Wykonywanie zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa w 2018 roku.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MGMiŻŚ.2018.14

Akt utracił moc
Wersja od: 19 kwietnia 2018 r.

ZARZĄDZENIE Nr 14
MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ 1
z dnia 17 kwietnia 2018 r.
w sprawie wykonywania zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa w 2018 r.

Na podstawie art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1430 i 2217 oraz z 2018 r. poz. 138 i 398) zarządza się, co następuje:
§  1. 
1. 
Wprowadza się do stosowania "Wytyczne w sprawie wykonywania zadań obronnych w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz przez kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych, a także zadań realizowanych na rzecz obronności państwa przez przedsiębiorców w 2018 r.", zwane dalej "wytycznymi", stanowiące załącznik Nr 1 do zarządzenia.
2. 
Wprowadza się do stosowania "Harmonogram wykonywania zadań obronnych w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz przez kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych, a także zadań realizowanych na rzecz obronności państwa przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w 2018 r.", zwany dalej "harmonogramem", stanowiący załącznik Nr 2 do zarządzenia.
3. 
Wytyczne i harmonogram określają zasadnicze kierunki działania Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w zakresie wykonywania zadań obronnych i zadań na rzecz obronności państwa, według właściwości, w działach administracji rządowej gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo i żegluga śródlądowa.
§  2. 
Kierownicy jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych oraz przedsiębiorcy, na podstawie wytycznych i harmonogramu, opracują plany zamierzeń w zakresie wykonywania zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa na 2018 r.
§  3. 
Nadzór nad realizacją wykonania zarządzenia powierza się Dyrektorowi Biura Obrony i Ochrony Informacji Niejawnych w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.
§  4. 
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr  1

WYTYCZNE

w sprawie wykonywania zadań obronnych w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz przez kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych, a także zadań realizowanych na rzecz obronności państwa przez przedsiębiorców w 2018 r.

Zasadniczym przedsięwzięciem związanym z wykonywaniem zadań obronnych przez Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, zwanego dalej "Ministrem", w 2018 r. będzie przygotowanie i przeprowadzenie, w ramach udziału w ćwiczeniu z wojskami pk. ANAKONDA-18, ćwiczenia działowego pk. "Rozładunek 18" dla działu administracji rządowej gospodarka morska.

Głównymi zadaniami realizowanymi w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz przez kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi lub przez niego nadzorowanych, a także przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym 2  będą:

1) planowanie operacyjne, w tym:

a) opracowanie planów operacyjnych funkcjonowania jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi lub przez niego nadzorowanych w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny,

b) opracowanie planów funkcjonowania przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny,

c) opracowanie planów osłony technicznej śródlądowych dróg wodnych,

d) aktualizacja planów osłony technicznej infrastruktury portowej i transportu morskiego;

2) programowanie obronne, w tym realizacja zadań wynikających z "Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2017-2026" określonych w programach pozamilitarnych przygotowań obronnych działów administracji rządowej gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo oraz żegluga śródlądowa;

3) realizacja zadań wynikających z dokumentu pt. "Zadania działów administracji rządowej i innych instytucji państwowych w realizacji Celów NATO 2017 dla Rzeczypospolitej Polskiej";

4) realizacja zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza (HNS) 3  na rzecz wojsk sojuszniczych, w tym:

a) prowadzenie bazy danych o zasobach obronnych,

b) sporządzenie Kwestionariuszy Opisu Zasobów (E-KOZ) w obszarze gospodarki morskiej za 2017 r.;

5) przygotowanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym:

a) kontynuowanie prac w zakresie planowania i przygotowania stanowisk kierowania Ministra oraz kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi, którzy są obowiązani do przygotowania tych stanowisk, w stałych siedzibach i w zapasowych miejscach pracy,

b) aktualizacja dokumentów dotyczących przemieszczania i zapewnienia warunków funkcjonowania Ministra oraz kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi na stanowiskach kierowania,

c) aktualizacja dokumentacji stałego dyżuru;

