Wyrok z dnia 9 lutego 2006 r. w sprawie z odwołania Media Saturn Holding Polska Sp. z o.o. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 110/04.
Dz.Urz.UOKiK.2006.2.30
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 9 lutego 2006 r.
w sprawie z odwołania Media Saturn Holding Polska Sp. z o.o. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2006 r. sprawy z powództwa Media Saturn Holding Polska Sp. z o.o. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, o ochronę konkurencji, na skutek odwołania powoda od decyzji Nr RKT-49/2004 z dnia 26 sierpnia 2004 r.:
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał w dniu 26 sierpnia 2004 r. decyzję Nr RKT-49/2004, w której:
I. Uznał działanie Media Saturn Holding Polska Sp. z o.o. w Warszawie (Media Saturn) za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę, wskazaną w art. 23a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080),
II. Zobowiązał Media Saturn do zamieszczenia dwukrotnie z tygodniowym odstępem w "Gazecie Wyborczej" - wydaniu ogólnopolskim, stosownego oświadczenia w formie ogłoszenia prasowego o treści wskazanej w decyzji oraz nałożył na Media Saturn obowiązek poniesienia kosztów postępowania w wysokości 40 zł.
Swoją decyzję Prezes UOKiK oparł na ustaleniu, że ulotka reklamowa rozpowszechniana przez Media Saturn, dotycząca oferty sprzedaży ważnej od dnia 28 listopada 2003 r., zawierała niezgodne z prawdą informacje, dotyczące oferowanego towaru. Ulotkę kolportowano na obszarze aglomeracji śląskiej. Skierowana była do osób fizycznych - konsumentów i miała potencjalnie bardzo szeroki zasięg oddziaływania. Po otrzymaniu zawiadomienia o stwierdzonych nieprawidłowościach Media Saturn oświadczyła, że wstrzymała dalsze rozpowszechnienie ulotki reklamowej, zawierającej błędne informacje. Ponadto na tablicy ogłoszeń w sklepie prowadzącym sprzedaż towaru (kamery), której dotyczyły błędne informacje zamieszczone w ulotce, wywieszono ogłoszenie prostujące błąd. Zasięg oddziaływania tego ogłoszenia, na którym nie wpisano daty jego sporządzenia ani podpisu odpowiedniego pracownika, był jednak ograniczony. W rezultacie, zdaniem Prezesa UOKiK, działanie takie nie doprowadziło do usunięcia ujemnych skutków opublikowania zawierającej nieprawdziwe informacje reklamy, wywołującej u zapoznających się z nią konsumentów błędne przeświadczenie o oferowanym do nabycia za wskazaną cenę towarze.
Prezes UOKiK uznał działanie Media Saturn za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, polegającą na naruszeniu obowiązku udzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz stosowanie nieuczciwej lub wprowadzającej w błąd reklamy i wydał zaskarżoną decyzję.
Media Saturn złożyła odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 78 § 1 K.p.c. oraz art. 6, 7 i 8 Kpa w zw. z art. 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, przez nieuwzględnienie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka Krzysztofa K. na okoliczność zaprzestania stosowania zarzucanej praktyki, poprzez zaniechanie dalszego kolportowania ulotek, zawierających błędną informację, zniszczenie ich oraz wywieszenie w sklepie informacji o zaistniałej pomyłce. Ponadto powód zarzucił decyzji dalsze naruszenie przepisów proceduralnych - art. 77 § 1 Kpa i art. 10 Kpa w zw. z art. 80 ustawy o ochronie (...) oraz art. 233 K.p.c. w zw. z art. 81 ustawy o ochronie (...) przez nieprzesłuchanie w charakterze świadka konsumenta, którego pismo było podstawą do wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKiK, błąd w ustaleniach faktycznych, w oparciu o które wydana została zaskarżona decyzja oraz dowolność tych ustaleń, a także naruszenie art. 23c ust. 1 i 2 ustawy o ochronie (...), poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i art. 23e ust. 1 i 2 tej ustawy, przez jego niezastosowanie, mimo stwierdzenia, że wskutek podjętych działań zarzucana praktyka ustała jeszcze przed wydaniem zaskarżonej decyzji. W konsekwencji powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji lub jej zmianę w pkt I i II przez stwierdzenie, że powód zaniechał stosowania naruszającej zbiorowe interesy konsumentów praktyki.
