Wytyczne prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach Państwowych.

Dzienniki resortowe

B.I.LP.2003.5.57

Akt obowiązujący

Wersja od: 9 maja 2003 r.

ZARZĄDZENIE Nr 57

DYREKTORA GENERALNEGO LASÓW PAŃSTWOWYCH

z dnia 9 maja 2003 r.

w sprawie wytycznych prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach Państwowych.

ZO-733-6/03

Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 56 poz. 679 z późn. zm.), w związku z § 6 i § 10 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, wprowadzonego w życie Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Nr 50 z dnia 18 maja 1994 r. zarządzam co następuje:

§ 1. Wprowadzam do stosowania w Lasach Państwowych:

1. "Kierunki rozwoju edukacji leśnej w Lasach Państwowych (załącznik nr 1).

2. "Wytyczne do tworzenia programu edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie (załącznik nr 2).

§ 2. "Kierunki rozwoju edukacji leśnej w Lasach Państwowych" o których mowa w § 1 ust. 1 stanowią:

1) Dokument wyjściowy wyznaczający cele i zadania w zakresie edukacji leśnej zmierzające do trwałego rozwoju świadomości społecznej na temat lasów i zrównoważonej gospodarki leśnej w naszym kraju,

2) Podstawę do współpracy w zakresie szeroko rozumianej edukacji ekologicznej na szczeblu, lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym,

3) Dokument podstawowy pomocny przy tworzeniu programów edukacyjnych w Lasach Państwowych.

§ 3. "Program edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie", należy opracować zgodnie z "Wytycznymi..." o których mowa w § 1 ust. 2 i wdrożyć do realizacji z dniem 1 stycznia 2004 r.

§  4.

1. W każdym Leśnym Kompleksie Promocyjnym wprowadzam obowiązek zatrudnienia przynajmniej jednej osoby na stanowisku specjalisty lub starszego specjalisty ds. edukacji leśnej w Służbie Leśnej.

2. W każdym nadleśnictwie (zarówno w LKP jak i poza) należy przypisać wybranym pracownikom (adekwatnie do potrzeb) zadania z zakresu edukacji leśnej.

3. Zobowiązuję dyrektorów RDLP do wyznaczenia pracownika koordynującego zadania z zakresu edukacji leśnej w nadzorowanych nadleśnictwach.

§ 5. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  Nr 1

KIERUNKI ROZWOJU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W LASACH PAŃSTWOWYCH

Obszary działania:

A. Gromadzenie i przekazywanie informacji

B. Informowanie i wychowywanie społeczeństwa

C. Kształcenie kadry w zakresie edukacji i komunikacji społecznej

D. Kształcenie techniczno-zawodowe

E. Program, projekty edukacyjne i środki dydaktyczne

F. Ocena programu i projektów edukacyjnych

G. Baza edukacyjna

H. Współpraca lokalna, regionalna, krajowa i międzynarodowa

I. Badania i eksperymenty

A. Gromadzenie i przekazywanie informacji

Kierunki działania:

1. Dążenie do pełnego wykorzystania środków masowego przekazu dla realizacji celów poznawczych, kształcących i wychowawczych, mogących podnieść powszechną świadomość społeczną i zrozumienie zasad zrównoważonego rozwoju w leśnictwie oraz roli leśników w polityce ekorozwoju.

2. Tworzenie w strukturach Lasów Państwowych bazy informacyjnej, systemu wymiany informacji oraz doświadczeń z zakresu edukacji i komunikacji społecznej.

Cele:

1. Wzmocnienie wewnętrznego systemu gromadzenia i wymiany informacji w strukturach Lasów Państwowych w zakresie edukacji leśnej.

2. Wzmocnienie oddziaływania leśników na kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Zadanie 1

Gromadzenie publikacji krajowych i zagranicznych z zakresu edukacji leśnej społeczeństwa oraz udostępnianie corocznego wykazu nowości piśmiennictwa w wymienionym zakresie.

