom i zakładom handlowym, usługowym (np. hotelom, pralniom, łaźniom), zakładom oczyszczania miast, zarządom zieleni miejskiej, ogrodom zoologicznym, urzędom i instytucjom, zakładom służby zdrowia, oświaty, kultury, wychowania fizycznego, organizacjom społecznym, jednostkom wojskowym itp., a także wodę zużytą nieodpłatnie do gaszenia pożarów.

Straty wody w sieci wodociągowej jest to ilość wody, która wyciekła z sieci w wyniku jej nieszczelności lub na skutek awarii.

W badaniach statystycznych straty wody ustala się szacunkowo, odejmując od wody wtłoczonej do sieci:

- sprzedaż hurtową wody czystej,

- zużycie wody na potrzeby własne po wtłoczeniu do sieci,

- wodę dostarczoną odbiorcom.

Ścieki odprowadzone do kanalizacji są to ścieki sanitarne odprowadzone do urządzeń kanalizacyjnych, bez względu na stopień stężenia zanieczyszczenia w ściekach.

Ilość ścieków odprowadzonych podaje się na podstawie:

1) odczytów wodomierza, przyjmując:

a) wielkość ścieków odprowadzonych równą ilości wody dostarczonej,

b) mniejszą ilość ścieków odprowadzonych od ilości wody dostarczonej, jeżeli między dostawcą i odbiorcą wody zawarto porozumienie, że część wody dostarczonej zużywana jest bezzwrotnie (np. przy produkcji wód gazowanych, w wyniku odparowania itp.);

2) informacji o ryczałtowych ilościach odprowadzonych ścieków, od jednostek posiadających własne źródła wody, np. gospodarstwo domowe w jednorodzinnym budynku mieszkalnym korzysta z własnej studni, a ścieki odprowadza do kanalizacji miejskiej, zakład przemysłowy posiada ujęcie wody, a ścieki odprowadza do kanalizacji miejskiej.

Ścieki odprowadzone od gospodarstw domowych - patrz omówienie - woda dostarczona gospodarstwom domowym.

Ścieki odprowadzone od jednostek działalności produkcyjnej - patrz omówienie - woda dostarczona na cele produkcyjne.

3. Urządzenia wodociągowe

Dobowa zdolność produkcyjna urządzeń (ujęć wody, uzdatniania, całego wodociągu) jest to ilość wody, jaka przy stanie urządzeń produkcyjnych istniejących w końcu roku, może być wyprodukowana w ciągu 24 godzin bez naruszenia równowagi ujęć i przy zachowaniu warunków i wymogów technicznych.

Jeżeli część wody uzdatniana jest na filtrach powolnych, a część na urządzeniach koagulacyjnych i filtrach pospiesznych, jako zdolność urządzeń uzdatniania wody podaje się sumę zdolności produkcyjnych urządzeń obydwu tych systemów oczyszczania. W odniesieniu do systemu filtrów pospiesznych w przypadku różnicy między zdolnością produkcyjną urządzeń koagulacyjnych i zdolnością produkcyjną filtrów decydująca jest mniejsza z tych wielkości.

Dobowa zdolność produkcyjna całego wodociągu jest to ilość wody, jaka przy uwzględnieniu możliwości produkcyjnych wszystkich urządzeń istniejących w końcu roku, tj. ujęć wody, stacji oczyszczania (uzdatniania) wody oraz pompowni, może być wyprodukowana w ciągu 24 godzin.

Przykłady obliczania dobowej zdolności produkcyjnej całego wodociągu:

a) przy założeniu, że wodociąg posiada jedno ujęcie wody:

Dobowa zdolność produkcyjna w m^3
urządzeń			całego wodociągu
ujęcia wody	oczyszczania (uzdatniania) wody	pompowni
10.500	9.000	11.000	9.000

W powyższym przykładzie przyjęto jako zdolność produkcyjną całego wodociągu, zdolność produkcyjną stacji oczyszczania (uzdatniania), a więc dobowa zdolność produkcyjna całego wodociągu nie może być większa od dobowej zdolności produkcyjnej stacji oczyszczania (uzdatniania) wody.

