Zalecenia w zakresie uznawania, ewidencjonowania i oceny odnowień naturalnych.
B.I.LP.2012.10.103
Akt obowiązującyZARZĄDZENIE Nr 58
DYREKTORA GENERALNEGO LASÓW PAŃSTWOWYCH
z dnia 31 sierpnia 2012 r.
w sprawie zaleceń w zakresie uznawania, ewidencjonowania i oceny odnowień naturalnych
Na podstawie art. 33 ust. 1 i ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (jednolity tekst Dz. U. Nr 12 z 2011 r., poz. 59) oraz § 8 ust. 1 pkt 1 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 maja 1994 r. w sprawie nadania Statutu Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe, zarządzam, co następuje:
UWAGA: z chwilą ukazania się drukiem "Biuletynu Informacyjnego Lasów Państwowych" wszystkie zarządzenia i decyzje Dyrektora Generalnego LP wraz z załącznikami publikowane są na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej PGL LP: http://bip.lasy.gov.pl
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK Nr 1
ZALECENIA W ZAKRESIE UZNAWANIA, EWIDENCJONOWANIA I OCENY ODNOWIEŃ NATURALNYCH
ZALECENIA W ZAKRESIE UZNAWANIA, EWIDENCJONOWANIA I OCENY ODNOWIEŃ NATURALNYCH
Głównym celem hodowli lasu jest zachowanie lasów istniejących i kształtowanie nowych z respektowaniem procesów naturalnych poprzez stopniowe osiąganie stanów równowagi dynamicznej w ekosystemach leśnych. Realizacja tego celu jest możliwa dzięki racjonalnemu wykorzystaniu naturalnego odnowienia lasu, któremu powinna towarzyszyć świadomość nie tylko zalet, ale i ograniczeń dotyczących tego sposobu odnawiania lasu.
Analiza celowości wykorzystania odnowienia naturalnego powinna uwzględniać korzyści wynikające z objęcia postępowaniem hodowlano-ochronnym tych odnowień. Ocena wartości hodowlanej inicjowanych i pojawiających się spontanicznie naturalnych odnowień oraz wynikający z tej oceny program zabiegów hodowlano-ochronnych powinny uwzględniać warunki ekologiczne odnawianej powierzchni i zróżnicowanie warunków przyrodniczych na danym obszarze. Tym samym konieczne jest zróżnicowanie progów wymagań decydujących o uznaniu inicjowanych i spontanicznie pojawiających się odnowień naturalnych.
Każde powstałe odnowienie naturalne powinno być traktowane indywidulanie, a decyzja o jego uznaniu powinna zostać podjęta w oparciu o kryteria ustalone w ramach nadleśnictwa. Od momentu powstania odnowienia naturalnego należy je monitorować, a w miarę potrzeb podejmować działania zmierzające do poprawy jego jakości i zdrowotności. Wykonywane zabiegi odnosimy do konkretnego adresu leśnego. Od momentu uznania odnowienia naturalnego podlega ono planowym zabiegom hodowlano-ochronnym, tak aby w chwili oceny spełnione były wymagania określone w "Zasadach hodowli lasu".
Zalecenia dotyczą wszystkich odnowień gatunków lasotwórczych, inicjowanych i powstałych samorzutnie pod okapem drzewostanu i na powierzchni otwartej.
Niniejsze zalecenia w zakresie uznawania i ewidencjonowania odnowień naturalnych upraszczają obowiązujące procedury oraz dają nadleśniczym możliwość wykorzystania odnowienia naturalnego w hodowli lasu w większym niż dotychczas stopniu. Jednocześnie pozostawia się nadleśniczym duży margines swobody w kwalifikowaniu odnowień naturalnych i ich przydatności do dalszej hodowli.
Nadmierna formalizacja zasad wykorzystania odnowień naturalnych, wobec zmienności warunków przyrodniczych, może być przyczyną porażek hodowlanych i w wielu przypadkach zniechęcać do ewidencjonowania tych odnowień. Opracowane poniżej zalecenia, przy odpowiednim poziomie wiedzy leśnej i właściwym rozumieniu praw przyrody, pozwolą nadleśniczym na bardziej efektywne wykorzystanie odnowień naturalnych w bieżącej działalności gospodarczej i prowadzeniu gospodarki leśnej na zasadach ekologicznych.
I.
