Uznanie praktyk stosowanych przez Centrum Pogrzebowe "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej za ograniczającą konkurencję.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2006.2.21

Akt nienormatywny
Wersja od: 1 czerwca 2006 r.

DECYZJA
z dnia 13 lutego 2006 r.
w sprawie uznania praktyk stosowanych przez Centrum Pogrzebowe "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej za ograniczającą konkurencję

(Nr RWR-7/2006)
I.
Na podstawie art. 9 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek przedsiębiorcy Henryka M. z Domaszkowa k. Bystrzycy Kłodzkiej, uznaje się za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 8 ust. 1 i 2 pkt 5 ww. ustawy, praktykę stosowaną przez Małgorzatę Ł., Józefa Ł. działających pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej, polegającą na nadużywaniu pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej, poprzez pobieranie od innych przedsiębiorstw pogrzebowych opłaty eksploatacyjnej, opłaty za wjazd na cmentarz oraz opłaty za postawienie nagrobka, przy jednoczesnym zwolnieniu z ww. opłat własnego przedsiębiorstwa (tj. Centrum Pogrzebowego Firmy "Eden" Ł. s.c.), co przeciwdziała ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji na pokrewnym rynku wykonywania usług pogrzebowych w Bystrzycy Kłodzkiej i nakazuje się zaniechanie jej stosowania.
II.
Na podstawie art. 9 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek przedsiębiorcy Henryka M. z Domaszkowa k. Bystrzycy Kłodzkiej, uznaje się za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 8 ust. 1 i 2 pkt 8 ww. ustawy, praktykę stosowaną przez Małgorzatę Ł, Józefa Ł. działających pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej, polegającą na nadużywaniu pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej, poprzez pobieranie od innych przedsiębiorstw pogrzebowych opłaty eksploatacyjnej, opłaty za wjazd na cmentarz oraz opłaty za postawienie nagrobka, przy jednoczesnym zwolnieniu z ww. opłat własnego przedsiębiorstwa, świadczącego także usługi pogrzebowe na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej, co stanowi podział tego rynku według kryteriów podmiotowych i nakazuje się zaniechanie jej stosowania.
III.
Na podstawie art. 105 § 1 Kpa w zw. z art. 80 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek przedsiębiorcy Henryka M. z Domaszkowa k. Bystrzycy Kłodzkiej, umarza się jako bezprzedmiotowe postępowanie administracyjne przeciwko Wandzie G. z Bystrzycy Kłodzkiej - prowadzącej, do dnia 5 września 2004 r., działalność gospodarczą pod nazwą Firma Pogrzebowa "Eden" s.c. - w sprawie uznania za ograniczajcą konkurencję i nakazania zaniechania stosowania praktyki, polegającej na nadużywaniu pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej, poprzez pobieranie od innych przedsiębiorstw pogrzebowych opłaty eksploatacyjnej, opłaty za wjazd na cmentarz oraz opłaty za postawienie nagrobka, przy jednoczesnym zwolnieniu z ww. opłat własnej firmy, świadczącej także usługi pogrzebowe na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej, co przeciwdziała ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji na lokalnym rynku wykonywania usług pogrzebowych oraz stanowi podział tego rynku według kryteriów podmiotowych i tym samym narusza art. 8 ust. 2 pkt 5 i 8 ww. ustawy.
IV.
Na podstawie art. 90 powołanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, decyzji w punkcie I i II nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
V.
Na podstawie art. 101 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 28 ust. 6 tej ustawy i § 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek przedsiębiorcy Henryka M. z Domaszkowa k. Bystrzycy Kłodzkiej, nakłada się na Małgorzatę Ł., działającą pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej karę pieniężną w wysokości 1.700,00 PLN, płatną do budżetu państwa oraz nakłada się na Józefa Ł., działającego pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" Ł. s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej karę pieniężną w wysokości 1.700,00 PLN, płatną do budżetu państwa.