W uzasadnieniu odwołania powód wskazał, że pozwany w prowadzonym postępowaniu, pomijając wniosek o przesłuchanie pracownika spółki co do rodzaju czynności podjętych w celu wykazania zaprzestania stosowania przypisywanej praktyki, nie odniósł się do niego, a w decyzji stwierdził, że spółka nie przedstawiła dowodów na potwierdzenie wstrzymania kolportażu ulotki reklamowej oraz jej wycofania i zniszczenia. W ocenie powoda doszło w ten sposób do naruszenia art. 78 § 1 Kpa, a także art. 6, 7 i 8 Kpa oraz błędnego ustalenia stanu faktycznego. Powód zarzucił również, że przy ustaleniu stanu faktycznego pozwany oparł się m.in. na treści skargi konsumenta, nie przesłuchując go. Przyjmując zawarte w skardze twierdzenia za prawdziwe, nie zweryfikował ich, przez co naruszył art. 77 i art. 10 Kpa oraz przepis art. 233 § 1 K.p.c.
W rezultacie nie zostały wyjaśnione wątpliwości co do rozbieżności między twierdzeniami zawartymi w skardze a treścią pism powoda, w szczególności mówiących o zaniechaniu przypisanej praktyki i działaniach zmierzających do usunięcia jej skutków. Powyższe uchybienie przyczyniło się, zdaniem powoda, do przyjęcia przez pozwanego m.in. twierdzenia, że wydając ulotkę reklamową Media Saturn celowo wprowadzała konsumentów w błąd, czego spółka nie mogła w prowadzonym postępowaniu administracyjnym podważyć. Przedstawione działania doprowadziły, w ocenie powoda, do niewłaściwego ustalenia stanu faktycznego w sprawie i w efekcie wydania zaskarżonej decyzji.
Powód zarzucił także zaskarżonej decyzji, że została wydana w oparciu o niewłaściwą podstawę prawną. Wskazał, że zamiast na podstawie art. 23c ustawy o ochronie (...), Prezes UOKiK powinien był wydać zaskarżoną decyzję na podstawie art. 23e tej ustawy.
Powód, nie kwestionując zawartej w decyzji oceny stosowanych przez niego praktyk jako naruszających zbiorowe interesy konsumentów, nie zgodził się jednocześnie ze stanowiskiem, że jego zakazane działanie trwa nadal. Wskazał, że jeszcze przed wszczęciem postępowania przez Prezesa UOKiK, wycofał z dystrybucji zawierającą błędne informacje ulotkę, zniszczył jej zapasy, wywiesił w sklepie stosowne ogłoszenie informujące o błędzie oraz pouczył sprzedawców, by informowali klientów o pomyłce zaistniałej w ulotce. Zdaniem powoda podjęte środki doprowadziły do zaniechania stosowania zarzucanych mu praktyk. Uzasadnia to, w oczach powoda, żądanie zmiany zaskarżonej decyzji w sposób wskazany w odwołaniu, zgodnie z art. 23e ust. 1 i 2 ustawy o ochronie (...), ewentualnie jej uchylenie, z uwagi na zawarte w niej uchybienia i wydanie jej z naruszeniem art. 23c i art. 23e ustawy o ochronie (...).