6) realizacja "Programu Mobilizacji Gospodarki na lata 2017-2026" w obszarach będących we właściwości Ministra;

7) zabezpieczenie rezerw osobowych poprzez prowadzenie reklamowania z urzędu i na wniosek od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

8) realizacja zadań w zakresie przygotowania jednostek przewidzianych do objęcia militaryzacją w obszarach będących we właściwości Ministra;

9) realizacja szkolenia obronnego zgodnie z 6-letnim programem szkolenia obronnego oraz z planem szkolenia obronnego;

10) prowadzenie kontroli realizacji zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa;

11) opracowanie Narodowego Kwestionariusza Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych będącego we właściwości Ministra;

12) tworzenie warunków organizacyjno-prawnych procesu przygotowań obronnych, w tym udział w nowelizacji i aktualizacji aktów prawnych.

ZAŁĄCZNIK Nr  2

Harmonogram wykonywania zadań obronnych w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz przez kierowników jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych, a także zadań realizowanych na rzecz obronności państwa przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w 2018 r.

Lp.Zadanie2018 rokWykonawcaUwagi
I kw.II kw.III kw.IV kw.
StyczeńLutyMarzecKwiecieńmajCzerwiecLipiecSierpieńWrzesieńPaździernikListopadGrudzień
Planowanie operacyjne
1.Opracowanie planów operacyjnych funkcjonowania działów administracji rządowej gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo oraz żegluga śródlądowa w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.Dyrektor BOiIN1) we współpracy z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa oraz kierownikami jednostek2)po otrzymaniu wypisów z Planu Reagowania Obronnego RP
2.Opracowanie planów operacyjnych funkcjonowania jednostek w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.Dyrektorzy UM3) w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie; Dyrektor MSPiR4); Prezes PGW5); Dyrektor IMGW6); Dyrektorzy UŻŚ7) w: Bydgoszczy, Gdańsku, Giżycku, Kędzierzynie-Koźlu, Krakowie, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiuw ciągu 6 miesięcy od otrzymania wypisów z POF DAR8) gospodarka morska, POF DAR gospodarka wodna i POF DAR żegluga śródlądowa, według właściwości
3.Opracowanie planów funkcjonowania przedsiębiorców w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.Dyrektorzy RZGW9): Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Gliwice, Kraków, Lublin, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Wrocław; przedsiębiorcy obszam gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowejw ciągu 6 miesięcy od otrzymania wypisów z POF DAR gospodarka morska, POF DAR gospodarka wodna i POF DAR żegluga śródlądowa lub Planu operacyjnego funkcjonowania UM, według właściwości
4.Aktualizacja Planu osłony technicznej infrastruktury portowej i transportu morskiego.Dyrektorzy UM w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie
5.Opracowanie Planu osłony technicznej śródlądowych dróg wodnych.Dyrektorzy: RZGW, UŻŚ, według właściwości
6.Aktualizacja Normy Obronnej, System obronny państwa, Plany obronne, Klasyfikacja.do

31

Dyrektor BOilN
Programowanie obronne
1.Realizacja zadań wynikających z "Programu pozamilitarnych przygotowań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2017-2026".Dyrektorzy UM w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie; Prezes PGW; Dyrektor IMGW, Dyrektorzy: RZGW, UŻŚ według właściwości; przedsiębiorcy będący beneficjentami środków finansowych w ramach pppO10)
2.Złożenie zapotrzebowania na środki finansowe na realizację zadań obronnych i zadań na rzecz obronności państwa w kolejnym roku budżetowym wraz z opisem przedsięwzięć cząstkowych planowanych do wykonania w ramach PPPO.do

30

Dyrektorzy UM w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie; Prezes PGW; Dyrektor IMGW, Dyrektorzy UŻŚ; przedsiębiorcy będący beneficjentami środków finansowych w ramach PPPO
3.Złożenie zapotrzebowania na środki finansowe na realizację zadań na rzecz obronności państwa.przedsiębiorcy będący beneficjentami środków finansowych w ramach PPPOdo 10 każdego miesiąca
4.Opracowanie i przesłanie sprawozdania z wykorzystania przyznanych środków finansowych na realizację zadań obronnych za rok poprzedni oraz po zakończeniu kwartalnego okresu sprawozdawczego.do

