Wyrok z dnia 4 czerwca 2007 w sprawie z odwołania Enion S.A. w Krakowie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 101/06.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2007.4.44

Akt indywidualny
Wersja od: 14 grudnia 2007 r.

WYROK
z dnia 4 czerwca 2007 r.
w sprawie z odwołania Enion S.A. w Krakowie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

(Sygn. akt XVII Ama 101/06)

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2007 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania ENION S.A. w Krakowie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę konkurencji, na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 10 lipca 2006 r. Nr RKT-42/2006:

I. Oddala odwołanie,

II. Zasądza od ENION S.A. w Krakowie na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu na wniosek Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Częstochowie (zainteresowany) postępowania antymonopolowego, decyzją z dnia 10 lipca 2006 r. Nr RKT-411-28/06/HF, uznał za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz określony w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080) - dalej ustawa o ochronie (...) - praktykę Enion S.A. w Krakowie (powód) Oddział w Częstochowie - Zakład Energetyczny Częstochowa polegającą na uzależnieniu zawarcia umowy od spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy poprzez uzależnianie wznowienia dostarczania energii elektrycznej do odbiorców od zapłaty przez nich opłat z tytułu nielegalnego poboru energii i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 16 stycznia 2006 r.

Z tytułu naruszenia określonego w wymienionym przepisie zakazu na Enion S.A. została nałożona kara pieniężna w wysokości 100.000 zł.

Jednocześnie Prezes UOKiK nie stwierdził stosowania przez przedsiębiorstwo energetyczne dwóch innych rodzajów niedozwolonej praktyki naruszających zakazy określone w art. 8 ust. 2 pkt 6 i 7 ustawy o ochronie (...).

W złożonym odwołaniu Enion S.A. zaskarżając decyzję w pkt I i III zarzuciła jej naruszenie następujących przepisów:

- art. 20 Kpa w zw. z art. 80, art. 8 ust. 2 pkt 4, art. 10 ust. 1 i 2, art. 24 ust. 1, art. 26 pkt 2, art. 101 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie (...) przez ich błędną wykładnię, a ponadto niezastosowanie przepisów art. 1 ust. 2, art. 8 ust. 1, art. 23 ust. 2 pkt 12, art. 56 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 ze zm.) i w wyniku tego uznanie, że Prezes UOKiK jest organem właściwym do orzekania w sprawie nieuzasadnionego wstrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne dostarczania energii elektrycznej oraz nakładania na to przedsiębiorstwo kary pieniężnej w przypadku stwierdzenia praktyki polegającej na nieuzasadnionym wstrzymaniu dostarczania energii elektrycznej,

- art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) w zw. z art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego przez ich błędną wykładnię i uznanie, że opłata z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej nie ma rzeczowego ani zwyczajowego związku z dostawą energii elektrycznej,

- art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) przez jego błędną wykładnię i uznanie w wyniku tego, że przepis ten może mieć zastosowanie również do czynów popełnionych w trakcie obowiązywania umowy,

- art. 8 ust. 2 pkt 4 w zw. z art. 101 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie (...) przez ich błędną wykładnię i w wyniku tego uwzględnienie przez organ antymonopolowy przy nakładaniu na Enion S.A. kary pieniężnej przypadków nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii elektrycznej przez Zakład Energetyczny Częstochowa S.A. w Częstochowie,

- art. 101 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 104 ustawy o ochronie (...) na skutek błędnego ich zastosowania przez nieuwzględnienie przy orzekaniu kary pieniężnej i ustalaniu jej wysokości okresu oraz stopnia naruszenia przepisów powołanej ustawy.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie decyzji i umorzenie postępowania w zaskarżonej części lub zmianę pkt I decyzji przez stwierdzenie, że Enion S.A. - Zakład Energetyczny Częstochowa nie stosował zarzucanej mu zakazanej praktyki i zmianę pkt III decyzji poprzez odstąpienie od obciążania powoda karą, pieniężną w całości względnie zredukowanie kary pieniężnej do wysokości 1.000 zł.