Zadanie 2

Opracowywanie rocznego raportu z działalności edukacyjnej Lasów Państwowych.

Zadanie 3

Prowadzenie miesięcznego dodatku w prasie leśnej na temat edukacji.

Zadanie 4

Prowadzenie w internecie witryny o wydarzeniach edukacyjnych w Lasach Państwowych, programach i osobach działających na tym polu.

B. Informowanie i wychowywanie społeczeństwa

Kierunki działania:

1. W oparciu o rozpoznanie potrzeb Lasów Państwowych i oczekiwań społecznych kształtowanie wiedzy, umiejętności i systemu wartości społeczności lokalnych, regionu i kraju odnoszących się do znajomości środowiska przyrodniczego, jego funkcji i zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem lasów i prowadzonej w nich gospodarki leśnej.

2. Zachęcanie do czynnego udziału ogółu społeczeństwa w rozwiązywaniu współczesnych problemów ochrony środowiska leśnego.

3. Budowanie pozytywnego wizerunku leśnika poprzez prezentowanie zadań jakie wykonuje oraz problemów z jakimi się spotyka w realizacji wielofunkcyjnej roli lasów.

Cel

Wychowanie społeczeństwa obywatelskiego świadomego praw i obowiązków obejmujących kulturę obcowania z lasem oraz potrzeby wynikające z zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Zadanie 1

Rozpoznanie potrzeb Lasów Państwowych i oczekiwań społecznych w zakresie informowania i wychowywania społeczeństwa.

Zadanie 2

Rozwijanie i upowszechnianie różnorodnych form skutecznej komunikacji leśników ze społeczeństwem.

Zadanie 3

Współpraca leśników z wychowawcami dzieci i młodzieży.

Zadanie 4

Współpraca z innymi podmiotami zajmującymi się edukacją ekologiczną społeczeństwa i wychowaniem obywatelskim.

C. Kształcenie kadry leśnej w zakresie edukacji i komunikacji społecznej

Kierunki działania:

1) Podnoszenie wiedzy i umiejętności kadry Lasów Państwowych w zakresie edukacji i komunikacji społecznej,

2) Podjęcie kontaktów z wydziałami leśnymi wyższych uczelni oraz dyrekcjami średnich szkół leśnych w celu zwrócenia uwagi na potrzebę kształcenia studentów i uczniów z zakresu roli oraz sposobów prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa,

3) Przygotowanie kadry liderów prowadzącej działania edukacyjne w oparciu o dobrą znajomość problematyki środowiska przyrodniczego, metodyki nauczania oraz doświadczenia praktyczne,

4) Szkolenia innych leśników prowadzone przez liderów (w celu zwielokrotnienia efektów edukacji leśnej społeczeństwa),

5) Nadawanie programom szkoleń wymiaru etycznego, opartego na holistycznym rozumieniu kultury, jako fundamentalnej idei edukacji ekologicznej.

Cel:

Stałe doskonalenie kwalifikacji pracowników Lasów Państwowych zajmujących się edukacją leśną społeczeństwa.

Zadanie 1

Ustalenie standardów wymagań wobec liderów oraz innych leśników zajmujących się edukacją i komunikacją społeczną w Lasach Państwowych w zakresie:

a) kompetencji merytorycznych - znajomości treści nauczania,

b) kompetencji metodycznych, czyli znajomości form i metod edukacji oraz komunikacji społecznej i umiejętności w tym zakresie,

c) kompetencji psychologicznych pożądanych w nauczaniu.

Zadanie 2

Ustalanie programów i harmonogramów szkoleń oraz form kształcenia.

Zadanie 3

Wspomaganie form samokształcenia kadry leśnej z użyciem różnorodnych środków przekazu.

D. Kształcenie techniczno-zawodowe

Kierunek działania:

1) integracja wiedzy z zakresu edukacji i komunikacji społecznej z kształceniem zawodowym obejmującym problematykę wdrażania zrównoważonego rozwoju w leśnictwie,

2) popularyzacja wiedzy naukowej i praktycznej z zakresu poprawy stanu środowiska leśnego, ochrony przyrody oraz nowych, przyjaznych lasom technologii.

