Wyrok z dnia 23 października 2002 r. w sprawie z odwołania Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 133/01.
Dz.Urz.UOKiK.2003.1.246
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 23 października 2002 r.
w sprawie z odwołania Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Antymonopolowy po rozpoznaniu w dniu 23 października 2002 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zainteresowany: Jeronimo Martins Dystrybucja Sp. z o.o. w Poznaniu o przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym na skutek odwołania Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 8 października 2001 r., sygn. akt RPZ-54/2/2001/JK/488
2. zasądza od Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 900 zł (dziewięćset zł) tytułem kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
Decyzją nr RPZ-21/2001 z dnia 8 października 2001 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej Prezesem Urzędu bądź organem antymonopolowym, odmówił wszczęcia postępowania na wniosek Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Kluczach w sprawie stosowania przez Jeronimo Martins Dystrybucja Sp. z o.o. w Poznaniu praktyk ograniczających konkurencję, polegających na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku, poprzez narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści.
Swoją decyzję Prezes Urzędu oparł na następujących ustaleniach.
Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska" w Kluczach z Jeronimo Martins Dystrybucja Sp. z o.o. w Poznaniu łączyła umowa na dostarczanie pieczywa do sklepów "Biedronka", których właścicielem jest przedmiotowa spółka. Spółdzielnia we wniosku o wszczęcie postępowania zarzuciła spółce stosowanie praktyk ograniczających konkurencję określonych w art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.), zwanej dalej ustawą antymonopolową. W uzasadnieniu faktycznym wniosku Spółdzielnia wskazała jedynie liczne postanowienia otrzymanej umowy, które uznaje za rażąco niekorzystne dla Spółdzielni, a które jednocześnie stanowią dla Spółki źródło nieuzasadnionych korzyści.
Prezes Urzędu stwierdził, że uwzględnienie zarzutu opartego na art. 8 ustawy antymonopolowej, winno być poprzedzone ustaleniem, czy skarżony przedsiębiorca posiada na rynku pozycję dominującą w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy antymonopolowej. Zważywszy, że treść wniosku ograniczona była do samych postanowień umowy organ antymonopolowy postanowił wszcząć postępowanie wyjaśniające. W wyniku jego przeprowadzenia ustalono, że właściwy w sprawie rynek produktowy można określić jako rynek pieczywa o dość szerokim, ale uzasadnionym bliską substytutywnością (ze względu na właściwości, przeznaczenie i cenę) dla nabywców tego towaru asortymencie obejmującym chleb i różnego rodzaju bułki i rogale. Chodzi przy tym o rynek dystrybucji tak określonego produktu, tj. rynek, którego uczestnikami po stronie podaży są wytwórcy, zaś po stronie popytowej dystrybutorzy dokonujący zakupów w celu odsprzedaży indywidualnym klientom, z deklaracji Spółdzielni wynika, iż 35% produkcji sprzedawała do sklepów prowadzonych przez Spółkę, zaś pozostałymi odbiorcami byli i są klienci indywidualni. Dlatego też organ antymonopolowy przyjął, że Spółdzielnia jest uczestnikiem rynku zarówno jako wytwórca, jak i dystrybutor w konsekwencji jako dystrybutor 65% własnej produkcji konkuruje ze Spółką. Ponadto ustalił, że właściwości produktu oraz koszty transportu powodują, iż rynek w ujęciu geograficznym ma charakter lokalny.
W uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu stwierdził, że już na podstawie powyższych informacji i przy uwzględnieniu powszechnie znanej specyfiki handlu pieczywem można uznać, iż Spółka nie posiada pozycji dominującej. Prezes Urzędu przyjął, że posiadane przez Spółkę cztery sklepy "Biedronka" nie mogą dać Spółce udziału w sprzedaży pieczywa choćby zbliżonego do 40%, uzasadniałoby przyjęcie domniemania, o którym mowa w art. 4 pkt 9 ustawy antymonopolowej. Zatem ze względu na nieuprawdopodobnienie przez wnioskodawcę przesłanki posiadania przez skarżoną Spółkę pozycji dominującej na rynku, a której zaistnienie stanowi konieczny warunek badania czy doszło do naruszenia określonego w art. 8 ustawy, Prezes Urzędu na podstawie art. 85 ust. 1 i 2 ustawy odmówił wszczęcia postępowania.
Od powyższej decyzji odwołanie złożyła powódka Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" zarzucając niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść rozstrzygnięcia sprawy. W konkluzji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów. W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów.
Rozpoznając odwołanie Sąd Antymonopolowy ustalił i zważył, co następuje.