Uzasadniając odwołanie powód stwierdził, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości rzeczowej, ponieważ w sprawach dotyczących nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii elektrycznej wyłącznie uprawniony do orzekania jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Argumentował, że Prezes UOKiK jako centralny organ administracji rządowej jest organem, któremu przysługuje kompetencja ogólna w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. W ocenie powoda oznacza to, że organ antymonopolowy jest właściwy do działania w sprawach, co do których wyraźne przepisy ustawowe nie zastrzegły określonych kompetencji na rzecz innego organu. Powołując się na przepis art. 1 ust. 2 Prawa energetycznego Enion S.A. wskazywał, że celem tej ustawy jest m.in. tworzenie warunków rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych monopoli oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. Podniósł, że na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 12 w zw. z art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego w sprawach dotyczących nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii elektrycznej Prezes URE rozstrzyga na wniosek strony. Oznacza to, że organem wyłącznie uprawnionym do orzekania w sprawach nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej jest Prezes URE. Zdaniem powoda z powyższego wynika, że sprawy o nieuzasadnione wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej są wyłączone z właściwości rzeczowej Prezesa UOKiK także wtedy, gdy działanie takie może być wyrazem nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorstwo energetyczne. Uzasadnia to w ocenie powoda żądanie uchylenia zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania.

Powód uzasadniał również, że opłata za nielegalny pobór energii elektrycznej, mająca na celu zrekompensowanie przedsiębiorstwu energetycznemu strat wynikających z poboru energii elektrycznej bez uiszczenia należności lub za niższą opłatą jest świadczeniem rzeczowo i zwyczajowo związanym z przedmiotem umowy. Wobec tego według powoda uzależnienie zawarcia umowy od spełnienia tego świadczenia nie jest naruszeniem zakazu, o którym mówi art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...).

Powód zauważył także, iż zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) zakazana w tym przepisie praktyka może mieć miejsce najpóźniej przed momentem zawarcia umowy.

Powód wywodził, że wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej jest zbyt wygórowana, ponieważ została ustalona z uwzględnieniem praktyk stosowanych przez Zakład Energetyczny Częstochowa S.A., który dopiero w dniu 30 czerwca 2004 r. został przejęty przez Zakład Energetyczny Kraków S.A. (późniejszy Enion S.A.). Z tego względu przyjęty przez Prezesa UOKiK okres dwóch lat stosowania przedmiotowych praktyk powinien być skrócony o okres, w którym Zakład Energetyczny Częstochowa S.A. był odrębną spółką prawa handlowego, nie wchodzącą w skład Enion S.A. Powód podkreślił, że od czerwca 2005 r. w istotny sposób ograniczył praktyki polegające na uzależnieniem przywrócenia dostaw energii elektrycznej od uprzedniego uregulowania opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej.

Powyższe okoliczności oraz fakt, że do przejęcia Zakładu Energetycznego Częstochowa S.A. doszło w trybie art. 479 § 1 Ksh na zasadzie sukcesji generalnej, a nie kontynuacji świadczą zdaniem powoda o zasadności stanowiska, iż wysokość nałożonej kary powinna zostać obniżona.

Powód wyraził pogląd, że ze względu na okoliczności sprawy nie powinien być obciążony karą pieniężną lub kara ta powinna być zredukowana do symbolicznego poziomu. Zdaniem powoda, Prezes UOKiK ustalając wysokość kary nałożonej decyzją wziął pod uwagę jedynie wysokość osiągniętego przez Oddział w Częstochowie w 2005 r. przychodu, eksploatacyjny charakter zarzucanych praktyk, okoliczności, iż z tytułu stosowanych praktyk Enion S.A. nie uzyskał korzyści finansowych, fakt dobrowolnego odstąpienia przez Enion S.A. od stosowania praktyk oraz że w okresie wcześniejszym nie dochodziło do stosowania przedmiotowych praktyk. Enion S.A. stwierdził jednak, że Prezes UOKiK określając wysokość kary pominął istotne okoliczności mające wpływ na jej poziom. Powód wymienił tu humanitarne podejście do zasad stosowania kwestionowanych praktyk, niejednoznaczne, trudne w interpretacji regulacje prawne prowadzące do przekonania, że brak uregulowania opłat za nielegalny pobór energii elektrycznej uzasadnia wstrzymanie dostarczania energii do odbiorcy oraz prewencyjny charakter kary i okoliczności, w jakich Enion S.A. zmuszony był działać - masowo narastające nielegalne pobieranie energii elektrycznej. Powód wskazał, że przeciwdziałając przestępczemu działaniu nielegalnego poboru energii elektrycznej występował w warunkach stanu wyższej konieczności. Obciążenie Enion S.A., będącego wskutek nielegalnych działań odbiorców pokrzywdzonym, karę pieniężną uznał powód za sprzeczną z prewencyjnym charakterem kary.