UZASADNIENIE

Dnia 4 marca 2005 r. do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatury we Wrocławiu wpłynął wniosek przedsiębiorcy Henryka M. z Domaszkowa (zwanego dalej: Wnioskodawcą), prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie usług pogrzebowych, o wszczęcie postępowania antymonopolowego przeciwko Małgorzacie Ł., Józefowi Ł. i Wandzie G., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Firma Pogrzebowa "Eden" s.c. w Bystrzycy Kłodzkiej (zwanych dalej "Eden" lub Uczestnikiem postępowania), w sprawie stosowania praktyk ograniczających konkurencję na rynku usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej, poprzez pobieranie od innych przedsiębiorstw pogrzebowych opłat za obsługę ceremonii pogrzebowej (zw. opłatą eksploatacyjną) - 350 zł, wjazd na cmentarz - 20 zł oraz za postawienie nagrobka - 40 zł, przy jednoczesnym zwolnieniu z ww. opłat własnego przedsiębiorstwa, świadczącego także usługi pogrzebowe na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej. Wnioskodawca wskazał, iż powyższe działania mogą stanowić praktyki ograniczające konkurencję, o których stanowi art. 8 ust. 2 pkt 5 i 8 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W związku z powyższym Prezes UOKiK wszczął postępowanie antymonopolowe.

Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy Prezes UOKiK zważył, co następuje.

Źródłem działań podejmowanych przez firmę "Eden" - tj. pobierania od innych firm pogrzebowych opłat za obsługę ceremonii pogrzebowej, za wjazd na cmentarz oraz za postawienie nagrobka, przy jednoczesnym zwolnieniu z tych opłat własnej firmy świadczącej także usługi pogrzebowe na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej - będących przedmiotem zarzutów stawianych w niniejszym postępowaniu, jest niewątpliwie jej siła rynkowa. Uczestnik postępowania posiada bowiem monopol w zakresie usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej.

Dla stwierdzenia naruszenia interesu publicznego jest wystarczające, a zarazem niezbędne, dowolne nadużycie siły rynkowej w relacjach ze słabszymi uczestnikami rynku. Wskazane wyżej działanie firmy "Eden" narusza bowiem interesy nieoznaczonego kręgu adresatów (konsumentów) - tj. osób, które zlecając wykonanie usług pogrzebowych innej firmie pogrzebowej obciążani są dodatkową opłatą, podczas gdy takiej opłaty nie ponoszą zleceniodawcy firmy "Eden". Tym samym następuje tutaj różnicowanie mieszkańców, którzy za te same usługi ponoszą różne opłaty tylko z tego względu, iż zlecili ich wykonanie innemu przedsiębiorcy pogrzebowemu (w tym Wnioskodawcy) niż firma "Eden".

Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach antymonopolowych wymagają w pierwszej kolejności ustalenia rynku właściwego. W rozpatrywanej sprawie administrator cmentarza komunalnego w Bystrzycy Kłodzkiej prowadzi działalność gospodarczą na dwóch współzależnych rynkach: na rynku usług cmentarnych, na który składają się czynności w zakresie utrzymania i administrowania cmentarzem oraz na rynku usług pogrzebowych. Rynkiem w ujęciu produktowym w rozpatrywanej sprawie jest lokalny rynek usług cmentarnych. W ujęciu geograficznym rynek stanowi obszar wyznaczony granicami miasta Bystrzyca Kłodzka. Zatem rynkiem właściwym w niniejszej sprawie jest lokalny rynek usług cmentarnych wyznaczony granicami miasta Bystrzyca Kłodzka. W bezpośrednim związku z rynkiem usług cmentarnych pozostaje rynek wykonywania usług pogrzebowych wyznaczony również granicami miasta Bystrzyca Kłodzka.

Na mocy ustawy o cmentarzach, o samorządzie gminnym oraz ustawy o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw, utrzymanie i zarządzanie cmentarzami komunalnymi zaliczone zostało do zadań własnych Gminy. W związku z tym usługi cmentarne należą do obowiązków ustawowo określonego zarządcy cmentarza (Gminy), który posiada na tym rynku pozycję monopolistyczną, wynikającą z wyżej przytoczonych przepisów prawnych (monopol prawny). W celu wykonania nałożonych na nią zadań, Gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. W niniejszej sprawie, zarząd i eksploatacja cmentarza komunalnego w Bystrzycy Kłodzkiej został przekazany przez Gminę firmie "Eden". W związku z tym, firma "Eden" przejęła obowiązki Gminy z zakresu zarządzania cmentarzem komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej i zajęła pozycję monopolistyczną na rynku usług cmentarnych. Dla zbadania pozycji firmy "Eden" na drugim z rynków, tj. rynku usług pogrzebowych, Prezes UOKiK wziął pod uwagę łączną liczbę wykonanych pochówków na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej - jako najważniejszej usługi tworzącej pakiet usług pogrzebowych.

