Wykonywanie przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.KGP.2016.61

Akt obowiązujący
Wersja od: 26 września 2016 r.

ZARZĄDZENIE Nr 14
KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI
z dnia 22 września 2016 r.
w sprawie wykonywania przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2015 r. poz. 355, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§  1.
Zarządzenie określa metody i formy wykonywania przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi oraz identyfikacji ofiar tego przestępstwa.
§  2.
Zadania, o których mowa w § 1, wykonują policjanci, w szczególności - służby kryminalnej, śledczej oraz prewencyjnej.
§  3.
1.
Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:
1)
handel ludźmi - przestępstwo handlu ludźmi w rozumieniu art. 115 § 22 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137);
2)
ofiara handlu ludźmi - osobę w stosunku do której istnieje domniemanie albo stwierdzono, że jest ona pokrzywdzoną przestępstwem handlu ludźmi;
3)
małoletni - osobę, która nie uzyskała pełnoletniości, co do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi;
4)
koordynator - policjanta służby kryminalnej, śledczej lub prewencyjnej wyznaczonego przez kierownika jednostki organizacyjnej Policji do koordynacji i wykonywania zadań w zakresie walki z handlem ludźmi, o których mowa w § 6-9;
5)
podmioty pozapolicyjne - inne niż Policja podmioty działające na rzecz zapobiegania lub wykrywania handlu ludźmi, w szczególności udzielające wsparcia i ochrony ofiarom tych przestępstw;
6)
wspólny zespół śledczy - wspólny zespół śledczy, o którym mowa w art. 589b § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 555, z późn. zm.).
2.
Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o:
1)
komendzie wojewódzkiej Policji - należy przez to rozumieć także Komendę Stołeczną Policji;
2)
komendzie powiatowej Policji - należy przez to rozumieć także komendę miejską Policji i komendę rejonową Policji;
3)
wykrywaniu handlu ludźmi - należy przez to rozumieć także zapobieganie handlowi ludźmi i rozpoznawanie tego przestępstwa.