Sąd podzielił ustalenia faktyczne i prawne dokonane przez Prezesa Urzędu i dodatkowo zważył, iż ustawa antymonopolowa chroni interes publiczny, co wynika z treści art. 1 ust. 1 powołanej ustawy: "ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów". Powyższa regulacja znajduje więc zastosowanie tylko wówczas, gdy zagrożony lub naruszony zostaje interes publiczny polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego. Zdaniem Sądu, pojęcie interesu publicznego nie jest pojęciem o charakterze stałym i jednolitym. W każdej sprawie powinien on być ustalony i konkretyzowany, co do swych wymagań. Organ administracji publicznej - Prezes Urzędu powinien w toku postępowania i przy wydaniu decyzji być rzecznikiem tego interesu, albowiem wynika to z jego zadań w strukturze administracji publicznej - art. 7 Kpa. "Publiczny" znaczy dotyczący ogółu, a nie jednostki, czy też określonej grupy. Podstawą do zastosowania przez Prezesa Urzędu przepisów ustawy antymonopolowej winno więc być uprzednie ustalenie przez wyżej wymieniony organ administracji, czy nastąpiło rzeczywiste naruszenie wskazanego przepisami ustawy "interesu publicznego nie zaś jednostki, czy też grupy. Działaniami antykonkurencyjnymi są jedynie takie działania, które dotykają sfery interesów szerszego kręgu uczestników rynku gospodarczego, a więc gdy dotyczą konkurencji rozumianej jako zjawisko charakteryzujące funkcjonowanie gospodarki (rynku). Celem ustawy antymonopolowej nie jest ochrona prywatnoprawnego interesu przedsiębiorcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2001 r., sygn. akt I CKN 1217/98). W ocenie Sądu w rozpatrywanej sprawie nie został naruszony interes, o którym mowa w art. 1 cyt. ustawy antymonopolowej.
Nadto Sąd zważył, iż podniesione w uzasadnieniu odwołania zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.
Nie można zgodzić się z zarzutem zbyt wąskiego określenia rynku produktowego. Sama definicja rynku właściwego, zawarta w art. 4 pkt 8 sugeruje stosowanie wąskich kryteriów wyodrębniania produktu. Rynek w ujęciu produktowym to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości są uznawane przez ich nabywców za substytuty. Taka interpretacja pojęcia rynku produktowego znalazła swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie antymonopolowym zanim jeszcze w ustawie antymonopolowej pojawiła się legalna definicja tego pojęcia (patrz wyrok z 21 stycznia 1998 r., sygn. akt XVII Ama 55/97). Urząd zatem trafnie wyznaczył rynek, produktowy także w konsekwencji rynek geograficzny. Rynek ten, jak ustalono w decyzji na podstawie informacji o zasięgu opłacalnego transportu pieczywa, obejmuje środkowo-zachodnią część powiatu Zawiercie oraz powiat Olkusz i Dąbrowa Górnicza.
Istotnym jest, iż należące do Spółki sklepy "Biedronka" nie mają charakteru hipermarketów, czyli wielkopowierzchniowych jednostek handlowych, dopiero takie jednostki i to w incydentalnych przypadkach mogą mieć wpływ na stan konkurencji w dystrybucji towarów na szczeblu lokalnym. Należy podkreślić, iż sama Spółdzielnia dystrybuuje 65% swojej produkcji, czyli niemal dwukrotnie więcej pieczywa aniżeli Spółka.
Zatem na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału można stwierdzić, iż Spółka na obszarze właściwego rynku gospodarczego nie posiada przewagi nad innymi podmiotami, która mogłaby być utożsamiana z pozycją dominującą w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy. Nawet jeżeli zgodzić by się z argumentacją podnoszoną przez powoda, że przy ocenie rynku produktowego należy uwzględnić całokształt działalności skarżonej spółki, to wówczas z oczywistych względów, za przedmiot rynku należałoby uznać działalność dystrybucyjną jako taką, a nie dystrybucję poszczególnych grup towarów. Takie ujęcie rynku musi w konsekwencji spowodować inne ujęcie rynku geograficznego, jakim jest obszar całego kraju. Rynek ten, co jest faktem powszechnie znanym, ma charakter konkurencyjny i żadna z funkcjonujących na terenie kraju sieci handlowych nie posiada pozycji dominującej, a ich przewaga kontraktowa wynika z możliwości zaoferowania zbytu nieporównywalnie większej ilości towarów od innych jednostek handlowych, a nie z posiadania pozycji dominującej na rynku.
Wobec zarzutów Spółdzielni, iż Prezes Urzędu pominął w swoim stanowisku fakt narzucania przez Spółkę uciążliwych warunków umów, należy podkreślić, iż tylko wstępne ustalenie, że skarżony przedsiębiorca posiada pozycję dominującą pozwala na rozpatrywanie jego działań w aspekcie naruszenia art. 8 ustawy. W przypadku braku takiego ustalenia wyjaśnianie, czy kwestionowane warunki umowy mają charakter uciążliwy nie jest ani celowe, ani możliwe.
Konkludując, Sąd nie stwierdził naruszeń, o jakich mowa w odwołaniu od decyzji Prezesa Urzędu.
Mając powyższe rozważania na uwadze wobec braku podstaw do jego uwzględnienia należało oddalić art. 47931 Kpc. [...]