Ustalenie ramowego planu nauczania, minimum programowego oraz dopuszczenie do użytku szkolnego nauczania w szkołach aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MSW.1993.6.116

Akt utracił moc

Wersja od: 15 maja 1996 r.

ZARZĄDZENIE Nr 124

MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH

z dnia 15 grudnia 1993 r.

w sprawie ustalenia ramowego planu nauczania, minimum programowego oraz dopuszczenia do użytku szkolnego nauczania w szkołach aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

Na podstawie § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 września 1992 r. w sprawie określenia rodzajów szkół i placówek, które są obowiązani prowadzić i nadzorować właściwi ministrowie oraz obowiązków i uprawnień tych ministrów (Dz. U. Nr 71, poz. 353) zarządza się, co następuje:

§  1.

1. Ustala się ramowy plan nauczania dla Szkół Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, stanowiący załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych.

2. Ustala się minimum programowe obowiązkowych specjalistycznych przedmiotów zawodowych dla zawodu: technik pożarnictwa, symbol cyfrowy w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 2126 stanowiące załącznik nr 2 do zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych.

3. Dopuszcza się do użytku szkolnego program nauczania nr 1/93, stanowiący załącznik nr 3 do zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych.

4. 1  Ustala się ramowy plan nauczania w systemie przemiennym dla Szkół Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, stanowiący załącznik Nr 4 do zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych.

5.   ²  Dopuszcza się do użytku szkolnego program nauczania w systemie przemiennym stanowiący załącznik Nr 5 do zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych

§ 2.  Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1 ³

RAMOWY PLAN NAUCZANIA

dla zawodu: technik pożarnictwa w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

Lp.	Przedmiot nauczania	Semestr	Liczba godzin w cyklu nauczania
		I		II	III
		unitarny				zasadniczy
		Liczba tygodni nauki
		9	10	16	24	R
		Liczba godzin tygodniowo
1	Wychowanie fizyczne	2	2	2	2	118
2	Język obcy	-	1	1	2	74
3	Służba w Państwowej Straży Pożarnej	3	2	-	-	47
4	Prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej	-	-	2	2	80
5	Podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarniczego	-	2	1	1	60
6	Elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej	-	-	2	2	80
7	Fizykochemia spalania i środki gaśnicze	3	3	1	1	97
8	Elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze i zabezpieczające	-	3	2	2	110
9	Profilaktyka pożarowa w budownictwie	-	2	3	2	116
10	Podstawy profilaktyki pożarowej	-	-	3	1	72
11	Wyposażenie techniczne	11	6	5	6	383
12	Bezpieczeństwo i higiena pracy	3	-	-	-	27
13	Przedlekarska pomoc medyczna	2	-	1	2	82
14	Szkolenie obronne	2	2	1	2	102
15	Taktyka działań gaśniczych	4	3	4	2	178
16	Taktyka działań ratowniczych	-	4	2	3	144
	RAZEM	30	30	30	30	11.770
17	Konsultacje i seminaria	5	5	5	5	295
18	Zajęcia praktyczne w szkole					120
19	Praktyka zawodowa w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej					400

ZAŁĄCZNIK Nr 2

MINIMUM PROGRAMOWE

dla zawodu: technik pożarnictwa

w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

W opracowaniu programu nauczania brali udział:

I. Autorzy:

1. Służba w Państwowej Straży Pożarnej

mł. bryg. mgr inż. Jan Nocuń

st. kpt. mgr Ludwig Jaworek

2. Prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej

bryg. mgr Zenon Freitag

kpt. mgr Rafał Dobrowolski

3. Podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarniczego

bryg. mgr Grażyna Olachowska

bryg. mgr Piotr Bielicki

kpt. mgr Janusz Kręcioch

4. Elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej

kpt. inż. Zbigniew Hudela

asp. Janusz Sosiński

5. Fizykochemia spalania i środki gaśnicze

mł. bryg. Jan Dorofiejczyk

mł. bryg. inż. Lesław Adamiak

mł. bryg. inż. Jerzy Bronowicz

mł. kpt. mgr inż. Krzysztof Kociołek

6. Elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze i zabezpieczające

bryg. inż. Adam Bakalarz

mł. bryg. inż. Adam Kopka

7. Profilaktyka pożarowa w budownictwie

mł. bryg. inż. Ryszard Marchewka

mł. bryg. inż. Stefan Nowak

8. Podstawy profilaktyki pożarowej

st. kpt. inż. Stanisław Wincenciak

mł. bryg. inż. Ryszard Zaguła

9. Wyposażenie techniczne

bryg. inż. Adam Bakalarz

bryg. Zbigniew Wilusz

st. kpt. Bogdan Śmiełowski kpt.

kpt. inż. Maciej Wacławik

ogn. mgr inż. Robert Wolański

10. Bezpieczeństwo i higiena pracy

kpt. mgr Adam Jamka

st. asp. Aleksander Jaskólski

11. Przedlekarska pomoc medyczna

kpt. inż. Leszek Nawrocki

asp. Jadwiga Pozierak

12. Szkolenie obronne

płk rez. Henryk Kaczmarek

ppłk rez. mgr Józef Wołek

13. Taktyka działań gaśniczych

bryg. mgr Piotr Bielicki

bryg. inż. Leszek Olszewski

kpt. mgr Stanisław Gdowski

st. kpt. mgr inż. Wiesław Górecki

14. Taktyka działań ratowniczych

bryg. mgr Piotr Bielicki

mł. bryg. inż. Stefan Nowak

kpt. mgr inż. Krzysztof Korzec

kpt. Leszek Nawrocki

15. Wychowanie fizyczne

st. kpt. mgr Zdzisław Paszkowski

kpt. mgr Krzysztof Tomczak

16. Język obcy (do wyboru)

Nadobowiązkowo:

język obcy (do wyboru)

II. Opiniodawcy:

mł. bryg. dr inż. Dariusz Ratajczak - dyrektor Biura Rozpoznawania i Prognozowania Zagrożeń w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej (PSP),

st. bryg. inż. Adam Kłodnicki - zastępca dyrektora Biura Rozpoznawania i Prognozowania Zagrożeń w Komendzie Głównej PSP,

st. bryg. mgr Krzysztof Cybulski - komendant Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie,

st. bryg. mgr Witold Gołębowski - komendant Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu,

kpt. inż. Ireneusz Cerbin - kierownik Działu Planowania Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu,

st. kpt. inż. Urszula Fietz-Strychalska - starszy wykładowca w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu.