Cel:

Doskonalenie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu gospodarki leśnej opartej na zasadzie zrównoważonego rozwoju.

Zadanie 1

Doskonalenie komunikacji zawodowej w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa na wszystkich szczeblach zarządzania w Lasach Państwowych.

Zadanie 2

Współpraca z wydziałami leśnymi wyższych uczelni oraz z dyrekcjami szkół leśnych w zakresie doskonalenia programów nauczania zgodnych z zasadami zrównoważonego i trwałego rozwoju leśnictwa.

Zadanie 3

Włączanie leśników edukujących społeczeństwo w szkolenia zawodowe jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych.

Zadanie 4

Wyposażanie jednostek w najnowszą literaturę, prasę i filmotekę zawodową w celu samokształcenia.

E. Program, projekty edukacyjne i środki dydaktyczne

Kierunki działania:

1) tworzenie programów rozwijających interdyscyplinarne podejście do środowiska leśnego i gospodarki w lasach, łączące wiedzę oraz umiejętności z wielu dziedzin nauki i praktyki,

2) kształtowanie i włączanie do programów nauczania pozytywnych zwyczajów kulturowych w środowiskach lokalnych, dotyczących relacji człowiek - las,

3) wdrażanie projektów edukacyjnych służących rozwijaniu i wzmacnianiu zamiłowania do lasu oraz rozbudzaniu i utrwalaniu poczucia odpowiedzialności za trwałe jego istnienie,

4) rozbudzanie zaufania do leśników prowadzących gospodarkę w lasach, w oparciu o sukcesy zawodowe związane z ekologizacją i trwałym rozwojem leśnictwa oraz praktyczną ochroną przyrody.

Cel:

Podnoszenie poziomu edukacji leśnej społeczeństwa prowadzonej przez Lasy Państwowe w ramach nieformalnej edukacji ekologicznej.

Zadanie 1

Ustalenie minimum programowego z zakresu edukacji leśnej społeczeństwa dla nadleśnictwa.

Zadanie 2

Dostosowywanie treści nauczania, form i metod edukacji do wieku i przygotowania odbiorców.

Zadanie 3

Opracowanie i wdrożenie "Programu edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie", uwzględniającego specyfikę lokalną.

Zadanie 4

Rozbudzanie zaufania do leśników prowadzących gospodarkę w lasach w oparciu o sukcesy zawodowe związane z trwałym i zrównoważonym rozwojem leśnictwa, promocją drewna jako surowca ekologicznego oraz praktyczną ochroną przyrody.

Zadanie 5

Doskonalenie programu edukacyjnego we współpracy z placówkami oświatowymi, dla zapewnienia spójności programów szkolnych i edukacyjnych.

Zadanie 6

Opracowywanie oraz rozpowszechnianie środków dydaktycznych na poziomie nadleśnictwa, rdLP i kraju.

F. Ocena programu i projektów edukacyjnych

Kierunki działania:

1) optymalizacja funkcjonowania programu nadleśnictwa w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa prowadzonej przez Lasy Państwowe,

2) wyłanianie i upowszechnianie projektów edukacyjnych realizowanych przez jednostki Lasów Państwowych.

Cel:

Prowadzenie efektywnych działań edukacyjnych w Lasach Państwowych.

Zadanie 1

Tworzenie narzędzi i wyznaczenie kryteriów oceny programów edukacyjnych w postaci sprawozdań na poziomie nadleśnictwa, rdLP i kraju.

Zadanie 2

Nagradzanie najciekawszych, efektywnych i sprawdzonych projektów edukacyjnych adresowanych do różnych grup odbiorców.

G. Baza edukacyjna

Kierunek działań

Określenie standardów wymagań dotyczących infrastruktury edukacyjnej jednostek Lasów Państwowych oraz ich kategoryzacja.