W odpowiedzi na odwołanie pozwany stwierdził, że postawione przez powoda zarzuty nie zasługują na uwzględnienie i wniósł o oddalenie odwołania. Odnośnie zarzutu nieprzesłuchania dyrektora sklepu Krzysztofa K. w celu wykazania i udowodnienia działań podjętych przez powoda po uzyskaniu informacji o błędzie zaistniałym w ulotce reklamowej, pozwany Prezes UOKiK oświadczył, że złożone przez Media Saturn w postępowaniu administracyjnym wyjaśnienia, dotyczące tej kwestii, przyjął za wiarygodne. Wobec tego nie było potrzeby dodatkowego potwierdzenia tych okoliczności w formie zeznań składanych przez świadków. Natomiast w sprawie ustalenia i oceny, czy zaistniała w ulotce reklamowej niezgodność wynikała z pomyłki czy złej woli reklamodawcy, zeznanie pracownika, w ocenie pozwanego, nie miało znaczenia.
Pozwany zaznaczył, że po otrzymaniu skargi złożonej przez konsumenta, informującej o stosowaniu przez powoda nieuczciwej, wprowadzającej w błąd reklamy, postępowanie wyjaśniające zostało wszczęte z urzędu. Celem tego postępowania było wstępne ustalenie, czy zaistniały okoliczności, uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dopiero po uzyskaniu wyjaśnienia, przeanalizowaniu dokumentów przesłanych przez Media Saturn i dokonaniu ustaleń w postępowaniu wyjaśniającym, Prezes UOKiK wszczął z urzędu postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Składający skargę konsument nie był więc stroną toczącego się postępowania ani zainteresowanym w sprawie, wobec tego nie było podstaw do jego przesłuchania. Ponadto zawarte w skardze informacje zostały potwierdzone w drodze wyjaśnień, a także przez treść dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, a uzyskanych od powoda. Pozwany dodał, że treść skargi złożonej przez konsumenta nie była zaliczona do dowodów branych pod uwagę przy wydawaniu przedmiotowej decyzji. Odnosząc się do zarzutu odwołania mówiącego o błędzie w ustaleniach faktycznych pozwany wskazał, że przedmiotem oceny w prowadzonym postępowaniu była okoliczność, czy stosowana praktyka naruszyła zbiorowe interesy konsumentów przez reklamowanie oferty wprowadzającej w błąd. W toku postępowania powód przyznał, że w kolportowanej ulotce reklamowej znajdowały się nieprawidłowe informacje, wprowadzające w błąd konsumentów. W związku z tym, zarzut błędu w ustaleniach faktycznych pozwany uznał za nietrafny.
W zakresie zarzutu niewłaściwego zastosowania art. 23c ust. 1 i 2 ustawy o ochronie (...) i niezastosowania art. 23e ust. 1 i 2 tej ustawy, pozwany stwierdził, że o zaniechaniu stosowania praktyki naruszającej interesy konsumentów oraz usunięciu trwających skutków tego naruszenia można mówić, gdy działania podejmowane przez przedsiębiorcę w tym zakresie są adekwatne do działań stanowiących podstawę do uznania konkretnej praktyki za sprzeczną z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów. Błędna reklama była zamieszczona w ulotce, której zasięg rozpowszechniania obejmował całe województwo. Skierowana była do nieokreślonej zbiorowości, której interes został naruszony. Wobec tego, zdaniem pozwanego, środki podjęte dla zniwelowania dokonanego naruszenia powinny być adekwatne do stopnia naruszenia. W ocenie pozwanego, środki zastosowane do osiągnięcia celu w postaci usunięcia skutków naruszenia były niewystarczające. Pozwany stwierdził więc, że w sprawie nie zachodziły przesłanki do zastosowania art. 23e ust. 2 ustawy o ochronie (...), przez uznanie stosowanej praktyki za naruszającą interesy konsumentów i stwierdzenie zaniechania jej stosowania, a podniesiony w tym zakresie przez powoda zarzut uznał za nietrafny.
