Wprowadzenie w Lasach Państwowych zaleceń wapnowania i zakwaszania gleb w szkółkach leśnych.
B.I.LP.2001.6.73
Akt utracił mocDECYZJA Nr 55
DYREKTORA GENERALNEGO LASÓW PAŃSTWOWYCH
z dnia 23 kwietnia 2001 r.
w sprawie wprowadzenia w Lasach Państwowych zaleceń wapnowania i zakwaszania gleb w szkółkach leśnych.
Na podstawie art. 33, ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity 2000 r., Dz. U. nr 56, poz. 679), w związku z § 6 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 maja 1994 r., ustalam, co następuje:
ZAŁĄCZNIK
ZALECENIA WAPNOWANIA I ZAKWASZANIA GLEB W SZKÓŁKACH LEŚNYCH
ZALECENIA WAPNOWANIA I ZAKWASZANIA GLEB W SZKÓŁKACH LEŚNYCH
1. Wstęp
Właściwy odczyn gleb leśnych w szkółkach (kwaśny i słabo kwaśny) odgrywa istotną rolę w przyswajalności składników pokarmowych przez produkowane siewki i sadzonki drzew leśnych - wzrastające w warunkach współżycia z grzybami mikoryzowymi (głównie ektomikoryzowymi).
W związku z powyższym ważne jest, aby w procesach rozkładu materii organicznej nie występowała dominacja bakterii nad grzybami (mikoryzowymi i rozkładającymi materię organiczną), prowadząca do zobojętniania odczynu gleb i ograniczania ilościowego i jakościowego udziału grzybów mikoryzowych.
Utrzymanie odczynu na odpowiednim poziomie można osiągać przez wapnowanie lub zakwaszanie gleb.
Prowadzone badania w latach 1996-2000 przez IBL pozwoliły na zweryfikowanie w niniejszym opracowaniu dotychczasowych zaleceń wapnowania, jak i przedstawienie zaleceń dotyczących zakwaszania gleb.
2. Wapnowanie gleb leśnych w szkółkach
Wapnowanie w obecnych warunkach zmniejszonego dopływu SO2 z powietrza do gleby (na podstawie danych literaturowych i przeprowadzonych badań) wskazuje na potrzebę złagodzenia kryteriów odkwaszania gleb, polegającego na zmniejszeniu dawek i nawrotów wapnowania w stosunku do wytycznych organicznego i mineralnego nawożenia szkółek leśnych z 1990 roku. Zaleca się niżej podane dawki i nawroty wapna dolomitowego lub innego węglanowego wg tab. 1.
3. Zakwaszanie gleb leśnych w szkółkach
Obserwowana obecnie alkalizacja gleb w szkółkach leśnych jest w najwyższym stopniu spowodowana stosowaniem materiałów organicznych o wysokim pH (torfy niskie, nadmiernie wapnowane komposty, komposty i substraty handlowe przygotowywane na gleby rolnicze, nie analizowane pod względem pH materiały organiczne z kurników, popieczarkowe, różne osady organiczne itp.), często aplikowanych w szkółkach, co przy jednoczesnym zmniejszeniu "dopływu" SO2 z powietrza przyczynia się również do odkwaszania gleb.
Zakwaszanie gleb jest zabiegiem krótkotrwałym ze względu na zdolności buforowe gleby (powracanie odczynu do stanu sprzed zabiegu), zwłaszcza bogatszej w próchnicę i o cięższym składzie granulometrycznym (piaski gl. mocne, gliny). Dlatego należy pamiętać, aby do nawożenia organicznego w szkółkach stosować kwaśne materiały organiczne (torfy wysokie, torfy wysokie z korą lub komposty z tych materiałów).
Tabela 1. Dawki i nawroty wapnowania
| Gatunek gleby | pHKCI | Dawki wapna dolomitowego lub węglanowego w tonach CaCO3/ha pod gatunki | Liczba nawrotów w okresie 8- do 10-letnim | ||
| iglaste | liściaste | iglaste | liściaste | ||
| Piaski sł. gl. i gl. lekkie | < 3.6 3.6 - 4.0 | 1.2 1.0 - 0.8 | 1.5 1.2 - 1.0 | 2-3 2-3 | 2-3 2-3 |
| Piaski gl. m. i gliny | < 3.6 3.6 - 4.0 | 1.5 1.2 - 1.0 | 2.0 1.7 - 1.5 | 2 2 | 2 2 |
Uwaga!
Zabiegi wapnowania przeprowadzać zgodnie ze sposobem podanym w wytycznych z 1990 r.
Zabiegi zakwaszania należy prowadzić dwutorowo:
Tabela 2. Zakwaszanie siarką pylistą
| Gatunek gleby | Zaw. % Cog | pHKCI | Dawka siarki w kg/ar | ||
| iglaste | liściaste | iglaste | liściaste | ||
| Piaski sł. gl. i gl. lekkie | > 1.5 | 5.6 - 6.0 | 6.2 - 6.7 | 15 | 20 |
| Piaski gl. m. i gliny | > 2.0 | > 6.2 | > 6.7 | 25 | 30 |
Uwaga!
Nawroty siarkowania stosować corocznie przez 2-3 lata uzależniając potrzebę ich stosowania od corocznych analiz kontrolnych pHKCI gleby, pod warunkiem niestosowania ich częściej niż 3 razy w ciągu 10 lat. Siarkę stosować na kwatery ugorujące, mieszając siarkę po wysiewie z warstwą uprawną gleby za pomocą kultywatora.
Tabela 3. Zakwaszanie wodnym roztworem H2SO4
| Gatunek gleby | Zaw. % Cog | pHKCI | Roztwór wodny H2S04* l/ar | |
| iglaste | liściaste | |||
| Piaski sł. gl. i gl. lekkie | > 1.5 | 6.1 - 6.5 | 6.8 - 7.2 | 1.000 - 1.500 |
| Piaski gl. m. i gliny | > 2.0 | > 6.8 | > 7.2 | 2.000 - 2.500 |
* roztwór wodny H2S04 - 500 ml stężonego H2SO4 w 1.000 l wody
Uwagi!
- roztwór wodny kwasu siarkowego wprowadzamy tylko na glebę ugorującą, przygotowywaną do siewów lub sadzenia w roku następnym. W tym celu należy dawkę rozbić na połowę i zastosować najpóźniej do końca listopada (przed opadami śniegu) w odstępie 1 - 2 tygodni. Zabiegi stosować w odstępach 3-letnich i nie więcej niż 3 razy w ciągu 10 lat;
- po wylaniu całej dawki kwasu, przemieszać glebę przy użyciu kultywatora;
- sprzęt używany do wprowadzania roztworu wodnego H2SO4 do gleby (beczkowozy, deszczownie) należy po zabiegu kilkakrotnie przepłukać wodą.
Sposób przygotowania wodnego roztworu kwasu siarkowego:
Do beczki wypełnionej wodą (nigdy nie wlewamy wody do kwasu) wlać na każde 100 l wody 50 ml stężonego H2SO4. Stężony kwas wlewamy ostrożnie po ściance pojemnika, zabezpieczając ręce i oczy (rękawice, okulary). Po wymieszaniu, przygotowany roztwór zostawiamy na noc.