b) przy założeniu, że wodociąg posiada kilka ujęć wody:

Oznaczenie ujęcia	Dobowa zdolność produkcyjna w m^3
	urządzeń			całego wodociągu
	ujęć wody	oczyszczania (uzdatniania) wody	pompowni
I	15.500	14.000	14.500	14.000
II	10.500	11.000	9.000	9.000
III	16.500	18.000	17.500	16.500
IV	8.500	8.500	8.500	8.500
Razem	51.000	51.500	49.500	48.000

W powyższym przykładzie przyjęto jako dobową zdolność produkcyjną całego wodociągu sumę zdolności produkcyjnych wszystkich czterech ujęć wody (14.000 m³ + 9.000 m³ + 16.500 m³ + 8.500 m³ = 48.000 m³).

Jeżeli woda nie wymaga oczyszczania (uzdatniania) i przesyłana jest do sieci wodociągowej, wówczas jako dobową zdolność produkcyjną całego wodociągu przyjmuje się dobową zdolność produkcyjną ujęcia wody.

Sieć magistralna jest to długość czynnych przewodów magistralnych zwanych również siecią przesyłową lub tranzytową. Do sieci przesyłowej zalicza się przewody wodociągowe, których zadaniem jest doprowadzenie wody do sieci wodociągowej rozdzielczej, do pierwszego rozgałęzienia (połączenia do budynku lub zdroju ulicznego) oraz do zbiorników wyrównawczych. W przypadku, gdy przewodów magistralnych nie da się wyodrębnić ze względu na funkcje (przewód doprowadza wodę do sieci rozdzielczej, a jednocześnie sam spełnia rolę sieci rozdzielczej posiadając połączenia do budynków i innych obiektów) uznaje się, że są to przewody sieci rozdzielczej.

Sieć wodociągowa rozdzielcza są to przewody uliczne służące do rozprowadzenia wody do odbiorców za pośrednictwem połączeń do budynków i innych obiektów.

Do sieci wodociągowej nie zalicza się połączeń prowadzących od przewodu ulicznego do budynków lub innych obiektów.

Połączenie wodociągowe jest to czynne odgałęzienie (połączenie) od przewodu ulicznego, prowadzące do jednego lub więcej zamieszkałych budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania, jak również do zainstalowanych na nieruchomości zdrojów podwórzowych, głównie dla potrzeb ludności. Gdy do jednego (długiego) budynku mieszkalnego prowadzi kilka połączeń podaje się liczbę i długość wszystkich tych połączeń.

Zdrój uliczny jest to powszechnie dostępne dla ludności urządzenie wmontowane w uliczny przewód wodociągowy, służące do pobierania wody przez ludność bezpośrednio z tego przewodu.

Do zdrojów ulicznych nie zalicza się: studni, hydrantów przeciwpożarowych, zdrojów przeznaczonych wyłącznie do obsługi dworców kolejowych, zabudowań gospodarczych, produkcyjnych itp. oraz zdrojów podwórzowych.

Niedobór wody jest to ilość wody, której zabrakło (w ciągu roku sprawozdawczego) dla pełnego zaspokojenia potrzeb wszystkich odbiorców (dla gospodarstw domowych, na cele produkcyjne, jak i innych odbiorców), których przyłączenie do sieci wodociągowej przewidywano w roku sprawozdawczym.

Niedobór wody ustala się w oparciu o rozeznanie jednostki sprawozdawczej, posiadającej plany zapotrzebowania wody, założenia projektowe opracowanej dokumentacji i inne materiały. W przypadku braku jakichkolwiek dokumentów, niedobór wody ustala się w oparciu o wyliczenia szacunkowe, biorąc pod uwagę liczbę ludności, liczbę i wielkość zakładów pobierających wodę oraz teoretyczne zapotrzebowanie wody.