Pracami merytorycznymi nad programem kierował:

bryg. mgr Piotr Bielicki - zastępca komendanta Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie.

Całością prac nad programem koordynował:

st. bryg. mgr Stanisław Bieleń - naczelnik Wydziału Kształcenia Zawodowego w Komendzie Głównej PSP.

Opracowanie redakcyjne:

st. bryg. mgr Stanisław Bieleń - naczelnik Wydziału Kształcenia Zawodowego w Komendzie Głównej PSP

kpt. mgr Janusz Kręcioch - starszy oficer Wydziału Kształcenia Zawodowego w Komendzie Głównej PSP.

Charakterystyka zawodowa absolwenta 

1. Wykaz stanowisk pracy przewidzianych dla techników pożarnictwa

Technicy pożarnictwa są kierowani do służby w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej na stanowiskach przewidzianych w "Taryfikatorze kwalifikacyjnym strażaków PSP" oraz są zatrudniani w innych jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

2. Wykaz podstawowych czynności zawodowych

Do podstawowych czynności zawodowych techników pożarnictwa należy:

w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych:

- prowadzenie rozpoznania na terenie działań,

- ratowanie ludzi, zwierząt i mienia,

- realizacja zadań ratowniczych podczas pożarów, klęsk żywiołowych, katastrof komunikacyjnych i budowlanych, wypadków, awarii oraz zagrożeń spowodowanych toksycznymi i radioaktywnymi środkami przemysłowymi,

- zabezpieczenie terenu działań ratowniczych,

- sprawianie i obsługiwanie w różnych sytuacjach sprzętu ratowniczego i gaśniczego objętego programem nauczania,

- obsługa urządzeń łączności i prowadzenie korespondencji,

- eksploatacja sprzętu stanowiącego wyposażenie jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- udzielanie przedlekarskiej pomocy medycznej;

w zakresie działań dowódczych:

- dysponowanie jednostek taktycznych i analizowanie zagrożeń występujących w czasie działań ratowniczo-gaśniczych,

- dowodzenie podczas działań ratowniczo-gaśniczych,

- organizowanie współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

- nadzorowanie przestrzegania warunków bhp,

- organizowanie toku służby w jednostce ratowniczo-gaśniczej i prowadzenie niezbędnej dokumentacji;

w zakresie działalności dydaktyczno-wychowawczej:

- organizowanie i prowadzenie kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego,

- prowadzenie pracy wychowawczej,

- organizowanie i prowadzenie wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

3. Wiadomości i umiejętności, które powinni mieć opanowane absolwenci szkoły

W wyniku realizacji programu nauczania absolwenci szkoły powinni mieć opanowane następujące wiadomości i umiejętności:

a) w zakresie wykształcenia ogólnozawodowego:

- podstawowe zagadnienia prawa i administracji w ochronie przeciwpożarowej,

- wybrane zagadnienia z zakresu nowoczesnych metod i technik organizacji pracy, zarządzania i kierowania,

- organizację systemu ochrony przeciwpożarowej w Polsce,

- podstawowe wiadomości z zakresu mechaniki, hydrauliki, termodynamiki, budownictwa, konstrukcji pojazdów i rysunku technicznego,

- podstawowe pojęcia z informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej,

- umiejętności obsługi i wykorzystania mikrokomputerów do rozwiązywania problemów zawodowych,

- języki nowożytne w zakresie biegłego posługiwania się terminologią pożarniczą i wykorzystywania obcojęzycznej literatury pożarniczej,

- wybrane zagadnienia z psychologii, pedagogiki ogólnej i dydaktyki pożarniczej,

- umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia kształcenia, szkolenia i doskonalenia zawodowego w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- umiejętności planowania organizowania i prowadzenia działalności wychowawczej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych;

b) w zakresie wykształcenia specjalistycznego:

- właściwości fizykochemiczne powszechnie stosowanych substancji niebezpiecznych pod względem pożarowym i toksycznym,

- właściwości fizykochemiczne i gaśnicze środków gaśniczych oraz środków neutralizujących skażenia środowiska,

- wiadomości dotyczące budowy, zasad eksploatacji i konserwacji oraz umiejętność obsługi sprzętu ratowniczo-gaśniczego stanowiącego wyposażenie jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- umiejętność stosowania urządzeń i środków alarmowych, środków gaśniczych i wykrywczych,

- umiejętność organizowania łączności dowodzenia i współdziałania,

- umiejętność prowadzenia rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

- umiejętność organizowania działań gaśniczych,

- umiejętność organizowania działań z zakresu ratownictwa technicznego, chemiczno-ekologicznego, wodnego, przedmedycznego i innych oraz współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

- umiejętność dowodzenia działaniami ratowniczo-gaśniczymi,

- umiejętność prowadzenia pojazdów mechanicznych,

- umiejętność organizowania służby w jednostkach ratowniczo-gaśniczych.

