Uznanie praktyk stosowanych przez MONELL COMPUTER SYSTEMS Sp. z o.o. w K. za naruszające zbiorowe interesy konsumentów.
Dz.Urz.UOKiK.2005.1.2
Akt nienormatywnyDecyzja
z dnia 15 września 2004 r.
w sprawie uznania praktyk stosowanych przez MONELL COMPUTER SYSTEMS Sp. z o.o. w K. za naruszające zbiorowe interesy konsumentów
a) godzącym w interesy konsumentów bezprawnym działaniu przedsiębiorcy poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych przejawiające się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy,
b) naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji stosownie do regulacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176), poprzez nieumieszczenie w "warunkach gwarancji i serwisu" stwierdzenia, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową,
c) stosowaniu nieuczciwej i wprowadzającej w błąd reklamy sprzedaży sprzętu komputerowego, zawierającej informacje wprowadzające w błąd konsumentów, o następującej treści: "Eurodotacja", "załatwiliśmy dla ciebie dofinansowanie na komputer z funduszu Unii Europejskiej", "oprogramowanie XP + office", "5 lat gwarancji", "wieczysta gwarancja", "3 lata gwarancji", i nakazuje się zaniechanie ich stosowania.
II. Na podstawie art. 23c ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz. U. Nr 18, poz. 172 ze zm.), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązuje się MONELL COMPUTER SYSTEMS Sp. z o.o. w K. do zamieszczenia dwukrotnie w tygodniowych odstępach czasu na własny koszt w Gazecie Wyborczej - wydanie ogólnopolskie oraz dwukrotnie w tygodniowych odstępach czasu na własny koszt w Dzienniku Zachodnim, oświadczenia w formie ogłoszenia prasowego o wymiarach nie mniejszych niż 20 x 15 cm o następującej treści: "Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie MONELL COMPUTER SYSTEMS Sp. z o.o. w K. polegające na:
a) godzącym w interesy konsumentów bezprawnym działaniu przedsiębiorcy poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych przejawiających się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy;
b) naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji stosownie do regulacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176), poprzez nie umieszczenie w "warunkach gwarancji i serwisu" stwierdzenia, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową;
c) stosowaniu nieuczciwej i wprowadzającej w błąd reklamy sprzedaży sprzętu komputerowego, zawierającej informacje wprowadzające w błąd konsumentów, o następującej treści: "Eurodotacja", "załatwiliśmy dla ciebie dofinansowanie na komputer z funduszu Unii Europejskiej", "oprogramowanie XP + office", "5 lat gwarancji", "wieczysta gwarancja", "3 lata gwarancji" - i nakazał zaniechania jej stosowania."
Zakończenie publikacji wszystkich oświadczeń ma nastąpić w terminie nie przekraczającym jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji.
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej "Prezesem Urzędu", przeprowadził postępowanie wyjaśniające w sprawie wstępnego ustalenia, czy w działaniach przedsiębiorcy polegających na niewywiązywaniu się z realizacji napraw gwarancyjnych przyjętego do naprawy sprzętu oraz utrudnianiu konsumentom dochodzenia swoich praw, nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W toku podjętych przez Inspekcję czynności kontrolnych ustalono między innymi, że przedsiębiorca reklamując sprzedawane przez siebie komputery posługuje się ulotkami reklamowymi, w których informuje o "załatwieniu ...dofinansowania na zakupiony komputer z funduszu Unii Europejskiej" wraz z użyciem określenia "eurodotacja". Ulotki reklamowe z powyższą informacją dostarczane były do mieszkań konsumentów oraz znajdowały się w sali sprzedażowej.