Cel

Tworzenie i utrzymanie racjonalnej infrastruktury dydaktycznej.

Zadanie 1

Ocena istniejącej bazy edukacyjnej.

Zadanie 2

Wytyczenie kierunków rozwoju bazy dydaktycznej zgodnie ze standardami wymagań.

H. Współpraca lokalna, regionalna, krajowa i międzynarodowa

Kierunki działania:

1) rozwój współpracy jednostek Lasów Państwowych z podmiotami realizującymi edukację leśną w kraju i zagranicą,

2) poszukiwanie partnerów w zakresie finansowania przedsięwzięć edukacyjnych na wszystkich szczeblach współpracy.

Cel:

Rozwijanie poczucia indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za stan środowiska leśnego.

Zadanie 1

Współpraca Lasów Państwowych z administracją rządową w zakresie działalności informacyjnej, promocyjnej i oświatowej związanej z realizacją zrównoważonego rozwoju.

Zadanie 2

Współpraca z instytucjami oświatowymi o najlepszym poziomie pracy pedagogicznej ze stabilną infrastrukturą i kadrą oraz gwarancją ciągłości współdziałania na wszystkich szczeblach.

Zadanie 3

Współpraca z samorządami oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie realizacji programów edukacyjnych, uwzględniających specyfikę regionu, lokalną tożsamość i tradycję kulturową.

Zadanie 4

Współpraca z administracją terenów przyrodniczo cennych w zakresie wymiany doświadczeń oraz wspólnych działań edukacyjnych.

Zadanie 5

Współpraca z organizatorami wypoczynku i turystyki na terenach leśnych w zakresie bezpiecznych form użytkowania lasu oraz promocji edukacji leśnej.

Zadanie 6

Współpraca z kościołami i związkami wyznaniowymi w zakresie rozwoju trwałych i pozytywnych zmian w świadomości ekologicznej społeczeństwa, uwzględniających wartości religijne i kulturowe.

Zadanie 7

Współpraca z mediami w zakresie rozwoju rzetelnej wiedzy o lesie i leśnictwie, promocji działań przyjaznych środowisku leśnemu oraz krytyce zachowań przynoszących szkody w ekosystemach leśnych.

Zadanie 8

Współpraca międzynarodowa w zakresie wymiany doświadczeń oraz wspólnych działań edukacyjnych.

I. Badania i eksperymenty

Kierunek działania

1) rozwój edukacji leśnej społeczeństwa prowadzonej przez Lasy Państwowe opiera się doświadczeniu i ocenie podjętych wcześniej decyzji oraz wynikach badań w omawianym przedmiocie,

2) wykorzystywanie w Lasach Państwowych wyników badań socjologicznych i pedagogicznych związanych z edukacją leśną społeczeństwa, w szczególności nad treściami, metodami i środkami nieformalnej edukacji leśnej i jej efektywności.

Cel:

Optymalizacja i racjonalizacja kierunków, celów oraz zadań działalności edukacyjnej.

Zadanie 1

Gromadzenie i korzystanie z wyników badań związanych ze świadomością leśną społeczeństwa, jego postawami i wzorcami zachowań wobec lasu.

Zadanie 2

Współpraca z placówkami naukowymi w zakresie budowy programów edukacyjnych, treści nauczania, środków dydaktycznych, aktywnych metod nauczania oraz skutecznych form edukacji i komunikacji społecznej.

Zadanie 3

Ocena eksperymentów edukacyjnych oraz ich wdrażanie do praktyki.

ZAŁĄCZNIK  Nr 2

WYTYCZNE DO TWORZENIA "PROGRAMU EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA W NADLEŚNICTWIE"

I. EDUKACJA LEŚNA SPOŁECZEŃSTWA

A. Edukacja leśna społeczeństwa jest jednym z podstawowych zadań realizowanych przez Lasy Państwowe, wynikającym z założeń Polityki Leśnej Państwa i przyjętych "Kierunków rozwoju edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach Państwowych".