Pozwany Prezes UOKiK wniósł o oddalenie odwołania w całości.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia właściwości rzeczowej organów administracji Prezes UOKiK nie kwestionując stanowiska powoda, że w sprawach dotyczących nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej właściwy jest Prezes URE zauważył, że kwestia ta w ogóle nie była przedmiotem rozpoznania w zaskarżonej decyzji. Powołując się na treść pkt I decyzji pozwany stwierdził, że dotyczy ona wymuszenia przez dominującego przedsiębiorcę przy zawieraniu umowy dotyczącej towarów z rynku właściwego, na którym posiada on pozycję dominującą spełniania przez kontrahenta świadczenia, które wykracza poza przedmiot zawierania umowy.

Prezes UOKiK opierając się na przepisach art. 6 ust. 3 pkt 2 i art. 6 ust. 3b Prawa energetycznego stwierdził, że choć przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej w wyniku stwierdzenia jej nielegalnego poboru, jednak obowiązane jest do bezzwłocznego wznowienia dostaw po ustaniu przyczyn uzasadniających uprzednie wstrzymanie dostarczania. Pozwany podtrzymał w związku z tym wyrażone w decyzji stanowisko, że brak jest przepisów uprawniających przedsiębiorstwo energetyczne do uzależniania wznowienia dostaw energii elektrycznej od uprzedniej zapłaty przez odbiorcę opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii. Podkreślił, że zgodnie z Prawem energetycznym wznowienie dostaw powinno nastąpić bezzwłocznie po ustąpieniu przyczyn uzasadniających wstrzymanie wskutek naprawy instalacji lub wymiany uszkodzonego licznika energii. Zdaniem pozwanego dochodzenie przez przedsiębiorstwo energetyczne od odbiorcy opłaty lub odszkodowania z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej nie dotyczy kwestii prawidłowego wykonywania przez strony umowy sprzedaży energii, ponieważ opłaty za nielegalny pobór energii nie są należnością za pobraną energię elektryczną, lecz opłatą karną za naruszenie zasad poboru energii. Pozwany wywodził, że powód w razie wykrycia nielegalnego poboru energii wstrzymywał realizację świadczenia głównego łączącej strony umowy. Ponowne podjęcie realizacji tego świadczenia powód, wykorzystując posiadaną siłę rynkową, uzależniał od spełnienia przez odbiorcę innego świadczenia polegającego na uregulowaniu należności z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej. Zdaniem Prezesa UOKiK jego stanowisko nie jest sprzeczne z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2006 r., sygn. akt K37/04 i wyrokiem NSA z dnia 23 lipca 2002 r., sygn. akt III SA 1034/2002.

W ocenie organu antymonopolowego sformułowanie art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) w brzmieniu: "uzależnienie zawarcia umowy" dotyczy nie tylko nawiązania nowego stosunku prawnego, ale również sytuacji, gdy zawarta już umowa zostaje zawieszona, a powrót do wykonywania świadczenia głównego dominant uzależnia od spełnienia przez kontrahenta innego świadczenia. Pozwany podniósł, że w przypadku umowy o sprzedaż energii elektrycznej i umowy świadczenia usług przesyłowych świadczenie odbiorcy polega na zapłacie ceny i opłat za dostarczoną energię i świadczone usługi przesyłowe. W związku z tym nie można uznać, że świadczenia kontrahenta przedsiębiorstwa energetycznego są tożsame z opłatą za nielegalny pobór energii elektrycznej, mającą charakter sanacyjny, jest więc karą za naruszenie zasad poboru energii (wyroki SOKiK z dnia 9 i 25 maja 2005 r., sygn. akt XVII Ame 46/04 i XVII Ame 11/04). W świetle powyższego twierdzenie powoda o istnieniu rzeczowego i zwyczajowego związku między opłatą za nielegalny pobór energii elektrycznej a przedmiotem umowy uznał pozwany za uzasadnione.

