Wyrok z dnia 20 maja 2002 r. w sprawie z odwołania Spółdzielni Mieszkaniowej w Nowej Rudzie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 93/01.
Dz.Urz.UOKiK.2002.3/4.170
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 20 maja 2002
w sprawie z odwołania Spółdzielni Mieszkaniowej w Nowej Rudzie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Antymonopolowy po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2002 r. w Warszawie sprawy z odwołania Spółdzielni Mieszkaniowej w Nowej Rudzie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zainteresowany: Dolnośląski Zakład Termoenergetyczny S.A. w Wałbrzychu, o przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 8 maja 2001 r., Nr DL WR-10/2001:
UZASADNIENIE
Decyzją DL WR 10/2001 z dnia 8 maja 2001 r., pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej Prezesem Urzędu, po rozpoznaniu sprawy wszczętej na wniosek powódki - Spółdzielni Mieszkaniowej w Nowej Rudzie, zwanej dalej Spółdzielnią, nie stwierdził praktyki ograniczającej konkurencję, polegającej na narzucaniu przez zainteresowanego - Dolnośląski Zakład Termoenergetyczny S.A. w Wałbrzychu, zwanego dalej Zakładem, uciążliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści, polegających na odmowie zawarcia w okresie od 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r. umowy o dostawę energii cieplnej i jednoczesne narzucanie cen tej energii oraz polegającej na sprzedaży energii cieplnej w sposób powodujący uprzywilejowanie niektórych odbiorców, poprzez dostarczanie Spółdzielni Mieszkaniowej w okresie od 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r. energii cieplnej po cenie znacznie przewyższającej cenę dostawy energii dla innych odbiorców na terenie Nowej Rudy.
Swoją decyzję pozwany oparł na ustaleniu, że zainteresowany posiada na rynku udział wynoszący około 100%, zajmując pozycję dominującą. Pozwany ocenił, że powódka posiada od strony popytowej pozycję dominującą, a jej pozycja rynkowa jest na tyle silna, iż na przestrzeni lat 1995-1999 zdołała wynegocjować z zainteresowanym rezygnację z części planowanych podwyżek cen oraz wprowadzenie innych w skali mniejszej i w powiązaniu ze świadczeniami dodatkowymi na jej rzecz.
Od 1 października 1999 r. zaczęła obowiązywać taryfa dla ciepła zatwierdzona Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 31 sierpnia 1999 r. W wyniku tego nastąpił wzrost cen płaconych za ciepło przez powódkę o 12,5%, przy przeciętnym wzroście 9,8%.
Zdaniem pozwanego, warunki dostawy energii w przedmiocie cen nie były uciążliwe i powódka nie powinna czuć się dyskryminowana. W tej sytuacji, według pozwanego, trudno uznać, że rozliczanie Spółdzielni w sposób wyżej opisany stanowiło dla niej uciążliwy warunek umowy do zawarcia której doszło pomiędzy stronami do zawarcia umowy przez fakty dokonane (czynności konkludentne). Ceny stosowane względem powódki były cenami najkorzystniejszymi na terenie Nowej Rudy. Każdy inny odbiorca energii uiszczał opłatę za 1 GJ wyższą, aniżeli Spółdzielnia.
Ceny energii cieplnej były na terenie Nowej Rudy zróżnicowane, co jednakże wynikało z silnej pozycji powódki na rynku popytowym i w pewnym stopniu z niemożności zmiany systemu rozliczeń z opłaty dwuczłonowej na jednoczłonową.
Od Decyzji tej powódka wniosła odwołanie, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, iż w okresie od 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r. Zakład stosował praktyki ograniczające konkurencję, polegające na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku poprzez narzucanie Spółdzielni nieuczciwych i nadmiernie wygórowanych cen, oraz narzucanie uciążliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści, polegających na odmowie zawarcia umowy o dostawę energii cieplnej, i zaniechał ich stosowania.
Rozpoznając odwołanie Sąd Antymonopolowy, zwany dalej Sądem, zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE. Taryfy dla paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła powinny zapewniać pokrycie uzasadnionych kosztów działalności przedsiębiorstw energetycznych w zakresie: wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu paliwami i energią, kosztów modernizacji, rozwoju i ochrony środowiska, ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen. (art. 45 ust. 1 tej ustawy).
Zatwierdzając przedstawioną mu taryfę Prezes URE orzeka, że jest ona zgodna z prawem, a więc obejmuje uczciwe ceny i nie narusza uzasadnionych interesów konsumentów.
Art. 47 ust. 1 Prawa energetycznego jako przepis szczególny, wyłącza w odniesieniu do taryf przedsiębiorstw energetycznych stosowanie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, zwanej dalej ustawą antymonopolową. Pozwany mógł zatem prowadzić postępowanie antymonopolowe jedynie w odniesieniu do taryf, które nie zostały zatwierdzone przez Prezesa URE, a więc do 1 października 1999 r.
