Wyrok z dnia 11 sierpnia 2003 r. w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 123/02.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2004.1.281

Akt indywidualny
Wersja od: 26 stycznia 2004 r.

WYROK
z dnia 11 sierpnia 2003 r.
w sprawie z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

(Sygn. akt XVII Ama 123/02)

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2003 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o nałożenie kary pieniężnej na skutek odwołania powoda od Decyzji Nr DDI - 79/2002 z dnia 19 września 2002 r.

I. oddala odwołanie

II. zasądza od Polskiej Telefonii Komórkowej "Centertel" Sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 1.000 zł (jeden tysiąc) tytułem kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Decyzją Nr DDI-79/2002 z dnia 19 września 2002 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwany dalej Prezesem Urzędu) nałożył na powoda - PTK "Centertel" Sp. z o.o. w .W., zwanego dalej PTK "Centertel" karę pieniężną w wysokości 16.730 zł., za brak współdziałania w toku kontroli przeprowadzonej w siedzibie PTK Centertel Sp. z o.o., w dniach 8-26 lipca 2002 r. polegającego na odmowie udostępnienia plików komputerowych, zawierających oferty i prezentacje, skierowane do klientów biznesowych w latach 2001-2002 i wstrzymaniu możliwości uzyskania przez osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli, od pracowników powoda, informacji dotyczących przedmiotu kontroli - do chwili wyznaczenia na spotkaniu z Zarządem osoby upoważnionej do przekazywania informacji.

Swoją Decyzję pozwany oparł na ustaleniu, że w dniu 8 lipca 2002 r. zostało wszczęte postępowanie z wniosku Polkomtel S.A. w W. oraz Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. w W., w sprawie zawarcia porozumienia, naruszającego przepisy art. 5 ust. 1 pkt 1 i pkt 6 ustawy antymonopolowej. W związku z prowadzonym postępowaniem, pozwany upoważnił czterech pracowników Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) do przeprowadzenia kontroli w siedzibie PTK "Centertel".

Czynności kontrolne rozpoczęto w dniu 8 lipca 2002 r. około godz. 10.05 w Biurze Kluczowych Klientów PTK "Centertel". Po wręczeniu Dyrektorowi Biura Kluczowych Klientów upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz po krótkiej rozmowie na temat zadań Biura, kontrolujący poprosili o okazanie ofert skierowanych do klientów instytucjonalnych w latach 2001 - 2002.

Kontrolujący otrzymali wydzielone pomieszczenie, do którego przynoszono pojedyncze oferty, o które się zwrócili. Dyrektor Biura Kluczowych Klientów stwierdził, że powód nie archiwizuje ofert w formie papierowej, stąd zachodzi potrzeba ich wyszukiwania w komputerach, a następnie drukowania. Do godziny 14.00 kontrolujący otrzymali tylko 15 ofert i 5 prezentacji. Ponieważ proces przekazywania ofert i prezentacji przedłużał się, a otrzymane oferty odbiegały od tych, które załączono do wniosku o wszczęcie postępowania, kontrolujący zwrócili się o udostępnienie plików komputerowych, zawierających oferty i prezentacje skierowane do klientów instytucjonalnych w latach 2001-2002.

Żądanie to zbiegło się z przybyciem do Biura Kluczowych Klientów Wojciecha K., radcy prawnego reprezentującego Centertel, który oświadczył, iż kontrolujący nie mogą uzyskać dostępu do plików komputerowych zawierających oferty i prezentacje skierowane do klientów instytucjonalnych (z lat 2001 - 2002) do chwili uzyskania stosownego upoważnienia przez Zarząd PTK "Centertel". Ponadto Pan Wojciech K. oświadczył, iż Zarząd wyraża chęć spotkania z kontrolującymi i na tym spotkaniu chce omówić zakres kontroli, a także wyznaczyć osobę do przekazywania informacji.

Spotkanie miało odbyć się około godziny 17.00, jednak w rzeczywistości początek tego spotkania nastąpił o godzinie 18.30. Od godziny 14.45 wstrzymano drukowanie ofert i prezentacji.

W ocenie pozwanego, powyższe zachowanie było sprzeczne z treścią art. 57 ust. 5 ustawy antymonopolowej, przyznające kontrolującym prawo do żądania udostępniania akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów i nośników informacji. Kontrolowany naruszył przepis art. 59 ust. 1 ustawy antymonopolowej, gdyż nie współdziałał z kontrolującymi i nie udzielał informacji oraz nie udostępniał nośników informacji.

