Wniosek o rejestrację nazwy: "jabłka grójeckie" jako chronione oznaczenie geograficzne.
Dz.Urz.MRiRW.2008.8.10
Akt utracił mocOGŁOSZENIE
MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI1)
z dnia 14 maja 2008 r.
w sprawie wniosku o rejestrację nazwy: "jabłka grójeckie" jako chronione oznaczenie geograficzne
1) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rynki rolne, na podstawie § 1 ust 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 216, poz. 1599).
ZAŁĄCZNIK
JEDNOLITY DOKUMENT
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
"Jabłka grójeckie"
WE nr:
[X] CHOG [ ] CHNP
1. NAZWA
Jabłka grójeckie
2. PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE LUB KRAJ TRZECI
Polska
3. OPIS PRODUKTU ROLNEGO LUB ŚRODKA SPOŻYWCZEGO
3.1 Rodzaj produktu
Kategoria: Owoce, warzywa i zboża świeże lub przetworzone - klasa 1.6
3.2 Opis produktu noszącego nazwę podaną w pkt 1
Pod nazwą Jabłka grójeckie mogą być sprzedawane jabłka niżej wymienionych odmian, w klasie Extra, I, II i spełniające wymagania dotyczące wybarwienia, wielkości oraz jędrności miąższu w czasie sprzedaży, które zawarte są w poniższej tabeli.
| Odmiana | Wybarwienie w % powierzchni | Wielkość klasy Extra | Wielkość klasy I i II | Minimalna jędrność miąższu |
| Alwa | 0 | 60 | 55 | 5,5 |
| Antonówka | nie dotyczy | 60 | 55 | 4,5 |
| Arlet | 38 | 70 | 65 | 6,5 |
| Bellavista | 55 | 60 | 55 | 5 |
| Belle de Boskoop i mutanty | 38 | 70 | 65 | 6 |
| Braeburn | 38 | 70 | 65 | 6 |
| Cortland | 55 | 70 | 65 | 4,5 |
| Celeste | 38 | 70 | 65 | 5,5 |
| Delikates | 38 | 70 | 65 | 5 |
| Derlrbaleestival i mutanty | 38 | 60 | 55 | 5,5 |
| Early Geneva | 55 | 60 | 55 | 6 |
| Elise | 80 | 70 | 65 | 6 |
| Elstar | 38 | 60 | 55 | 4,5 |
| Empire | 80 | 60 | 55 | 5 |
| Fuji | 38 | 70 | 65 | 6 |
| Gala i mutanty | 38 | 60 | 55 | 5,5 |
| Gloster | 55 | 70 | 65 | 5,5 |
| Golden Delicious i mutany | nie dotyczy | 70 | 65 | 5 |
| Honeygold | nie dotyczy | 70 | 65 | 5 |
| Idared | 55 | 70 | 65 | 5,5 |
| James Grieve i mutanty | nie dotyczy | 70 | 65 | 5,5 |
| Jerseymac | 55 | 60 | 55 | 5,5 |
| Jester | 55 | 70 | 65 | 5 |
| Jonagold i mutanty | 38 | 70 | 65 | 5 |
| Jonagored i mutanty | 80 | 70 | 65 | 5 |
| Jonathan | 55 | 60 | 55 | 5 |
| Koksa Pomarańczowa i mutanty | 38 | 60 | 55 | 5 |
| Lobo | 55 | 70 | 65 | 4,5 |
| Ligol | 55 | 70 | 65 | 5,5 |
| McIntosh i mutanty | 55 | 60 | 55 | 4,5 |
| Melrose | 38 | 70 | 65 | 5 |
| Mutsu | nie dotyczy | 70 | 65 | 6 |
| Paula Red | 55 | 70 | 65 | 5,5 |
| Pinova i mutanty | 38 | 70 | 65 | 5,5 |
| Piros | 38 | 60 | 55 | 5,5 |
| Red Delicious i mutanty | 80 | 70 | 65 | 5,5 |
| Szara Reneta | 55 | 70 | 65 | 5,5 |
| Rubin | 80 | 70 | 65 | 4,5 |
| Shampion i mutanty | 38 | 70 | 65 | 4,5 |
| Spartan | 80 | 60 | 55 | 5 |
| Starking | 80 | 70 | 65 | 5,5 |
| Starkrimson | 80 | 70 | 65 | 5,5 |
| Summerred | 55 | 60 | 55 | 6 |
3.3 Surowce (wyłącznie w odniesieniu do produktów przetworzonych)
--------------
3.4 Pasza (wyłącznie w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego)
--------------
3.5 Poszczególne etapy produkcji, które muszą odbywać się na wyznaczonym obszarze geograficznym
Produkcja "jabłek grójeckich" musi odbywać się na obszarze określonym w pkt. 4., zgodnie z metodyką Integrowanej Produkcji (IP) dla produkcji jabłek lub specyfikacją GLOBALGAP. Na poszczególne etapy produkcji "jabłek grójeckich", które muszą odbywać się na obszarze określonym w pkt.4, składają się:
* Przygotowanie stanowiska
* Zakładanie plantacji
* Cięcie i formowanie
* Nawożenie
* Nawadnianie
* Ochrona roślin
* Zabiegi poprawiające jakość owoców
* Zbiory
3.6 Szczegółowe zasady dotyczące krojenia, tarcia, pakowania, itd.
Pakowanie jabłek musi być przeprowadzone w obszarze geograficznym określonym w pkt. 4. Stosuje się różne rodzaje opakowań jednostkowych oraz zbiorczych o pojemności nie przekraczającej 20 kg. Ponieważ "jabłka grójeckie" są delikatne, owoce pakowane są ręcznie lub za pomocą specjalnych maszyn minimalizujących ich mechaniczne uszkodzenia.