W stosunku do taryfy stosowanej przez zainteresowanego w okresie 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r., powódka ani w odwołaniu, ani w trakcie postępowania administracyjnego nie zgłaszała zarzutu, że została ona sporządzona z naruszeniem prawa, a w szczególności że zawiera ona inne składniki niż uzasadnione koszty działalności zainteresowanego w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu paliwami i energią, kosztów modernizacji, rozwoju i ochrony środowiska. Nadto w stosunku do powódki zainteresowany stosował stawki niższe niż w stosunku do innych odbiorców, rozliczających się według tzw. taryfy dwuczłonowej.
W tej sytuacji zarzut naruszenia art. 8 ust. 1 w związku z ust. 2 pkt 1 ustawy antymonopolowej przez błędną jego interpretację polegającą na uznaniu, że praktyki Zakładu stosowane wobec powódki nie stanowiły nadużycia pozycji dominującej, polegającego na bezpośrednim narzucaniu cen nadmiernie wygórowanych, należy uznać za nieudowodniony.
Bezzasadne jest w świetle powyższego twierdzenie powódki, że praktyki zainteresowanego stosowane wobec niej stanowiły nadużycie pozycji dominującej polegające na narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszące mu nieuzasadnione korzyści. Podkreślić w tym miejscu należy, że nie można uznać za warunek uciążliwy, rozliczanie powódki przez zainteresowanego w oparciu o taryfę dwuczłonową. Stosowanie taryf jednoczłonowych, opartych na zryczałtowanych wskaźnikach zużycia ciepła było dopuszczalne jedynie wyjątkowo do 30 września 1999 r., w budynkach nie posiadających urządzeń pomiarowych, co jasno wynika z treści nieobowiązującego obecnie § 53 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 6 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie ciepłem, w tym rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach.
Żądanie rozliczania się według taryfy dwuczłonowej, czy wręcz narzucanie takiego sposobu rozliczenia (odmowa zawarcia umowy na innych warunkach), uwzględniającego faktyczną ilość odebranego przez odbiorcę ciepła nie może być uważane jako narzucanie uciążliwego warunku umowy przynoszącego nieuzasadnione korzyści. Nawet jeśli taryfa dwuczłonowa przynosi korzyści, co jest wątpliwe z uwagi na powiązanie wysokości opłaty ze wskazaniem urządzenia pomiarowego, to nie można ich uznać za nieuzasadnione, gdyż są one proporcjonalne do świadczenia przedsiębiorstwa energetycznego.
W ocenie Sądu, to właśnie taryfy jednoczłonowe, pozwalające naliczać opłaty według uśrednionego zużycia umożliwiały osiąganie nieuzasadnionych korzyści. Z tego też względu ich stosowanie zostało zakazane przez ustawodawcę.
Rozstrzygnięcie pozwanego nie stwierdzające stosowania zarzucanych praktyk monopolistycznych było, w świetle powyższego, uzasadnione. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia była okoliczność, czy powódka zaakceptowała jedną czy więcej podwyżek a także czy strony zawarły przez fakty dokonane umowę sprzedaży energii. Decyzja nie zawierała rozstrzygnięcia w zakresie rozliczenia stron za pobraną energię (co należy do drogi cywilnoprawnej), a wymienione wyżej fakty, oraz pozycja powódki na rynku popytowym nie miały wpływu na ocenę zachowania się zainteresowanego.
Rozstrzygnięcie pozwanego zawarte w zaskarżonej Decyzji, dotyczyło niestwierdzenia nadużywania przez zainteresowanego pozycji dominującej przez narzucanie uciążliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści, polegających na odmowie zawarcia w okresie od 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r. umowy o dostawę energii cieplnej i jednoczesne narzucanie cen tej energii oraz polegającej na sprzedaży energii cieplnej w sposób powodujący uprzywilejowanie niektórych odbiorców, poprzez dostarczanie powódce w okresie od 1 maja 1998 r. do 30 września 1999 r. energii cieplnej po cenie znacznie przewyższającej cenę dostawy energii dla innych odbiorców na terenie Nowej Rudy.
Dla zasadności tego rozstrzygnięcia miało istotne znaczenie, że powódka odbierała energię po cenie niższej niż inni odbiorcy rozliczający się w oparciu o taryfę dwuczłonowa, zaś przyjęcie za podstawę rozliczeń taryfy dwuczłonowej zamiast jednoczłonowej nie było warunkiem uciążliwym, przynoszącym zainteresowanemu nieuzasadnione korzyści.
Z tych też względów odwołanie, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia, należało oddalić (art. 47931 § 1 Kpc). [...]