Wydanie Rekomendacji WFD dotyczącej Wskaźnika Finansowania Długoterminowego.
Dz.Urz.KNF.2024.14
Akt obowiązującyUCHWAŁA Nr 243/2024
KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO
z dnia 15 lipca 2024 r.
w sprawie wydania Rekomendacji WFD dotyczącej Wskaźnika Finansowania Długoterminowego
ZAŁĄCZNIK
Rekomendacja WFD dotycząca Wskaźnika Finansowania Długoterminowego
Rekomendacja WFD dotycząca Wskaźnika Finansowania Długoterminowego
Niniejsza Rekomendacja (dalej: Rekomendacja, Rekomendacja WFD) wydana jest na podstawie art. 137 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm., dalej: ustawa Prawo bankowe), art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 135).
Celem wydania Rekomendacji WFD jest ograniczenie ryzyka związanego z obecną strukturą finansowania kredytów hipotecznych. Obecnie, w większości finansowanie tych kredytów opiera się na depozytach detalicznych, w szczególności na depozytach bieżących przy założeniu trwałości tzw. osadu depozytowego. Jednakże w przypadku wystąpienia warunków skrajnych może nastąpić nagły wypływ depozytów (nawet tych uznawanych w warunkach normalnych za najbardziej stabilne), którego bank może nie być w stanie zatrzymać poprzez podniesienie ich oprocentowania. Wprowadzenie Rekomendacji ma zapewnić zwiększenie finansowania długoterminowych kredytów hipotecznych przede wszystkim długoterminowymi instrumentami dłużnymi, które nie mogą zostać wykupione w okresie co najmniej jednego roku.
Aby osiągnąć wskazany powyżej cel Rekomendacja definiuje WFD, w którym wprowadzone zostały wagi zależne od rezydualnego terminu zapadalności danego instrumentu finansującego (najwyższa waga dla terminów co najmniej 5 lat). Dodatkowo w ramach wspierania działań banków związanych z udzielaniem kredytów hipotecznych oprocentowanych stałą lub okresowo stałą stopą procentową zastosowano preferencyjną wagą dla takich kredytów, a w ramach wspierania działań banków związanych z emisjami zielonych instrumentów finansujących - preferencyjną wagę dla zielonych instrumentów dłużnych spełniających standardy ICMA Green Bond Principles (ICMA GBP) lub EU Green Bond Standard (EU GBS).
Rekomendacja skierowana jest do banków krajowych z wyłączeniem banków spółdzielczych będących uczestnikami instytucjonalnego systemu ochrony, o którym mowa w art. 113 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE z 2013 r., L 176 z 27.6.2013, str. 1, z późn. zm. dalej: Rozporządzenie CRR).
Rekomendacji WFD nie podlegają:
- banki z wdrożonym planem naprawy, w przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w art. 142 ust. 2 ustawy Prawo bankowe,
- banki w restrukturyzacji, w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2024 r. poz. 487, dalej: ustawa o BFG) - w okresie dwóch lat od daty wydania decyzji, o której mowa w art. 101 ust. 7 ustawy o BFG,
- instytucje pomostowe w rozumieniu art. 2 pkt 26 ustawy o BFG,
- banki, w stosunku do których zakończono działalność instytucji pomostowej - w okresie dwóch lat od dnia, o którym mowa w art. 195 pkt 2 ustawy o BFG,
- banki, w stosunku do których zakończono działalność instytucji pomostowej na skutek zbycia akcji, o którym mowa w art. 181 ust. 3 pkt 1 ustawy o BFG - w okresie dwóch lat od zbycia akcji instytucji pomostowej.
Bank powinien przestrzegać i wprowadzać postanowienia niniejszej Rekomendacji w zgodzie z obowiązującymi regulacjami, w szczególności:
- Ustawą Prawo bankowe,
- Rozporządzeniem CRR.