4. Opis właściwości psychofizycznych

a) cechy fizyczne

Technicy pożarnictwa będą pracowali w trudnych i niebezpiecznych warunkach. Dlatego też absolwenci szkoły powinni wykazywać się między innymi:

- stanem zdrowia kategorii "A",

- rozwiniętymi cechami motorycznymi takimi jak: siła, wytrzymałość, szybkość i zwinność na poziomie wymagań określonych testami sprawności fizycznej dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej,

- umiejętnością pływania;

b) cechy psychiczne

Absolwenci szkoły powinni charakteryzować się następującymi cechami psychicznymi:

- inteligencją rozumianą jako sprawność umysłu kształtującą poziom takich procesów, jak: spostrzegawczość, wyobraźnia, uwaga, pamięć, myślenie, zdolność radzenia sobie w nowych sytuacjach,

- umiejętnościami poprawnego rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego,

- pomysłowością, dociekliwością, obiektywizmem i zdolnością ciągłego doskonalenia się,

- zdolnościami organizacyjnymi i kierowniczymi,

- umiejętnością podejmowania szybkich i trafnych decyzji,

- odpowiedzialnością za podejmowane decyzje w procesie dowodzenia,

- samodzielnością, stanowczością, odwagą i zdyscyplinowaniem,

- zrównoważeniem emocjonalnym i odpornością na stres,

- wytrwałością i konsekwencją w działaniu,

- umiejętnością pracy w zespole,

- poznawczym i emocjonalnym zaangażowaniem w wykonywanie zawodu przejawiającym się między innymi identyfikacją z zawodem, wysoką motywacją do pracy i aspiracjami zawodowymi,

- myśleniem kategoriami państwa i narodu,

- gotowością działania społecznego w środowisku lokalnym,

- kulturą osobistą i tolerancją,

- kulturą techniczną wyrażającą się w racjonalnym stosunku do zdobyczy współczesnej techniki oraz opanowaniem umiejętności posługiwania się sprzętem technicznym,

- dbałością o estetyczny wygląd osobisty oraz miejsca pracy i wypoczynku.

5. Przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Szczegółowe przeciwwskazania do wykonywaniu zawodu zawiera wykaz chorób i ułomności stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Głównymi przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu są:

- defekty fizyczne,

- wady narządów wzroku i słuchu,

- wady wymowy,

- choroby przewlekłe,

- choroby narządu oddechowego i układu krążenia,

- choroby kręgosłupa,

- lęk wysokości i lęk przestrzeni,

- wzrost poniżej 165 cm,

- otyłość upośledzającą sprawność ustroju,

- zaburzenia psychiczne upośledzające sprawność ustroju.

6. Określenie możliwości zatrudnienia i dalszego kształcenia

Absolwenci szkoły są kierowani do służby w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej lub podejmują pracę w innych jednostkach ochrony przeciwpożarowej. Szkoła daje absolwentom podstawy do dalszego kształcenia na zaocznych studiach inżynierskich i magisterskich w Szkole Głównej Służby Pożarniczej oraz w innych szkołach wyższych.

TREŚCI KSZTAŁCENIA

I. 

Służba w Państwowej Straży Pożarnej

Semestr I [okres unitarny]

1. Tok życia koszarowego

Zasady ogólne: pobudka, apel, uczestnictwo w zajęciach dydaktycznych, posiłki, odwiedziny, wyznaczanie do prac, wysyłanie grup poza koszary.

2. Zasady zależności służbowej

Stopnie pożarnicze, pojęcia starszy a młodszy. Podległość służbowa: przełożony (stały, okresowy, bezpośredni, pośredni), podwładny. Ogólne prawa i obowiązki przełożonego i podwładnego. Wydawanie i wykonywanie rozkazów i poleceń. Wzajemne zwracanie się do siebie.

3. Zasady oddawania honorów

Oddawanie honorów przez pojedynczych strażaków: w nakryciu i bez nakrycia głowy, wchodzenie do pomieszczeń służbowych. Zachowanie się w miejscach publicznych. Dbałość o wygląd zewnętrzny. Obowiązki w czasie wolnym i na urlopie. Przepustki. Oddawanie honorów przez oddziały i pododdziały.

4. Ogólne zasady musztry

Musztra pojedynczego strażaka - postawa zasadnicza i swobodna. Zwroty w miejscu i w marszu. Marsz i zatrzymywanie się. Musztra w szyku rozwiniętym i marszowym. Wystąpienie, wstąpienie, meldowanie się.

5. Ogólne zasady służby wewnętrznej

Wyznaczenie służb. Prawa i obowiązki: oficer dyżurny, pomocnik oficera dyżurnego, podoficer dyżurny, podoficer dyżurny kompanii, dyżurny kuchni, dyżurny sanitariusz, podoficer dyżurny biura przepustek, dyżurny biura przepustek. Podział bojowy. Odprawa i zmiana służb wewnętrznych. Zmiana służby podziału bojowego. Dokumentacja i zasady wypełniania.

6. Służba wartownicza

Zasady ogólne pełnienia służby wartowniczej. Tok służby. Dowódca warty, rozprowadzający i wartownicy. Prawa i obowiązki pełniących służbę wartowniczą. Odprawa i zmiana wart.

7. Droga służbowa

Droga służbowa, raport służbowy, meldunki, zażalenia. Terminy załatwiania meldunków, zażaleń, próśb. Zasady sporządzania i załatwiania raportów, meldunków itp. Ewidencja.

8. Musztra zwarta pododdziałów

Pluton i kompanie w szyku rozwiniętym i marszowym. Przegląd musztry, defilada. Sygnały dowodzenia.

9. Cele i zasady służby w Państwowej Straży Pożarnej, siłach zbrojnych i OC

Cele i zdania służby. Ogólne zasady pełnienia służby. Obowiązek strzeżenia tajemnicy służbowej. Wyrabianie właściwego stosunku do służby i zadań zawodowych.

10. Zasady organizowania zaplecza kwatermistrzowskiego pododdziałów pożarniczych

Zabezpieczenie kwatermistrzowskie działań ratowniczo-gaśniczych i ćwiczeń. Wybór w terenie miejsca zakwaterowania. Rozkaz zakwaterowania. Niezbędny sprzęt i wyposażenie. Rozbijanie namiotów. Rozmieszczenie sprzętu i ludzi. Zabezpieczenie medyczne i sanitarne. Punkt naprawy i konserwacji sprzętu.