Budynki mieszkalne i zbiorowego zamieszkania przyłączone do sieci wodociągowej (kanalizacyjnej) są to zarówno budynki przyłączone bezpośrednio (instalacje wodociągowe lub kanalizacyjne są wewnątrz budynku), jak i pośrednio, tj. poprzez zdroje podwórzowe lub wpusty kanalizacyjne, a także doprowadzenie wody do budynków gospodarczych (jeżeli z tego doprowadzenia korzystają mieszkańcy budynku mieszkalnego nie podłączonego do sieci wodociągowej).

Budynki mieszkalne nowo dołączone do sieci wodociągowej (kanalizacyjnej) są to budynki, których mieszkańcy w ciągu roku sprawozdawczego zaczęli korzystać (z doprowadzonej wody, odprowadzania ścieków) za pośrednictwem instalacji wewnątrz budynku, jak i na zewnątrz (ze zdrojów podwórzowych lub wpustów kanalizacyjnych). Mogą to być budynki nowo zbudowane, jak też dołączone do sieci w ramach remontów (modernizacji). Za moment rozpoczęcia korzystania z wody uważa się pierwsze wystawienie rachunku (wymierzanie należności) za wodę według taryfy dla gospodarstw domowych lub założenie kartoteki odbiorców po podłączeniu budynku do sieci wodociągowej (kanalizacyjnej).

4. Urządzenia kanalizacyjne

W badaniach statystycznych uwzględnia się tylko kanały kryte łącznie z kolektorami, tj. przewodami odprowadzającymi ścieki do odbiorników. Do sieci kanalizacyjnej nie zalicza się przykanalików prowadzących do budynków i wpustów podwórzowych.

Sieć kanalizacyjna ogólnospławna są to kanały konstrukcyjnie przeznaczone do łącznego odprowadzania ścieków gospodarczych i wód opadowych.

Sieć kanalizacyjna na ścieki gospodarcze są to kanały konstrukcyjnie przeznaczone do wyłącznego odprowadzania ścieków gospodarczych.

Połączenie kanalizacyjne jest to czynne odgałęzienie (przykanalik) od sieci kanalizacyjnej, prowadzące do jednego lub więcej zamieszkanych budynków, budynków zbiorowego zamieszkania, jak również wpustów podwórzowych. Do połączeń kanalizacyjnych nie zalicza się połączeń odprowadzających wyłącznie wody opadowe z budynków lub nieruchomości poprzez wpusty podwórzowe, jak również połączeń odprowadzających ścieki bezpośrednio do kanałów otwartych, potoków, rzek, jezior itp.

W przypadku istnienia kanalizacyjnego wpustu podwórzowego na nieruchomości, na której budynki nie są skanalizowane, należy uważać, że połączenie odprowadza ścieki gospodarcze.

Rozdział  VIII

Gospodarka cieplna

1. Gospodarka cieplna jest działem energetyki zajmującym się wytwarzaniem, przesyłaniem oraz wykorzystaniem ciepła.

W badaniach statystycznych z gospodarki cieplnej uwzględniać należy również urządzenia, które w ramach eksploatacji zleconej (powiernictwa) są stale eksploatowane przez jednostkę sprawozdawczą. W stanie urządzeń nie należy wykazywać urządzeń: przekazanych na stałe jednostkom obcym, w stanie likwidacji oraz tych, które do dnia 31 XII nie zostały przejęte do eksploatacji.

2. Produkcja, zakup i sprzedaż energii cieplnej.

Wyprodukowana energia cieplna obejmuje ilość ciepła (w postaci czynnika grzejnego) wyprodukowanego przez urządzenia własne jednostki sprawozdawczej (kotłownie zdalaczynne i lokalne) w określonym czasie, np. w ciągu roku. W sprawozdawczości statystycznej i badaniach statystycznych ilość wyprodukowanej i zakupionej energii cieplnej określa się w gigadżulach (GJ).

Zakupiona energia cieplna, to ilość ciepła (w postaci czynnika grzejnego) zakupionego w określonym czasie przez jednostkę sprawozdawczą od innych jednostek produkujących ciepło.