UZNAWANIE
UZNAWANIE
a) odnowienie inicjowane i powstałe samorzutnie z obsiewu górnego lub bocznego gatunków lasotwórczych w drzewostanach przewidzianych do cięć rębnych i przebudowy, na powierzchni otwartej i pod okapem drzewostanu;
b) odnowienie w drzewostanach nie objętych planem cięć rębnych;
c) odnowienie powstałe samorzutnie na powierzchniach przeznaczonych do odnowienia - na haliznach i płazowinach;
d) odnowienie na powierzchniach przeznaczonych do wprowadzania dolnego piętra i do odnowienia (dolesienia) luk;
e) sukcesję naturalną na powierzchniach przeznaczonych do zalesienia, w tym na gruntach porolnych i nieużytkach;
f) odnowienie odroślowe.
2. Sposób postępowania przy uznawaniu i ocenie odnowień naturalnych przedstawia poniższy schemat:
3. Podstawą uznania odnowień naturalnych za przydatne do dalszej hodowli są kryteria przyjęte i wprowadzone zarządzeniem nadleśniczego. Kryteria powinny opisywać cechy odnowienia naturalnego, które w warunkach nadleśnictwa gwarantują osiągnięcie sukcesu hodowlanego.
4. Decyzję o uznaniu określonej powierzchni odnowienia naturalnego podejmuje nadleśniczy.
5. Na etapie komisji założeń planu nadleśniczy wnioskuje o sporządzenie wykazu wszystkich opisanych w trakcie wykonywania planu urządzenia lasu powierzchni z odnowieniem naturalnym. Wykaz ten powinien być zaprezentowany podczas obrad narady techniczno-gospodarczej i wykorzystywany do monitoringu odnowień naturalnych w nadleśnictwie.
6. Decyzję o uznaniu opisanego przez wykonawcę planu urządzenia lasu odnowienia naturalnego podejmuje nadleśniczy. Sam fakt opisania odnowienia naturalnego w opisie taksacyjnym nie oznacza jego uznania.
7. Odnowienia naturalne opisane w planie urządzenia lasu przed dniem wejścia w życie niniejszego zarządzenia zostają uznane na obowiązujących wcześniej zasadach.
8. Dane odnowienie naturalne może być uznane tylko raz. Podstawą uznania jest protokół. Przykładowy wzór protokołu podany jest w załączniku 2.
9. Cenne ekologicznie fragmenty odnowienia naturalnego, które nie spełniają kryteriów uznania, należy wykorzystywać, włączając je do upraw odnawianych sztucznie.
10. W zależności od dominującego sposobu odnowienia, występującego na uznanej powierzchni, zalicza się ją w opisie taksacyjnym do powierzchni odnowionych odpowiednio naturalnie lub sztucznie.
11. Od momentu powstania odnowienie naturalne powinno być monitorowane pod kątem stopnia pokrycia, przydatności hodowlanej, określenia (zaplanowania) potrzeb pielęgnacyjnych i ewentualnych uzupełnień Sposób przeprowadzenia monitoringu ustala nadleśniczy.
12. Na powierzchniach szczególnie trudnych do odnowienia - podmokłych, zabagnionych, zmrozowiskach, pędraczyskach itp. - każde pojawiające się odnowienie naturalne, bez względu na jego jakość hodowlaną, należy zaakceptować i poddać procedurze uznania.
13. Odnowienie naturalne, w tym w szczególności pojawiające się na gruntach przeznaczonych do zalesienia, które nie spełniają kryteriów uznania, mogą być wykorzystywane do celów osłonowych, pielęgnacyjnych i przedplonowych.
14. Na gruntach leśnych z uznawania należy wyłączyć odnowienia naturalne powstałe z obsiewu drzewostanów złej jakości i odnowienia gatunków rosnących na niewłaściwych siedliskach, nie dających się wykorzystać jako przedplon.
II.
EWIDENCJONOWANIE
EWIDENCJONOWANIE
2. Dla każdej uznanej powierzchni odnowienia naturalnego należy założyć dwie pozycje planu, np. ODN-ZRB i ODN-ZRBN.
3. Pozycja planu z grupą czynności ODN-ZRB aktualizuje całą powierzchnię wydzielenia bez względu na to, jaka jego część została wprowadzona sztucznie, a jaka naturalnie, natomiast grupa czynności ODN-ZRBN służy do zaewidencjonowania powierzchni odnowienia naturalnego.