Następnie w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z urzędu wszczęto postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, w związku z podejrzeniem stosowania przez przedsiębiorcę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na:
a) godzącym w interesy konsumentów bezprawnym działaniu przedsiębiorcy poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych przejawiające się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy,
b) naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji stosownie do regulacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176), poprzez nie umieszczenie w "warunkach gwarancji i serwisu" stwierdzenia, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową,
c) stosowaniu nieuczciwej i wprowadzającej w błąd reklamy sprzedaży sprzętu komputerowego, zawierającej informacje wprowadzające w błąd konsumentów, o następującej treści: "Eurodotacja", "załatwiliśmy dla ciebie dofinansowanie na komputer z funduszu Unii Europejskiej", "oprogramowanie XP + office", "5 lat gwarancji", "wieczysta gwarancja", "3 lata gwarancji". Prezes Urzędu zważył, co następuje.
Za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów uznaje się godzące w interesy konsumentów bezprawne działanie przedsiębiorcy, naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, a także stosowanie nieuczciwej lub wprowadzającej w błąd reklamy.
Ustawę z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 - dalej zwana "ustawą o sprzedaży konsumenckiej") stosuje się do dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą (towar konsumpcyjny). Do sprzedaży konsumenckiej nie stosuje się przepisów art. 556 - 581 Kc, które stanowią o rękojmi i gwarancji. Przepisy art. 535 - 555 Kc zawierające przepisy ogólne o sprzedaży stosuje się do sprzedaży konsumenckiej w takim zakresie, w jakim sprzedaż ta nie jest uregulowana odrębnymi przepisami.
Regulacje ustawy o sprzedaży konsumenckiej stanowią także o ochronie interesu sprzedawcy poprzez możliwość dochodzenia odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich kontrahentów, jeżeli dostarczony przez nich towar jest niezgodny z umową sprzedaży konsumenckiej. Skutki sprzedaży towaru niezgodnego z umową nie obciążają tylko sprzedawcy lecz podmiot, który wprowadził go na rynek. Regulacje powyższe chronią uczciwego kupca. W przedmiotowej sprawie przedsiębiorca zobowiązuje się, że "ewentualne wady lub uszkodzenia sprzętu ujawnione w okresie gwarancji będą usunięte bezpłatnie w terminie 14 dni pracujących, lecz w niektórych przypadkach termin ten może ulec przedłużeniu o czas niezbędny do wykonania naprawy". Ustalony przez przedsiębiorcę zapis daje przedsiębiorcy dowolność terminu wykonania naprawy sprzętu komputerowego i zwalnia przedsiębiorcę z odpowiedzialności z tytułu nie wykonania naprawy w ustalonym z konsumentem terminie. Przedsiębiorca wyjaśnił, że konsument nie otrzymuje zastępczego sprzętu komputerowego i żaden konsument nie otrzymał zwrotu należności za przyjęty do naprawy, a nienaprawiony sprzęt komputerowy. "Oddany przez konsumentów do naprawy sprzęt w 100% przypadków jest odsyłany do wykonania naprawy innym podmiotom, wszystkim dystrybutorom w Polsce, z którymi współpracuje przedsiębiorca. Dlatego też zdarza się przedłużenie naprawy np. z powodu ogłoszenia upadłości dostawcy Computer S.A." W takiej sytuacji przedsiębiorca "informuje konsumenta, że nie wykona naprawy w terminie i nie jest w stanie określić terminu wykonania naprawy", przy czym przedsiębiorca nie zabezpiecza zastępczego sprzętu komputerowego, nie wymienia niesprawnego sprzętu na nowy, nie obniża ceny towaru uznanego za niezgodny z umową, nie stosuje odstąpienia od umowy. Tym samym przedsiębiorca nie respektuje uprawnień konsumentów w wyżej wymienionym zakresie. Jak wynika z ustaleń oraz z treści skarg konsumentów, przedsiębiorca nie