W opinii Prezesa UOKiK, Uczestnik postępowania stawia siebie na uprzywilejowanej pozycji, nie ponosząc kosztów z tytułu obciążenia ww. opłatami, mimo iż Zarządzenie Burmistrza Bystrzycy Kłodzkiej z dnia 3 stycznia 2005 r. nr 0151/2/2005 wyraźnie stanowi w § 2, iż przedmiotowe opłaty cmentarne dotyczą "firm pogrzebowych oraz usługowych". Jednocześnie zarządzenie to w żadnym z przepisów nie ustanawia zwolnień z uiszczania tych opłat dla określonych podmiotów. Firma "Eden" w zakresie swojej działalności również wykonuje usługi pogrzebowe i również powinna być zobowiązana do ponoszenia tych kosztów. Fakt, iż przedmiotowe opłaty stanowią dochody administratora cmentarza, którym obecnie jest firma "Eden" nie wyklucza naliczania wymienionych opłat przy wykonywaniu usług pogrzebowych przez Uczestnika postępowania. Środki z tego tytułu pobierane przez firmę "Eden" od zlecających usługę pogrzebową, powinny być przekazywane na potrzeby administrowania cmentarzem. Można zatem stwierdzić, że Uczestnik postępowania nadużywa posiadanej przez siebie pozycji dominującej i wpływa na ten segment rynku, który winien być kształtowany na zasadzie wolnej konkurencji.

Prezes UOKiK podkreśla, iż nie występuje przeciwko tym opłatom, o ile pobierane są one od wszystkich uczestników rynku usług pogrzebowych. W tym zakresie organ antymonopolowy nie podziela poglądu Wnioskodawcy domagającego się zniesienia pobierania tych opłat przez administratora. W związku z powyższym domaganie się przez administratora określonych opłat od osób trzecich, korzystających z cmentarza, jest również właściwe ze względów słusznościowych. Niemniej jednak należy odróżnić sytuację, w której firma "Eden" występuje w roli administratora, który ma prawo do pobierania opłat administracyjnych, od sytuacji gdy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje na zarządzanych przez siebie cmentarzach usługi pogrzebowe. W tym drugim przypadku winien korzystać z takich samych praw i ponosić takie same ciężary, jak inni przedsiębiorcy. Zatem również i on powinien uiszczać przedmiotowe opłaty. Brak obciążania własnej działalności tymi opłatami, a obciążanie nią innych przedsiębiorców pogrzebowych jest bezprawną praktyką monopolistyczną.

Drugą praktyką zarzuconą Uczestnikowi postępowania przez Wnioskodawcę, jest nadużywanie pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych w Bystrzycy Kłodzkiej, poprzez pobieranie od innych firm pogrzebowych opłat za obsługę ceremonii pogrzebowej, za wjazd na cmentarz oraz za postawienie nagrobka, przy jednoczesnym zwolnieniu z tych opłat własnej firmy, świadczącej także usługi pogrzebowe na cmentarzu komunalnym w Bystrzycy Kłodzkiej, co stanowi podział tego rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych. Uprzywilejowanie bowiem jednego przedsiębiorcy i dyskryminacja innych - jako skutek zastosowania ww. opłat - spowodowało podział rynku według kryteriów podmiotowych. Odnosząc się do zarzutu dokonania podziału według kryteriów podmiotowych, należy stwierdzić, że doszło ze strony firmy "Eden" - jako administratora cmentarza komunalnego w Bystrzycy Kłodzkiej - do wyraźnej preferencji własnej firmy. W efekcie Uczestnik postępowania jako zarządca cmentarza, prowadzący zarazem przedsiębiorstwo pogrzebowe, nie uwzględniając w cenniku własnych usług kosztów wynikających z ponoszenia opłaty eksploatacyjnej (za obsługę ceremonii pogrzebowej), za wjazd na cmentarz oraz za postawienie nagrobka, dopuszcza się praktyki podziału rynku według kryteriów podmiotowych. Nie traktuje bowiem wszystkich klientów w sposób równoprawny. Wspomniane zwolnienie z poniesienia ww. opłat nie jest bowiem dostępne dla tych osób, które zdecydowały się zlecić przeprowadzenie ceremonii pogrzebowej innemu przedsiębiorstwu pogrzebowemu niż firma "Eden". Jest to działanie wymierzone przeciwko przedsiębiorcom pogrzebowym - własnym konkurentom w celu wyeliminowania ich z rynku usług pogrzebowych w Bystrzycy Kłodzkiej lub ograniczenia ich działalności na tym rynku.