4. Zasadą jest traktowanie odnowienia naturalnego jako: "w tym".
5. Regionalne dyrekcje, uwzględniając specyfikę warunków lokalnych, mają prawo do modyfikowania sposobu ewidencjonowania odnowień naturalnych w taki sposób, aby możliwe było zaewidencjonowanie wszystkich powierzchni uznanych odnowień naturalnych.
6. Możliwy sposób ewidencjonowania odnowień naturalnych przedstawiają poniższe przykłady. Podano w nich grupy czynności dotyczące odnowienia zrębów na powierzchniach otwartych, przy czym przyjęto założenie, że te same zasady znajdują zastosowanie dla wszystkich grup czynności wykorzystywanych do ewidencjonowania odnowień naturalnych:
A. Grupy czynności wykorzystywane do ewidencji odnowień naturalnych.
| Kod i nazwa grypy czynności | Kod i nazwa MPK | |||
| 23120 | ODN-ZRBN | naturalne odnowienie zrębów | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23121 | ODN-HALN | naturalne odn. halizn, płazowin | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23122 | ODN-PORN | nat. zales. porolnych (sukcesja) | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23123 | ODN-ZŁOŻN | nat. odnow. w rębniach złożonych | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23124 | ODN-LUKN | naturalne odnowienie luk | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23125 | ODN-IIPN | naturalne odnowienie II piętra | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23126 | ODN-NIEUN | nat. odnow. nieużytków (sukcesja) | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 23181 | NAT-WPG | wyprz. prz. gleby pod odnow. nat. | 231 | Odnowienia i zalesienia |
| 2341 | PBD-GLEB | wyprzedz. przyg. gl. przeb. dstan. | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2347 | PBDODNRBN | odnow. nat. pod przebud. rębnie | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2348 | PBD-ODNLN | odnow. nat. pod przebudowę luki | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2349 | PBDODNIIN | odnow. nat. pod przeb. II piętro | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2350 | PBDODNHAN | odnow. nat. pod przebud. halizn | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2353 | PBD-ODNN | odnow. nat. pod przebud . zręby | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
| 2358 | PBD-ODNHA | odnowienia pod przebud. halizn | 235 | Przebudowa drzewostanów kosztem LP |
B. Przygotowanie gleby pod odnowienia naturalne.
Wszelkie prace związane z przygotowaniem gleby pod odnowienia naturalne z zakresu odnowień i zalesień (mpk 231) należy ewidencjonować na grupie czynności NAT-WPG.
Wyprzedzające przygotowanie gleby pod odnowienia naturalne w ramach przebudowy (mpk 235) należy ewidencjonować w grupie czynności PBD-WPG.
C. Ewidencjonowanie odnowień naturalnych w przypadku, gdy zajmują one ponad 50% powierzchni do odnowienia.
Uznanie odnowienia naturalnego na ponad 50% powierzchni do odnowienia pozwala uznać całą powierzchnię jako odnowioną naturalnie.
Pozycję planu dla grupy czynności ODN-ZRB zakładamy wraz z czynnością aktualizującą obejmującą powierzchnię do odnowienia, rejestrowaną w planie cięć.
Następnie zakładana jest pozycja planu dla grupy czynności ODN-ZRBN, z czynnością aktualizującą obejmującą powierzchnię do odnowienia rejestrowaną w planie cięć, zgodną z powierzchnią na pozycji ODN-ZRB. Zapis taki pozwala uznać całą powierzchnię jako odnowioną naturalnie.
Dla części powierzchni, na której wykonywane będą uzupełnienia sztuczne, założyć należy pozycję planu z grupą czynności POPR-NAT. Na pozycji tej ewidencjonowana będzie powierzchnia nasadzeń wykonanych sztucznie, zgodnie z przyjętym składem gatunkowym odnowienia. Wprowadzenie uzupełnień w odnowieniu naturalnym nie jest traktowane jako działanie negatywne.
Na pozycji tej ewidencjonowane są także sadzonki użyte do wykonania uzupełnień wraz z ich wartością.
Należy także wykonać ręcznie aktualizację opisu taksacyjnego poprzez modyfikację opisu wydzielenia. W czasie wykonywania aktualizacji należy pamiętać o:
- przypisaniu cechy DRZ NAT dla wydzielenia:
- przypisaniu cechy DRZ NAT dla gatunku:
- uwzględnieniu w składzie gatunków wprowadzonych w uzupełnieniach.