Z tego też względu na podstawie art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej, pozwany nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 16.730 zł, co odpowiada w przybliżeniu wartości 4.750 euro.

Od decyzji powód wniósł odwołanie, wnosząc o jej zmianę w całości poprzez niestwierdzenie braku współdziałania w toku kontroli przeprowadzonej w siedzibie PTK "Centertel" w dniach 8-26 lipca 2002 r. polegającego na:

a)
odmowie udostępnienia plików komputerowych zawierających oferty i prezentacje skierowane do klientów biznesowych w latach 2001 - 2002,
b)
wstrzymaniu możliwości uzyskania przez osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli od pracowników PTK Centertel informacji dotyczących przedmiotu kontroli do chwili wyznaczenia na spotkaniu z Zarządem PTK Centertel osoby upoważnionej do przekazywania informacji ze strony PTK Centertel oraz uchylenie w całości nałożonej kary pieniężnej i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Skarżący zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń pozwanego stanowiących podstawę do wydania zaskarżonej decyzji z treścią zebranego w sprawie materiału wyrażające się w stwierdzeniu zawartym w punkcie a) treści decyzji oraz na stronie 7 uzasadnienia, iż Skarżący odmówił dostępu do plików komputerowych (nośników informacji) żądanych przez kontrolujących pracowników UOKiK.

Zdaniem powoda, wyrażał on zgodę na udostępnienie żądanych informacji na nośniku papierowym lub w postaci plików komputerowych na dyskietce, płycie CD-ROM lub na specjalnie w tym celu dedykowanym dysku twardym - według uznania kontrolującego. Prezes Zarządu powoda w imieniu Zarządu wyznaczył m.in. osoby upoważnione do przekazywania dokumentów i informacji w ramach kontroli. Okoliczności te potwierdza Protokół ze spotkania z Zarządem PTK "Centertel" w dniu 8 lipca 2002 r. w godzinach 18.30-19.15.

Zdaniem powoda, upoważnione osoby były gotowe przekazywać dokumenty kontrolującym niezwłocznie, jednakże przez kolejny tydzień kontrolujący pracownicy UOKiK nie byli zainteresowani szybkim pozyskaniem interesujących ich informacji i dokumentów. Tak więc ostatecznie, zgodnie z terminem ustalonym przez kontrolujących, przekazanie wszystkich dokumentów nastąpiło w dniu 17 lipca 2002 r. Natomiast wbrew uznaniu pozwanego, skarżący nie odmówił dostępu do żądanych informacji, w tym plików komputerowych i w konsekwencji przekazania ich treści, a jedynie nie wyraził zgody na dokonanie przeszukania swojej sieci korporacyjnej bez uzyskania przez Prezesa Urzędu zgody Sądu.

Skarżący zarzucił ponadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 57 ust. 5 i art. 59 ustawy antymonopolowej poprzez ich błędną wykładnię, a w konsekwencji poprzez bezpodstawne zastosowanie art. 101 ust 2 pkt 2 lit. c. Zdaniem powoda, zarząd jako jedyny uprawniony do reprezentacji organ, nie upoważnił żadnego ze swoich pracowników do przekazania dokumentów stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa kontrolującym. W myśl art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy antymonopolowej kontrolowany lub osoba uprawniona do reprezentowania obowiązani są do udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów lub innych nośników informacji należących do kontrolowanego. W odniesieniu do skarżącego, w jego ocenie, zastosowanie znajdzie przepis art. 368 Ksh, który uprawnienie do reprezentowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przyznaje zarządowi. Wstrzymanie wydawania dokumentów do czasu wyznaczenia przez Zarząd skarżącego osoby upoważnionej do ich przekazania, nie może być przesłanką do nałożenia kary pieniężnej za brak współdziałania w toku kontroli, o której mowa w art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej. Żądanie udostępnienia dostępu do komputerowej sieci korporacyjnej celem wyszukiwania plików komputerowych w toku kontroli w siedzibie powoda w dniu 8 lipca 2002 r. było pozbawione podstaw prawnych określonych w art. 58 ustawy i nie może być podstawą do nałożenia kary.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Powód wniósł także o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność, iż PTK - Centertel należycie współdziałał podczas kontroli, a w szczególności udostępnił żądane dokumenty i pliki komputerowe w zakresie przewidzianym ustawą antymonopolową. Na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2003 r. powód sprecyzował ten wniosek, wnosząc o dopuszczenie dowodu z przesłuchania tych świadków na okoliczność, iż w czasie kontroli inspektorzy UOKiK chcieli się zapoznać z plikami w komputerze.