wywiązuje się z napraw gwarancyjnych i utrudnia dochodzenie praw przez konsumentów. Takie bezprawne działanie przedsiębiorcy przejawiające się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy, godzi w zbiorowy interes konsumentów, poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych. Jak wynika z dokonanych ustaleń, oddany przez konsumentów, a zakupiony u przedsiębiorcy sprzęt komputerowy przekazywany jest do naprawy innym podmiotom. W przypadku nie wykonania napraw w terminie przedsiębiorca zwalnia się z odpowiedzialności. "Warunki gwarancji i serwisu" zawierają deklarację przedsiębiorcy, że "ewentualne wady lub uszkodzenia sprzętu ujawnione w okresie gwarancji będą usunięte bezpłatnie w terminie 14 dni pracujących", a następnie zawierają zapisy - "serwis nie musi się wywiązać z terminu naprawy" oraz "w niektórych przypadkach termin ten może ulec przedłużeniu o czas niezbędny do wykonania naprawy". Należy zwrócić uwagę, że ustawa o sprzedaży konsumenckiej określająca podstawowe prawa konsumenta w art. 8 zawiera zapis, że w przypadku zgłoszenia przez konsumenta niezgodności towaru z umową sprzedawca zobowiązany jest ustosunkować się w terminie 14 dni. Ciążący na sprzedawcy obowiązek doprowadzenia towaru konsumpcyjnego do stanu zgodnego z umową obejmuje nieodpłatną naprawę lub wymianę towaru na nowy bądź obniżenie ceny oraz odstąpienie od umowy. Tak więc działania przedsiębiorcy nie mogą obniżać standardu ochrony kupującego. Obowiązek nieodpłatnej naprawy przedsiębiorca zawarł w udzielanej konsumentom gwarancji. W przedmiotowej sprawie konsumenci dokonujący u przedsiębiorcy zakupu sprzętu komputerowego otrzymują gwarancję od sprzedawcy, a nie od producentów poszczególnych podzespołów. Gwarancja jest udzielona dobrowolnie przez przedsiębiorcę i to on ustala jej treść, a jako profesjonalista zobowiązany jest do należytej staranności. Gwarancja nie jest modyfikacją zgodności towaru z umową, lecz dodatkową formą zabezpieczenia interesów kupującego. Zobowiązanie się przedsiębiorcy do naprawy rzeczy jest niewystarczające w sytuacji gdy naprawa przedłuża się nadmiernie. O tym, w jakim zakresie przedsiębiorca chce przejąć ryzyko ponad to, czy obok tego, co wynika z odpowiedzialności za zgodność towaru z umową - decyduje sam przedsiębiorca. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku naprawy poprzez długotrwałość naprawy może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą. Szerokie zastosowanie w stosunkach umownych ma art. 474 Kc stanowiący, iż dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przedsiębiorca ponosi ryzyko szkody powstałej z wykonania usług przez osoby, przy pomocy których wykonuje swoje zobowiązanie i przedsiębiorca nie może powoływać się wobec konsumentów na wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania do wykonania napraw gwarancyjnych w ustalonym terminie. Opisane powyżej działanie przedsiębiorcy stanowi naruszenia art. 471 Kc oraz jest niezgodne z regulacjami ustawy o sprzedaży konsumenckiej i świadczy o przenoszeniu ciężaru z tytułu nie wykonania zobowiązania w terminie na konsumentów, świadczy o unikaniu odpowiedzialności za działania lub zaniechania dostawców, kontrahentów sprzedawcy. Przedsiębiorca zobowiązany jest do wykonania napraw gwarancyjnych w terminie, a zgodnie z treścią art. 471 Kc zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikającej z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania. Problemy z tytułu niedotrzymania terminów napraw gwarancyjnych wynikające z tytułu upadłości jednego z kontrahentów to skutki winy w wyborze kontrahenta określone art. 387 § 2 Kc i ryzyko przedsiębiorcy w doborze kontrahentów. Konsumenci mogą żądać spełnienia świadczenia, a przedsiębiorca obowiązany jest je spełnić, a przy tym jako profesjonalista odpowiedzialny za zgodność towaru z umową i dodatkowo udzielając gwarancji zgodnie z art. 355 Kc zobowiązany jest do należytej staranności. O nienależytym spełnieniu świadczenia można mówić także w aspekcie zachowania terminu. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania określają przepisy Kodeksu cywilnego. Jednak podstawowe prawa konsumenta określa art. 8 ustawy i jakiekolwiek próby ograniczenia tych praw są działaniem bezprawnym. Fakt, że konsumenci korzystają z udzielonej przez przedsiębiorcę gwarancji w sytuacji gdy swoje zobowiązanie gwarant nie wykona lub będzie ono nienależyte, nie zwalnia przedsiębiorcy z odpowiedzialności za zgodność towaru z umową. Sprzedawca z mocy ustawy jest odpowiedzialny za zgodność towaru z umową, w przypadku wprowadzenia przez jego kontrahentów na rynek towaru niezgodnego z umową może dochodzić roszczeń, ale to nie ogranicza zagwarantowanych z mocy ustawy praw konsumenta. Zgodnie z zapisem art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową - czego nie wykonuje przedsiębiorca w przedmiotowej sprawie, a odmowa wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy potwierdza bezprawność działania oraz unikanie odpowiedzialności za niewykonanie i zwłokę gwaranta w spełnieniu świadczenia. Jak wynika z powyższego, przedsiębiorca unika odpowiedzialności za nie wywiązywanie się z realizacji napraw gwarancyjnych w terminach ustalonych z konsumentami, a także ustalone przez przedsiębiorcę zasady utrudniają konsumentom dochodzenie swoich praw. Tym samym przenoszenie na konsumentów ciężaru niewykonania zobowiązania przez kontrahentów przedsiębiorcy jest działaniem bezprawnym i stanowi naruszenie art. 23a ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Bezprawne działanie przedsiębiorcy godzi w interesy konsumentów, poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych przejawiające się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy. Mając na względzie powyższe należało orzec jak w punkcie I podpunkt a sentencji niniejszej decyzji.
W ustawie o sprzedaży konsumenckiej określone są obowiązki sprzedawcy gdy dodatkowo udziela konsumentowi gwarancji na zakupiony u niego towar i tym samym dodatkowo zobowiązuje się do spełnienia warunków gwarancji. Udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego; określa ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. Podstawowym prawem konsumenta jest żądanie towaru zgodnego z umową, a sprzedawca jest odpowiedzialny za zgodność towaru z umową. Dodatkowo, poza odpowiedzialnością na zasadach ogólnych, sprzedawca może udzielić kupującemu gwarancji. Tak więc w obowiązującym porządku prawnym określono gwarancję i jej zakres. Przy umowach sprzedaży przyjętym jest, że udzielenie przez sprzedawcę gwarancji na zakupiony u niego towar pogłębia zaufanie kupującego, a z istoty gwarancji kupujący uzyskuje na piśmie zapewnienie co do właściwości sprzedanej rzeczy ze wskazaniem przysługujących mu uprawnień oraz zobowiązań sprzedawcy. Właściwość towaru mieści się w pojęciu zgodności towaru z umową. W przedmiotowej sprawie sprzedawca udziela rocznej gwarancji na poprawne działanie sprzętu, przez co jest on obowiązany do usunięcia wad fizycznych rzeczy (naprawy) albo do dostarczenia rzeczy wolnej od wad bądź też do zwrotu zapłaty i obowiązek ten ciąży na sprzedawcy w ciągu terminu określonego w gwarancji. Termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w którym w skutek wady kupujący nie mógł korzystać z rzeczy. Przysługujące kupującemu uprawnienia z gwarancji nie mogą być mniejsze niż uprawnienia wynikające z zasad ogólnych dotyczących zgodności towaru z umową, nie mogą ich ograniczać, wyłączać ani zawieszać. Udzielenie gwarancji nie zwalnia sprzedawcy z odpowiedzialności za zgodność towaru z umową, ustawa nie stanowi, że konsument ma do wyboru albo korzystanie z regulacji dotyczących zgodności towaru z umową albo korzystanie z warunków