3.7 Szczegółowe zasady dotyczące etykietowania
Nie dotyczy
4. ZWIĘZŁE OKREŚLENIE OBSZARU GEOGRAFICZNEGO
W skład obszaru produkcji "jabłek grójeckich" wchodzą:
z województwa mazowieckiego:
- powiat grójecki z gminami: Belsk Duży, Błędów, Chynów, Goszczyn, Grójec, Jasieniec, Mogielnica, Nowe Miasto n. Pilicą, Pniewy, Warka,
- część powiatu żyrardowskiego z gminą Mszczonów,
- część powiatu piaseczyńskiego z gminami: Tarczyn, Prażmów i Góra Kalwaria,
- część powiatu otwockiego z gminą Sobienie Jeziory,
- część powiatu garwolińskiego z gminą Wilga,
- część powiatu kozienickiego z gminami Grabów n. Pilicą i Magnuszew,
- część powiatu białobrzeskiego z gminami: Stromiec, Białobrzegi i Promna,
z województwa łódzkiego:
- część powiatu rawskiego z gminami: Biała Rawska, Sadkowice, Regnów, Cielądz,
- część powiatu skierniewickiego z gminą Kowiesy.
5. ZWIĄZEK Z OBSZAREM GEOGRAFICZNYM
5.1 Specyfika obszaru geograficznego
5.1.1 Czynniki naturalne
Obszar produkcji "jabłek grójeckich" położony jest w centralnej Polsce na terenach Równiny Warszawskiej, Wysoczyzny Rawskiej, Doliny Białobrzeskiej i Doliny Środkowej Wisły. Są to regiony geograficzne wchodzące w skład Niziny Środkowo Mazowieckiej oraz Niziny Południowo Mazowieckiej.
Na terenach tych przeważają gleby bielicowe lub pseudobielicowe rozwinięte na piaskach, glinach oraz osadach zastoiskowych, średnich i niskich klas bonitacyjnych, które idealnie sprawdzają się w uprawie sadów jabłoniowych. Roczna suma opadów wynosi 600 mm. Długość okresu wegetacyjnego wynosi około 200 dni co pozwala na uprawę większości odmian jabłoni. Stosunkowo łagodny klimat tego regionu zbliżony do kontynentalnego, nie powoduje znaczących strat w nasadzeniach nawet w przypadku odmian wrażliwych na mróz.
Charakterystyczny dla tego regionu jest mikroklimat polegający na pojawianiu się nocą, w okresie przedzbiorczym (wrzesień, początek października) niskich temperatur (nawet 0 st. Celsjusza) co przekłada się na wysoką kwasowość oraz duży i intensywny rumieniec "jabłek grójeckich" co zostało przedstawione w tabeli w pkt. 3.2.
Obszar produkcji jabłek grójeckich, ze względu na swoją wielkość oraz bardzo wysoką koncentrację upraw jabłoni nazywany jest "największym sadem Europy". Największą koncentrację upraw jabłoni w tym regionie wykazują gminy: Błędów, Belsk Duży, Grójec, Warka (nawet do 70 % powierzchni).
5.1.2 Czynniki historyczne i ludzkie
Początki powstawania "największego sadu Europy", jak nazywane są okolice Grójca, datuje się od panowania Królowej Bony, która słynęła z zamiłowania do ogrodnictwa w tym sadownictwa. W 1545 roku otrzymała duże połacie ziemi w powiecie grójeckim, o które później dbała ustanawiając liczne przywileje dla posiadaczy ogrodów. Następnie sadownictwo znalazło umocowanie prawne w akcie królewskim z 1578 roku wydanym przez syna Królowej Bony. Dało to początek rozwoju sadów owocowych w tym głównie jabłoniowych. W wielu dziełach historycznych znajdują się liczne wzmianki o rozwoju sadów dworskich i chłopskich na terenach grójecczyzny.
Niemałą rolę w historii jabłek grójeckich odegrali również duchowni (Roch Wójcicki z Belska, Niedźwiedzki z Łęczeszyc, Stefan Roguski z Goszczyna i Edward Kawiński z Konar), którzy w XIX w. byli głównymi propagatorami sadownictwa w tym regionie.