11. Postępowanie ze sztandarem i flagą, ślubowanie

Chwyty sztandarem w postawie zasadniczej i swobodnej. Salutowanie sztandarami. Podnoszenie flagi państwowej. Przyprowadzanie i odprowadzanie sztandaru. Występ kompanii honorowej.

12. Ceremoniał pożarniczy i wojskowy

Uroczysty apel. Wręczanie aktów mianowania, wyróżnień i odznaczeń. Uroczysty capstrzyk. Składanie wieńca. Odznaczenie jednostki orderem. Udział zbiorowy w obrzędach wyznaniowych

Semestr I [okres zasadniczy]

13. Przedmiot etyki. Normy moralne - próba systematyzacji

Prawo obyczajowe. Kontrola społeczna. Oceny. Nakazy i zakazy. Sankcje. Wzór postępowania. Definicja moralności. Typy i formy moralności. System normatywny.

14. Etyka zawodowa w służbie pożarniczej

Etyka podstawowa kształtowania postaw społecznych i zawodowych strażaków. Rzetelne wykonywanie obowiązków zawodowych, społecznych i rodzinnych - podstawowym kryterium oceny wartości człowieka. Wpływ tradycji pożarniczych na etykę zawodową. Wierność sztandarowi i ślubowaniu pożarniczemu, szacunek dla godła i hymnu państwowego. Poczucie własnej godności i honoru służby pożarniczej, trwałość i szlachetność charakteru. Męstwo i odwaga. Panowanie nad sobą i takt. Wytrwałość. Prawdomówność. Słowność i rzetelność. Skromność. Moralny tryb życia. Kultura osobista.

15. Problemy wychowania w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej

Cel i zakres działalności wychowawczej w jednostkach ratownicze-gaśniczych. Wychowanie umysłowe, moralne-społeczne, estetyczne i fizyczne. Rola dowódcy w procesie wychowania. Dyscyplina w procesie wychowania. Istota dowodzenia. Życie w kolektywie. Konflikty i ich przezwyciężanie.

16. Zasadnicze wartości społeczne służby pożarniczej

Patriotyzm i internacjonalizm. Altruizm i humanitaryzm. Kultywowanie tradycji i wierność służbie. Aktywność społeczna. Stała gotowość do niesienia pomocy w potrzebie i przeciwdziałanie złu społecznemu. Przestrzeganie przepisów prawa i norm współżycia.

17. Obyczaj w służbie pożarniczej

Pojęcie obyczaju i zwyczaju. Rodowód, istota i znaczenie obyczaju. Relacje norm moralnych i reguł obyczajowych. Obyczaj a system normatywny. Obyczaj normą humanizacji pracy i służby. Zasady obyczajowe dotyczące współżycia i współdziałania w służbie. Przyjęcie kandydata na strażaka - adaptacja zawodowa. Dbałość o miejsce pełnienia służby. Mundur jako symbol zawodu strażaka.

18. Godność służby pożarniczej

Solidarność zawodowa i środowiskowa. Więź z pracownikami cywilnymi, ochotnikami i weteranami służby. Poszanowanie munduru, oznak i innych symboli pożarniczych. Wzajemna pomoc w niebezpieczeństwie, w sytuacjach trudnych i podczas zagrożeń. Zasady szlachetnej rywalizacji.

19. Rys historyczny ochrony przeciwpożarowej w Polsce

Porządki i ustawy ogniowe. Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, Związek Towarzystw Pożarniczych i Ratunkowych Śląska i Poznańskiego (1867). Związki regionalne. Związek Floriański (1916). Zjednoczenie ruchu strażackiego (1920-1921). Główny Związek Straży Pożarnych (1921). Związek Straży Pożarnych RP i jego statut (1933). Korpus Techniczny Związku. Ustawa z 13 marca 1934 o ochronie przed pożarami i innymi klęskami. Okupacja niemiecka i Strażacki Ruch Oporu "Skała". Ochrona przeciwpożarowa po II wojnie światowej, reaktywowanie ogniw związku straży pożarnych RP. Powołanie państwowych organów ochrony przeciwpożarowej - ustawa z 4 lutego 1950 r. o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji. Powołanie Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w 1956 r. Rozwój techniki pożarniczej na przestrzeni lat.

II. 

Prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej

Semestr II

1. Teoria państwa i prawa

Pojęcie państwa. System organów państwowych. Funkcje państwa. Pojęcie podstawowe: prawo, norma prawna, przepis prawny, praworządność, świadomość prawa. Stosunek prawny i jego elementy. Stosowanie prawa. Wykładnia prawa. Źródła prawa polskiego. Pojęcie aktu prawnego. Publikowanie aktów normatywnych i innych aktów prawnych. Doskonalenie prawa - działalność kodyfikacyjna. Systematyka prawa.

2. Organizacja ochrony przeciwpożarowej

Prawne podstawy działania jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Zadania osób fizycznych i prawnych w zakresie ratownictwa i bezpieczeństwa pożarowego. Struktura organizacyjna systemu ratowniczo-gaśniczego państwa. Zadania jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Źródła finansowania ochrony przeciwpożarowej - podstawowe regulacje prawa w tym zakresie.

3. Prawo administracyjne

Pojęcie administracji i prawa administracyjnego. Stosunek administracyjno-prawny. Akt administracyjny. Prawne formy działania administracji. Organy administracji rządowej - właściwości i kompetencje. Organy administracji samorządowej - właściwości i kompetencje. Administracja dla celów specjalnych.

4. Postępowanie administracyjne

Pojęcie, charakter i rodzaje postępowania administracyjnego. Źródła prawa administracyjnego. Zasady postępowania administracyjnego - ogólne i pomocnicze. Wszczęcie i przebieg postępowania administracyjnego. Dowódcy. Decyzje i postanowienia. Środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym. Zażalenia. Skargi i wnioski. Sądowa kontrola decyzji administracyjnych. Naczelny Sąd Administracyjny.