Odnosząc się do zarzutów powoda dotyczących wygórowanego poziomu nałożonej decyzją kary pieniężnej Prezes UOKiK wskazał, że karę określono w oparciu o poziom przychodu oddziału powoda w Częstochowie osiągniętego w 2005 r., a wysokość kary ustalono na poziomie około 0,023 % jej maksymalnego wymiaru. Pozwany wskazał, że praktyki powoda dotyczą najsłabszych uczestników rynku - konsumentów. Wyjaśnił, że za okoliczność łagodzącą przyjęto, iż powód swym działaniem ułatwił sobie postępowanie egzekucyjne, lecz nie prowadziło ono do uzyskania wymiernych korzyści finansowych.

Pozwany oświadczył także, iż ustalając wysokość kary pieniężnej uwzględnił okoliczność braku dopuszczenia się uprzednio przez powoda i jego poprzednika prawnego naruszenia przepisów ustawy o ochronie (...), przy czym wyznaczenie kary na poziomie 0,016 % przychodu Oddziału Enion S.A. w Częstochowie nie uznał za nadmiernie wygórowane.

Zainteresowany również wniósł o oddalenie złożonego odwołania.

Podniesione przez powoda zarzuty dotyczące zaskarżonej decyzji uznał za nieuzasadnione, nieuprawnione i bezzasadne. Powołując się na przykłady podejmowanych przez powoda działań stwierdził, że są one sprzeczne z prezentowanym w odwołaniu przez Enion S.A. stanowiskiem o humanitarnym podejściu do kontrahentów.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznając sprawę w zakresie określonym odwołaniem ustalił i zważył co następuje.

Przedsiębiorstwo Energetyczne pod nazwą Enion S.A. w Krakowie powstało w wyniku podjętych przez zgromadzenie akcjonariuszy w maju 2004 r. uchwał o połączeniu pięciu spółek energetycznych działających na terenie południowej Polski. Działające dotychczas samodzielnie przedsiębiorstwa w wyniku połączenia stały się oddziałami powstałej spółki w rozumieniu przepisów prawa handlowego. Oznacza to, że nie posiadają one samodzielnej osobowości prawnej, która przysługuje podmiotowi gospodarczemu Enion S.A. będącemu stroną powodową w niniejszym postępowaniu. Wobec tego działania poszczególnych oddziałów Enion S.A. podejmowane po dniu wydania przez sąd postanowienia o połączeniu (30 czerwca 2004 r.) należy uważać za działania samego powoda.

Prowadzona przez Enion S.A. działalność gospodarcza polega m.in. na przesyłaniu i dystrybucji energii elektrycznej odbiorcom indywidualnym.

Ze względu na częste przypadki stwierdzenia przez pracowników powoda nielegalnego poboru energii Enion S.A. podejmowała działania mające na celu likwidację nieprawidłowości. Jednocześnie na odbiorców nakładany był obowiązek uiszczenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii stanowiącej dwukrotność cen i stawek opłat taryfowych dla grupy taryfowej, do której zakwalifikowany był odbiorca przyjmując ryczałtowe wielkości zużycia energii elektrycznej określone w taryfie.

W celu uzyskania rezultatu w postaci zapłaty przez odbiorcę, co do którego istniało podejrzenie nielegalnego pobierania energii elektrycznej, Enion S.A. stosowała trzy warianty postępowania. Po pierwsze na podstawie art. 57 ust. 2 Prawa energetycznego kierowała do organów skarbowych tytuły wykonawcze z wnioskami o wszczęcie postępowania administracyjnego w administracji. Drugim sposobem postępowania było żądanie od odbiorców posądzonych o nielegalny pobór energii elektrycznej wykonania zaleceń technicznych polegających m.in. na przeniesieniu układu pomiarowego na zewnątrz lokalu uzależniając jednocześnie dalsze dostawy energii od wykonania tego zalecenia na koszt odbiorcy. W przypadku gdy odbiorca uregulował należność z tytułu nielegalnego poboru energii Enion S.A. odstępowała jednak od egzekwowania wykonania zalecenia przeniesienia licznika na zewnątrz lokalu lub budynku. Trzecim sposobem postępowania było uzależnienie wznowienia dostaw energii elektrycznej od wniesienia przez odbiorców opłat z tytułu nielegalnego poboru energii.