05

do

10

do

10

do

10

Dyrektorzy UM w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie; Prezes PGW, Dyrektor IMGW, Dyrektorzy UŻŚ, według właściwościsprawozdania półroczne i roczne, również w formie opisowej, wraz z oceną efektywności skuteczności realizacji planów w układzie zadaniowym na podstawie mierników stopnia realizacji celów
5.Opracowanie i przesłanie sprawozdania z wykorzystania przyznanych środków finansowych na realizację zadań obronnych za rok poprzedni.do

31

przedsiębiorcy będący beneficjentami środków finansowych w ramach PPPOzgodnie z art. 6 § 3 zarządzenia Nr 6 Ministra GMiŻŚ z dnia 23 maja 2016 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania Wytycznych w sprawie finansowania zadań na rzecz obronności państwa (Dz. Urz.

MGMiŻŚ poz. 5)

6.Opracowanie i przesłanie sprawozdania z wykonania zadań obronnych i zadań na rzecz obronności państwa w 2017 r.do

31

Dyrektorzy UM w: Gdyni, Słupsku, Szczecinie; Prezes PGW; Dyrektor IMGW, Dyrektorzy UŻŚ, według właściwości, PBH "Odra 3"sprawozdania zbiorcze (własne i za przedsiębiorców z obszaru gospodarki morskiej, zgodnie z właściwością)
1) Biuro Obrony i Ochrony Informacji Niejawnych

2) Ujęte w obwieszczeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej lub przez niego nadzorowanych (M. P. poz. 196)

3) Urząd Morski

4) Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa

5) Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

6) Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy

7) Urząd Żeglugi Śródlądowej

8) Plan Operacyjny Funkcjonowania Działu Administracji Rządowej

9) Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej

10) Program pozamilitarnych przygotowań obronnych

Lp.Zadanie2018 rokWykonawcaUwagi
I kw.II kw.III kw.IV kw.
StyczeńLutyMarzecKwiecieńMajCzerwiecLipiecSierpieńWrzesieńPaździernikListopadGrudzień
Współpraca cywilno-wojskowa
1.Realizacja zadań wynikających z dokumentu pt. Zadania działów administracji rządowej i innych instytucji państwowych w realizacji Celów Sił Zbrojnych NATO 2017 dla Rzeczypospolitej Polskiej.od

02

do

31

Dyrektor BOilN, we współpracy z jednostkami oraz, według właściwości, z przedsiębiorcami
Obowiązki państwa gospodarza na rzecz wojsk sojuszniczych
1.Aktualizacja danych o zasobach HNS:

a) Punkty Informacji HNS przedsiębiorcy do Punktu Kontaktowego HNS jednostki,

Dyrektor BOilN
a)

do

15

przedsiębiorcy
b) Punkt Kontaktowy/Punkt Informacji HNS jednostki do Punktu Kontaktowego HNS w Ministerstwie,b)

do

25

kierownicy jednostek
Punkt Kontaktowy HNS w Ministerstwie do CPK11) HNS w MON13).Dyrektor BOilNwedług planu Zarządu Logistyki P-4 SG WP12)
2.Udział w Konferencji dotyczącej realizacji zadań HNS w 2018 r. oraz perspektyw na 2019 r.Dyrektor BOilNzgodnie z planem ZL P-4 SG WP

