Zasady ewidencji kosztów według ich rodzajów.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MF.1974.5.9

Akt utracił moc

Wersja od: 12 kwietnia 1974 r.

INSTRUKCJA Nr 4/KS

MINISTERSTWA FINANSÓW

w sprawie zasad ewidencji kosztów według ich rodzajów.

W celu zapewnienia jednolitości danych służących obliczeniu produkcji czystej i dodanej, jak również uwzględnienia zmian dokonanych w klasyfikacji gospodarki narodowej ustala się, co następuje:

1. Przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielcze ujmują koszty według ich rodzajów na kontach zespołu 4 "Koszty do rozliczenia" lub na innych kontach kosztów, w sposób zapewniający podział tych kosztów na:

1) koszty materialne

a) amortyzacja

b) materiały

c) energia

d) usługi obce i inne koszty o charakterze materialnym

2) koszty niematerialne

a) płace

b) ubezpieczenia społeczne, podatek i odpisy od funduszu płac

c) inne koszty niematerialne.

2. Przez koszty według rodzajów rozumie się ogół kosztów, o których mowa w ust. 3, obciążających okres obrachunkowy, zgrupowanych według prostych składników, jednorodnych z punktu widzenia danego przedsiębiorstwa, a więc bez kosztów świadczeń wewnątrzzakładowych (koszty proste). Jeżeli świadczenia wewnątrzzakładowe jak np. dostawy materiałów, narzędzi, półfabrykatów i usług własnej produkcji traktowane są jako sprzedaż na potrzeby wewnętrzne, wówczas materiały i usługi własnej produkcji (koszty złożone) traktuje się na równi z materiałami i usługami obcej produkcji a ich zużycie jako koszty według rodzajów. W tym przypadku sposób ewidencji materiałów i usług własnej produkcji powinien jednak umożliwić ustalenie wielkości zużycia tych materiałów i usług w celu uzyskania danych o kosztach prostych według rodzajów dostosowanych do potrzeb sprawozdawczości.

3. Koszty według rodzajów obejmują koszty działalności operacyjnej np. w przedsiębiorstwach przemysłowych i budowlano-montażowych są to koszty produkcji podstawowej, pomocniczej, uzupełniającej a także działalności handlowej jak prowadzenie sklepów fabrycznych, biur kompletacji dostaw, kontraktacja i skup.

4. Nie zalicza się do kosztów według rodzajów:

1) ustawowych i umownych kar i grzywien, płaconych przez przedsiębiorstwa z tytułu przekroczenia przepisów lub niedotrzymania warunków umowy (postojowe, odsetki za przeterminowane płatności faktur, opłaty za nadmierne lub niewłaściwe wykorzystanie energii, przekroczenie limitów zasiłków chorobowych itp.),

- kosztów sądowych i arbitrażowych,

- niedoborów i ubytków, z wyjątkiem określonych w ust. 5 pkt 2 obciążających konto "Straty i zyski" lub fundusze ryzyka i gwarancyjny,

2) kosztów prostych obciążających bezpośrednio zakładową działalność socjalną, usługi bytowe, fundusz inwestycyjny, postępu techniczno-ekonomicznego, zaplecza produkcyjno-usługowego i socjalno-administracyjnego budownictwa i inne fundusze, z wyjątkiem funduszu napraw gwarancyjnych,

3) kosztów prostych poniesionych w imieniu odbiorcy wyrobów, robót i usług obciążających odbiorcę.

5. Za koszty materialne uważa się następujące, dotyczące działalności operacyjnej, koszty według rodzajów:

1) odpisy amortyzacyjne, do których zalicza się amortyzację środków trwałych i inwestycji w dzierżawionych środkach trwałych, stanowiących obiekty użytkowane przez działalność operacyjną oraz zakładową działalność socjalną jak też amortyzację wartości niematerialnych.

Nie zalicza się do kosztów amortyzacji dodatkowych odpisów amortyzacyjnych, dokonywanych od nie w pełni umorzonych na dzień likwidacji (sprzedaży) środków trwałych,

2) 1 koszty zużytych materiałów, do których zalicza się: zużycie nabytych z zewnątrz surowców, półfabrykatów obcych, opakowań bezpośrednio związanych z produktem i opakowań wysyłkowych, paliwa stałego, ciekłego i gazowego, gazów technicznych, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń, pozostałych materiałów pomocniczych oraz zużycie nabytych z zewnątrz przedmiotów nietrwałych. Przez zużycie materiałów rozumie się również niedobory i szkody materialne powstałe na skutek błędnych pomiarów zużycia względnie ubytków naturalnych, po potrąceniu zmniejszających koszty nadwyżek materiałowych, wynikających z błędów w pomiarach zużycia i różnic z kompensat wartości uznanych za niezawinione.

