Wyrok z dnia 5 września 2001 r. w sprawie z odwołania Telekomunikacji Polskiej S.A. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt. XVII Ama 103/00.
Dz.Urz.UOKiK.2001.3.125
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 5 września 2001 r.
w sprawie z odwołania Telekomunikacji Polskiej S.A. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
(Sygn. akt XVII Ama 103/00)
2. oddala odwołanie w pozostałej części,
3. koszty postępowania między stronami wzajemnie znosi.
UZASADNIENIE
Decyzją Nr RWA 11/2000 z dnia 26.05.2000 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów m.in. nakazał zaniechanie stosowania przez Telekomunikację Polską S.A. w Warszawie praktyki monopolistycznej polegającej na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku usług telekomunikacyjnych poprzez narzucanie w umowie o realizację zadania inwestycyjnego uciążliwego i przynoszącego nieuzasadnione korzyści warunku umowy przewidującego nieodpłatne przejęcie na majątek powoda sieci telekomunikacyjnej wybudowanej przy udziale środków finansowych pochodzących z budżetu zainteresowanej Gminy Budzeń.
Swoją decyzję pozwany oparł na ustaleniu, że powód zajmuje na rynku usług telekomunikacyjnych pozycję dominującą. Pozycja ta umożliwiła powodowi, w ocenie pozwanego, narzucenie w umowie z dnia 19.12.1996 r. warunku zawartego w § 5 przewidującego przekazanie nieodpłatne na jego rzecz sieci telekomunikacyjnej wykonanej ze środków zainteresowanej Gminy. Warunek ten pozwany ocenił jako uciążliwy, bowiem przewidujący obowiązek, którego powód nie byłby w stanie wynegocjować w warunkach istnienia konkurencji. Warunek ten dawał powodowi nieuzasadnione korzyści w postaci nieodpłatnego nabycia wybudowanych ze środków Gminy urządzeń.
Powód wniósł odwołanie od tej części decyzji domagając się oddalenia żądania w zakresie nakazania Telekomunikacji Polskiej zaniechania praktyki monopolistycznej polegającej na narzuceniu Gminie Brudzeń Duży uciążliwego warunku umowy oraz oddalenie żądania w zakresie obowiązku rozliczenia kwoty 58.565,24 zł., ewentualnie o uchylenie decyzji w tej części. Powód zarzucił także naruszenie przez powoda art. 21. ust. 1 ustawy ponieważ postępowanie zostało wszczęte 26.08.1999 r. a więc po upływie ustawowego terminu od chwili stosowania praktyki i narzucenia uciążliwego.
Zdaniem powoda nawet gdyby przyjąć, że stosował on praktykę monopolistyczną, to było to usprawiedliwione względami techniczno-organizacyjnymi o których mowa w art. 6 ustawy. Działania powoda nie ograniczały konkurencji, zaś zachowania obydwu stron umowy (w tym partycypacja zainteresowanej w kosztach budowy) było ekonomicznie racjonalne z punktu widzenia wspólnego celu - telefonizacji wsi.
Powód zarzucił także, że pozwany nie rozpatrzył z należytą rzetelnością materiałów związanych z programem "Telefonizacja wsi bez żadnego telefonu". Ponadto pozwany posłużył się uchwałą nr 45/94, która była mu znana z urzędu nie informując o tym strony, co naruszało art. 77 § 4 Kpa.
Ponadto powód zarzucił naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy bowiem decyzja nie określa sposobu rozliczenia kwoty 58.565,24 zł, co powoduje jej niewykonalność. Nadto decyzja w tej części wkracza w kompetencje sądów powszechnych dokonując rozliczenia należności cywilnoprawnych. Pozwany wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd Antymonopolowy zważył co następuje:
Jest bezspornym, że w umowie z dnia 19.12.1996 r. narzucony został warunek, który pozwany uznał za uciążliwy w rozumieniu art. 6 ust. I pkt 6 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U. z 1999 r. Nr 52, poz. 547 ze zm.). Postępowanie antymonopolowe zostało wszczęte w dniu 26.08.1999 r., a zatem trafny jest w tej sytuacji zarzut powoda, że wszczęcie postępowania antymonopolowego nastąpiło po upływie terminu wskazanego w art. 21 ust. 1 ustawy antymonopolowej.