D. Ewidencjonowanie odnowień naturalnych w przypadku, gdy zajmują one poniżej 50% powierzchni do odnowienia.
Dla grupy czynności ODN-ZRB należy założyć pozycję planu z czynnością aktualizującą obejmującą całą powierzchnię do odnowienia.
Na pozycji tej należy zaplanować koszty związane z sadzeniem łącznie z wartością sadzonek, określając powierzchnie ich wysadzenia.
Następnie należy założyć pozycję planu dla grupy czynności ODN-ZRBN, z czynnością aktualizującą i wartością równą powierzchni odnowienia naturalnego.
W opisywanym przypadku aktualizacja opisu taksacyjnego polega na wprowadzeniu dokumentu modyfikacji opisu taksacyjnego z uwzględnieniem uznanego odnowienia naturalnego w składzie uprawy. Jeśli powstała uprawa w większości jest pochodzenia sztucznego, a powierzchnia odnowienia naturalnego pozwala ująć gatunek w składzie uprawy, wówczas wydzieleniu przypisujemy dwie cechy: DRZ SZT i DRZ NAT oraz cechę DRZ NAT dla gatunku uznanego odnowienia naturalnego. Można również przypisać dwie cechy do jednego gatunku.
E. Odnowienie odroślowe.
W wypadku drzewostanów odroślowych, w których powierzchnia uznanego odnowienia wynosi ponad 50% powierzchni odnowienia, oprócz cechy dla wydzielenia oraz gatunku DRZ NAT należy dopisać cechę ODROŚL.
F. Postępowanie w przypadku przypisania odnowieniu naturalnemu funkcji drzewostanu przedplonowego lub przejściowego.
W wypadku uznania odnowienia naturalnego poza cechą DRZ NAT konieczne będzie dopisanie cechy oznaczającej drzewostan przedplonowy.
III.
OCENA
OCENA
2. Ocenę udatności odnowienia naturalnego wykonuje się tak jak ocenę upraw zakładanych sztucznie, zgodnie § 40 pkt 3 "Zasad hodowli lasu".
3. Wyniki oceny udatności odnowienia naturalnego ujmuje się w sprawozdaniu LPIR 6.
ZAŁĄCZNIK Nr 2
PRZYKŁADOWY PROTOKÓŁ UZNANIA ODNOWIENIA NATURALNEGO*/**
PRZYKŁADOWY PROTOKÓŁ UZNANIA ODNOWIENIA NATURALNEGO*/**
| PROTOKÓŁ UZNANIA ODNOWIENIA NATURALNEGO W ROKU .......... | |||||||||||||
| Nadleśnictwo ......................................... | Adres leśny .................................................................. | ||||||||||||
| Rodzaj rębni i rok wykonania cięć ........................................................................................................... | |||||||||||||
| Powierzchnia manipulacyjna / powierzchnia do odnowienia ..................................................................................... | |||||||||||||
| Rodzaj odnowienia (np. inicjowane, powstałe samorzutnie, na powierzchniach otwartych, pod okapem drzewostanu, sukcesja, odroślowe): ......... | |||||||||||||
| ............................................................................................................................................. | |||||||||||||
| Rodzaj powierzchni | TSL | Opis odnowienia | Uwagi (dodatkowa cecha dla uprawy - przedplon lub odroślowa, planowane zabiegi i inne) | ||||||||||
| gatunek | wiek | forma występowania | powierzchnia zajmowana przez samosiew | liczba egzemplarzy na 1 m2 lub na 1 ha, szacunkowe zadrzewienie lub zwarcie | średnia wysokość w m (dla podrostu i starszych) | % sztuk wadliwych | |||||||
| 1. | |||||||||||||
| 2. | |||||||||||||
| 3. | |||||||||||||
| 4. | |||||||||||||
| Wniosek komisji: uznać odnowienie naturalne na powierzchni ....... ha | |||||||||||||
| ............................................................................................................................................. | |||||||||||||
| ............................................................................................................................................. | |||||||||||||
| Komisja w składzie: | |||||||||||||
| 1) ......................... | |||||||||||||
| 2) ......................... | |||||||||||||
| 3) ......................... | |||||||||||||
| Protokół zatwierdzam - Nadleśniczy ............... | |||||||||||||
| ......................, dnia ..................... | |||||||||||||
** Integralną częścią protokołu jest szkic odnawianej powierzchni.