Zużycie materiałów wycenia się według rzeczywistych cen zakupu to jest bez kosztów ich zakupu oraz kosztów kontraktacji i skupu. Przez rzeczywiste ceny zakupu rozumie się również stałe ceny ewidencyjne skorygowane o odchylenia od cen ewidencyjnych.

Do wartości materiałów zalicza się także wartość drobnych zakupów materiałów nie przechodzących przez magazyn i zaliczonych bezpośrednio w koszty np. sadzonek, produktów do natychmiastowego spożycia, posiłków (jeżeli nie są nabywane ze środków funduszu reprezentacyjnego), materiałów biurowych, kreślarskich, druków, afiszy, tablic poglądowych, książek i czasopism katalogowanych i niekatalogowanych, wydawnictw periodycznych, książkowych i informacyjnych, kalendarzy, drobnych upominków, odznak, środków piorących, nagród rzeczowych (jeżeli nie zalicza się ich do wynagrodzeń nie objętych funduszem płac), a ponadto ewentualne różnice między rzeczywistą ceną zakupu węgla deputatowego a jego ceną, według której jest on wliczany do wynagrodzeń pracowniczych oraz różnice między ceną zakupu i odprzedaży nasion siewnych, sadzeniaków itp. sprzedawanych plantatorom.

Wartość materiałów zmniejsza się o wartość odpadków użytkowych.

Nie zalicza się do materiałów: zużytych artykułów spożywczych i przedmiotów, nabytych ze środków funduszu reprezentacyjnego jak też zaliczonych do funduszu płac świadczeń rzeczowych w naturze, wydawanych pracownikom.

3) koszty energii obejmujące zużycie nabytych z zewnątrz: energii elektrycznej, pary, wody i sprężonego powietrza, zużytych na potrzeby technologiczne, energetyczne i gospodarcze, wycenione według cen policzonych przez dostawców, jednak bez dopłat o charakterze kar.

4) koszty usług materialnych, na które składają się:

a) koszty usług transportowych, obejmujące rzeczywiste koszty:

– obcych usług transportu towarowego i osobowego jak np. transportu: kolejowego, samochodowego, wodnego, morskiego, śródlądowego, lotniczego, rurociągowego, konnego, w tym także zwroty poniesionych przez odbiorcę w imieniu dostawcy kosztów transportu. Do wartości usług transportowych nie zalicza się jednak dopłat o charakterze kar jak również opłat za usługi transportowe wliczanych do kosztów podróży służbowych,

– obcych usług spedycji i składowania - policzone przez przewoźnika - bez względu na to czy dotyczą one zakupu, sprzedaży czy też bezpośrednio produkcji,

– wynajmu taboru transportowego,

– dopłat do pracowniczych biletów miesięcznych za dojazdy do pracy, przewozów pracowników do i z pracy wynajętym transportem samochodowym,

– zakupu jednorazowych biletów służbowych imiennych lub na okaziciela na przejazdy miejskimi środkami komunikacyjnymi,

b) koszty usług sprzętu budowlanego, do których zalicza się m.in. koszty obcych usług z tytułu pracy maszyn do robót ziemnych, drogowych i budowlanych, a także wynajmu tych maszyn (inne przedsiębiorstwa aniżeli budowlano-montażowe zaliczają koszty tych usług do kosztów innych obcych usług - lit. e),

c) koszty obcych usług remontowych, do których zalicza się wszelkie obce remonty i konserwacje środków trwałych sfinansowane ze środków obrotowych; narzut na fundusz remontowy oraz przekazanie na inwestycje równowartości planowanych kosztów remontów, zastąpionych na skutek ich nieopłacalności inwestycjami, jeżeli taką zasadę przewidują obowiązujące przepisy,

d) koszty obróbki obcej, to jest usług i robót, polegających na wykonywaniu przez inne przedsiębiorstwa i organizacje na powierzonych im składnikach produkcji (półfabrykatach) części procesu technologicznego jak np.: farbowanie, obróbka mechaniczna, techniczna. Do kosztów obróbki obcej nie zalicza się kosztów przerobu obcego, to jest przetwarzania materiałów, które jeszcze nie weszły do procesu produkcji przez inne przedsiębiorstwa i organizacje,