Zakupione ciepło może pochodzić:

- ze źródeł energetyki zawodowej, tzn. elektrociepłowni i ciepłowni, których podstawową produkcją jest energia cieplna i elektryczna,

- z ciepłowni przemysłowych i innych,

- z ciepłowni komunalnych, znajdujących się w eksploatacji jednostek gospodarki komunalnej i mieszkaniowej,

- z ciepłowni spółdzielni budownictwa mieszkaniowego.

Przez ogólne zapotrzebowanie ciepła należy rozumieć ilość ciepła konieczną dla zaspokojenia określonych potrzeb cieplnych, obliczoną według znormalizowanych warunków obliczeniowych, niezależnie od źródeł pokrycia tego zapotrzebowania - własnych lub obcych.

Zapotrzebowanie ciepła określa się w gigadżulach na godzinę (GJ/h).

Zapotrzebowanie ciepła powinno być ustalane w oparciu o aktualną dokumentację techniczną budynków, określającą m. in. kubaturę ogrzewaną, wymaganą temperaturę pomieszczeń - przy uwzględnieniu zewnętrznej temperatury oraz współczynnika nierównomierności poboru ciepła (pora dnia w ogrzewaniu, rozbiór ciepłej wody).

Zapotrzebowanie na energię cieplną dzielimy według rodzajów obiektów:

- budynków mieszkalnych, na ogrzewanie (c.o.), dostawę ciepłej wody (c.w.),

- obiektów produkcyjnych i pozostałych obiektów na: c.o. i c.w. - tj. budynków niemieszkalnych, do których m. in. zaliczamy: hale produkcyjne i handlowe, budynki biurowe itp.

Sprzedaż energii cieplnej odbiorcom ogółem obejmuje ilość energii wyprodukowanej i zakupionej, która następnie została sprzedana odbiorcom niezależnie od tego, na jakie cele została zużyta.

Energia cieplna sprzedana na cele komunalno-bytowe to energia, która została dostarczona na centralne ogrzewanie i centralną dostawę ciepłej wody dla:

- budynków mieszkalnych,

- urzędów i instytucji, służby zdrowia, oświaty, kultury, wychowania fizycznego itp.

Do sprzedanej energii cieplnej na cele komunalno-bytowe nie należy zaliczać energii sprzedanej przedsiębiorstwom i zakładom przemysłowym, budowlanym, transportowym, niezależnie od tego, czy energia zużywana jest do celów technologicznych czy na cele socjalno-bytowe pracowników (w umywalniach, łaźniach, stołówkach, śwtetlicach, budynkach biurowych itp.).

Moc dyspozycyjna źródeł ciepła (określana także jako wydajność cieplna) w odniesieniu do kotłowni własnych jest to ilość ciepła uzyskana z urządzeń w jednostce czasu w określonych warunkach, a w zakupie ilość ciepła postawiona do dyspozycji z obcych źródeł wyrażona w gigadżulach na godzinę (GJ/h).

Wydajność cieplną (na godzinę) dla kotłowni własnych można określać:

a) na podstawie wskazań przyrządów pomiarowych,

b) w oparciu o dokonane obliczenia, przy zastosowaniu:

– zużytego węgla (lub innego paliwa),

– przepływu czynnika grzejnego.

Wydajność cieplną kotłowni na podstawie zużytego węgla lub gazu oblicza się według wzoru:

gdzie: Q - ilość wyprodukowanego ciepła w ciągu godziny, w GJ,

B - ilość zużytego węgla w kg (gazu - w m³) w ciągu godziny,

Wśr - średnia wartość kaloryczna węgla w kJ/kg; gazu - w kJ/m³,

n - średnia sprawność kotłowni (średnia sprawność kotłów w kotłowni).

Wydajność cieplną kotłowni na podstawie przepływu czynnika grzejnego (wody) oblicza się według wzoru:

gdzie: Q - ilość wyprodukowanego ciepła w ciągu godziny, w GJ,

t₁ - temperatura wyjściowa czynnika grzejnego, w °C,

t₂ - temperatura powrotu czynnika grzejnego, w °C,

P - przepływ czynnika grzejnego, w m³ w ciągu godziny.

Przy wykazywaniu przepływu czynnika grzejnego w litrach w ciągu godziny, licznik zostaje podzielony przez 1.000.000.