Mimo iż podczas kontroli kontrolujący nie podnosili zarzutu nielegalnego poboru energii ze względu na brak bezspornych dowodów podejmowania przez odbiorcę działań umożliwiających pobór energii z naruszeniem obowiązujących zasad Enion S.A. nie wznawiała dostaw energii elektrycznej w przypadku nieziszczenia tej należności.

Odpowiadając na zawiadomienie o wszczęciu postępowania antymonopolowego Enion S.A. w piśmie z dnia 14 września 2005 r. oświadczyła, że zarzut naruszenia art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) nie znajduje faktycznego ani prawnego uzasadnienia. Powód wskazał, że zakazana wymienionym przepisem praktyka dotyczy okresu przed zawarciem umowy i ustaje w momencie jej zawarcia, natomiast w przypadku nielegalnego poboru energii elektrycznej nie dochodzi do zawarcia nowej umowy, a tym bardziej do rozwiązania istniejącej umowy. Oświadczył, że pobierający nielegalnie energię odbiorca musi liczyć się z tym, że na podstawie postanowień umowy i taryfy przedsiębiorstwa energetycznego obowiązany będzie do naprawienia szkody wyrządzonej Enion S.A. (strony umowy wzajemnej). Podkreślił, iż opłata za nielegalny pobór energii elektrycznej ma rzeczowy związek z przedmiotem umowy o sprzedaż energii, ponieważ każda umowa określa nie tylko uprawnienia stron, ale także ich odpowiedzialność za niedotrzymanie warunków umowy. Powód zaznaczył, że uprawnienie ustawowe do pobrania opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej wynika z art. 57 ust. 1 i 2 Prawa energetycznego i ma swoje odzwierciedlenie w taryfie zatwierdzonej przez Prezesa URE. Dodał, że wymóg uiszczenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej przed wznowieniem dostawy energii do odbiorcy dotyczył tylko ewidentnych przypadków nielegalnego poboru energii. Opłata pobierana z tego tytułu ma charakter sankcji, która ma pokryć straty przedsiębiorstwa energetycznego z tytułu stwierdzonego nielegalnego poboru energii elektrycznej. Oświadczył, że domaganie się od odbiorcy uregulowania opłaty przed wznowieniem dostarczania energii elektrycznej ma na celu pokrycie strat Enion S.A. w bilansie energii elektrycznej mających wpływ na cenę energii w kolejnych okresach taryfowych.

Jak wynika z akt administracyjnych, w Oddziale Enion S.A. w Częstochowie z dniem 1 grudnia 2004 r. wprowadzona została "instrukcja w sprawie postępowania przy wykrywaniu i likwidacji nielegalnego poboru energii elektrycznej oraz przekroczeń taryfowych". Określono w niej szczegółowo przypadki nieprawidłowego pobierania energii elektrycznej oraz sposoby postępowania w razie ich stwierdzenia. Zgodnie z pkt 12.3 instrukcji decyzja, czy zebrany podczas kontroli materiał dowodowy stanowi podstawę do uznania stwierdzonego przypadku za nielegalny pobór energii i obciążenia odbiorcy opłatą z tego tytułu podejmował Dyrektor Rejonu. Natomiast z pkt 12.11 i 12.12 instrukcji wynika, ze dostarczanie energii elektrycznej należało wznowić po zapłaceniu przez odbiorcę należności za nielegalny pobór energii elektrycznej.