Niniejsza Rekomendacja jest działaniem nadzoru w zakresie przysługujących mu uprawnień w ramach tzw. drugiego filara. Komisja Nadzoru Finansowego (dalej: KNF) będzie poddawała ocenie utrzymywanie przez banki WFD na oczekiwanym poziomie i w razie potrzeby będzie podejmowała odpowiednie działania nadzorcze.
KNF będzie monitorować proces wdrożenia Rekomendacji. Począwszy od 31 grudnia 2027 r. KNF może dokonywać zmian oczekiwanego poziomu WFD w kolejnych latach, uwzględniając zarówno sytuację poszczególnych banków, jak i sytuację makroekonomiczną.
Rekomendacja WFD, stanowiąca załącznik do uchwały nr 243/2024 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 15 lipca 2024 r. (Dz. Urz. KNF poz. 14), wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia uchwały.
Słowniczek stosowanych pojęć
Depozyt detaliczny - rozumiany zgodnie z art. 411 pkt 2 Rozporządzenia CRR.
Kredyt oprocentowany stałą stopą procentową - ekspozycja kredytowa zabezpieczona hipotecznie oprocentowana stałą stopą procentową zgodnie z Rekomendacją S.
Kredyt oprocentowany okresowo stałą stopą procentową - ekspozycja kredytowa zabezpieczona hipotecznie oprocentowana okresowo stałą stopą procentową zgodnie z Rekomendacją S.
Kredyty dla gospodarstw domowych zabezpieczone nieruchomościami mieszkaniowymi - kredyty i pożyczki zaliczane do kategorii: Kredyty i zaliczki dla gospodarstw domowych zabezpieczone nieruchomościami mieszkaniowymi zgodnie ze sprawozdawczością FINREP.
MREL - (ang. Minimum Requirement for own Funds and Eligible Liabilities) minimalne wymogi w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych określone zgodnie z Rozdziałem 4 Działu III ustawy o BFG.
OCR - (ang. Overall Capital Requirement Ratio) współczynnik łącznego wymogu kapitałowego określony w załączniku II Instrukcje dotyczące sprawozdawczości w zakresie funduszy własnych oraz wymogów w zakresie funduszy własnych w części II, pkt 1.4 C03.00 - Współczynniki kapitałowe oraz poziomy kapitału (CA3), ppkt 1.4.1. Instrukcje dotyczące poszczególnych pozycji, w pozycji 0160 Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/451 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne do celów stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do sprawozdań nadzorczych instytucji oraz uchylającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 680/2014. (Dz.Urz. UE z 2021 r. L 97 z 19.03.2021, str. 1, z późn. zm.)
P2R - (ang. Pillar 2 Requirements) na potrzeby kalkulacji WFD oznacza dodatkowy wymóg (wyrażony w procentach) w ramach Filara 2 dotyczący funduszy własnych zgodnie z art. 138 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe.
Rekomendacja S - Rekomendacja Komisji Nadzoru Finansowego dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie.
TREA - (ang. Total Risk Exposure Amount) łączna kwota ekspozycji na ryzyko określona w art. 92 ust. 3 Rozporządzenia CRR.
Wartość bilansowa netto - rozumiana zgodnie ze sprawozdawczością FINREP.
WFD - Wskaźnik Finansowania Długoteminowego, określony niniejszą Rekomendacją.
WPB - wymóg połączonego bufora (wyrażony w procentach) zgodnie z art. 55 ust. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz. U. 2024 poz. 559).