Moc dyspozycyjną w odniesieniu do energii cieplnej dostarczonej z innych źródeł należy określić na podstawie przyrządów pomiarowych.

Deficyt mocy cieplnej to ilość energii, wynikająca z różnicy między obliczeniowym zaopatrzeniem a szczytową wydajnością źródeł.

3. Urządzenia cieplne, kubatura budynków, powierzchnia lokali mieszkalnych ogrzewanych centralnie.

Ciepłownia jest to zakład wytwarzający ciepło dla potrzeb ciepłownictwa.

Elementem składowym ciepłowni jest kotłownia; oznacza to, że ciepłownia może posiadać jedną lub więcej kotłowni.

Ciepłownie dzielą się na:

a) komunalne, tj. znajdujące się w eksploatacji jednostek gospodarki komunalnej i mieszkaniowej,

b) należące do spółdzielni budownictwa mieszkaniowego,

c) przemysłowe i inne, tj. należące do resortów przemysłowych i innych.

Zadaniem ciepłowni przemysłowych i innych jest wytwarzanie i dostarczanie ciepła dla potrzeb technologicznych i innych własnych zakładów. Nadwyżki ciepła mogą być wykorzystywane dla celów ogrzewania mieszkań i lokali użytkowych.

Kotłownia jest to budynek lub pomieszczenie wraz z ustawionymi w nim kotłami oraz urządzeniami.

Kotłownie mogą być:

a) zdalaczynne - obsługujące więcej niż jeden budynek. Kotłownie zdalaczynne znajdują się na ogół w budynkach wolno stojących, z których czynnik grzejny (najczęściej woda lub para wodna) przesyłany jest do budynków ogrzewanych poprzez sieć cieplną,

b) lokalne - obsługujące w zasadzie jeden budynek, w którym są zazwyczaj wbudowane.

Kotłownie - analogicznie jak ciepłownie - dzielą się na:

- komunalne,

- spółdzielni budownictwa mieszkaniowego,

- przemysłowe i inne.

Sieć cieplna jest to układ połączonych ze sobą przewodów cieplnych, których zadaniem jest doprowadzenie energii cieplnej od miejsca wyprodukowania do miejsca odbioru, tj. budynków i innych obiektów oraz odprowadzenie schłodzonego czynnika grzejnego do miejsc wytwarzania. W badaniach statystycznych z zakresu urządzeń komunalnych uwzględnia się tylko sieć cieplną zewnętrzną - stanowiącą układ przewodów cieplnych, znajdujących się poza budynkami.

Według spełnianej funkcji, w badaniach statystycznych z zakresu urządzeń komunalnych uwzględnia się:

- sieć cieplną magistralną - układ przewodów magistralnych doprowadzających czynnik grzejny do przewodów rozdzielczych. Sieć ta ma na ogół największe średnice (w danej sieci zewnętrznej),

- sieć cieplną rozdzielczą - układ przewodów rozdzielczych doprowadzających czynnik grzejny do połączeń domowych,

- połączenia domowe (przyłącza) - przewody cieplne doprowadzające czynnik grzejny z przewodu rozdzielczego do wymiennika lub instalacji wewnętrznej budynku lub innego obiektu.

Przez kubaturę budynków ogrzewanych centralnie należy rozumieć łączną kubaturę budynków zasilanych w ciepło - energią cieplną, wyprodukowaną lub zakupioną przez jednostkę sprawozdawczą.

Kubaturę budynków ogrzewanych centralnie podaje się w dam³ (1 dam³ = tys. m³).

Powierzchnia lokali mieszkalnych ogrzewanych centralnie jest to powierzchnia mieszkań ogrzewanych centralnie, znajdujących się w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych, do których prowadzą przyłącza cieplne jednostki sprawozdawczej lub które mają kotłownie lokalne.

Powierzchnia użytkowa mieszkań ogrzewanych centralnie stanowi podstawę do ustalania opłat za centralne ogrzewanie.