W okresie obowiązywania instrukcji powyższe jej zapisy Enion S.A. stosowała w praktyce. Jak zaznaczył Prezes UOKiK w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji na 365 przypadków nie budzącego wątpliwości nielegalnego poboru energii elektrycznej w 256 przypadkach wznowienie dostaw energii Enion S.A. uzależniła od wcześniejszego uiszczenia przez odbiorcę opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii. Z informacji uzyskanych od Enion S.A. wynika również, że w 58 przypadkach wstrzymania dostarczenia energii ze względu na podejrzenie stosowania przez odbiorcę magnesów neodymowych dostawy wznowiono w 8 przypadkach po wykonaniu przez odbiorcę zaleceń technicznych i częściowym uiszczeniu opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, a w 26 przypadkach po częściowym uiszczeniu przez odbiorcę opłaty określonej w art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego. Organ antymonopolowy biorąc pod uwagę, że na określonym w sprawie rynku właściwym obejmującym przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej na obszarze działania Enion S.A. Oddział w Częstochowie powód z uwagi na sieciowy charakter urządzeń służących do dostarczania energii elektrycznej, jest monopolistą naturalnym i uznając w związku z tym, że skutki działań powoda dotyczyły szerszego kręgu uczestników rynku i mogą wywoływać na tym rynku niekorzystne zjawiska przeprowadził postępowanie antymonopolowe.

Analizując zarzut stosowania przez Enion S.A. zakazanej praktyki określonej w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) Prezes UOKiK zauważył, że brak jest przepisów uprawniających przedsiębiorstwo energetyczne do uzależnienia wznowienia dostaw energii elektrycznej dla odbiorcy od uprzedniego uiszczenia przez niego opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii co przewidywały postanowienia instrukcji.

Organ antymonopolowy uznał, że zawarty w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) zapis mówiący o uzależnieniu zawarcia umowy od spełnienia określonego świadczenia dotyczy również sytuacji, gdy posiadający pozycję dominującą przedsiębiorca wykorzystuje ją uzależniając kontynuację wykonywania wynikających z umowy stron obowiązków od spełnienia przez kontrahenta innego świadczenia. Ponadto w ocenie Prezesa UOKiK opłata z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej nie ma rzeczowego i zwyczajowego związku z przedmiotem umowy sprzedaży energii, ponieważ świadczenie to wykracza poza określony w niej przedmiot umowy. Na podstawie dokonanych ustaleń Prezes UOKiK uznał, że stosowana przez Enion S.A. praktyka naruszała art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...).

Jednocześnie wobec wprowadzenia przez powoda z dniem 16 stycznia 2006 r. nowej "instrukcji postępowania przy wykrywaniu i likwidacji nielegalnego poboru energii elektrycznej", która nie uzależniała wznowienia dostawy energii dla odbiorcy od uiszczenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej Prezes UOKiK stwierdził zaniechanie stosowania przez Enion S.A. zakazanej praktyki.

Analizując zarzuty odwołania należy zdaniem Sądu zaznaczyć, że zarówno zakres określonego przez pozwanego w zaskarżonej decyzji rynku właściwego w aspekcie przedmiotowym i terytorialnym, jak i fakt zajmowania przez Enion S.A. na tak wyznaczonym rynku właściwym pozycji dominującej nie jest kwestionowany przez powoda.

Powód nie twierdził również, że nie stosował działań będących przedmiotem oceny w zaskarżonej decyzji. Natomiast twierdzenie skarżącego o braku właściwości Prezesa UOKiK w sprawach nieuzasadnionego wstrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne dostarczania energii elektrycznej i nakładania na to przedsiębiorstwo kary pieniężnej z tytułu nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii elektrycznej, choć trafne, nie znajduje zdaniem Sądu zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Należy bowiem podkreślić, że zaskarżona decyzja nie dotyczy rozstrzygnięcia indywidualnego sporu między dostawcą a odbiorcą energii elektrycznej powstałego na tle łączącej ich umowy sprzedaży energii elektrycznej, lecz oceny powszechnie stosowanej, nie kwestionowanej przez Enion S.A. praktyki dotyczącej szerokiej grupy odbiorców będących kontrahentami powoda na określonym w sprawie rynku właściwym. Skoro więc przedmiotem postępowania jest ustalenie, czy w skutek działań dominanta doszło do naruszenia interesu publicznoprawnego przez naruszenie stosunków konkurencyjnych lub interesów konsumentów, uznać należy, że właściwość Prezesa UOKiK do występowania w sprawie nie powinna budzić wątpliwości. Oceniając stosowane przez Enion S.A. praktykę w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów należy podkreślić, że przepis charakteryzujący zaskarżaną praktykę znajduje się w rozdziale, który dotyczy szeroko pojętych przejawów nadużywania pozycji dominującej przez podmioty gospodarcze. Nie można się wobec tego zgodzić z powodem, iż nie naruszył on swym działaniem określonego w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) zakazu, ponieważ przepis ten dotyczy jedynie sytuacji istniejących przed zawarciem łączących Enion S.A. z odbiorcami umów. Zdaniem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powołany przepis dotyczy przede wszystkim nadużywania przez powoda pozycji dominującej w stosunkach z nierównomiernie słabszymi od niego rynkowo konkurentami.