Rekomendacja 1
Definicja WFD
Rekomendacja 2
Wyznaczanie i stosowanie WFD
Rekomendacja 3
Oczekiwany poziom WFD
Rekomendacja 4
Raportowanie WFD
Rekomendacja 1
Definicja WFD
1.1. Bank powinien wyznaczać wartość Wskaźnika Finansowania Długoterminowego zgodnie ze wzorem:
gdzie:
l - rodzaj, w zależności od rodzaju oprocentowania, kredytów dla gospodarstw domowych zabezpieczonych nieruchomościami mieszkaniowymi,
Kl - wartość bilansowa netto l-tego rodzaju kredytów dla gospodarstw domowych zabezpieczonych nieruchomościami mieszkaniowymi w zależności od rodzaju oprocentowania,
Sl - waga dla l-tego rodzaju kredytów 1 :
j - kategoria instrumentów finansujących (nadwyżka funduszy własnych,
instrumenty i pozycje zaliczane do MREL inne niż fundusze własne, pozostałe długoterminowe finansowanie, listy zastawne),
kj - liczba instrumentów zaliczonych do kategorii j (j = 2, 3, 4); w przypadku kategorii 1 i 5 odpowiednio: k1=1 i k5=1,
FDi,j - wartość i-tego instrumentu finansującego w j-tej kategorii,
mi,j - współczynnik dla i-tego instrumentu finansującego z kategorii j (j = 2, 3, 4), zależny od jego rezydualnego terminu zapadalności ti, j; dla kategorii 1:
współczynnik zależny od wartości, a dla kategorii 5: stały współczynnik:
(i) dla kategorii 1:
przy czym:
współczynnik m1,1 dla FD1,1 ≥ 0 począwszy od 31 grudnia 2027 r. (w przypadku banków spółdzielczych od 31 grudnia 2029 r.) będzie co rok pomniejszany o 0,2 aż do osiągnięcia poziomu 0.
(ii) dla kategorii j (j = 2, 3, 4): r
(iii) dla kategorii 5: m1,5 = 1.
ni,j - współczynnik dla i -tego instrumentu finansującego z kategorii j (j = 2, 3, 4),
określający preferencyjne traktowanie zielonych instrumentów dłużnych spełniających standardy ICMA Green Bond Principles (ICMA GBP) lub EU Green Bond Standard (EU GBS); dla kategorii 1 i 5 odpowiednio: n1,1=1 i n1,5=1, r
1.2. W liczniku wzoru określonego w rekomendacji 1.1 bank uwzględnia następujące kategorie instrumentów finansujących:
a) Kategoria 1 - nadwyżka funduszy własnych ponad wymóg OCR, tj.
gdzie
Wymóg OCR = 8% + P2R + WPB.
Przy kalkulacji wartości Kategorii 1 bank uwzględnia FD1,1 z powyższej formuły tylko jeśli FD1,1 ≥ 0 (w takim przypadku m1,1 = 1,4).
Jeśli FD1,1 < 0, to bank nie uwzględnia FD1,1 w kalkulacji wartości Kategorii 1 (w takim przypadku m1,1 = 0).
Dodatkowym warunkiem uwzględnienia dodatniej wartości FD1,1 w kalkulacji wartości Kategorii 1 jest spełnianie wymogu określonego w art. 92 ust. 1 lit. d Rozporządzenia CRR powiększonego o dodatkowy wymóg w zakresie funduszy własnych, uwzględniający ryzyko nadmiernej dźwigni, o którym mowa w art. 138 ust. 2b ustawy Prawo bankowe oraz bufor wskaźnika dźwigni, o którym mowa w art. 92 ust. 1a Rozporządzenia CRR.
b) Kategoria 2 - instrumenty i pozycje zaliczane do MREL inne niż fundusze własne 2 ,
c) Kategoria 3 - obejmuje następujące podkategorie:
(i) wyemitowane dłużne papiery wartościowe 3 (w szczególności obligacje, bankowe papiery wartościowe, bankowe prawa pochodne, inne instrumenty dłużne, instrumenty dłużne związane z sekurytyzacją) niezaliczone ani do Kategorii 1 ani 2 ani 4,
(ii) przyjęte przez bank depozyty międzybankowe, zobowiązania kaucyjne 4 oraz zaciągnięte kredyty/pożyczki na rynku finansowym (w tym pozyskane od międzynarodowych instytucji finansowych), które nie mogą być wycofane przed kontraktowym terminem zapadalności 5 .