Rozdział  2

Zadania w zakresie wykrywania handlu ludźmi

§  4.
1.
W celu wykonywania zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi:
1)
w służbie kryminalnej:
a)
w komendzie wojewódzkiej Policji tworzy się komórkę organizacyjną Policji właściwą do walki z handlem ludźmi, zwaną dalej "komórką",
b)
w komendzie powiatowej Policji tworzy się komórkę albo wyznacza się koordynatora;
2)
w służbie śledczej, w komórce właściwej do zwalczania zorganizowanej przestępczości kryminalnej, tworzy się komórkę albo wyznacza się koordynatora;
3)
w służbie prewencyjnej w komendzie wojewódzkiej Policji i komendzie powiatowej Policji wyznacza się koordynatora.
2.
Jeżeli komórki, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 2, zostały utworzone jako komórki niższego szczebla, dla których nie utworzono etatowego stanowiska kierowniczego - nieetatowego kierownika wyznacza się spośród policjantów tej komórki. Do zadań nieetatowego kierownika należy koordynowanie wykonywania zadań przydzielonych komórce.
3.
Kierownik komórki organizacyjnej w służbie kryminalnej albo śledczej, w strukturze której znajduje się komórka niższego szczebla, o której mowa w ust. 2, albo w której jest wyznaczony koordynator, informuje - z zachowaniem drogi służbowej - kierownika komórki organizacyjnej właściwej do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji o każdorazowej zmianie etatowej w tej komórce, zmianie jej kierownika, albo o zmianie koordynatora.
§  5.
Do zadań komórki w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji należy w szczególności:
1)
wykrywanie handlu ludźmi;
2)
nadzorowanie i koordynowanie zadań wykonywanych przez komendy powiatowe Policji oraz podległe im jednostki organizacyjne Policji w zakresie wykrywania handlu ludźmi;
3)
identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi, prowadzonego przez komórkę lub koordynatora w służbie kryminalnej w podległych jednostkach organizacyjnych Policji;
4)
współdziałanie z komórką organizacyjną właściwą do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji;
5)
współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;
6)
uczestniczenie w międzynarodowych operacjach, w szczególności udział we wspólnych zespołach śledczych utworzonych w celu wykrywania handlu ludźmi;
7)
współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;
8)
organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby kryminalnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.
§  6.
Do zadań komórki albo koordynatora w służbie kryminalnej w komendzie powiatowej Policji w szczególności należy:
1)
wykrywanie handlu ludźmi;
2)
monitorowanie miejsc zagrożonych popełnieniem przestępstwa handlu ludźmi;
3)
koordynowanie zadań wykonywanych przez podległe jednostki organizacyjne Policji w zakresie wykrywania handlu ludźmi;
4)
identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi;
5)
współdziałanie z komórką w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji;
6)
niezwłoczne przekazywanie do komórki w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji informacji i dokumentów o zaistnieniu handlu ludźmi, w szczególności notatki służbowej, o której mowa w § 10 ust. 5;
7)
współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;
8)
współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;
9)
organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby kryminalnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.
§  7.
Do zadań koordynatora w służbie prewencyjnej w komendzie wojewódzkiej Policji należy w szczególności:
1)
współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;
2)
inicjowanie, realizowanie i koordynowanie przedsięwzięć profilaktycznych i prewencyjnych podejmowanych na terenie działania komendy wojewódzkiej Policji w celu przeciwdziałania handlowi ludźmi;
3)
współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;
4)
organizowanie i przeprowadzanie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby prewencyjnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.
§  8.
Do zadań koordynatora w służbie prewencyjnej w komendzie powiatowej Policji należy w szczególności:
1)
inicjowanie, realizowanie i koordynowanie przedsięwzięć profilaktycznych i prewencyjnych podejmowanych na terenie działania komendy powiatowej Policji w celu przeciwdziałania przestępstwu handlu ludźmi;
2)
rozpoznawanie miejsc i obiektów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogą w nich przebywać sprawcy handlu ludźmi lub ofiary tego przestępstwa;
3)
współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;
4)
współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;
5)
organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia lokalnego zawodowego dla policjantów służby prewencyjnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.
§  9.
Do zadań komórki albo koordynatora w służbie śledczej należy w szczególności:
1)
prowadzenie działań ukierunkowanych na wykrywanie handlu ludźmi;
2)
identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi;
3)
uczestniczenie w międzynarodowych operacjach, w szczególności udział we wspólnych zespołach śledczych utworzonych w celu wykrywania handlu ludźmi;
4)
współdziałanie z komórką organizacyjną właściwą do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji;
5)
współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;
6)
współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;
7)
organizowanie i przeprowadzanie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby śledczej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