5. Działalność kontrolna organów ochrony przeciwpożarowej

Zasady organizowania i technika prowadzenia kontroli stanu ochrony przeciwpożarowej. Ogólne zasady prowadzenia rozpoznawania zagrożeń. Środki represji stosowane przez organy ochrony przeciwpożarowej.

a. Postępowanie egzekucyjne. Przedmiot i podmioty postępowania. Zasady postępowania egzekucyjnego. Środki egzekucyjne. Przebieg postępowania. Zawieszenie i umorzenie postępowania. Środki odwoławcze.

b. Postępowanie w sprawach o wykroczenia. Źródła prawa o wykroczeniach. Pojęcie wykroczenia. Przedmiot i podmioty w sprawach o wykroczenia. Pojęcie winy i jej postacie. Zasady odpowiedzialności. Kary zasadnicze i dodatkowe oraz ich wymiar. Wykroczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Organizacja i zasady działania kolegiów d/s wykroczeń. Postępowanie przed kolegiami w trybie zwyczajnym, nakazowym, przyspieszonym. Postępowanie mandatowe, zasady nakładania grzywny w postaci mandatu karnego, osoby uprawnione, wymiar grzywny, nadzór nad działalnością mandatową.

6. Wybrane zagadnienia z prawa pracy

Zagadnienia ogólne. Źródła prawa pracy. Stosunek pracy i jego rodzaje. Omówienie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej:

- służba w Państwowej Straży Pożarnej,

- korpusy i stopnie służbowe,

- uprawnienia strażaków,

- służba przygotowawcza,

- służba kandydacka,

- odpowiedzialność dyscyplinarna i karna strażaków.

7. Organizacja pracy administracyjno-biurowej

a. Rola, znaczenie i charakter pracy biurowej. Zarządzanie a praca biurowa. Pojęcie, charakter, cechy charakterystyczne pracy biurowej. Informacja jako podstawa podejmowania decyzji kierowniczych. Praca biurowa na tle struktury jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.

b. Urządzenia techniczne a sprawność pracy biurowej. Warunki pracy w biurze - lokal, meble, oświetlenie, łączność wewnętrzna. Gospodarka materiałowa. Urządzenia i przybory biurowe - papier, formularze, kartoteki. Graficzne metody prezentowania danych statystycznych. Mechanizacja, automatyzacja i komputeryzacja podstawą usprawnienia pracy administracyjnej.

c. Organizacja działalności i prowadzenia dokumentacji biura jednostki ochrony przeciwpożarowej. Dokumentacja biurowa - systemy kancelaryjne. Podział rzeczowy akt i jego znaczenie. Zasady racjonalnego obiegu pism. Postępowanie z pismami instrukcja kancelaryjna. Przechowywanie akt. Rola i zadania kierownika w procesie organizacji pracy.

d. Zasady redagowania pism, sporządzania protokołów, notatek, wypełnianie druków. Rodzaje i formy pism. Układ pisma i jego części składowe. Rozplanowanie części pisma, ilość egzemplarzy, załączniki, rozdzielniki. Formułowanie treści pisma. Formy i zasady terminowego załatwienia spraw. Protokoły i ich rodzaje. Formy i układ protokołów. Sprawozdania, notatki i raporty służbowe. Wykorzystanie obowiązkowych wzorów, formularzy i druków.

e. Organizowanie zebrań, odpraw służbowych, narad i konferencji. Opracowanie założeń. Prace przygotowawcze i obsługa zebrań. Realizacja programu zebrania, narady, konferencji. Prace realizowane po zebraniu, odprawie, naradzie. Protokołowanie.

III. 

Podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarniczego

Semestr I

1. Psychologia jako nauka

Przedmiot i zadania psychologii. Główne działy psychologii. Nauki współpracujące z psychologią. Metoda obserwacji, jej techniki i narzędzia. Kwestionariusz wywiadu, kwestionariusz ankiety.

2. Analiza procesu poznawczego

Wrażenia: rodzaje wrażeń, próg wrażenia i różnicy. Spostrzeżenia, spostrzegawczość. Uwaga, jej rodzaje i cechy. Pamięć, procesy pamięci i ich charakterystyka. Myślenie i mowa. Operacje myślowe. Związek myślenia z mową.

3. Wybranie zagadnienia psychologii osobowości

Pojęcie osobowości, zdolności, uzdolnienia, zainteresowania. Definicje inteligencji i jej rodzaje. Wpływ zdolności na wyniki w nauce i pracy. Potrzeby, motywy, temperament, charakter. Definicja potrzeb. Rodzaje potrzeb. Motywacja. Klasyfikacja motywów. Wpływ motywacji na wyniki w nauce i pracy. Określenie temperamentu i jego typów. Pojęcie charakteru i jego cechy.

4. Psychologia grupy społecznej i tłumu

Psychologia grupy społecznej. Pojęcie grupy społecznej. Rodzaje grup. Rodzaje tłumu. Pojęcie paniki. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych. Sposoby zapobiegania panice.

5. Psychologia działań ratowniczych

Podstawowe problemy psychologii akcji ratowniczych. Sytuacje zagrożenia i ich skutki. Recepcja sytuacji zagrożenia. Zachowanie się ludzi w czasie akcji ratowniczych. Osobnicze uwarunkowania zachowań ludzkich. Sterowanie ludzkim zachowaniem w czasie akcji ratowniczych.

6. Pedagogika jako nauka

Przedmiot i zadania pedagogiki. Główne działy pedagogiki. Nauki współpracujące z pedagogiką. Definicja i zakres pojęć: wychowanie, kształcenie, nauczanie - uczenie się, dokształcanie, szkolenie, samokształcenie, doskonalenie zawodowe.

7. Proces kształcenia

Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się. Uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia. Poznawanie nowych faktów. Nabywanie pojęć. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy. Przechodzenie od teorii do praktyki. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych.

8. Zasady kształcenia

Pojęcie zasad kształcenia. Charakterystyka zasad kształcenia.

9. Cele kształcenia

Operacjonalizacja celów kształcenia. Cele ogólne a cele operacyjne.