d) Kategoria 4 - instrumenty dłużne w postaci listów zastawnych,
e) Kategoria 5 - depozyty detaliczne z kontraktowym terminem zapadalności
co najmniej dwa lata i jednocześnie rezydualnym terminem zapadalności co najmniej jeden rok, w pełni 6 objęte ochroną gwarancyjną Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
1.3. Instrumenty finansujące, o których mowa w rekomendacji 1.2 lit. c pkt ii, powinny być pomniejszone o udzielone lokaty międzybankowe i należności kaucyjne oraz udzielone kredyty/pożyczki złożone przez banki na rynku finansowym z rezydualnym terminem zapadalności co najmniej 1 rok, które nie mogą być wycofane przed kontraktowym terminem zapadalności (z wyjątkiem takich, które posiadają opcję żądania przez stronę udzielającą finansowania wcześniejszej spłaty - wówczas rezydualny termin zapadalności jest określany jako czas do najwcześniejszej daty realizacji takiej opcji dopuszczonej w umowie; opcje wcześniejszej spłaty po stronie przyjmującej finansowanie nie mają wpływu na uwzględnienie instrumentu do pomniejszenia).
1.4. Pomniejszenia, o którym mowa w rekomendacji 1.3 powinny być dokonywane w następujący sposób:
a) do udzielonych lokat międzybankowych i należności kaucyjnych oraz udzielonych kredytów/pożyczek na rynku finansowym z terminem zapadalności co najmniej 1 rok stosuje się współczynniki zależne od rezydualnego terminu zapadalności określone w rekomendacji 1.1;
b) łączną wartość depozytów międzybankowych i zobowiązań kaucyjnych oraz zaciągniętych kredytów/pożyczek na rynku finansowym, wskazanych w rekomendacji 1.2 lit. c pkt ii, po zastosowaniu odpowiednich współczynników (P) pomniejsza się o łączną wartość lokat międzybankowych i należności kaucyjnych oraz udzielonych kredytów/pożyczek na rynku finansowym, wskazanych w lit. a powyżej, po zastosowaniu odpowiednich współczynników (A);
c) w przypadku gdy A-P ≥ 0, to w kategorii instrumentów finansujących określonej w rekomendacji 1.2 lit. c pkt ii wykazuje się wartość 0.
1.5. W przypadku uwzględnianych w liczniku instrumentów finansujących zawierających opcję dla nabywcy uprawniającą do wcześniejszego wykupu instrumentu przed pierwotnie określonym terminem zapadalności instrumentu, termin zapadalności takich instrumentów powinien być określany analogicznie jak dla zobowiązań kwalifikowalnych w art. 72c ust. 2 Rozporządzenia CRR: w przypadku gdy instrument zawiera opcję wykupu możliwą do wykonania przez posiadacza przed pierwotnie określonym terminem zapadalności instrumentu, termin zapadalności instrumentu określa się jako najwcześniejszy termin, w którym posiadacz może wykonać opcję wykupu i zlecić wykup lub spłatę instrumentu.
1.6. W liczniku wzoru określonego w rekomendacji 1.1 instrumenty finansujące zaliczane do Kategorii 2, 3, 4 i 5 bank powinien przedstawiać w wartości bilansowej.
1.7. Instrumenty finansowe zaliczane do Kategorii 5, określonej w rekomendacji 1.2 lit. e, bank może uwzględniać w kalkulacji WFD nie później niż do 31 grudnia 2027 r.
1.8. W mianowniku wzoru określonego w rekomendacji 1.1. bank powinien przedstawiać wartość bilansową netto kredytów dla gospodarstw domowych zabezpieczonych nieruchomościami mieszkaniowymi o rezydualnym terminie zapadalności co najmniej 1 rok z uwzględnieniem rezerw na ryzyko prawne i korekty wartości bilansowej brutto z tytułu ryzyka prawnego dotyczących aktywnych (niespłaconych) kredytów (o ile wartość tych rezerw i korekta wartości nie jest uwzględniona w wartości bilansowej netto kredytów niespłaconych).
