Wyrok z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Spółki z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt III SK 34/04.
Dz.Urz.UOKiK.2004.4.330
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 7 maja 2004 r.
w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Spółki z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Najwyższy w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Spółki z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o nałożenie kary pieniężnej, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 maja 2004 r., kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 sierpnia 2003 r., sygn. akt XVII Ama 123/02, oddala kasację i zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
W sprawie z odwołania powodowej Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Sp. z o.o. w W. od decyzji pozwanego Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej, powód wniósł kasację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 sierpnia 2003 r., XVII Ama 123/02. Zaskarżonym wyrokiem oddalono odwołanie powoda od decyzji Prezesa Urzędu z dnia 19 września 2002 r. Nr DDI-79/2002 nakładającej na powoda karę pieniężną w wysokości 16.730 zł, za brak współdziałania w toku kontroli przeprowadzonej w jego siedzibie w dniach 8 - 26 lipca 2002 r., polegającego na odmowie udostępnienia plików komputerowych, zawierających oferty i prezentacje, skierowane do klientów biznesowych w latach 2001 - 2002 i wstrzymaniu możliwości uzyskania przez osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli, od pracowników powoda, informacji dotyczącej przedmiotu kontroli do chwili wyznaczenia na spotkaniu z Zarządem powoda osoby upoważnionej do przekazywania informacji ze strony PTK Centertel Sp. z o.o.
W zaskarżonym wyroku Sąd podzielił pogląd Prezesa Urzędu, iż działanie powoda wypełniało przesłanki art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zaś nałożona kara jest proporcjonalna do wagi naruszenia przepisów tej ustawy. Sąd stwierdził, iż wbrew stanowisku powoda pracownicy pozwanego żądając przedstawienia w komputerze ofert skierowanych do klientów biznesowych nie wykroczyli poza swoje uprawnienia kontrolne i ich działania nie przybrały formy przeszukania.
Kontrolowany był zobowiązany do współdziałania z kontrolującymi poprzez udzielanie żądanych informacji. Sąd wskazał przy tym, iż powyższe współdziałanie nie daje stronie uprawnienia do określenia terminu udostępnienia żądanych informacji lub formy w jakiej to ma nastąpić, działania powoda zaś faktycznie sparaliżowały kontrolę w dniu 8 lipca 2002 r.
W kasacji od powyższego wyroku pełnomocnicy powoda zarzucili naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 219 § 1 Kpk i w konsekwencji błędną wykładnię przepisu art. 57 ust. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającą na nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd Okręgowy stanowiska, że czynności kontrolujących z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, polegające na wyszukiwaniu plików z danymi stanowiącymi przedmiot kontroli w firmie PTK Centertel Sp. z o.o. spośród plików z danymi nie stanowiącymi przedmiotu kontroli, zawartych w sieci korporacyjnej PTK Centertel Sp. z o.o., nie stanowią przeszukania w rozumieniu art. 219 § 1 Kpk a jedynie kontrolę w rozumieniu przepisu art. 57 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Skarżący wnieśli o orzeczenie co do istoty sprawy i zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie w całości decyzji Prezesa Urzędu względnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie - Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania wedle norm przepisanych.
W odpowiedzi na kasację Prezes Urzędu wniósł o odmowę jej przyjęcia do rozpoznania lub o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do przepisów obowiązującej ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.), w toku prowadzenia postępowania antymonopolowego wobec określonego przedsiębiorcy może być przeprowadzona przez upoważnionego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pracownika tego Urzędu lub Inspekcji Handlowej (zwanego kontrolującym) kontrola w zakresie objętym tym postępowaniem (art. 57 ust. 1 w związku z art. 44 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Kontrolującemu ustawodawca przyznał między innymi prawo żądania udostępnienia akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów i nośników informacji związanych z przedmiotem kontroli oraz ich odpisów i wyciągów, a także sporządzania z nich notatek (art. 57 ust. 5 pkt 2 ustawy), z czego jednoznacznie wynika, iż kontrolujący ma prawo zapoznania się, a w razie potrzeby także i stosownego zabezpieczenia (art. 60 ustawy), przede wszystkim oryginałów pozostających w posiadaniu kontrolowanego akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów i nośników informacji związanych z przedmiotem kontroli, a ponadto także prawo sporządzania na ich podstawie niezbędnych odpisów, wyciągów oraz notatek. Z kolei kontrolowany (lub osoba upoważniona do jego reprezentowania) został zobowiązany do współdziałania z kontrolującym w toku kontroli, w tym między innymi do udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów lub innych nośników informacji należących do kontrolowanego, o ile wyraźny przepis ustawy nie stanowi inaczej (art. 59 ust. 1 pkt 3 i art. 59 ust. 2 ustawy), przy czym wywiązanie się kontrolowanego z tego obowiązku polegać ma zarówno na tym, że zapewnia on kontrolującemu wgląd do wszelkich dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, jak i na tym, że sporządza kopie dokumentów wskazanych przez kontrolującego (§ 5 pkt 2 i pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 września 2001 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przedsiębiorców i związków przedsiębiorców w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - Dz. U. Nr 116, poz. 1240). W konsekwencji, na przedsiębiorcę zobowiązanego do współdziałania w toku kontroli, który z tego obowiązku się nie wywiązuje, Prezes Urzędu może nałożyć karę pieniężną (art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy).