Rozdział  3

Zadania w zakresie identyfikacji ofiar handlu ludźmi

§  10.
1.
W przypadku uzyskania informacji o osobie, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, policjant sporządza notatkę służbową.
2.
Do sporządzenia notatki, o której mowa w ust. 1, wykorzystuje się w szczególności kwestionariusz wspomagający identyfikację przestępstwa handlu ludźmi, którego wzór jest określony w załączniku nr 1 do zarządzenia.
3.
Notatkę i kwestionariusz, o których mowa w ust. 1 i 2, niezwłocznie przekazuje się do właściwej miejscowo komórki albo koordynatora w służbie kryminalnej albo śledczej.
4.
Policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, po otrzymaniu notatki służbowej i kwestionariusza dokonuje weryfikacji informacji w nich zawartych w celu ustalenia, czy doszło do popełnienia przestępstwa handlu ludźmi.
5.
Z czynności, o których mowa w ust. 4, policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej sporządza notatkę służbową, która powinna zawierać w szczególności:
1)
opis wykonanych czynności i ich wyników;
2)
opis czynności sprawczych i metod związanych z popełnionym przestępstwem handlu ludźmi;
3)
wskazanie formy wykorzystania ofiary tego przestępstwa;
4)
wnioski i propozycje dotyczące dalszych czynności w sprawie.
6.
W zależności od wyniku weryfikacji, o której mowa w ust. 4, wykonuje się czynności operacyjno- rozpoznawcze lub procesowe.
7.
Osobie, o której mowa w ust. 1, zatrzymanej w wyniku czynności podejmowanych przez Policję lub inne uprawnione organy wraz z innymi osobami, uniemożliwia się kontakt z pozostałymi zatrzymanymi.
§  11.
1.
W przypadku zebrania materiałów świadczących o popełnieniu przestępstwa handlu ludźmi, Policja przekazuje je niezwłocznie właściwej miejscowo powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury w celu podjęcia decyzji:
1)
o przesłuchaniu pokrzywdzonego przez prokuratora;
2)
o wystąpieniu do sądu z żądaniem przesłuchania świadka w trybie art. 316 § 3 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można przesłuchać go na rozprawie;
3)
o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przesłuchanie pokrzywdzonego małoletniego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, w trybie art. 185a Kodeksu postępowania karnego;
4)
o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przesłuchanie osoby, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ona ofiarą handlu ludźmi, w trybie art. 185c Kodeksu postępowania karnego, jeżeli osoba ta jest jednocześnie pokrzywdzona przestępstwami z art. 197-199 Kodeksu karnego;
5)
o wszczęciu śledztwa.
2.
Jeżeli prokurator, po zapoznaniu się z materiałami, o których mowa w ust. 1, zleci Policji realizację czynności z udziałem osoby, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej realizujący czynności zlecone, udziela tej osobie informacji o możliwości:
1)
udzielenia ochrony i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka oraz osób im najbliższych, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz. U. z 2015 r. poz. 21);
2)
skorzystania z pomocy i wsparcia udzielanego przez podmioty pozapolicyjne, w szczególności organy pomocy społecznej.
3.
W razie odmowy skorzystania przez osobę, o której mowa w ust. 1, z ochrony, pomocy lub wsparcia, policjant albo koordynator realizujący czynności sporządza adnotację w aktach kontrolnych postępowania przygotowawczego.
§  12.
1.
Jeżeli prokurator wszczął śledztwo w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 189a Kodeksu karnego i powierzył je do prowadzenia w całości lub części Policji, a zakres powierzenia obejmuje wydanie zaświadczenia, o którym mowa w art. 170 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.), policjant pełniący służbę w komórce lub koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, realizujący czynności zlecone, wydaje takie zaświadczenie osobie, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi.
2.
Wzór zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, jest określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru zaświadczenia potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi (Dz. U. poz. 513).
3.
O przepisach art. 171 i art. 172 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, w szczególności o przesłance, przy wystąpieniu której pobyt cudzoziemca przestaje się uważać za legalny, poucza się osobę, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, na piśmie, w języku dla niej zrozumiałym. Wzór pouczenia jest określony w załączniku nr 2 do zarządzenia.
§  13.
1.
Policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, realizujący czynności służbowe z udziałem małoletniego, w stosunku do którego istnieje domniemanie, że jest on ofiarą handlu ludźmi, wykonuje odpowiednio czynności, o których mowa w § 10 ust. 4-7 oraz § 11 i 12.
2.
Jeżeli małoletni, o którym mowa w ust. 1, pozostaje pod opieką rodziców lub opiekunów wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie nadużycia władzy rodzicielskiej lub popełnienia przestępstwa handlu ludźmi albo jest cudzoziemcem pozostającym bez opieki, policjant pełniący służbę w komórce lub koordynator zawiadamia sąd opiekuńczy na podstawie art. 572 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.), w celu wszczęcia postępowania zmierzającego do zawieszenia, ograniczenia albo pozbawienia władzy rodzicielskiej oraz ustanowienia dla małoletniego opieki lub kurateli.
§  14.
Traci moc zarządzenie nr 14 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie niektórych zadań wykonywanych przez Policję w zakresie rozpowszechniania, zapobiegania i wykrywania przestępstw handlu ludźmi oraz innych czynów zabronionych z nimi związanych (Dz. Urz. KGP poz. 40).
§  15.
Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr  1

WZÓR

KWESTIONARIUSZ WSPOMAGAJĄCY IDENTYFIKACJĘ PRZESTĘPSTWA HANDLU LUDŹMI*

...................................................................... .................................., dnia .................