1.9. Zarówno w liczniku, jak i mianowniku wzoru określonego w rekomendacji 1.1 bank powinien uwzględniać wszystkie instrumenty, pozycje i produkty we wszystkich walutach przeliczonych na PLN po średnim kursie NBP, obowiązującym w dniu, na który przeprowadzana jest kalkulacja.
Rekomendacja 2
Wyznaczanie i stosowanie WFD
2.1. Bank zobowiązany do spełnienia wymogów ustanowionych w częściach od drugiej do czwartej, części siódmej oraz siódmej A Rozporządzenia CRR na podstawie swojej sytuacji skonsolidowanej powinien wyznaczać WFD na zasadzie skonsolidowanej (na najwyższym poziomie skonsolidowania w Polsce), zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia CRR (konsolidacja ostrożnościowa).
2.2. Bank, który nie podlega konsolidacji zgodnie z rekomendacją 2.1 powinien wyznaczać WFD na zasadzie indywidualnej.
2.3. Dokonując kalkulacji WFD zgodnie z rekomendacją 2.1 i 2.2 bank nie powinien uwzględniać podmiotów zależnych z siedzibą poza terytorium Polski i swoich oddziałów zagranicznych.
2.4. Określone w niniejszej Rekomendacji instrumenty, pozycje i produkty zaliczane do WFD bank powinien kalkulować na takim samym poziomie konsolidacji, dla której ustala się WFD. Przy czym w Kategorii 3 bank powinien uwzględniać wyłącznie instrumenty emitowane przez bank i jego podmioty zależne, będące bankami, konsolidujące się na potrzeby kalkulacji WFD.
2.5. Oczekiwany poziom WFD, o którym mowa w rekomendacji 3.1, ma zastosowanie do banków, o których mowa w rekomendacji 2.1 i 2.2, dla których spełnione są oba poniższe warunki:
a) aktywa wynoszą powyżej 2 mld PLN;
b) udział wartości bilansowej netto portfela kredytów dla gospodarstw domowych zabezpieczonych nieruchomościami mieszkaniowymi w aktywach wynosi powyżej 10%.
Rekomendacja 3
Oczekiwany poziom WFD
3.1. KNF oczekuje, że począwszy od 31 grudnia 2026 r. bank, o którym mowa w rekomendacji 2.5, będzie utrzymywać WFD na poziomie co najmniej 40%.
3.2. Bank, o którym mowa w rekomendacji 2.5, powinien dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić utrzymywanie WFD na poziomie określonym w rekomendacji 3.1 na koniec każdego miesiąca.
Rekomendacja 4
Raportowanie WFD
4.1. Bank powinien raportować WFD do KNF miesięcznie wg stanu na ostatni dzień miesiąca.
4.2. Bank, o którym mowa w rekomendacji 2.5, w przypadku, gdy poziom WFD spadnie poniżej
poziomu oczekiwanego, o którym mowa w rekomendacji 3.1, powinien niezwłocznie powiadomić o tym KNF (wraz z uzasadnieniem) i bez zbędnej zwłoki przedstawić KNF plan szybkiego osiągnięcia oczekiwanego poziomu WFD. Po jego osiągnięciu, bank powinien niezwłocznie powiadomić o tym KNF.
4.3. W przypadku raportowania, o którym mowa w rekomendacji 4.1, wg stanu na dzień 31 grudnia, bank powinien raportować również prognozę WFD wg stanu na dzień 31 grudnia, uwzględniającą planowany podział zysku.
4.4. W terminie dwóch tygodni od zatwierdzenia przez właściwy organ podziału zysku za rok poprzedni (jeżeli wystąpił) bank powinien zaraportować do KNF aktualizację WFD uwzględniającą podział zysku zatwierdzony przez właściwy organ (obliczony zgodnie z Q&A EBA 2018_3822 7 ).
4.5. W przypadku uzyskania zgody KNF na zaliczenie zysku śródrocznego do funduszy własnych i dokonania ich korekty zgodnie z Q&A EBA 2018_3822 8 , bank w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania ww. zgody powinien zaraportować do KNF aktualizację WFD uwzględniającą skorygowane fundusze własne.