Powód podtrzymał stanowisko procesowe zawarte w odwołaniu. Podkreślił jednocześnie, że podjął niezwłocznie działania, by wykluczyć dalszy kolportaż ulotek i zapobiec utrzymywaniu się błędnego przeświadczenia, wywołanego treścią reklamy, czym doprowadził do zaniechania stosowania niedozwolonej praktyki, co w jego ocenie uzasadnia przynajmniej zmianę zaskarżonej decyzji. Powód wskazał też, że decyzja została wydana po upływie ok. 9 miesięcy od zaistnienia przedmiotowego zdarzenia, co również przemawia za uznaniem, iż jego skutki zatarły się już w pamięci konsumentów. Stwierdził, że podjęte przez niego działania były adekwatne do stopnia naruszenia. Ponadto powód wskazał na nietrafność oceny pozwanego w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, w sytuacji nieprzeprowadzenia dowodu z przesłuchania dyrektora sklepu rozpowszechniającego ulotki reklamowe zarówno w zakresie podjętych działań naprawczych, jak i okoliczności, w jakich doszło do wydrukowania błędnej reklamy oraz zakresu jej oddziaływania w związku z przyjętą formą kolportażu. Na rozprawie strony podtrzymały konsekwentnie swoje dotychczasowe stanowiska. Powód dążył do wykazania, że zarzucana praktyka ustała w wyniku podjętych działań zapobiegawczych. Wskazał też, że nieprzesłuchanie zgłaszanego świadka w postępowaniu administracyjnym uniemożliwiło wykazanie i udowodnienie szeregu okoliczności, które miały wpływ na treść zaskarżonej decyzji. Dotyczyło to w szczególności czasu i zasięgu oddziaływania na konsumentów wprowadzającej w błąd reklamy.
Strona pozwana odnosząc się do zarzutów powoda wskazała, że potencjalny zasięg oddziaływania rozpowszechnianych ulotek mógł być, z uwagi na specyfikę aglomeracji śląskiej, bardzo szeroki. Ponadto pozwany poinformował, że powód do rozpowszechniania reklam wykorzystuje również stronę internetową, co powiększa krąg odbiorców reklamy. W ocenie pozwanego, uzasadniało to nałożenie na powoda w decyzji obowiązku opublikowania ogłoszenia o błędzie w gazecie o zasięgu ogólnopolskim.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił i zważył, co następuje.
Na podstawie uzyskanej od konsumenta informacji Prezes UOKiK przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w którym ustalił, że ulotka reklamowa dotycząca oferty powoda Media Saturn, obowiązującej od dnia 28 listopada 2003 r., zawiera błędną informację, dotyczącą jednego z towarów, która może wprowadzać w błąd potencjalnych klientów. Błąd polegał na zamieszczeniu w ulotce informacji, że oferowana do sprzedaży w cenie 799 zł kamera jest kamerą cyfrową, podczas gdy była to kamera analogowa. Media Saturn, po uzyskaniu informacji o zaistniałym w ulotce reklamowej błędzie, wstrzymała dalsze rozpowszechnianie ulotek, wycofała i zniszczyła pozostałe ulotki, wywiesiła na ten temat na tablicy ogłoszeń w sklepie prowadzącym sprzedaż kamer stosowną informację, powiadomiła także pracowników sklepu o konieczności informowania konsumentów przy zakupie kamery o zaistniałej pomyłce i rzeczywistych parametrach kamery. Jednocześnie Media Saturn nie kwestionowała w żaden sposób stwierdzonego faktu wyjaśniając, że do wydrukowania ulotki z błędem doszło w następstwie pomyłki w trakcie przygotowywania druku.
W wyniku wszczętego następnie z urzędu postępowania, Prezes UOKiK wydał, na podstawie zebranego materiału dowodowego, decyzję, w której uznał opisane działanie Media Saturn za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazał zaniechania jej stosowania. W dalszej części decyzji organ antymonopolowy nałożył na Media Saturn obowiązek opublikowania w gazecie o zasięgu ogólnopolskim stosownego oświadczenia o treści wskazanej w decyzji oraz zobowiązał do poniesienia kosztów postępowania. W złożonym odwołaniu Media Saturn zarzuciła m.in., że w prowadzonym postępowaniu administracyjnym Prezes UOKiK naruszył przepisy postępowania, przez nieuwzględnienie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka, dyrektora sklepu, których treść miała wpływ na dokonane ustalenia faktyczne. Spowodowało to dowolność dokonanych ustaleń i miało wpływ na kształt wydanej decyzji.