(nazwa i numer rejestru albo znak sprawy) (miejscowość, data)

Uwaga: dla podejrzenia popełnienia przestępstwa handlu ludźmi jest wystarczające dopuszczenie się jednej z wymienionych czynności sprawczych (np. werbowania), przy zastosowaniu jednej ze wskazanych metod - środków realizacji (np. przemocy). Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono przestępstwo handlu ludźmi nawet wtedy, gdy nie zostały użyte metody - środki realizacji.

CZYNNOŚCI SPRAWCZE WOBEC OSOBY**
werbowanie
transport
dostarczanie
przekazywanie
przechowywanie
przyjmowanie

Dalszą część kwestionariusza należy wypełnić w przypadku stwierdzenia co najmniej jednej z czynności sprawczych.

METODY - ŚRODKI REALIZACJI**
przemoc lub groźba bezprawna
uprowadzenie
podstęp
wprowadzenie w błąd albo wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania
nadużycie stosunku zależności, wykorzystanie krytycznego położenia lub stanu bezradności
udzielenie albo przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą
FORMY WYKORZYSTANIA, NAWET ZA ZGODĄ POKRZYWDZONEGO**
w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania
w pracy lub usługach o charakterze przymusowym
w żebractwie
w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka (np. zmuszanie do popełniania wykroczeń i przestępstw, do wyłudzenia świadczeń socjalnych itp.)
pozyskanie komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2015 r. poz. 793, z późn zm.)

..................................................................................

(stopień służbowy, imię i nazwisko

funkcjonariusza Policji, nazwa jednostki)

* Opracowano w oparciu o definicję handlu ludźmi zawartą w art. 115 § 22 Kodeksu karnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137).

** Należy zaznaczyć właściwe pola znakiem X - w zależności od ustalonego stanu faktycznego można zaznaczyć więcej niż jedno pole.

ZAŁĄCZNIK Nr  2

WZÓR

POUCZENIE

.................................................................. ............................., dnia .........

(nazwa i numer rejestru albo znak sprawy) (miejscowość, data)

Dotyczy: ..................................................................................................................

(imię i nazwisko cudzoziemca)

Istnieje domniemanie, że jest Pan/Pani ofiarą przestępstwa handlu ludźmi.

W związku z tym domniemaniem, na podstawie art. 173 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.) organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie o przestępstwo handlu ludźmi - wydaje Panu/Pani zaświadczenie potwierdzające domniemanie, że jest Pan/Pani ofiarą tego przestępstwa.

Art. 115. § 22 Kodeksu karnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137) stanowi: Handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:

1) przemocy lub groźby bezprawnej,

2) uprowadzenia,

3) podstępu,

4) wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,

5) nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,

6) udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą

- w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte metody lub środki wymienione w pkt 1-6.

Art. 189a. § 1 Kodeksu karnego stanowi: Kto dopuszcza się handlu ludźmi, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za legalny przez okres ważności wydanego zaświadczenia - jest ono ważne przez okres 3 miesięcy od dnia jego wydania, a w przypadku małoletniego cudzoziemca przez okres 4 miesięcy od dnia jego wydania.

Pobyt cudzoziemca przestaje się uważać za legalny z chwilą odnotowania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych w rejestrze, prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - informacji, że cudzoziemiec aktywnie, dobrowolnie i z własnej inicjatywy ponownie nawiązał kontakt z osobami podejrzanymi o popełnienie przestępstwa handlu ludźmi. Informację przekazuje organ, który wydał zaświadczenie.

OŚWIADCZENIE

Ja, niżej podpisany/podpisana:

..........................................................................................................................

(imię i nazwisko cudzoziemca)

1) powyższe pouczenie na piśmie otrzymałem/otrzymałam w języku ............................

2) oświadczam, że z pouczeniem zapoznałem/zapoznałam się i rozumiem jego treść.

.................................. .....................................

(miejscowość, data) (podpis cudzoziemca)

Tłumaczenie ustne zapewnił ................................................................................

(imię i nazwisko tłumacza)

......................................

(podpis tłumacza)