gwarancji. Konsument ma prawo do bezpieczeństwa ekonomicznego. W przedmiotowej sprawie na skutek nie umieszczenia w warunkach gwarancji i serwisu informacji, o której mowa w art. 13 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, konsumenci nie są poinformowani o przysługującym im uprawnieniu. W toku przedmiotowego postępowania przedsiębiorca zmienił wzorzec i dodał zapis określony w art. 13 ust. 4 ustawy. Każdy przedsiębiorca w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej zgodnie z art. 355 § 2 Kc zobowiązany jest do należytej staranności, w tym do przestrzegania przepisów obowiązujących ustaw i postępowania zgodnie z wymogami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przedsiębiorca jest profesjonalistą na rynku sprzedaży komputerów i prowadzi sprzedaż wszelkiego sprzętu z branży komputerowej. Kontrahentem konsumenta jest zawsze zawodowiec, profesjonalista. "Obowiązek informowania konsumenta przez profesjonalistę dotyczy każdego stadium ich kontaktów: okresu poprzedzającego zawarcie umowy, moment jej zawarcia i okres po jej zawarciu, a czasem nawet okres po spełnieniu wykonania, gdy np. na kontrahencie konsumenta ciążą obowiązki w zakresie serwisu1." W przedmiotowej sprawie konsumenci nie otrzymali takich informacji, a ponieważ taki obowiązek ustawa nakłada na wszystkich sprzedawców, to brak informacji, że "gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową" stanowi naruszenie prawa.
Zgodnie z regulacjami powołanej ustawy obowiązkiem sprzedawcy jest udzielenie kupującemu jasnych, zrozumiałych i nie wprowadzających w błąd informacji, a także zapewnienie warunków techniczno - organizacyjnych umożliwiających dokonanie wyboru towaru i sprawdzenia jego jakości. Prawem konsumenta, w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem 6 miesięcy od wydania, jest żądanie uznania, że towar w chwili wydania jest niezgodny z umową, albowiem sprzedawca jest odpowiedzialny za zgodność towaru z umową. Jednym z podstawowych praw konsumenta jest żądanie doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową poprzez nieodpłatną naprawę lub wymianę na nowy, do czego sprzedawca zobowiązany jest ustosunkować się w terminie 14 dni. Prawem konsumenta jest żądanie zwrotu kosztów. W sytuacji gdy towar jest niezgodny z umową, a naprawa jest niemożliwa lub nadmiernie kosztowna lub sprzedawca nie wywiąże się w odpowiednim czasie, konsument ma prawo domagania się obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy. Obowiązkiem sprzedawcy jest doprowadzenie towaru do stanu zgodnego z umową poprzez nieodpłatną naprawę lub wymianę na nowy oraz zwrot kosztów poniesionych przez kupującego (demontaż, dostarczenie, robocizna oraz ponowne zamontowanie i uruchomienie). W sytuacji stwierdzenia niezgodności towaru z umową, prawem konsumenta jest powiadomienie sprzedawcy w terminie 2 miesięcy od stwierdzenia tej niezgodności. Ustawa określa, że sprzedawca jest odpowiedzialny za niezgodność towaru z umową w przypadku jej stwierdzenia przed upływem 2 lat od wydania towaru. Jak ustalono w niniejszej sprawie przedsiębiorca faktycznie do roku wykonuje bezpłatnie naprawy sprzętu komputerowego w ramach gwarancji. Przedsiębiorca nie umieszczał w "warunkach gwarancji i serwisu" klauzuli, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z mową. Nie umieścił tej klauzuli pomimo pouczenia przez Inspekcję Handlową o wynikającym z ustawy obowiązku. Przedsiębiorca zobowiązany do należytej staranności dopiero w toku przedmiotowego postępowania do wzorca umowy określającego warunki gwarancji i serwisu wprowadził tę klauzlę. Przedsiębiorca zobowiązany jest do udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, a nie umieszczając powyższej klauzuli w "warunkach gwarancji i serwisu" ograniczył konsumentom prawa, przez co w konsekwencji zwolnił się z wykonania nałożonego ustawą obowiązku.