B. Stała i powszechna edukacja leśna ma na celu:

1) upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o środowisku leśnym oraz o wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarce leśnej;

2) podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego korzystania z wszystkich funkcji lasu;

3) budowanie zaufania społecznego dla działalności zawodowej leśników.

C. Cele edukacji leśnej należy realizować w oparciu o następujące treści:

1) budowa i funkcjonowanie ekosystemów leśnych;

2) znaczenie lasu: ekologiczne, produkcyjne i społeczne;

3) zagrożenia i ochrona lasów;

4) ochrona przyrody;

5) zadania leśników i leśnictwa.

II. PROGRAM EDUKACJI LEŚNEJ SPOŁECZEŃSTWA

Program edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie" (zwany dalej PROGRAMEM) określa zakres i zadania edukacji (leśnej społeczeństwa) realizowane na poziomie nadleśnictwa.

III. PRZYGOTOWANIE PROGRAMU

A. PROGRAM sporządza nadleśniczy na okresy 10-letnie, w terminach korespondujących z opracowaniem Planu Urządzenia Lasu (PUL). Pierwszy PROGRAM sporządza się w nadleśnictwie - do 30 października 2003 roku - na okres obowiązywania aktualnego PUL.

B. Przy opracowywaniu PROGRAMU nadleśnictwo powinno współpracować z lokalnymi podmiotami działającymi na polu formalnej i nieformalnej edukacji ekologicznej społeczeństwa.

C. Przed przystąpieniem do prac nad PROGRAMEM nadleśniczy powołuje Komisję "Programu edukacji leśnej w nadleśnictwie", zwaną dalej KOMISJĄ.

1. Komisja jest organem doradczym i opiniodawczym w sprawach Programu.

2. W skład KOMISJI wchodzą:

a) ze strony Lasów Państwowych - pracownik zajmujący się edukacją w nadleśnictwie oraz koordynator edukacji leśnej na szczeblu RDLP,

b) ze strony czynników społecznych - przedstawiciele lokalnych instytucji i organizacji zajmujących się edukacją ekologiczną (minimum trzy osoby).

3. Posiedzenia KOMISJI odbywają się co najmniej dwukrotnie: dla przyjęcia założeń, przed przystąpieniem do opracowania PROGRAMU i przed jego ostateczną redakcją co powinno mieć miejsce przed obradami KTG.

4. Ustalenia KOMISJI akceptuje nadleśniczy.

5. Posiedzenia KOMISJI są protokołowane, a protokół jest załącznikiem do PROGRAMU.

D. Nadleśniczy może zaprosić do opracowania PROGRAMU praktyków edukacji ekologicznej.

E. Postanowienia KOMISJI i zawartość PROGRAMU referuje nadleśniczy podczas obrad Komisji Techniczno-Gospodarczej w części poświęconej omawianiu "Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie". PROGRAM zatwierdza dyrektor RDLP.

F. W części PROGRAMU zatytułowanej "Kronika" gromadzone są roczne sprawozdania z działalności edukacyjnej nadleśnictwa w formie zestawień tabelarycznych (wzory tabeli nr 1, 2 i 3 w załączeniu) datowanego na 31 grudnia każdego roku kalendarzowego. Z inicjatywy nadleśniczego sprawozdanie to może być poszerzone o komentarz zawierający dodatkowe informacje.

IV. ZAKRES I UKŁAD PROGRAMU

Charakterystyka walorów edukacyjnych nadleśnictwa.

1. PROGRAM jest samodzielnym, autorskim opracowaniem, charakteryzującym specyfikę prowadzonej przez nadleśnictwo działalności edukacyjnej.

2. W PROGRAMIE należy szerzej opisać walory edukacyjne nadleśnictwa ze szczególnym zwróceniem uwagi na dostępność kompleksów leśnych, istniejące zagospodarowanie techniczne i przydatność terenu do prowadzenia edukacji leśnej.