e) koszty innych obcych usług, jak naprawy przedmiotów nietrwałych, braków oraz napraw gwarancyjnych, robót geologicznych, radiologicznych, opracowań dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej, wynajmu maszyn i urządzeń (z wyjątkiem ujętych pod lit. a i b), demontażu nie związanego z likwidacją środków trwałych, jeżeli nie są one finansowane ze środków funduszów specjalnego przeznaczenia; koszty opłat telekomunikacyjnych i pocztowych, usług wytwórni filmowych, opłat za próbne rejsy, za przechowywanie i składowanie zapasów, jeżeli koszty te nie są liczone przez przewoźnika, za pranie i farbowanie odzieży (ochronnej, roboczej), ręczników itp., opłat za usługi polegające na legalizacji wag i urządzeń pomiarowych, dozorze kotłów i dźwigów, utrzymaniu czystości ulic, placów, usuwania nieczystości, utylizacji odpadów; opłat za usługi kominiarskie, urządzanie i utrzymanie zieleńców; opłat za usługi ośrodków mechanicznego i automatycznego przetwarzania danych oraz międzyzakładowych biur rozliczeń, usługi drukarskie i introligatorskie, wyświetlania i powielania,

f) prowizje lub narzuty na utrzymanie central zbytu i zaopatrzenia (jeżeli prowizje te nie zwiększają wartości zużycia materiałów) oraz ewentualnie innych organizacji handlowych (krajowych i zagranicznych) w tym także agentów zagranicznych,

g) inne koszty jak np. wszelkie wydatki z funduszu reprezentacyjnego, pokrycie nadwyżki kosztów nad dochodami warsztatów przyzakładowych, koszt posiłków wydawanych nieodpłatnie pracownikom (pełna wartość posiłków profilaktycznych i dopłaty do posiłków regeneracyjnych - wzmacniających) zgodnie z wytycznymi Nr 39 Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 30 października 1971 r. w sprawie zasad wydawania pracownikom przez zakłady pracy posiłków profilaktycznych i regeneracyjno - wzmacniających (Dz. Urz. K.P. i P. Nr 5, poz. 18) w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych - narzut z tytułu zaplecza produkcyjno-usługowego i socjalno-administracyjnego budownictwa, w tym również narzut uzupełniający i nadwyżka kosztów eksploatacji i zużycia ponad narzut normatywny.

6. Za koszty niematerialne uważa się następujące, dotyczące działalności operacyjnej koszty według rodzajów:

1) płace, do których zalicza się:

a) wynagrodzenia pieniężne i w naturze za prace wykonane na rzecz działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, objęte funduszem płac, w tym także pracowników tzw. sił zorganizowanych a w szczególności: osobowym funduszem płac (łącznie z funduszem premiowym, z wyjątkiem funduszu premiowego pracowników umysłowych, zatrudnionych na kierowniczych i samodzielnych stanowiskach pracy, tworzonego z zysku), bezosobowym funduszem płac, jak też funduszem honorariów oraz agencyjno-prowizyjnym,

b) koszty krajowych podróży służbowych, obejmujące w myśl uchwały Nr 90 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1973 r. w sprawie diet i innych należności za czas podróży służbowych na obszarze kraju (Monitor Polski Nr 22, poz. 127) koszty diet lub ryczałtów miesięcznych i dodatków godzinowych, koszty przejazdów do miejscowości stanowiących cel podróży służbowej, w tym także zwroty kosztów właścicielowi pojazdu samochodowego odbywającego podróż służbową własnym samochodem, koszty noclegów i innych udokumentowanych wydatków.

Do kosztów płac nie zalicza się premii personelu kierowniczego oraz zajmującego samodzielne stanowiska pracy, finansowanych z zysku, jak również premii i nagród wypłacanych ze środków funduszy specjalnego przeznaczenia.

2) ubezpieczenia społeczne, podatek i odpisy od funduszu płac obejmujące:

a) składki z tytułu ubezpieczenia społecznego, przypadającego w myśl obowiązujących przepisów od składników funduszu płac wymienionych w pkt 1, a także od wynagrodzeń zaliczanych do funduszu płac ale nie obciążających kosztów przedsiębiorstwa np. od premii pracowników zatrudnionych na kierowniczych i samodzielnych stanowiskach pracy, finansowanych z zysku przedsiębiorstwa,

b) obciążający pracodawcę podatek od funduszu płac, ujęty w pkt 1 oraz od premii pracowników zatrudnionych na kierowniczych i samodzielnych stanowiskach pracy finansowanych z zysku przedsiębiorstwa; w przedsiębiorstwach handlowych i gastronomicznych wdrażających nowy system ekonomiczno-finansowy oraz biurach projektów działających według zasad eksperymentalnych; w pozycji tej wykazuje się także obciążenie funduszu płac,

c) odpisy na zakładowe fundusze nagród, socjalny i mieszkaniowy.