W związku z powyższym organ antymonopolowy uznał, że przedsiębiorca naruszył obowiązek udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, albowiem w warunkach gwarancji i serwisu nie umieszczał zapisu, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. Mając na względzie powyższe należało orzec jak w punkcie I podpunkt b sentencji niniejszej decyzji.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) w art. 16 ust. 1 pkt 2 stanowi, iż czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi. Wskazany powyżej zapis ustawowy, podobnie jak cały ww. akt prawny nie definiuje pojęcia reklamy. W literaturze reklamę definiuje się m.in. jako każdą wypowiedź, która zmierza do stymulowania zbytu lub innego korzystania z towarów i usług2,3, a także np. jako świadomie podejmowane w sferze gopodarczej działania, zmierzające do promowania towarów lub usług poprzez wskazanie na ich cechy w taki sposób, aby wywołać lub wzmocnić określone potrzeby u klientów, sterując ich wyborem4. Zgodnie z Dyrektywą Rady 85/450/EWG z dnia 10 września 1984 r. w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd5 - reklama to każda wypowiedź związana z wykonywaniem działalności handlowej, produkcyjnej, rzemieślniczej albo wykonywaniem wolnego zawodu, mająca na celu wspieranie towarów lub wykonywania usług łącznie z nieruchomościami, prawami i zobowiązaniami. Zgodnie z orzecznictwem6 "Reklama bowiem z istoty swej zmierzająca do zwrócenia uwagi na działalność firmy lub jej wyrobu może wykorzystywać psychologiczne zjawisko przeciętnej podatności człowieka na sugestię i w tym sensie może posługiwać się np. przesadnymi ocenami, nie może jednak - zdaniem Sądu Apelacyjnego - pozbawić wyboru, względnie wymuszać prowadzące do takiego wyboru myślenie, kojarzenie czy wnioskowanie na poziomie przekraczającym właściwości przeciętnego odbiorcy.(...) Nieuczciwą reklamą, a tym samym reklamą sprzeczną z dobrymi obyczajami, jest reklama, która wykorzystując usprawiedliwioną okolicznościami łatwowierność odbiorcy oraz przeciętną nieumiejętność skomplikowanego kojarzenia i wnioskowania na podstawie tekstu eksponującego treści pożądane przez reklamującego, wywołuje u przeciętnego odbiorcy przeświadczenie o istnieniu faktów, które w rzeczywistości nie mają miejsca i przez to wywołuje odczucie zawodu, zlekceważenia czy wręcz oszukania." Sąd Najwyższy7 podkreślił, że reklama to rozpowszechnianie wiadomości o usługach i towarach w celu wpływania na kształtowanie się popytu, a istotnym elementem reklamy jest zamiar wywołania określonej reakcji potencjalnych klientów (adresatów wypowiedzi reklamowej).
W świetle przytoczonych powyżej definicji i orzecznictwa, przedmiotowe ulotki reklamowe, niewątpliwie spełniają przesłanki uznania ich za reklamę, gdyż nie tylko zmierzają do poinformowania o wybranej części oferty przedsiębiorcy, ale także eksponują te z elementów oferty, które przedsiębiorca z uwagi na cenę i "wieczystą gwarancję" uważa za najatrakcyjniejsze dla odbiorców ww. ulotki, sugerując zarazem wyjątkowość takiej oferty.
