Wyrok z dnia 22 września 2006 r. w sprawie z odwołania Polkomtel S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt. XVII Ama 90/05.
Dz.Urz.UOKiK.2007.1.9
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 22 września 2006 r.
w sprawie z odwołania Polkomtel S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpoznaniu w dniu 21 września 2006 r. na rozprawie sprawy z odwołania Polkomtel S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę zbiorowych interesów konsumentów, na skutek odwołania Polkomtel S.A. w Warszawie od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 19 lipca 2005 r. Nr DDK-13/2005:
II. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) decyzją z dnia 19 lipca 2005 r. Nr DDK-13/2005, uznał działania Polkomtel S.A. w Warszawie polegające na żądaniu uiszczania przez klientów kar umownych z tytułu rozwiązania umowy promocyjnej, wobec braku akceptacji przez nich treści nowego Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych, za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) i nakazał zaniechania jej stosowana.
Prezes UOKiK ustalił, że od 17 stycznia 2005 r. zostały wprowadzone zmiany postanowień Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych przez Polkomtel S.A. O zmianie Regulaminu klienci zostali powiadomieni oraz pouczono klientów, że w przypadku zmian Regulaminu abonent ma prawo w terminie 7 dni od upływu terminu płatności rachunku telefonicznego, z którym przesłane zostało zawiadomienie, rozwiązać umowę z pisemnym wypowiedzeniem z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia (§ 18 Regulaminu). Abonenci, którzy skorzystali z ww. uprawnienia i rozwiązali umowę otrzymali potwierdzenie przez Polkomtel S.A. rozwiązania umowy, przy czym abonenci, którzy korzystali z umowy promocyjnej zostali zobowiązani do zapłaty kary umownej określonej w tej umowie promocyjnej.
Polkomtel S.A. zobowiązanie abonentów umów promocyjnych do zapłaty kary umownej uzasadnił tym, że abonenci umów zawartych na warunkach promocyjnych byli objęci również Regulaminem promocji, który to Regulamin określał minimalny czas trwania umowy. Wypowiedzenie umowy promocyjnej przez abonenta w czasie trwania tego minimalnego okresu promocyjnego spowodowało powstanie po stronie Polkomtel S.A. uprawnienia do żądania zapłaty przez abonenta kary umownej zastrzeżonej w umowie promocyjnej, stosownie do art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 3 września 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) stanowiącego, że "dostawcy usług przysługuje roszczenie z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta przed upływem ustalonego w umowie terminu, w wysokości nie przekraczającej równowartości przyznanej ulgi."
Prezes UOKiK w toku postępowania przeprowadził postępowanie wyjaśniające na okoliczność stosowanej praktyki przez innych operatorów telefonii, tj. PTK Centertel Sp. z o.o. i PTC Sp. z o.o. w sytuacji zmiany postanowień stosowanych przez nich wzorców umownych na skutek zmiany obowiązujących przepisów w stosunku do abonentów, którzy rozwiązują umowy zawarte na warunkach promocyjnych w okresie tzw. promocyjnym i ustalił, że ani PTK Centertel, ani PTC nie obciążają w takiej sytuacji karami umownymi abonentów umów promocyjnych.
Prezes UOKiK zwrócił się do Ministerstwa Infrastruktury (pismo z dnia 22 grudnia 2004 r.) o interpretację przepisów Prawa telekomunikacyjnego (art. 59 ust. 2 i art. 57 ust. 6) i uzyskał opinię pismem z dnia 3 lutego 2005 r. Prezes UOKiK ustalił nadto, że zakres wprowadzonych zmian w Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych przez Polkomtel S.A. był szerszy niż zaistniała konieczność zmiany jego postanowień na skutek zmian w obowiązujących przepisach, tj. przepisach Prawa telekomunikacyjnego.
W Regulaminie tym wprowadzono m.in. instytucję kaucji o dopuszczalnej maksymalnej wysokości 7.600 zł, której wpłaty Polkomtel S.A. może zażądać zarówno w momencie podpisywania nowej umowy, jak i w trakcie jej trwania. Rozszerzono także przypadki powodujące wygaśnięcie umowy oraz wprowadzono nowe zasady korzystania z Centrum Telefonicznego i E-BOK.
Prezes UOKiK ocenił żądanie Polkomtel S.A. zapłaty kary umownej od abonentów umów zawartych na warunkach promocyjnych, którzy rozwiązali umowy na skutek zmian Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych przez Polkomtel S.A. jako praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, tj. wyczerpującą przesłanki art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Prezes UOKiK bezprawność tego działania uzasadnił następująco.