Zarzut naruszenia wykładni gramatycznej art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie (...) przy wydawaniu zaskarżonej decyzji nie ma więc znaczenia dla uznania, iż zawarta w decyzji negatywna ocena stosowanej przez Enion S.A. praktyki jest właściwa i zgodna z przepisami ustawy antymonopolowej.

Trafnie również zauważył pozwany, że opłata z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej jest świadczeniem nie mającym rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy sprzedaży energii elektrycznej. Nie chodzi tu bowiem o wyegzekwowanie przez przedsiębiorstwo energetyczne realizacji przez kontrahenta obowiązku zapłaty należności za zakupioną energię lub usługi. Wynikające z posiadanej przewagi kontraktowej działanie Enion S.A. nastawione było na zmuszenie kontrahenta do uiszczenia opłaty, którą sam powód w piśmie z dnia 14 września 2005 r. określił jako sankcyjną, mającą na celu pokrycie jego strat z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej. Nie jest to więc należność będąca funkcją rzeczywistego zużycia energii elektrycznej, ale opłatą w wysokości określonej w obowiązującej taryfie powoda.

Brak więc podstaw do uznania za trafny zarzutu skarżącego o istnieniu rzeczowego i zwyczajowego związku pomiędzy pobieraną opłatą a przedmiotem umowy.

W świetle wyjaśnień złożonych przez Prezesa UOKiK w odpowiedzi na odwołanie i samego uzasadnienia zaskarżonej decyzji odwołującego się do praktyki stosowanej w okresie od 1 grudnia 2004 r. do 17 czerwca 2005 r., kiedy obowiązywała instrukcja zawarta na kartach 350-370 akt administracyjnych nie można zgodzić się też z zarzutem powoda, że przy ocenie jego działania Prezes UOKiK uwzględnił również praktykę stosowaną przez Zakład Energetyczny Częstochowa S.A. przed datą wydania przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia postanowienia o połączeniu spółek energetycznych (30 czerwca 2004 r.). Przeczą temu również ustalenia dokonane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu odwoławczym.

Przy ocenie ostatniego podniesionego przez powoda zarzutu odwołania, zdaniem Sądu, należało mieć na uwadze nie tylko przepis art. 101 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie (...) i okoliczności wymienione w decyzji uzasadniające miarkowanie wysokości nałożonej kary, ale również treść art. 57 Prawa energetycznego. Przepis ten będący podstawą pobierania opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej określa wyraźnie tryb postępowania uprawnionego przedsiębiorstwa energetycznego, który należy zastosować celem realizacji uprawnienia ustawowego. Należy podkreślić, iż w żadnym wypadku cytowany lub jakikolwiek inny przepis nie upoważnia przedsiębiorstwa energetycznego do ułatwiania sobie z pominięciem prawa działań zmierzających do uzyskiwania opłat karnych określonych w art. 57 Prawa energetycznego. Uznając w tej sytuacji działanie Enion S.A. za przejaw rażącego nadużycia zajmowanej pozycji dominującej i przewagi kontraktowej w stosunkach z kontrahentami Sąd stwierdził, że przy poziomie osiąganych przez oddział powoda przychodów kara pieniężna stanowiąca 0,016 % tej kwoty nie jest wygórowana.

Z powyższych względów Sąd OKiK nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania, oddalił je jako bezzasadne.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 i 99 Kpc stosownie do wyniku sporu.