Niezależnie od typowych czynności kontrolnych wykonywanych przez kontrolującego u kontrolowanego, ustawa dopuszcza także możliwość przeprowadzenia przez kontrolującego przeszukanie pomieszczeń lub rzeczy w toku kontroli u kontrolowanego, jednakże przeszukania może zostać przeprowadzone jedynie za zgodą sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzieloną na wniosek Prezesa Urzędu w formie stosownego postanowienia, a w zakresie nieuregulowanym przepisami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów należy w tym wypadku stosować przepisy Kodeksu postępowania karnego (art. 58 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 219 i art. 224 Kpk).
Z powyższego wynika, że przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów czynią wyraźną dystynkcję pomiędzy typowymi (rutynowymi) czynnościami kontrolnymi, jakie podejmowane są przez kontrolującego w toku kontroli u kontrolowanego, oraz ewentualnie przeprowadzanym w związku z realizacją czynności kontrolnych przeszukaniem. W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że w toku kontroli przeprowadzanej przez osoby upoważnione przez Prezesa Urzędu w siedzibie kontrolowanego przedsiębiorstwa - PTK Centertel Sp. z o.o. w Warszawie w lipcu 2002 r., kontrolującym odmówiono wglądu do oryginałów wskazanych przezeń plików komputerowych znajdujących się bezpośrednio na dysku sieciowym, a zawierających elektroniczną wersję objętych tą kontrolą dokumentów w postaci ofert i prezentacji, jakie skierowane zostały przez kontrolowanego do wskazanych klientów instytucjonalnych w latach 2001 - 2002, co oznacza, że kontrolowany odmówił w tym zakresie współdziałania w toku kontroli z kontrolującym, a tym samym dopuścił się naruszenia ciążącego na nim obowiązku określonego w art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz w § 5 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 września 2001 r. Natomiast podniesiony przez powoda w kasacji zarzut, iż w danym wypadku odmowa ta była uzasadniona tym, że żądanie kontrolowanego udostępnienia do wglądu oryginałów plików określonych dokumentów znajdujących się na dysku sieciowym kontrolowanego przedsiębiorstwa miało znamiona prawne przeszukania w rozumieniu art. 58 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 219 i art. 224 Kpk, a w tej sytuacji kontrolujący powinien uprzednio uzyskać wymaganą ustawowo zgodę sądu ochrony konkurencji i konsumentów na przeszukanie w formie postanowienia tego sądu, której nie posiadał, jest oczywiście bezzasadny. Kontrolujący wyraźnie informował kontrolowanego, iż nie zamierza sam przeszukiwać całej zawartości dysku sieciowego kontrolowanego przedsiębiorstwa w celu odnalezienia i zapoznania się z interesującymi go dokumentami zarchiwizowanymi w postaci plików znajdujących się na tym dysku. Kontrolujący wystąpił także wobec kontrolowanego z wyraźną propozycją, iż oczekuje, że upoważniony pracownik kontrolowanego przedsiębiorstwa sam odszukiwał będzie na dysku sieciowym tego przedsiębiorstwa pliki zawierające oryginały dokumentów objętych zakresem prowadzonej kontroli, a następnie - dopiero po ich otworzeniu i stwierdzeniu, iż odnaleziony został poszukiwany plik - udostępni go do wglądu na ekranie komputera w oryginale osobie kontrolującej. Pomimo to, kontrolowany odmówił w tym zakresie współdziałania z kontrolującym w toku przeprowadzania kontroli. Wprawdzie po 10 dniach kontrolowany dostarczył kontrolującemu przegrane z dysku sieciowego przedsiębiorstwa na "CD-rom" pliki obejmujące dokumenty, o których udostępnienie zwracał się kontrolujący, jednakże nie udostępnił on kontrolującemu oryginałów plików żądanych dokumentów, lecz ich wersję skopiowaną co w rezultacie oznaczało, że kontrolujący nie miał możliwości stwierdzenia, czy dostarczone mu na "CD-romie" skopiowane pliki są w pełni zgodne z plikami oryginalnymi. Ponadto, należy mieć na uwadze to, że kontrolujący ma wprawdzie także obowiązek sporządzania kopii dokumentów wskazanych przez kontrolującego (§ 5 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 września 2001 r.), ale nie zwalnia go to z obowiązku podstawowego, jaki na nim ciąży ze względu na samą istotę i cel kontroli, a mianowicie z obowiązku udostępnienia kontrolującemu do wglądu oryginałów dokumentów (§ 5 pkt 2 tego rozporządzenia), przy czym dotyczy to także udostępniania dokumentów, które zawierają treści objęte przepisami o ochronie informacji niejawnych (art. 62 - 63 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 49 oraz art. 60 - 62 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych - Dz. U. Nr 11, poz. 95).
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 Kpc orzekł jak w sentencji. [...]