W świetle art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego w przypadku dokonania zmian w regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych, dostawca usług powinien poinformować abonentów o przysługującym im prawie wypowiedzenia umowy oraz o fakcie, iż w sytuacji braku akceptacji zmian skorzystanie z ww. prawa powoduje, że dostawcy dostępnych usług nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze. Przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący, a zatem w umowie nie można zawrzeć rozwiązania odmiennego.
Cytowany przepis nie dokonuje rozróżnienia sytuacji prawnej abonentów z punktu widzenia tego, czy abonent zawarł z przedsiębiorcą umowę na warunkach promocyjnych, czy też nie. Ustawa wyraźnie różnicuje natomiast sytuację abonentów w przypadku dokonania przez operatora zmian regulaminu oraz zmian cennika usług.
W treści art. 61 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego ustawodawca przewidział wyjątek od ogólnej reguły wskazującej na brak prawa operatora do żądania uiszczenia kary umownej w przypadku, gdy zmiana wzorca (którym jest cennik) następuje w sytuacji, gdy w pierwotnej umowie przewidziane zostały ulgi udzielone abonentowi (nawiązanie do art. 57 ust. 6 ustawy). Tego typu zastrzeżenie nie znalazło się w analogicznej regulacji dotyczącej zmiany wzorca, którym jest regulamin świadczenia usług. W związku z tym pobieranie przez Polkomtel S.A. opłat z tytułu rozwiązania umowy w omawianym przypadku jest praktyką bezprawną.
Prezes UOKiK naruszenie zbiorowych interesów konsumentów uzasadnił następująco.
Postępowanie przedsiębiorcy objęło jednocześnie wszystkich klientów, którzy w momencie dokonania zmian byli związani promocyjnymi umowami o świadczenie usfug przez Polkomtel S.A. Praktyka Polkomtel S.A. dotyczy natomiast zarówno obecnych abonentów, jak też potencjalnych - przyszłych klientów, ze względu na przyjęty przez Polkomtel S.A. tryb działania, a tym samym potwierdza możliwość pokrzywdzenia nieograniczonej liczby konsumentów. Powtarzalność zakwestionowanej praktyki została ponadto potwierdzona przez Polkomtel S.A., który w pismach kierowanych do poszczególnych abonentów prezentuje jednoznaczne stanowisko co do zarzucanego trybu postępowania.
Konsekwencją postępowania Polkomtel S.A. jest naruszenie interesów klientów, którzy wskutek podjętych działań zostali narażeni na nieuzasadnione żądania majątkowe ze strony przedsiębiorcy.
Polkomtel S.A. złożył odwołanie od ww. decyzji i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji przez orzeczenie, że działania Polkomtel S.A. polegające na żądaniu uiszczenia przez swoich klientów kar umownych z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawartej na warunkach promocji określonych w Regulaminie Promocji, bez względu na przyczynę tego rozwiązania, w tym z powodu braku akceptacji przez nich treści Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych, nie stanowi praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
Spółka Polkomtel w odwołaniu podniosła następujące zarzuty: naruszenie art. 59 ust. 2 i art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego, naruszenie art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, błędna ocena materiału dowodowego oraz niewłaściwe ustalenia przez przyjęcie za podstawę oceny bezprawności działań Polkomtel S.A. stanowiska Ministerstwa Infrastruktury (pismo z dnia 3 lutego 2005 r.) i praktyki postępowania przez innych operatorów telefonii komórkowej.
W uzasadnieniu odwołania Polkomtel podniósł, że żądanie zapłaty kar umownych przez abonentów z tytułu rozwiązania umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawartej na warunkach promocji określonych w Regulaminie promocji, wobec braku akceptacji przez nich treści nowego Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych, uzasadnia przepis art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego stanowiący, że "w przypadku zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, w tym o zapewnienie przyłączenia do sieci, związanego z ulgą przyznaną abonentowi, roszczenie z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta lub przez dostawcę usług z winy abonenta przed upływem terminu ustalonego w umowie, nie może przekroczyć określonej w umowie równowartości ulgi przyznanej abonentowi."
