Wyrok z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawie z odwołania Polskiego Koncernu Naftowego S.A. w Płocku przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt. I CKN 104/99.
Dz.Urz.UOKiK.2002.2.113
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 21 lutego 2002 r.
w sprawie z odwołania Polskiego Koncernu Naftowego S.A. w Płocku przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Najwyższy w sprawie z odwołania Polskiego Koncernu Naftowego S.A. w Płocku, obecnie Polskiego Koncernu Naftowego Orlen S.A., przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym, przy udziale zainteresowanego - Polskiej Izby Paliw Płynnych w Warszawie, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 7 lutego 2002 r. na rozprawie kasacji pozwanego i zainteresowanej od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Antymonopolowego z dnia 23 czerwca 1999 r., sygn. akt XVII Ama 31/99,
UZASADNIENIE
Polska Izba Paliw Płynnych w Warszawie, zwana dalej Polską Izbą, zgłosiła żądanie wszczęcia postępowania antymonopolowego przeciwko Mazowieckim Zakładom Rafineryjnym i Petrochemicznym - Petrochemia PŁOCK - S.A. w Płocku (obecnie: Polski Koncern Naftowy S.A. w Płocku), zwany dalej Koncernem, zarzucając mu prowadzenie działalności, będącej przejawem nieuczciwego oddziaływania na kształtowanie cen i w rezultacie mającego znamiona praktyki monopolistycznej w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U. z 1997 r. Nr 49, poz. 318 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Praktyki monopolistyczne polegały na tym, że Koncern sprzedawał na szczeblu obrotu hurtowego paliwa po jednolitych cenach (w terminalu w Płocku i na terenie kraju, tj. w magazynach Spółki, zlokalizowanych na końcówkach rurociągów), pomimo ponoszenia przez Koncern różnych cen transportu. Według Polskiej Izby, jednolity system cen ogranicza rozwój konkurencji na szczeblu obrotu hurtowego paliwom, hurtownie paliwowe nie mogą nawiązać skutecznej konkurencji z Koncernem, ponieważ zaopatruje on w paliwa inne hurtownie i jednostki działające na szczeblu detalu (stacje paliwowe).
W wyniku wszczętego przeciwko Koncernowi postępowania antymonopolowego, w którym Koncern nie uznawał podnoszonych przeciwko niemu zarzutów stosowania wskazanych praktyk monopolistycznych, Prezes Urzędu Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej Prezesem Urzędu, wydał w dniu 11 grudnia 1995 r. decyzję, w której nakazał Koncernowi zaniechanie stosowania praktyki monopolistycznej polegającej na nieuczciwym oddziaływaniu na kształtowanie cen paliw, poprzez sprzedaż paliw płynnych po jednakowej cenie w Płocku i w biurach handlowych Koncernu.
W wyniku rozpatrzenia odwołania Koncernu od tej decyzji Prezesa Urzędu, Sąd Okręgowy - Sąd Antymonopolowy zmienił zaskarżoną decyzję w całości, w ten sposób, że oddalił żądanie Polskiej Izby w przedmiocie nakazania Koncernowi zaniechania stosowania jednolitych cen paliwa na potrzeby zaopatrzenia krajowych odbiorców hurtowych, pomimo ponoszenia przez ten Koncern różnych kosztów transportu. Sąd Antymonopolowy ustalił, że Koncern zajmuje pozycję dominującą na rynku hurtowej sprzedaży paliwa płynnego, będącym tzw. rynkiem relewantnym w danej sprawie. Analizując różne rozwiązania organizacyjne przyjmowane przez przedsiębiorców w odniesieniu do geograficznego kształtowania cen, Sąd Antymonopolowy stwierdził, że system tzw. jednolitej ceny towaru bez względu na ponoszone koszty transportu (stosowany przez Koncern), może ograniczać konkurencję z naruszeniem przepisów art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy, jeżeli taka strategia cenowa ma charakter antykonkurencyjny. W ocenie Sądu Antymonopolowego, przyczyną nieskutecznej konkurencji hurtowników z Rafinerią nie są jednak jednolite ceny stosowane w obrocie hurtowym przez Koncern, lecz jego przewaga konkurencyjna nad hurtownikami, wynikająca z faktu jego uczestniczenia na wszystkich szczeblach obrotu towarowego paliwem, a w szczególności - na szczeblu produkcji.
W kasacji Polskiej Izby podniesiono zarzut naruszenia prawa materialnego w wyniku niewłaściwego zastosowania art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy. Zdaniem skarżącego, Sąd Antymonopolowy nietrafnie przyjął, że prowadzona przez powoda sprzedaż paliw płynnych po jednakowej cenie w jego siedzibie w Płocku i w biurach handlowych rozmieszczonych na terenie Polski nie stanowi nieuczciwego oddziaływania na kształtowanie hurtowych cen paliw płynnych. Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku Sądu Antymonopolowego i utrzymania w mocy decyzji Prezesa Urzędu z dnia 11 grudnia 1998 r.
W kasacji pozwanego Prezesa Urzędu podniesiono również zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz zarzut "naruszenia przepisów postępowania, mający istotny wpływ na wynik sprawy (art. 393 pkt 2 Kpc), a w szczególności - przyjęcie przez Sąd błędnych kryteriów przy ocenie wpływu, jaki wywiera stosowana przez Koncern strategia kształtowania cen na paliwo na stan konkurencji na rynku, jak i innych okoliczności mających znaczenie dla sprawy". Wskazując na te zarzuty, Prezes Urzędu domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania Koncernu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Antymonopolowemu.
W obszernej odpowiedzi na obie kasacje powodowy Koncern wnosił o ich oddalenie.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 48, poz. 554) na zasadach obowiązujących przed dniem 1 lipca 2000 r. zważył co następuje:
Obie wniesione skargi kasacyjne nie są uzasadnione.