11) Centralny Punkt Kontaktowy

12) Sztab Generalny Wojska Polskiego

13) Ministerstwo Obrony Narodowej

Lp.Zadanie2018 rokWykonawcaUwagi
I kw.II kw.III kw.IV kw.
StyczeńLutyMarzecKwiecieńMajCzerwiecLipiecSierpieńWrzesieńPaździernikListopadGrudzień
System kierowania bezpieczeństwem narodowym
1.Aktualizacja dokumentacji stanowiska kierowania Ministra w stałej siedzibie oraz w zapasowym miejscu pracy.Dyrektor BOilN
2.Aktualizacja danych dotyczących przemieszczenia wytypowanych osób z komórek organizacyjnych Ministerstwa na zapasowe stanowisko kierowania Ministra.Dyrektor BOilN we współpracy z komórkami organizacyjnymi Ministerstwazgodnie z planem przemieszczenia
3.Aktualizacja dokumentacji i zasad organizacyjnych funkcjonowania stanowisk kierowania.Dyrektor BOilN; Prezes PGW;

Dyrektorzy: UM, IMGW, RZGW, OIRM, MIR-PIB, IRŚ i UŻŚ, według właściwości

4.Aktualizacja dokumentacji stałego dyżuru.komórki organizacyjne Ministerstwa, kierownicy jednostek oraz przedsiębiorcy
Program Mobilizacji Gospodarki
1.Udział w szkoleniu koordynacyjnym organizowanym przez SG WP dotyczącym opracowania danych na 2018 r. do Programu Mobilizacji Gospodarki na lata 2017 - 2026.Dyrektor BOilNzgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć ZL - P4 SG WP na rok 2018
2.Aktualizacja Programu Mobilizacji Gospodarki na lata 2017-2026 w zakresie potrzeb transportowych:do

31

Dyrektor BOilN
a) opracowanie i przesłanie do MON danych dotyczących możliwości zabezpieczenia potrzeb transportowych

w zakresie środków transportu morskiego,

b) opiniowanie i uzgodnienie aneksu do Programu Mobilizacji Gospodarki na lata 2017 - 2026.

a)

do

07

Dyrektor BOilNzgodnie z harmonogramem MON
b)

od

01

do

31

Rezerwy osobowe
1.Prowadzenie reklamowania z urzędu oraz na wniosek od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.Dyrektor BOilN, jednostki oraz przedsiębiorcy
Jednostki przewidziane do objęcia militaryzacją
1.Kontynuacja procesu przygotowań jednostek do objęcia militaryzacją.jednostki oraz przedsiębiorcy, na których Minister nałożył zadania w zakresie militaryzacjiterminy osiągnięcia gotowości według oddzielnego harmonogramu
2.Aktualizacja wyciągu ze zbiorczego zestawienia zadań w zakresie militaryzacji w części dotyczącej Ministra.Dyrektor BOilNpo otrzymaniu wyciągu z MON
3.Zebranie od kierowników jednostek oraz przedsiębiorców i przekazanie do MON propozycji dotyczących zmian w wykazie Rady Ministrów w sprawie jednostek przewidzianych do objęcia militaryzacją.Dyrektor BOilN, jednostki oraz przedsiębiorcy, na których Minister nałożył zadania w zakresie militaryzacjiwedług potrzeb
Szczególna ochrona obiektów ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa
1.Wnioskowanie o ujęcie lub wykreślenie obiektów podlegających szczególnej ochronie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa.Dyrektor BOilN, jednostki oraz przedsiębiorcy posiadający obiekty ważne dla obronności i bezpieczeństwa państwa podlegające szczególnej ochronie
Szkolenie obronne
1.Aktualizacja 6-letniego programu szkolenia obronnego MGMiŻŚ.Dyrektor BOilN
2.Aktualizacja 3 letnich programów szkolenia obronnego jednostek i przedsiębiorców.według właściwościpo otrzymaniu wyciągu z Programu szkolenia Ministerstwa
3.Wykonanie i uzgadnianie projektów planów szkolenia obronnego.organizatorzy szkolenia (wg pkt 5.2b Wytycznych do szkolenia obronnego14))przekazanie projektów do 14 dni po otrzymaniu wypisów z Planu szkolenia obronnego Ministerstwa na 2018 r.
jednostki oraz przedsiębiorcy
4.Opracowanie sprawozdania ze szkolenia obronnego realizowanego w 2017 r.do