Zdaniem Polkomtel S.A. powołany przepis art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego ma charakter przepisu szczególnego, wyjątkowego (reguluje wyłącznie kwestię jednostronnego rozwiązania umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawartej na warunkach promocji) w stosunku do przepisu art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego (reguluje kwestię jednostronnego rozwiązywania umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych z uwagi na brak akceptacji zmian w Regulaminie i odnosi się zarówno do umów zawartych w ramach promocji, jak i na ogólnych zasadach). Przedmiotowy przepis stanowi, że "Dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych powiadamia abonenta o każdej zmianie w regulaminie, o którym mowa w ust. 1, z wyprzedzeniem co najmniej jednego okresu rozliczeniowego przed wprowadzeniem tych zmian w życie. Jednocześnie abonent powinien zostać poinformowany o prawie wypowiedzenia umowy w przypadku braku akceptacji zmian, a także o tym, że w razie skorzystania z tego prawa dostawcy publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze."
Mając zatem na względzie powszechnie przyjętą wykładnię norm prawnych, że pierwszeństwo zastosowania mają przepisy o charakterze szczególnym, zdaniem Polkomtel S.A., w niniejszej sprawie ma zastosowanie art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego, a nie art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, tj. Polkomtel S.A. był uprawniony do żądania kar umownych.
Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę uznał stan faktyczny ustalony w sprawie za prawidłowy i przyjął za własny.
W sprawie zagadnieniem wymagającym rozstrzygnięcia było zagadnienie, czy Polkomtel S.A. był uprawniony do żądania zapłaty przez jego abonentów kar umownych z tytułu rozwiązania przez nich umów promocyjnych, wobec braku akceptacji przez nich postanowień nowego Regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych.
Sąd Okręgowy rozpoznając ww. zagadnienie uznał, że zagadnienie to rozstrzyga treść art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego. Art. 59 tej ustawy reguluje zasady wykonywania usług telekomunikacyjnych przy posługiwaniu się przez dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych regulaminem. Art. 59 ust. 1 ustala obowiązki dostawcy, tj. obowiązek wydania regulaminu określającego zakres i warunki wykonywania usług telekomunikacyjnych, podania regulaminu do publicznej wiadomości oraz dostarczenia regulaminu nieodpłatnie abonentom wraz z umową o świadczenie usług telekomunikacyjnych.
Art. 59 ust. 2 reguluje w sposób samodzielny szczególne sytuacje związane ze zmianą postanowień regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych stanowiąc, że dostawca powiadamia abonenta o każdej zmianie w regulaminie z wyprzedzeniem co najmniej jednego okresu rozliczeniowego przed wprowadzeniem tych zmian w życie, a także informuje abonenta o prawie wypowiedzenia umowy w przypadku braku akceptacji zmian oraz że w razie skorzystania z tego prawa dostawcy nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze.
Wyżej powołana regulacja zawarta w art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego ma zastosowane do niniejszego stanu faktycznego. Nie ma natomiast zastosowania regulacja zawarta w art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego, odnosząca się do sytuacji innych niż uregulowane w art. 59 ust. 2, tj. jednostronnego rozwiązywania przez abonentów umów zawartych na warunkach promocyjnych.
W tym stanie prawnym Sąd Okręgowy uznał, że żądanie przez Polkomtel S.A. uiszczania przez abonentów kar umownych z tytułu rozwiązania umów zawartych na warunkach promocyjnych nastąpiło z naruszeniem art. 59 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, zatem było bezprawne. Zarzuty odwołania o naruszenie w zaskarżonej decyzji art. 59 ust. 2. art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego i art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów należało uznać za niezasadne.
Prezes UOKiK istotnie w decyzji powołał się na stanowisko Ministerstwa Infrastruktury (pismo z dnia 3 lutego 2005 r.), ale wbrew zarzutom odwołania nie stanowiło ono podstawy wydanej decyzji.
Prezes UOKiK również w decyzji powołał się na przeprowadzone ustalenia u innych operatorów telefonii komórkowej w celu ustalenia ich postępowania w przypadkach jednostronnych rozwiązań stosunków umownych przez abonentów umów zawieranych na warunkach promocyjnych, na skutek zmiany postanowień regulaminów świadczenia usług telekomunikacyjnych, ale również te ustalenia nie stanowiły podstawy wydanej decyzji.
Z tych względów i na podstawie art. 47953 § 1 Kpc odwołanie zostało oddalone.
O kosztach postępowania postanowiono stosownie do art. 98 Kpc.