Wprowadzenie w błąd oznacza, że wyobrażenia powstałe na skutek odbioru wypowiedzi reklamowych odbiegają od stanu rzeczywistego. Zauważyć przy tym należy, że przyczyną niezgodnego z rzeczywistością wyobrażenia mogą być zarówno nieprawdziwe wypowiedzi reklamowe jak i wypowiedzi obiektywnie prawdziwe, lecz prowadzące do nieprawidłowych wniosków. Przy ocenie konkretnej reklamy istotne jest również, iż wprowadzenie w błąd nie musi rzeczywiście wystąpić, gdyż zgodnie z brzmieniem powołanego zapisu ustawowego wystarczy jedynie możliwość wystąpienia takiego skutku.
Analizując przedmiotową sprawę zauważyć należy, że w stosowanej przez przedsiębiorcę reklamie podano informacje o następującej treści: "eurodotacja", "załatwiliśmy dla ciebie dofinansowanie na komputer z funduszu Unii Europejskiej", "oprogramowanie XP+office", "5 lat gwarancji", "wieczysta gwarancja", "3 lata gwarancji". Z ustalonego przez organ antymonopolowy stanu faktycznego wynika, że informacje powyższe są nieprawdziwe, przez co przedsiębiorca wprowadza konsumentów w błąd. Poprzez stosowanie wprowadzającej w błąd reklamy, przedsiębiorca kreuje wśród szerokiej rzeszy konsumentów wyobrażenia o możliwości zakupu sprzętu komputerowego na wyjątkowo korzystnych warunkach. Adresatami stosowanej przez przedsiębiorcę reklamy są głównie konsumenci. Zamiarem przedsiębiorcy jest zwrócenie uwagi na swoją działalność oraz wywołanie określonej reakcji potencjalnych klientów. Stosowana przez przedsiębiorcę reklama wywołuje pośród konsumentów przeświadczenie o wyjątkowych warunkach zakupu oferowanego sprzętu komputerowego. Poznanie faktycznych zasad zakupu prezentowanych towarów w konfrontacji z wypowiedzią reklamową przedsiębiorcy, wywołuje pośród konsumentów uczucie zawodu, zlekceważenia czy wręcz oszukania, albowiem wykreowana przez przedsiębiorcę wypowiedź reklamowa odbiega od stanu rzeczywistego. Takie działanie jest nieuczciwe i niezgodne z regulacjami ustaw. Przedsiębiorca w sposób bezprawny stosuje nieuczciwą oraz wprowadzającą w błąd reklamę, co godzi w zbiorowe interesy konsumentów. W związku z powyższym organ antymonopolowy uznał, że przedsiębiorca stosuje nieuczciwą i wprowadzającą w błąd reklamę sprzedaży sprzętu komputerowego, zawierającą informacje nieprawdziwe i wprowadzające w błąd konsumentów. Mając na względzie powyższe należało orzec jak w punkcie I ppkt c sentencji niniejszej decyzji.
Powyższe bezprawne działanie przedsiębiorcy godzi w konsumentów i stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 23a ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Także naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz stosowanie wprowadzającej w błąd reklamy godzi w interesy konsumentów i stanowi naruszenie art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
W zakresie praktyk określonych w punkcie I ppkt a i ppkt b przedsiębiorca podniósł następujące argumenty. Przedsiębiorca w toku przedmiotowego postępowania wyegzekwował od podwykonawców przekazany im do naprawy sprzęt komputerowy oraz zmienił wzorzec warunki "gwarancji i serwisu". Podkreślenia wymaga fakt, że informacja taka nie dotarła do wszystkich konsumentów, którym udzielono gwarancji. Wprowadzeni poprzez nieuczciwą reklamę w błąd konsumenci, którym nie udzielono rzetelnej i prawdziwej informacji, albowiem przedłożona im oferta odbiega od stanu rzeczywistego, nadal nie są powiadomieni o przysługujących im uprawnieniach. Tak więc działania przedsiębiorcy nie usunęły skutków stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Podjęte przez przedsiębiorcę działania nie są równoznaczne z zaprzestaniem stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W świetle ustawy antymonopolowej podjęcie opisanych działań nie stoi na przeszkodzie w wydaniu przedmiotowej