Semestr II

10. Kształcenie wielostronne

Trzy rodzaje aktywności człowieka. Poznawanie rzeczywistości a przyswajanie wiedzy. Działalność odkrywcza. Przeżywanie wartości i aktywność emocjonalna. Działanie i działalność praktyczna.

11. Problemowe nauczanie - uczenie się

Nauczanie podające a nauczanie problemowe. Istota nauczania problemowego. Proces rozwiązywania problemu. Rozwiązywanie problemów praktycznych.

12. Metody nauczania - uczenia się

Pojęcie metody. Typologia metod kształcenia. Metody asymilacji wiedzy. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy. Metody waloryzacyjne. Metody praktyczne.

13. Środki dydaktyczne

Podział środków dydaktycznych i ich charakterystyka. Funkcje środków dydaktycznych w kształceniu. Dobór środków dydaktycznych. System multimedialny.

14. Organizacyjne formy kształcenia

Pojęcie organizacyjnych form kształcenia. Lekcja, jej typy i budowa. Cztery toki kształcenia. Typy lekcji. Organizacja pracy uczniów na lekcji.

15. Merytoryczno-metodyczne przygotowanie zajęć dydaktycznych

Nauczyciel jako organizator procesu nauczania - uczenia się. Konstrukcja konspektu lekcyjnego z obudową.

16. Funkcje oświatowe jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej

Cele i zadania szkół pożarniczych w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego. Szczególna rola jednostek ratowniczo-gaśniczych w procesie doskonalenia zawodowego.

Semestr III

17. Podstawowe pojęcia i zagadnienia motoryki

Podstawowe pojęcia motoryki. Ruch. Umiejętności: elementarne, czynnościowe, złożone. Nawyki. Proces kształtowania umiejętności.

18. Merytoryczno-metodyczne przygotowanie ćwiczeń z podstawowych przedmiotów zawodowych

Planowanie i organizacja ćwiczeń. Rola i zadania instruktora. Instruktaż wstępny, bieżący i końcowy. Metodyka prowadzenia ćwiczeń. Zasady zachowania warunków bezpieczeństwa podczas ćwiczeń. Omawianie i ocena ćwiczeń. Dokumentacja ćwiczeń.

19. Osobowość i zawód nauczyciela-dowódcy

Dowódca jako nauczyciel i wychowawca. Stosunek nauczyciela-dowódcy do uczniów. Stosunek nauczyciela-dowódcy do społeczeństwa. Autorytet wychowawcy-dowódcy. Rodzaje autorytetów.

20. Przygotowanie, organizacja i analiza testów osiągnięć szkolnych dla potrzeb kontroli poziomu kształcenia

Planowanie testu. Konsultacja zadań testowych. Instrukcja wykonywania testu. Organizacja kontroli testowej. Analiza testu. Ocena testu.

21. Metodologia wykonywania prac dyplomowych

Dobór tematu pracy do możliwości intelektualnych ucznia. Projektowanie wykonywania pracy. Cechy edytorskie pracy dyplomowej.

22. Proces samokształcenia

Pojęcia samokształcenia. Techniki samokształcenia. Technika pracy umysłowej.

IV. 

Elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej

Semestr II

1. Wprowadzenie do przedmiotu

Omówienie programu. Krótki rys historyczny rozwoju informatyki. Rola informatyki we współczesnym świecie. Perspektywy, kierunki rozwoju, prognozy itp.

2. Architektura komputerów - pojęcia podstawowe

Przetwarzanie danych i ich rodzaje. Procesor i jego rola w systemie. Podstawowe informacje o rodzajach pamięci wewnętrznych (ROM, RAM) i zewnętrznych. Architektura mikrokomputerów typu IBM PC. Pojęcia podstawowe (hardware, software, bit, bajt).

3. System operacyjny - MIKROSOFT DOS

Obsługa klawiatury. Pamięci dyskowe: dyski elastyczne - budowa, organizacja, rodzaje, symbolika dyskietek, warunki przechowywania, zasady użytkowania, dyski twarde - budowa, wielkość, rodzaje. Wprowadzenie do DOS-u: system operacyjny i jego rola, pliki wchodzące w skład systemu, przygotowanie komputera do pracy, uruchomienie komputera i wczytanie systemu, komendy TIME i DATE, podstawowe komunikaty błędu. Rekordy, pliki, katalogi, uruchamianie programów: co to jest rekord, plik, katalog? Tworzenie nazwy pliku, rozszerzenia nazw plików, uruchamianie programów. Komendy dotyczące plików, zmiana urządzenia dyskowego, komendy dotyczące plików, znaki globalne, formatowanie dyskietek. Organizacja katalogów, komendy dot. katalogów: katalogowa organizacja zbiorów na dysku, ścieżka dostępu do pliku, operacje na katalogach - komendy. Konfigurowanie systemu operacyjnego, pliki przetwarzania wsadowego: plik config.sys i podstawowe komendy kształtujące otoczenie systemu operacyjnego, plik autoexec.bat i inne pliki przetwarzania wsadowego.

4. Programy wspomagające DOS i inne narzędzia

Omówienie i przedstawienie najbardziej popularnych programów wspomagających system operacyjny. Program wspomagający DOS - Norton Commander. Archiwizacja zbiorów, programy archiwizujące. Wirusy komputerowe, programy antywirusowe i diagnostyczne.

5. Podstawowe wiadomości z zakresu programowania

Wstęp do programowania. Analiza problemu. Pojęcie algorytmu i sposobu zapisu. Wybór metody rozwiązania problemu. Schematy blokowe i struktury programów. Demonstracja środowiska współczesnego języka programowania np. Turbo Pascala firmy Borland. Pojęcie interpretera i kompilatora. Kompilacja programu źródłowego do programu wynikowego (pliku typu exe).

Semestr III

6. Edytory

Ogólne informacje. Zastosowanie edytorów tekstów i graficznych. Krótka charakterystyka najpopularniejszych edytorów demonstracja, programy typu DTP. Kod ASCII oraz problem polskich znaków. Wymiana plików pomiędzy edytorami. Praca z wybranym edytorem tekstów, np. TAG.