Do powierzchni lokali mieszkalnych ogrzewanych centralnie wliczane są powierzchnie pomieszczeń tych mieszkań nie posiadające grzejników (np. przedpokój czy ustęp spłukiwany), jeśli od powierzchni tych pomieszczeń pobiera się opłaty za centralne ogrzewanie.

Powierzchnia lokali mieszkalnych, objętych centralną dostawą ciepłej wody, jest to powierzchnia użytkowa mieszkań znajdujących się w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych, dla których do przygotowania ciepłej wody wykorzystuje się energię cieplną wyprodukowaną lub zakupioną przez jednostkę sprawozdawczą.

Powierzchnia użytkowa mieszkań objętych centralną dostawą ciepłej wody stanowi podstawę do ustalania opłat za dostawę ciepłej wody.

Rozdział  IX

Oczyszczanie

1. Przez oczyszczanie rozumie się ogólnie zespół środków i działań mających na celu utrzymanie czystości i porządku w miastach i na wsi. Cel ten osiągany jest przez zapobieganie zanieczyszczeniu przez usuwanie gromadzących się odpadów (stałych i płynnych), ich unieszkodliwianie oraz gospodarcze wykorzystywanie.

2. Stan i eksploatacja taboru i sprzętu.

Samochody specjalne do wywozu odpadów są to samochody konstrukcyjnie przystosowane do wywozu odpadów.

Pojemność samochodów specjalnych do wywozu odpadów stałych jest to objętość luźno załadowanych odpadów bez ugniecenia. Objętość załadowanych odpadów bez ugniecenia oblicza się na podstawie danych techniczno-eksploatacyjnych, podanych przez producenta dla danego typu śmieciarki (pojemność skrzyni ładunkowej i stopień zagęszczenia odpadów).

Przykład obliczania objętości załadowanych odpadów bez ugniecenia dla samochodowej śmieciarki JPM- 315.

Pojemność zbiornika (skrzyni ładunkowej) śmieciarki wynosi 12 m³.

Stopień zagęszczenia 3,5.

Objętość załadowanych odpadów bez ugniecenia wynosi 12 x 3,5 = 42,0 m³.

Pojemność niektórych typów:

1) samochodów specjalnych do wywozu odpadów stałych:

- SKODA BOBR - 28,6 m³

- Jelcz JP-315, SKODA 706 RTK-1 - 23,4 m³

- Jelcz SM-9 - 31,0 m³

- Jelcz JPH, JPM-315H - 36,5 m³

- Jelcz JP-1100 - 34,5 m³

- Jelcz JPM-315 - 42,0 m³

- Jelcz SM-8, SM-81 - 18,0 m³

- Jelcz SM-92 - 44,5 m³

- Jelcz SM-10 - 37,8 m³

- Jelcz SM-7, SM-71 (na podwoziu Skoda) - 20,0 m³

- Star SM-200 - 25,2 m³

- Star SM-4, SM-41, SM-5, SM-51 - 12,0 m³

- Star SM-52, SM-56 - 16,0 m³

- Jelcz KSD - kontenerowy - 16,0 m³

- Star SMW - kontenerowy - od 16 do

10,0 m³ w zależności od wielkości kontenera,

2) samochodów specjalnych do wywozu odpadów płynnych:

- Kamaz SK-11 - 10,5 m³

- Jelcz SK-8 - 7,0 m³

- Star SK-4 - 4,5 m³

- Star SK-200 - 5,5 m³

Dla innych nie wymienionych wyżej typów samochodów asenizacyjnych przyjmuje się pojemność określoną przez producenta samochodu lub stosowaną przez przedsiębiorstwo (zakład oczyszczania).

Wozodni taboru i sprzętu do oczyszczania otrzymuje się przez zsumowanie kalendarzowych dni posiadania poszczególnych jednostek taboru i sprzętu znajdującego się w inwentarzu (ewidencji) w ciągu okresu sprawozdawczego, bez względu na ich stan techniczny.

Wozodni w ruchu taboru i sprzętu do oczyszczania to zsumowane kalendarzowe dni posiadania poszczególnych jednostek taboru i sprzętu znajdującego się w inwentarzu (ewidencji) w ciągu okresu sprawozdawczego pomniejszone o liczbę dni, w których tabor i sprzęt nie był wykorzystywany.