A. Obiekty edukacji leśnej nadleśnictwa (krótki opis)

1. Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej

2. Izba (klasa, sala) leśna

3. Zielona szkoła

4. Ścieżka edukacyjna

5. Park, ogród dendrologiczny (botaniczny)

6. Powierzchnia (punkt) edukacji leśnej

7. Inne obiekty (np. rezerwaty przyrody udostępnione do edukacji).

B. Obiekty edukacji przyrodniczej innych podmiotów znajdujące się na terenie nadleśnictwa.

C. Potencjalni partnerzy w edukacji leśnej społeczeństwa:

1. Szkoły:

a) podstawowe;

b) gimnazja;

c) średnie.

2. Ośrodki edukacji ekologicznej.

3. Parki Krajobrazowe, Parki Narodowe.

4. Samorządy

5. Media: prasa, radio, telewizja.

6. Organizacje pozarządowe

7. Inne

D. Wydawnictwa edukacyjne o nadleśnictwie:

1. Własne nadleśnictwa (bibliografia: autor, tytuł, rok wydania),

2. Innych wydawców (bibliografia: autor, tytuł, rok wydania, nazwa wydawcy).

V. PLAN DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA

Plan roczny (sporządzany do 30 października) zawiera w formie opisowej:

1. Nowe obiekty edukacji leśnej.

2. Rozbudowa, zagospodarowanie (remonty, uzupełnienie, wzbogacenie) istniejących obiektów.

3. Planowane przedsięwzięcia z zakresu edukacji leśnej (np. akcje, konkursy, wystawy, prelekcje, pogadanki, zajęcia terenowe), ich tematyka oraz krótki opis (np. nazwa projektu edukacyjnego, adresaci, termin realizacji, współorganizatorzy).

VI. KRONIKA DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ NADLEŚNICTWA

A. Roczne sprawozdanie z działalności edukacyjnej składa nadleśnictwo w RDLP do 30 stycznia każdego roku. Obejmuje ono:

1. Formy edukacji i frekwencja osób korzystających (Tabela 1).

2. Podmioty współpracujące w zakresie edukacji. (Tabela 2).

3. Pracownicy nadleśnictwa prowadzący edukację. (Tabela 3).

4. Podsumowanie - komentarz do działalności edukacyjnej nadleśnictwa w danym roku.

Kopie rocznych sprawozdań z działalności edukacyjnej nadleśnictwa gromadzone są w kronice PROGRAMU

B. Podsumowanie działalności edukacyjnej nadleśnictwa za minione 10-lecie dokonywane jest w części wstępnej PROGRAMU.

Forma edukacji^1)	Ogółem		w tym:
	liczba zajęć	liczba uczestników	dzieci przedszkolne	dzieci szkół podstawowych	młodzież szkół gimnazjalnych	młodzież szkół średnich	dorośli
Lekcje terenowe, w tym na leśnej ścieżce edukacyjnej
Spotkania z leśnikiem w szkołach
Prelekcje, pogadanki, wykłady (poza szkołą)
Konkursy
Akcje, imprezy okolicznościowe
Wystawy
Inne formy: a) b) c) ...

Tabela 1. Formy edukacji leśnej realizowane przez nadleśnictwo i frekwencja w roku ...

Podmioty współpracujące	Liczba jednostek	Liczba wspólnych imprez, konferencji, konkursów, warsztatów, akcji itd.
Szkoły
Ośrodki Edukacji Ekologicznej
Parki Krajobrazowe, narodowe
Domy Kultury, muzea
Media:
prasa
radio
telewizja
Kościoły
Podmioty zagraniczne
Inne: a)
b)
c)

Tabela 2. Podmioty współpracujące w zakresie edukacji w roku ......

Lp.	Stanowisko służbowe	Wykształcenie	Staż pracy w Lasach Państwowych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Tabela 3. Pracownicy nadleśnictwa prowadzący edukację leśną w roku .....