Bezsporne w sprawie jest to, że rozpowszechniana przez powoda ulotka reklamowa zawierała błędne informacje co do właściwości oferowanego towaru i na tej podstawie Prezes UOKiK uznał, że stosowana praktyka naruszała zbiorowe interesy konsumentów. Powód nie kwestionował w odwołaniu kwalifikacji prawnej swego działania, dokonanej przez pozwanego. Twierdził jednak, że zaprzestał stosowania zakazanej praktyki przed wydaniem decyzji. Wobec tego pozwany nietrafnie nakazał powodowi zaprzestanie stosowania praktyki i bezpodstawnie nałożył na niego obowiązek publikacji oświadczenia.
Zważyć należało, że pozwany, wydając zaskarżoną decyzję, oparł się na informacjach uzyskanych od powoda oraz zebranych w prowadzonym postępowaniu i na tej podstawie oceniając istniejący stan faktyczny uznał, że w dniu wydania decyzji zarzucana powodowi praktyka trwała nadal. Pozwany doszedł do tego wniosku ponieważ uznał, że podjęte przez powoda działania nie zniwelowały ujemnych skutków stwierdzonej praktyki.
Mając na uwadze, że w prowadzonym postępowaniu nie zostało ustalone, jaki był rzeczywisty zasięg kolportowanych ulotek, w ilu konkretnie miejscach i z zastosowaniem jakich metod i środków były one rozpowszechniane, a nawet ile ulotek wydrukowano, a ile wycofano po trzech dniach kolportażu i zniszczono, zdaniem Sądu, uznać należało, że brak było podstaw do uznania w sposób nie budzący wątpliwości, iż podjęte przez powoda działanie nie zniwelowały ujemnych skutków stwierdzonej praktyki. W postępowaniu administracyjnym nie wyjaśniono także, czy zawierająca błędne informacje reklama była rozpowszechniana za pośrednictwem strony internetowej powoda, na której istnienie i wykorzystywanie w celach reklamowych pełnomocnik pozwanego zwrócił uwagę podczas rozprawy.
Jednocześnie nie zostało wyraźnie ustalone, w którym dniu rozpoczęto kolportowanie ulotek i kiedy wywieszone zostało ogłoszenie prostujące błędną informację. Należy przypuszczać, że jeżeli oferta była aktualna od 28 listopada 2003 r., to rozpowszechnianie ulotek powinno wyprzedzać tę datę. Jeśli nawet przyjąć jak pozwany, że wszelkie działania zapobiegawcze zostały podjęte po trzech dniach od rozpoczęcia kolportażu ulotek, to jednak nadal będą istniały wskazane wyżej wątpliwości, które, zdaniem Sądu, uniemożliwiają prawidłową oceną stanu faktycznego, pozwalającą na stwierdzenie, kiedy rzeczywiście ustało stosowanie niedozwolonej praktyki. W ocenie Sądu za trafny należy więc uznać zarzut powoda, iż nieprzeprowadzenie w postępowaniu administracyjnym dowodu z przesłuchania świadka miało wpływ na niewłaściwe ustalenie stanu faktycznego w sprawie i niedopuszczalną dowolność w dokonanych ustaleniach.
W tym stanie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzając, że w oparciu o zebrany materiał dowodowy brak jest podstaw do niebudzącej wątpliwości oceny zaskarżonej decyzji, uznał, że niezbędne jest ponowne przeprowadzenie postępowania administracyjnego w celu wyjaśnienia w nim wskazanych niejasności. Pozwoli to, w oparciu o pełniejsze informacje, na ponowne wydanie decyzji w sprawie. Z tych przyczyn Sąd uznał również, że wydanie orzeczenia reformatoryjnego w sprawie także byłoby nieuzasadnione.
Mając powyższe na uwadze Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznając, że zaskarżoną decyzję należy uchylić, orzekł jak w sentencji (art. 47931a § 3 K.p.c.).
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 i 99 K.p.c. stosownie do wyniku sporu. [...]