Pozwany okoliczność tę potwierdził.

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 57 ustawy antymonopolowej w toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być przeprowadzona przez upoważnionego pracownika Urzędu lub Inspekcji Handlowej kontrola u każdego przedsiębiorcy. Obejmuje ona prawo do wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego, żądania udostępnienia akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów i nośników informacji związanych z przedmiotem kontroli oraz ich odpisów i wyciągów, a także sporządzania z nich notatek, żądania od kontrolowanego lub osoby uprawnionej do jego reprezentowania oraz użytkownik lokalu mieszkalnego, ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli.

Umieszczenie przytoczonych przepisów w dziale V ustawy obok prawa do żądania wyjaśnień, przepisów regulujących zasady przeprowadzenia dowodów z dokumentów, oględzin, świadków, opinii biegłych, a także przeprowadzenia przeszukania, jednoznacznie wskazują, że kontrola i przeszukanie są elementami postępowania. Służą one zatem stwierdzeniu i wykazaniu, czy przedsiębiorca stosuje zarzucaną praktykę czy nie. Obie te czynności polegają więc na sprawdzeniu stanu faktycznego w celu pozyskania dowodów praktyki lub stwierdzeniu, że dowody takie nie istnieją.

Zdaniem Sądu, kontrola i przeszukanie polega na poszukiwaniu dowodów naruszenia prawa w określonym miejscu. Siłą rzeczy, kontrolujący musi stykać się również z przedmiotami i dokumentami, które pozostają poza przedmiotem kontroli. W odniesieniu do tych przedmiotów i dokumentów kontrolujący nie ma prawa sporządzania ich odpisów i wyciągów, a także sporządzania z nich notatek, ani też nie może dokonać ich zajęcia.

Bez znaczenia jest przy tym, czy dokumenty lub przedmioty mogą stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, gdyż informacje uzyskane w toku postępowania przez pracowników Urzędu podlegają ochronie na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych (art. 61 ustawy), zaś dodatkowo, na wniosek strony, może być ograniczone prawo do ich wglądu innym stronom postępowania (art. 62).

Wbrew więc stanowisku powoda, pozwany żądając przedstawienia w komputerze ofert kierowanych do klientów biznesowych nie prowadził przeszukania.

Zdaniem Sądu kontrolę w trybie art. 57 od przeszukania w trybie art. 58 ustawy, odróżnia to, że kontrola prowadzona jest przy współdziałaniu, za zgodą i wiedzą kontrolowanego. W tym bowiem przypadku to kontrolowany udziela informacji, udostępnia księgi, dokumenty i nośniki informacji oraz lokale i środki transportu. Brak zgody lub współdziałania kontrolowanego, pomijając tego konsekwencje, uniemożliwia kontrolującemu samodzielne dokonywanie czynności kontrolnych. Inaczej jest w przypadku przeszukania, kiedy z mocy postanowienia Sądu kontrolujący bez zgody kontrolowanego, a także bez jego koniecznego udziału lub wiedzy, dokonuje wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego, przegląda akta, księgi, wszelkiego rodzaju dokumenty i nośniki informacji związane z przedmiotem kontroli.

Skarżący nie wykazał, aby kontrolujący, bez udziału przedstawicieli powoda, chcieli przeglądać pliki komputerowe. Przeciwnie, twierdzenia obydwu stron są zgodne, że przeglądanie plików miało się odbywać za pośrednictwem pracownika powoda. Jest też bezsporne, że w godzinach od 10.00 do 14.00 w lokalu Biura Kluczowych Klientów znajdował się upoważniony pracownik, skoro w tym czasie przekazano 15 ofert i 5 prezentacji.