Reasumując, zdaniem Prezesa UOKiK, została spełniona druga przesłanka analizowanego przepisu art. 8 ust. 2 pkt 8 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, tj. podział rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.

W opinii Prezesa UOKiK, zaprzestanie działalności gospodarczej przez Wandę G., jak również przejęcie wszelkich obowiązków związanych z administrowaniem cmentarza komunalnego w Bystrzycy Kłodzkiej przez Małgorzatę i Józefa Ł. spowodowało bezprzedmiotowo postępowania przeciwko Wandzie G., a skoro tak - należało je umorzyć.

Zdaniem Prezesa UOKiK, sytuacja Wnioskodawcy, niegodzącego się na opisane wyżej działania firmy "Eden" i mającego znacznie ograniczoną możliwość działania na rynku usług pogrzebowych w Bystrzycy Kłodzkiej, stosowanymi przez Uczestnika postępowania, upoważnia do nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Zgodnie z art. 101 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jeżeli przedsiębiorca dopuścił się naruszenia zakazu, określonego w art. 8 wskazanej ustawy, organ antymonopolowy może nałożyć w drodze decyzji karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Podejmując decyzję o nałożeniu kary, organ antymonopolowy wziął pod uwagę, iż wskutek działań Uczestnika postępowania doszło do naruszenia interesu publicznoprawnego. Nałożenie kary należy traktować jako podkreślenie naganności takich praktyk, które zakłócają swobodę konkurencji uczestników rynku usług pogrzebowych w Bystrzycy Kłodzkiej.

W przedmiotowej sprawie doszło niewątpliwie do poważnego naruszenia konkurencji, chociaż o wymiarze lokalnym. Należy również zaznaczyć, iż Uczestnik postępowania jako podmiot prowadzący równoczesną działalność zarówno w zakresie usług cmentarnych (zarząd cmentarza), jak i usług pogrzebowych, powinien zdawać sobie sprawę, iż podejmowanymi decyzjami, wynikającymi z zajmowanej pozycji monopolistycznej na pierwszym z wymienionych rynków, nie może ograniczać rozwoju konkurencji na rynku współzależnym. Okolicznością obciążającą jest ponadto fakt, iż Uczestnik postępowania nie wycofał się ze stosowanej praktyki, mimo wszczęcia postępowania antymonopolowego. Niemniej jednak przy ustalaniu wysokości kary wzięto także pod uwagę okoliczność łagodzącą - mianowicie fakt, iż ww. przedsiębiorcy - osoby fizyczne, działające pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" s.c. - naruszyli przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów po raz pierwszy. Za okoliczność łagodzącą można także uznać fakt, iż Uczestnik postępowania przeznaczał środki pochodzące z przedmiotowych opłat na potrzeby związane wyłącznie z administracją i eksploatacją cmentarza. Dlatego też organ antymonopolowy uznał, że należy nałożyć kary pieniężne na wszystkich przedsiębiorców prowadzących działalność pod nazwą Centrum Pogrzebowe Firma "Eden" s.c., tj.: na Małgorzatę Ł. karę pieniężną w wysokości 1.700,00 PLN, co stanowi [...]% kary maksymalnej, jaka mogłaby być w tym przypadku nałożona; na Józefa Ł. karę pieniężną w wysokości 1.700,00 PLN, co także stanowi [...]% kary maksymalnej, jaka mogłaby być w tym przypadku nałożona. [...]