W przypadku obydwu zarzucanych praktyk, początek biegu terminu dla wszczęcia postępowania antymonopolowego rozpoczyna się najpóźniej w dacie zawarcia z umowy, w której narzucony został uciążliwy warunek. Wymieniona praktyka odnosi się bowiem do działania polegającego na "narzucaniu" a więc w formie niedokonanej. Zawarcie umowy powoduje, że "narzucanie" nie ma już miejsca bowiem uciążliwy warunek stał się elementem stosunku prawnego stron (umowy).
Zaznaczyć przy tym należy, że skutek w postaci upływu terminu przedawnienia wszczęcia postępowania wystąpił przed wejściem w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319), a zatem do niniejszego stanu nie ma zastosowania przepis art. 68 tej ustawy przewidujący dłuższy termin.
W ocenie Sądu Antymonopolowego narzucanie przez Telekomunikację Polską S.A. warunku umownego przewidującego nieodpłatne przejęcie na swój majątek sieci telekomunikacyjnej nie jest jeszcze samo przez się warunkiem uciążliwym. Z własnością sieci telekomunikacyjnej są związane zarówno korzyści jak i ciężary np. związane z utrzymaniem i konserwacją sieci. Ocena, czy warunek umowny ma charakter uciążliwy musi być dokonywana w oparciu o wszystkie postanowienia umowne. Uciążliwy obowiązek może być w dalszej części umowy skompensowany ekwiwalentnymi korzyściami.
Warunek umowny polegający na nieodpłatnym przejęciu sieci telekomunikacyjnej można uznać za uciążliwy w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt. 6 ustawy antymonopolowej tylko wówczas gdy w kontekście całej umowy uzyskanej korzyści nie towarzyszy ekwiwalentne świadczenie wzajemne. Analogiczna sytuacja występować będzie, gdy w ten sposób rozliczane są w sposób proporcjonalny straty danego przedsięwzięcia.
W rozpoznawanej sprawie Prezes UOKiK nie dokonał ustaleń pozwalających na przyjęcie, że powodowa Telekomunikacja Polska S.A. narzuciła Gminie Brudzeń Duży uciążliwe warunki umowy, a zwłaszcza jaka była relacja wzajemnych świadczeń w kontekście rentowności całego przedsiębiorstwa.
W ocenie Sądu Antymonopolowego nie ma żadnych podstaw do traktowania gminy w stosunkach umownych w sposób odmienny. Fakt wykonywania przez gminę zadań własnych nie oznacza, że wstępując w tym celu w stosunki cywilnoprawne ma być traktowana inaczej niż inne podmioty. Dotyczy do zwłaszcza partycypowania w korzyściach i zasady ekwiwalentności świadczeń. Wykonując zadania własne gmina może spełniać świadczenia bez ekwiwalentu jednak nie jest to jej obowiązkiem.
Nie ma również znaczenia, skąd pochodzą środki, którymi dysponowała Gmina. Dotacje stanowią jedno ze źródeł finansowania, a sposób ich wykorzystania jest wyłączną relacją między dotującym a dotowanym. Fakt otrzymania przez zainteresowaną dotacji z Ministerstwa Łączności na telefonizację nie oznacza obowiązku przekazania jej powodowi w formie finansowej lub rzeczowej. Nie zakładał tego również program "Telefonizacja wsi bez żadnego telefonu", którego istnienie nie ma wpływu na ocenę działania powoda z punktu widzenia stosowania praktyk monopolistycznych.
Z formalnego punktu widzenia trafny jest też zarzut powoda naruszenia art. 77 § 4 Kpa przez nie poinformowanie strony o fakcie znanym z urzędu (uchwale nr 45/94), jednak okoliczność ta nie miała, w ocenie Sądu, wpływu na toczące się postępowanie.
Nie są natomiast trafne zarzuty naruszenia art. 8 ust. 1 ustawy poprzez nieokreślenie sposobu rozliczenia kwoty 58.565,24 zł, co powoduje jej niewykonalność i wkroczenie w kompetencje sądów powszechnych przez dokonanie rozliczenia należności cywilnoprawnych.
Prezes UOKiK na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów miał prawo określenia warunków zaniechania stosowania praktyki. Sformułowanie samego obowiązku rozliczenia określonej kwoty nie jest jej rozliczeniem. Rozliczenia dokonać mają bowiem strony, w razie potrzeby również na drodze sądowej.
Nie ma zatem podstaw do uznania, że pozwany wkroczył w kompetencje sądu.
Wbrew twierdzeniom powoda zbędne było określanie sposobu tego rozliczenia, bowiem było oczywiste na podstawie całości decyzji i jej uzasadnienia, że chodzi o rozliczenie ekwiwalentu. [...]