Pojemnik na odpady stałe jest to znormalizowany, bezpylny, metalowy lub z tworzywa sztucznego zbiornik (z pokrywą) o pojemności co najmniej 110 litrów, dostosowany do:

- urządzenia samochodu specjalnego do wywozu odpadów stałych, przeznaczonego do opróżniania pojemnika bezpośrednio do samochodu lub

- samochodu przewożącego pojemnik z odpadami stałymi.

3. Powierzchnia ulic i placów przyjęta do oczyszczania - stan na koniec roku.

Powierzchnia ulic i placów przyjęta do oczyszczania jest to powierzchnia wynikająca z umów i innych dokumentów zawartych między przedsiębiorstwem (zakładem) oczyszczania i właściwym organem urzędu miasta lub gminy, właścicielami względnie zarządcami nieruchomości.

Do powierzchni ulic i placów przyjętej do oczyszczania zalicza się również powierzchnię chodników wynikającą z umowy do zastępczego oczyszczania - za właściciela lub zarządcę nieruchomości.

Pod pojęciem "stan na koniec roku" należy rozumieć nie tylko stan w dniu 31 XII, lecz również i przypadki wcześniejsze, jeżeli powierzchnia ulic i placów jest oczyszczana co 2, 3 czy 7 dni.

4. Odpady stałe.

Odpady stałe są to odpadki domowe (gospodarcze) i zmiotki uliczne oraz inne stałe odpady komunalne, których wywóz zalicza się do działalności podstawowej przedsiębiorstwa (zakładu) oczyszczania.

Wywóz odpadów stałych taborem mechanicznym specjalnym obejmuje odpady stałe wywiezione specjalnymi samochodami do bezpylnego wywozu (z załadunkiem mechanicznym lub bez załadunku mechanicznego).

Odpady wywiezione z budynków mieszkalnych są to odpady wywiezione według taryfy opłat stosowanej dla budynków mieszkalnych (ludności).

Rozdział  X

Gazyfikacja bezprzewodowa

1. Przez gazyfikację bezprzewodową rozumie się ogólnie zespół środków mających na celu dostarczenie gazu płynnego (bezprzewodowego) odbiorcom.

2. Odbiorcy gazu płynnego (bezprzewodowego).

Odbiorcy gazu płynnego wg stanu w dniu 31 XII są to odbiorcy gazu w butlach o wadze gazu 11 kilogramów, figurujący w ewidencji jednostki sprawozdawczej zajmującej się detalicznym rozprowadzeniem gazu płynnego.

Odbiorcy gazu płynnego w gospodarstwach domowych są to gospodarstwa domowe (w mieszkaniach oraz w ruchomych pomieszczeniach służących jako mieszkania, jak np. barakowozy, barki pływające itp.) korzystające stale lub okresowo (co najmniej przez 3 miesiące w ciągu roku) z jednej instalacji zasilanej gazem płynnym z butli o wadze gazu 11 kilogramów. Do odbiorców gazu płynnego w gospodarstwach domowych nie zalicza się innych odbiorców (nie będących gospodarstwami domowymi), jak np. instytucje, przedszkola, żłobki, szkoły, ośrodki wypoczynkowo-turystyczne, warsztaty rzemieślniczo-usługowe, laboratoria, kioski sprzedaży detalicznej itp.

Jeżeli z jednej butli zasilane są dwa lub więcej urządzenia spalające gaz płynny, przypadki takie traktuje się jako jedną instalację, a więc i jednego odbiorcę gazu płynnego.

3. Sprzedaż gazu płynnego jest to ilość gazu płynnego dostarczonego odbiorcom w okresie sprawozdawczym w butlach o pojemności 11 kilogramów gazu i turystycznych. Gaz płynny sprzedany do butli turystycznych zalicza się do sprzedaży gazu ogółem. Sprzedaż gazu liczona jest w tonach.

______

¹⁾ Po wprowadzeniu nowych uregulowań prawnych pojęcie własności zostanie uściślone.