7. Arkusze kalkulacyjne

Informacje ogólne. Zastosowanie - demonstracja. Krótka charakterystyka najpopularniejszych arkuszy. Problem konwersji plików pomiędzy arkuszami kalkulacyjnymi a innymi strukturami danych. Praca z wybranym arkuszem kalkulacyjnym np. LOTUS: wymagania sprzętowe, instalacja, uruchamianie, tworzenie własnego arkusza roboczego, wprowadzanie danych, typy danych, formuły, opcje menu. Modyfikowanie danych. Operacje na plikach - zapis, odczyt, łączenie. Wykorzystanie makroinstrukcji i niektórych funkcji. Graficzna prezentacja danych. Formatowanie i drukowanie.

8. Urządzenia peryferyjne

Informacje ogólne. Urządzenia peryferyjne i ich rola w systemie. Programy obsługi urządzeń peryferyjnych. Problem kompatybilności sprzętu i oprogramowania. Wybrane urządzenia peryferyjne - omówienie i demonstracja (monitory, karty graficzne, drukarki, modemy, myszy, scanery, plotery, digitizery itp.).

9. Sieci komputerowe

Idea, zastosowanie. Sieci wewnętrzne i zewnętrzne. Lokalne i ogólnodostępne (BITNET, EARN, FIDONET, BBS-y itp.). Standardy oprogramowania.

10. Zastosowanie informatyki do rozwiązywania wybranych problemów związanych z ochroną przeciwpożarową

Demonstracja i obsługa programów wspomagających stanowiska do spraw administracyjno-gospodarczych (kadry, płace, ewidencja sprzętu, magazynowe itp.). Do celów statystycznych, wspomagających dyspozytora SK (bazy danych, materiałów niebezpiecznych, zaopatrzenia wodnego). Programy symulacyjne, dydaktyczne i nie będące w dyspozycji.

V. 

Fizykochemia spalania i środki gaśnicze

Semestr I [okres unitarny]

1. Powtórzenie podstawowych pojęć z chemii ogólnej

Budowa atomu. Pierwiastki i związki chemiczne. Ciężar atomowy. Gramoatom. Ciężar cząsteczkowy. Gramocząsteczka. Typy reakcji chemicznych. Równania chemiczne. Typy związków chemicznych. Zadania z zastosowaniem podstawowych praw i pojęć chemicznych.

Ćwiczenia i pokazy

Określanie składu i typu roztworów.

2. Proces spalania jako reakcja chemiczna

Utlenianie. Skład powietrza. Aktywność. Teoria zderzeń skutecznych Bacha. Energia aktywacji. Definicja palenia. Mechanizm palenia w zależności od stanu skupienia substancji palnej. Palenie pełne i niepełne. Temperatura zapalenia. Ciepło spalania i wartość opałowa.

Ćwiczenia i pokazy

1. Otrzymywanie tlenu i wodoru

2. Badanie temperatury zapalenia

3. Zasady przepływu ciepła

Rodzaje wymiany ciepła. Przewodzenie. Konwekcja. Promieniowanie. Przejmowanie. Przenikanie. Wymiana ciepła jako przyczyna powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru. Pokaz poszczególnych rodzajów wymiany ciepła. Obliczenia ilości ciepła przekazanego podczas wymiany ciepła.

4. Substancje najczęściej występujące w warunkach pożarowych

Fizykochemiczne własności substancji najczęściej występujących podczas pożarów. Własności tlenu, wodoru, siarki, dwutlenku siarki, dwusiarczku węgla, tlenku węgla, fosforu, gazu miejskiego, acetylenu, propanu. Stany skupienia. Cechy charakterystyczne (smak, zapach, barwa). Wzór lub skład chemiczny. Ciężar właściwy. Ciężar w stosunku do powietrza. Temperatury: wrzenia, krzepnięcia i topnienia. Rozpuszczalność w wodzie i innych substancjach. Toksyczność. Reaktywność z innymi substancjami. Sposoby magazynowania i transportu.

5. Produkty i zjawiska powstające w procesie palenia

Produkty spalania. Produkty całkowitego i niecałkowitego spalania. Własności fizykochemiczne produktów spalania. Toksyczność. Definicja dymu. Płomień i jego budowa. Cechy fizyczne płomienia. Strefa palenia. Palenie bezpłomieniowe.

Ćwiczenia i pokazy

1. Określanie temperatury płomienia podczas spalania różnych substancji.

2. Określenie produktów spalania.

3. Spalanie różnych substancji w tlenie i powietrzu.

6. Przerywanie procesu palenia

Proces palenia. Charakterystyka palenia się ciał. Fizykochemiczny mechanizm gaszenia. Sposoby przerywania procesu palenia. Podział środków gaśniczych. Podział pożarów na grupy. Dobór środków gaśniczych.

7. Woda i roztwory wodne

Właściwości fizykochemiczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady wody jako środka gaśniczego. Zakres stosowania. Środki podnoszące skuteczność gaśniczą: środki zwilżające, zwiększające lepkość, zakres i sposoby stosowania. Skuteczność gaśnicza, rodzaje prądów wodnych i sposoby ich wykorzystania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Gaszenie różnymi prądami wody.

2. Gaszenie wodą ze zwilżaczami.

3. Obliczanie ilości wody potrzebnej do gaszenia.

8. Piana gaśnicza

Budowa i rodzaje piany. Właściwości i parametry techniczne. Liczba spienienia. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady piany. Środki pianotwórcze. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Wytwarzanie piany.

2. Gaszenie pianą.

3. Obliczanie ilości piany.

Semestr I [okres zasadniczy]

9. Proszki gaśnicze

Rodzaje i podział proszków. Skład chemiczny, wymagania techniczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zakres stosowania. Współdziałanie z pianą.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie ilości proszku.