3) inne koszty niematerialne, na które składają się wszelkie pozostałe pozycje kosztów o charakterze niematerialnym, jak:

a) koszty licencji, patentów i innych niematerialnych usług zaplecza naukowo-technicznego, jak np. badania naukowe, informacja naukowo-techniczna, usługi bibliotek i archiwów,

b) koszty przeniesień oraz podróży zagranicznych jak również podróży krajowych, nie objętych uchwałą Rady Ministrów Nr 90 z dnia 27 kwietnia 1973 r. (koszty diet, przejazdów, noclegów i innych udokumentowanych wydatków),

c) koszty usług polegających na tłumaczeniu, przepisywaniu na maszynie, kopiowaniu i archiwowaniu akt, organizacji badań lekarskich i psychotechnicznych; koszty biletów do łaźni, usług pogrzebowych i cmentarnych, usług świadczonych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, hotelowych (jeżeli nie są zaliczane do kosztów podróży służbowych), rzeczoznawstwa technicznego, ekspertyz i analiz, urządzania konkursów i przetargów, dozoru mienia, fryzjerskich i kosmetycznych, fotograficznych; koszty usług polegających na sprzątaniu pomieszczeń, dezynfekcji, deratyzacji, czyszczeniu sprzętu, wagonów i statków (jeżeli nie są wykonywane przez przewoźnika), dekoracji gmachów i pomieszczeń, wypożyczaniu sprzętu sportowego, turystycznego, pojazdów, garderoby, korzystaniu z parkingów, przedsiębiorstw reklamy i prasy (np. ogłoszenia stacji telewizyjnych i radiowych, opłaty telewizyjne i radiowe); koszty usług sił zorganizowanych nie objęte funduszem płac,

d) opłaty za szkolenie własnych pracowników przez inne jednostki,

e) czynsze za dzierżawę lub najem budynków i lokali oraz budowli, opłaty komunalne, skarbowe i administracyjne, ubezpieczenia majątkowe oraz podatki i daniny obciążające koszty przedsiębiorstwa (nie wlicza się do tej pozycji podatku obrotowego, podatku od funduszu płac, opodatkowania funduszu specjalnego przeznaczenia, oprocentowania środków trwałych lub oprocentowania funduszu statutowego w środkach trwałych; wyjątek od tej zasady stanowią przedsiębiorstwa handlowe i gastronomiczne wdrażające nowy system ekonomiczno-finansowy, które w pozycji tej wykazują oprocentowanie funduszu statutowego w środkach trwałych),

f) koszty wynagrodzenia nie objęte funduszem płac, nagrody jubileuszowe (pieniężne i rzeczowe), konkursowe, nagrody za racjonalizację pracy i wynagrodzenia twórców za wynalazki pracownicze, nagrody za współzawodnictwo pracy; koszty ryczałtów za używanie do celów służbowych własnych pojazdów samochodowych w obrębie miejscowości stanowiącej siedzibę zakładu pracy; ekwiwalenty za bezpłatne przejazdy koleją wypłacane na podstawie "Karty Górnika",

g) narzuty: na utrzymanie jednostki nadrzędnej, z tytułu porozumienia i prowadzenia ośrodków branżowych, na scentralizowane akcje gospodarcze, na utworzenie funduszów specjalnych, jak np. funduszu postępu technicznego i ekonomicznego itp. (z wyjątkiem funduszu napraw gwarancyjnych, z tytułu zaplecza produkcyjno-usługowego i socjalno-administracyjnego oraz zakładowego funduszu nagród, socjalnego i mieszkaniowego); kwota udziału w kosztach utrzymania międzyzakładowych klubów racjonalizacji,

h) koszty finansowe: niepodwyższone odsetki od kredytów obrotowych oraz inwestycyjnych (obciążające działalność operacyjną), prowizje bankowe i opłaty manipulacyjne,

i) nadwyżka kosztów nad dochodami usług bytowych,

j) inne koszty jak np. koszty imprez w dniu górnika, hutnika, stoczniowca.

7. Ewidencja syntetyczna i analityczna kosztów według rodzajów powinna zapewnić:

1) wyodrębnienie kosztów wymienionych w punktach i podpunktach w ust. 5 i 6,

2) wyeliminowanie kosztów: materiałów, narzędzi, półfabrykatów i usług własnej produkcji (ust. 2), jeżeli dane takie nie są ustalane za pomocą innych kont np. rozliczenia przychodów.

8. Ustalenia instrukcji stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw nie prowadzących kont zespołu 4 "Koszty do rozliczenia".

9. Traci moc ust. 10 instrukcji Nr 21/KS Ministerstwa Finansów z dnia 20 czerwca 1973 r. w sprawie ewidencji kosztów podróży służbowych na obszarze kraju (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 9, poz. 24).

10. Instrukcję stosuje się od dnia 1 stycznia 1974 r.

¹ Pkt 5 ppkt 2 zmieniony przez komunikat z dnia 12 kwietnia 1974 r. w sprawie sprostowania błędu (Dz.Urz.MF.74.8.19).