decyzji, ponieważ zaistniały łącznie przesłanki konieczne do uznania zachowania przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Zgodnie z art. 100g ustawy antymonopolowej nie wszczyna się postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania upłynął rok. Intencją ustawodawcy jest prowadzenie postępowania nawet wówczas, gdy przedsiębiorca zaprzestał stosowania przedmiotowych praktyk. Jak wykazano przedsiębiorca naruszył przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, co skutkuje wydaniem decyzji na podstawie art. 23c ustawy antymonopolowej uznającej jego działanie za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Organ antymonopolowy może na podstawie art. 23c ust. 1 ustawy wydać decyzję, w której uzna praktyki za naruszające zbiorowe interesy konsumentów oraz nakaże przedsiębiorcy zaniechania ich stosowania. Zaniechanie jest terminem materialnoprawnym określającym skutki decyzji, oznacza ono określone w czasie powstrzymanie się przedsiębiorcy od stosowania praktyk. Obowiązki przedsiębiorcy wynikające z treści decyzji muszą więc być realizowane w przyszłości, od dnia uprawomocnienia się decyzji. Wydana decyzja jest gwarancją dla konsumentów, że przedsiębiorca będzie związany jej ustaleniami w przyszłości. Tak więc opisane powyżej działanie przedsiębiorcy uznano za bezprawne, za godzące w interesy konsumentów, a także działanie to bezspornie stanowi naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz potwierdza stosowanie nieuczciwej, wprowadzającej w błąd reklamy.
Prezes Urzędu zobowiązał przedsiębiorcę do zamieszczenia dwukrotnie w tygodniowych odstępach czasu na własny koszt w Gazecie Wyborczej - wydanie ogólnopolskie oraz dwukrotnie w tygodniowych odstępach czasu na własny koszt w Dzienniku Zachodnim, oświadczenia w formie ogłoszenia prasowego o wymiarach nie mniejszych niż 20 x 15 cm o następującej treści: "Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie MONELL COMPUTER SYSTEMS Sp. z o.o. w K. polegające na: a/ godzącym w interesy konsumentów bezprawnym działaniu przedsiębiorcy poprzez ograniczenie odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie napraw gwarancyjnych przejawiające się odmową wydania przyjętego do naprawy sprzętu komputerowego z powodu ogłoszenia upadłości jednego z kontrahentów przedsiębiorcy; b/naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji stosownie do regulacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176), poprzez nie umieszczenie w "warunkach gwarancji i serwisu" stwierdzenia, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową; c/ stosowaniu nieuczciwej i wprowadzającej w błąd reklamy sprzedaży sprzętu komputerowego, zawierającej informacje wprowadzające w błąd konsumentów, o następującej treści: "Eurodotacja", "załatwiliśmy dla ciebie dofinansowanie na komputer z funduszu Unii Europejskiej", "oprogramowanie XP + office", "5 lat gwarancji", "wieczysta gwarancja", "3 lata gwarancji" - i nakazał zaniechania jej stosowania."
Mając na względzie powyższe należało orzec jak w punkcie II sentencji.[...]
_________
1 Ewa Łętowska. Prawo umów konsumenckich. 2 wydanie. Wydawnictwo C.H. Beck 2002 str. 226
2 R. Skubisz, J. Szwaja, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz. Urząd Antymonopolowy. -Warszawa 1994 r. str. 140
3 Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja C.H. Beck Warszawa 2000 str. 420
4 E. Nowińska Zwalczanie nieuczciwej reklamy. Zagadnienia cywilno-prawne Uniwersitatis Kraków 2002 str. 25
5 OJ nr L 250 z 19.09.1984 s. 17
6 wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 listopada 1996 r. sygn. akt I Acr 839/96, OSA 1997/10 poz. 57 str. 25
7 wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 stycznia 1997 r. sygn akt I CKN 52/96. OSNC 1997/6-7 poz. 78