W ocenie Sądu, nawet gdyby przyjąć, że pracownik ten posiadał upoważnienie do udzielania bez dodatkowej zgody zarządu jedynie wybrane informacje lub tylko w ściśle określonej formie, to należy uznać, że czas czterech godzin jest wystarczający dla powiadomienia zarządu i podjęcia przez zarząd działań w celu zapewnienia współdziałania kontrolowanego w kontroli. Należy przy tym podkreślić, że powód jest przedsiębiorcą pozostającym w stałych kontaktach handlowych z kilkoma milionami kontrahentów, a zatem nie jest możliwe, aby w godzinach urzędowania był przez dłuższy czas pozbawiony możliwości efektywnego zarządzania, w tym podejmowania czynności prawnych. Powód sam przyznaje w odwołaniu, że Zarząd PTK "Centertel" w dniu 8 lipca 2002 r. po godzinie 10.00 znajdował się w siedzibie Spółki i uczestniczył w posiedzeniu Rady Nadzorczej. W ocenie Sądu istniała możliwość stosownego upoważnienia pracownika lub delegowania jednego z członków zarządu do reprezentowania Spółki w trakcie kontroli. Zbędne było organizowanie spotkania z kontrolującymi, gdyż podstawą do podjęcia współdziałania było okazanie upoważnienia w trybie art. 75 ust. 4 ustawy.

W ocenie Sądu, prowadzona kontrola była dostatecznie ważnym powodem, aby, w celu podjęcia stosownych działań, na kilka minut przerwać posiedzenie Rady Nadzorczej. Konsekwencją postępowania, którego elementem jest kontrola, może być nałożenie kary pieniężnej do wysokości 5.000.000 euro. Trudno więc uznać, że prowadzona kontrola była sprawą bagatelną dla interesów powoda.

Powód podnosi, że pliki komputerowe zostały udostępnione powodowi w terminie późniejszym. Okoliczność ta jest bez znaczenia dla oceny trafności zaskarżonej decyzji, gdyż istotą zarzutu jest brak współdziałania przy kontroli w dniu 8 lipca 2002 r., a ściślej w godzinach od 14.15 do 18.00.

Stosownie do treści art. 59 ustawy, kontrolowany jest zobowiązany do współdziałania w kontroli poprzez udzielanie żądanych informacji, umożliwianie wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego, udostępnianie akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów lub innych nośników informacji należących do kontrolowanego.

Odmowa takiego współdziałania jest dozwolona wyłącznie wtedy, gdy naraziłoby to kontrolowanego lub osobę uprawnioną do jego reprezentowania, jego małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu jak również osoby pozostające z nim w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, na odpowiedzialność karną. Prawo odmowy udzielenia informacji lub współdziałania w toku kontroli trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Okoliczności te w niniejszej sprawie, co jest bezsporne, nie zachodziły.

Powyższe współdziałanie nie daje stronie uprawnienia do określania terminu udostępnienia akt lub formy w jakiej ma to nastąpić. Inicjatywa określenia czynności kontrolnych należy do kontrolującego, zaś kontrolowany obowiązany jest współdziałać bez zbędnej zwłoki. Udostępnianie pomieszczeń lub dokumentów itp. ze zwłoką umożliwia potencjalnie ukrywanie dowodów lub ich zacieranie, co podważa sens kontroli, gdyż jej wyniki trudno uznać za miarodajne.

Działania powoda faktycznie sparaliżowały kontrolę w tym dniu po godzinie 14.00.

W ocenie Sądu działanie to było celowe, gdyż powód w tym czasie miał zapewnioną pomoc prawną ze strony radcy prawnego, który przekazał informację o woli spotkania się Zarządu z kontrolowanymi. Uzależnianie kontynuowania współdziałania kontroli od spotkania z Zarządem, będącym czynnością całkowicie zbędną, i wyznaczenie terminu spotkania na koniec dnia pracy, przy świadomości obowiązującego stanu prawnego, jednoznacznie wskazuje na chęć uniemożliwienia wglądu w żądane pliki w tym dniu.

Działanie to, zdaniem Sądu, wypełniało przesłanki art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej, co uzasadniało nałożenie kary pieniężnej.

Wymierzona kara jest proporcjonalna biorąc pod uwagę, że działanie powoda faktycznie podważyło sens całej kontroli. Samo zaś postępowanie dotyczyło bardzo skoncentrowanego rynku, dotyczącego bardzo dużej liczby konsumentów. Potencjalne zagrożenie interesu publicznego było więc w tym przypadku szczególnie duże. Brak współdziałania powoda przy kontroli miał zatem również duże znaczenie z punktu widzenia interesu publicznego.

Z tych też względów odwołanie, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia, należało oddalić (art. 47931 § 1 Kpc). [...]