Od początku XX wieku zakładano już sady handlowe, których symbolem stał się Jan Cieślak z Podgórzyc. Wprowadził on wysoką kulturę w uprawie oraz w przechowalnictwie jabłek (w 1918 roku wybudował pierwszą przechowalnię owoców w Polsce).
Z początkiem XX wieku pojawili się również pierwsi doradcy a do najsłynniejszych z tego regionu należał Witalis Urbanowicz, który w 1909 roku zasłynął z opracowania 10 przykazań ogrodniczych.
Bardzo dynamiczny rozwój grójeckiego sadownictwa, którego synonimem stał się prof. Szczepan Pieniążek, rozpoczął się z końcem II Wojny Światowej. Za jego sprawą powstał Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa który przekazywał najnowszą wiedzę i doświadczenia w uprawie jabłoni lokalnym sadownikom. Z polecenia profesora, jego wychowanek - Eligiusz Gajewski, założył w Nowej Wsi - Zakład Doświadczalny Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa. Zakład ten stał się wzorcowym gospodarstwem, z którego praktyczną wiedzę czerpali grójeccy sadownicy. W miarę upływu czasu jabłek grójeckich wciąż przybywało i już w 1958 roku lokalni rolnicy mieli do czynienia z klęską urodzaju co skłoniło zastępcę przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Grójcu - Wacława Przytockiego do zorganizowania Dni Kwitnących Jabłoni mających na celu promocję jabłek i regionu. Święto Kwitnących Jabłoni na początku obchodzono co roku w innej, miejscowości. Święto nie ma do tej pory ustabilizowanej nazwy ponieważ stosowane były następujące nazwy: Dni Kwitnących Jabłoni, Dni Kwitnącej Jabłoni, Grójeckie Dni Kwitnącej Jabłoni, Grójeckie Dni Kwitnących Jabłoni, Kwitnące Jabłonie, Święto Kwitnących Jabłoni. Od kilkunastu lat utarło się stosowanie ostatniej nazwy.
5.2 Specyfika produktu
Niska temperatura nocą wpływa korzystnie na procesy fizjologiczne zachodzące w jabłkach tuż przed zbiorem. Polega to na mniejszej intensywności procesów spalania podczas nocnego spoczynku jabłek i co za tym idzie zgromadzenia w owocach większej ilości cukrów, które wybitnie wpływają na jakość rumieńca (większy od przeciętnego średnio o 5 %). W tym również okresie w rejonie grójeckim mają miejsce przygruntowe przymrozki. Taki klimat sprzyja wykształceniu intensywnego rumieńca obejmującego dużą cześć powierzchni jabłek, poprawia również odpowiedni stosunek cukrów do kwasów co ma znaczący wpływ na wyśmienity smak. Piękny czerwony rumieniec na jabłku to nie tylko jego ładny wygląd, ale również wyższa zawartość barwników głównie antocyjanów i karetonoidów w tkankach pod skórką jabłka.
5.3 Związek przyczynowy zachodzący pomiędzy charakterystyką obszaru geograficznego a jakością lub właściwościami produktu (w przypadku CHNP) lub szczególne cechy jakościowe, renoma lub inne właściwości produktu (w przypadku CHOG).
Lokalizacja upraw "jabłek grójeckich" oraz ich unikalne cechy są ze sobą silnie skorelowane szczególnym mikroklimatem. Duże spadki temperatur w okresie przedzbiorczym (we wrześniu i na początku października nawet do 0 st. Celsjusza) powodują, że "jabłka grójeckie" charakteryzują się wyższym od przeciętnego wybarwieniem oraz wysoką kwasowością.
Wynikiem odnalezienia w grójeckim dogodnych warunków dla upraw jabłoni jest ich niespotykana renoma umacniająca się prawie od 500 lat. Dla większości mieszkańców województwa mazowieckiego i przyległych województw Grójec jest synonimem obszaru upraw jabłoni. Wszędzie można spotkać się tu z motywami sadowniczymi: w herbie powiatu grójeckiego, w herbach wielu gmin (Chynów, Belsk Duży, Błędów, Jasieniec, Kowiesy, Sadkowice) - symbole jabłka, nazwy miejscowości - Sadków, Sadkowice, płaskorzeźba w domu Ogrodnika przedstawiająca owocobranie na przykładzie jabłek, coroczne Święto Kwitnących Jabłoni cieszące się ogromną popularnością, coroczna organizacja w Grójcu "Ogólnopolskich spotkań sadowniczych", nazewnictwo miejskie - Osiedle "Zielony Sad".
Wielowiekowa tradycja upraw sprawiła, że lokalni sadownicy, niemalże do perfekcji, opanowali umiejętności pielęgnacji jabłoni. Również lokalny przemysł jest ukierunkowany głownie na obsługę tej branży: przetwórnie owoców, firmy handlowe, grupy producenckie, sklepy zaopatrzenia ogrodniczego, producenci maszyn, itp.
Obecnie na terenie grójecczyzny uprawia się intensywne sady karłowe, które dostarczają ok. 40 % krajowej produkcji jabłek a intensywność upraw w niektórych gminach sięga nawet 70%.