10

jednostki oraz przedsiębiorcy
5.Udział w Wyższych Kursach Obronnych (WKO).5

-

8

przedstawiciel BM15)zgodnie z planem WKO
15

-

18

19

-

23

przedstawiciele komórek organizacyjnych Ministerstwa oraz jednostek
6.Opracowanie planu szkolenia obronnego na 2019 r.do

15

Dyrektor BOilNna podstawie wytycznych MON
Kontrole
1.Prowadzenie kontroli problemowych oraz doraźnych realizacji zadań obronnych przez jednostki oraz zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców.21

-

25

10

-

15

Dyrektor BOilN, we współpracy z Dyrektorami: DGM16), DG\ViŻŚ1) oraz UM w Szczeciniewedług odrębnego planu
2.Opracowanie planu kontroli problemowych realizacji zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa na 2019 r.Dyrektor BOilN
Przeglądy obronne
1.Opracowanie NKPPO według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r.:

a) przez kierowników jednostek

i przedsiębiorców i przesłanie do Ministerstwa,

b) przez Ministerstwo i przesłanie do MON.

kierownicy jednostek i przedsiębiorcypo otrzymaniu wytycznych z MON
a)

10

b)

do

Dyrektor BOilN
28

14) załącznik do zarządzenia Nr 13 Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 17 kwietnia 2018 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania Wytycznych do szkolenia obronnego w działach administracji rządowej gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo oraz żegluga śródlądowa w 2018 r. (Dz. Urz. MGMiŻŚ poz. 13)

15) Biuro Ministra

16) Departament Gospodarki Morskiej

17) Departament Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej

Lp.Zadanie2018 rokWykonawcaUwagi
I kw.II kw.III kw.IV kw.
StyczeńLutyMarzecKwiecieńMajCzerwiecLipiecSierpieńWrzesieńPaździernikListopadGrudzień
Warunki organizacyjno-prawne
1.Opracowanie zarządzenia Ministra GMiŻŚ w sprawie wykonywania zadań obronnych oraz zadań na rzecz obronności państwa w 2019 r.Dyrektor BOilN
2.Opracowanie zarządzenia Ministra GMiŻŚ w sprawie wprowadzenia do stosowania Wytycznych do szkolenia obronnego w działach administracji rządowej gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo i żegluga śródlądowa w 2019 rokuDyrektor BOilN
3.Opracowanie zarządzenia Ministra GMiŻŚ w sprawie planowania

operacyjnego.

Dyrektor BOilNpo otrzymaniu wypisów z Planu Reagowania
4.Składanie wniosków/aktualizacja rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym (Dz. U. poz. 1871, z 2016 r. poz. 1325 oraz z 2017 r. poz. 1075 i 2142).Dyrektor BOilNwedług potrzeb
1 Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej kieruje działami administracji rządowej: gospodarka morska, gospodarka wodna, rybołówstwo oraz żegluga śródlądowa, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (Dz. U. poz. 2324 oraz z 2018 r. poz. 100).
2 Rozumie się przez to przedsiębiorców, o których mowa w części III i XI załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym (Dz. U. poz. 1871, z 2016 r. poz. 1325 oraz z 2017 r. poz. 1075 i 2143), na których, w trybie decyzji administracyjnych, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej nałożył, zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców (Dz. U. poz. 1320 oraz z 2002 r. poz. 1571), obowiązek realizacji zadań na rzecz obronności państwa.
3 (ang. Host Nation Support) - cywilna i wojskowa pomoc świadczona w czasie pokoju, w sytuacjach kryzysowych i podczas konfliktów, przez państwo, na którego terytorium przemieszczają się lub są rozmieszczone i działają siły i organizacje NATO
Nasza strona internetowa wykorzystuje pliki cookie. Jeśli zgadzasz się na używanie plików cookie kliknij "Zamknij" lub po prostu kontynuuj przeglądanie. Uzyskaj więcej informacji lub zmień ustawienia .