2. Gaszenie różnych substancji proszkami.

10. Halony

Otrzymywanie i nazewnictwo. Właściwości fizykochemiczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie ilości halonów.

2. Gaszenie halonami.

11. Fizykochemiczne własności cieczy palnych

Parowanie cieczy. Para nasycona. Ciśnienie pary nasyconej. Stężenie par nasyconych. Szybkość parowania. Temperatura zapłonu cieczy jednorodnych i niejednorodnych. Klasyfikacja cieczy palnych. Mechanizm zapalenia i palenia cieczy palnych. Mechanizm spalania cieczy. Szybkość spalania. Szybkość wagowa. Szybkość liniowa. Przegrzewanie się cieczy w procesie palenia. Wrzenie i wyrzut cieczy ze zbiorników podczas palenia.

Ćwiczenia i pokazy

1. Określenie temperatury zapłonu.

2. Przestrzeganie i wyrzut cieczy w procesie palenia.

3. Badanie szybkości spalania się cieczy.

12. Własności wybuchowe palnych gazów, par, pyłów

Przebieg procesu palenia gazów i par. Palenie dyfuzyjne i kinetyczne. Granice wybuchowości. Bodziec termiczny. Domieszki obojętnych gazów i par. Temperatura mieszaniny wybuchowej. Kierunek rozprzestrzeniania się płomienia w mieszaninach gazowych. Klasyfikacja pożarowo-wybuchowa gazów i par cieczy palnych. Własności wybuchowe pyłów. Rozprzestrzenianie się płomienia w mieszaninie pyłowej. Parametry wpływające na wybuchowość pyłów. Granice wybuchowości pyłów. Klasyfikacja pożarowo-wybuchowa pyłów.

Ćwiczenia i pokazy

Ustalanie granic wybuchowości pyłów.

13. Fizyczne i chemiczne własności procesu palenia ciał stałych

Mechanizm spalania cię ciał stałych w zależności od ich budowy wewnętrznej. Chemiczna i fizyczna budowa drewna. Mechanizm spalania drewna. Rozprzestrzenianie się płomienia na powierzchni drewna. Szybkość liniowa palenia się drewna. Czynniki wpływające na proces palenia się drewna, wilgotność, twardość, stosunek ilości do objętości, temperatura początkowa. Palenie się ciał strzępiastych. Palenie się ciał stałych substancji sublimujących, metali. Obserwacja faz palenia się drewna. Określenie temperatury zapalenia drewna.

14. Zjawisko samozapalenia

Zapalenie a samozapalenie. Definicja samozapalenia. Samozapalenie w wyniku samonagrzewania. Mechanizm samozapalenia. Samozapalenie olejów i tłuszczów. Liczba jodowa. Samozapalenie siarczków żelaza. Samonagrzewanie i samozapalanie się węgla, torfu i siana. Samozapalenie substancji chemicznych. Wykres, temperatura, czas.

Ćwiczenia i pokazy

Zbadanie możliwości samozapalenia się olejów

Semestr II

15. Gaszenie pożarów, substancji szczególnie niebezpiecznych

Środki służące do gaszenia metali lekkich, ciekłych i metali alkalicznych. Charakterystyka wybranych związków pożarowo niebezpiecznych. Kierunki rozwoju środków gaśniczych.

16. Neutralizatory, sorbenty, dyspergenty

Określenie i definicja neutralizacji, sorbcji, dyspergentu. Podstawowe neutralizatory przy zwalczaniu najczęściej spotykanych substancji niebezpiecznych. Natura, pochodzenie i rodzaje sorbentów. Zastosowanie dyspergentów do likwidacji rozlewisk różnych substancji. Zasady likwidacji rozlewisk i rozsypów na gruncie.

Semestr III

17. Intensywność podawania środków gaśniczych a efektywność gaszenia

Liniowa i powierzchniowa intensywność podawania wody i piany. Zasadność i możliwość łącznego stosowania środków gaśniczych. Łączne stosowanie pian z proszkami gaśniczymi, halonami, gazami gaśniczymi, halonów lub proszków z gazami gaśniczymi. Praktycznie wdrożone rozwiązanie techniczne. Uzyskiwane efekty gaśnicze. Naliczanie intensywności podawania środków gaśniczych.

18. Zajęcia laboratoryjne

Spalanie różnych substancji chemicznych i określenie produktów spalania i temperatur. Badania możliwości samozapalania się różnych substancji. Określenie temperatury zapłonu w aparacie Marcussona, Abel-Penskiego-Martensa. Badanie szybkości spalania się cieczy, jej przegrzewania i wyrzutu w procesie palenia. Proces palenia metali.

19. Repetytorium z termodynamiki

Podstawowe definicje: system termodynamiczny, ograniczenie układu, otoczenie, parametr fizyczny układu, parametr termodynamiczny układu, stan układu, przemiana termodynamiczna, przemiana quasi-statyczna, ciało proste. Energia, jej rodzaje, jednostki. Prawo zachowania energii. Gaz doskonały. Równanie stanu gazu doskonałego. Prawo Avogarda. Ciepło właściwe. Mieszaniny gazów doskonałych. Przemiany: izotermiczna, izobaryczna, izochoryczna, diabatyczna, politropowa. Gaz rzeczywisty. Równanie stanu gazu rzeczywistego. Stan w którym gaz rzeczywisty zbliża się własnościami do gazu doskonałego. Pierwsza zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. Praca zewnętrzna. Praca techniczna. Ciepło. Zerowa zasada termodynamiki. Zasady pomiaru temperatury. Druga zasada termodynamiki. Obiegi. Sprawność silnika termodynamicznego. Entropia. Trzecia zasada termodynamiki. Przemiany odwracalne i nieodwracalne.

20. Gazy gaśnicze

CO₂, SO₂, N₂, para wodna, gazy spalinowe. Właściwości fizykochemiczne. Zalety i wady. Mechanizm działania gaśniczego. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie ilości gazów gaśniczych.

2. Gaszenie ciał stałych, ciekłych i gazowych.

VI. 

Elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze i zabezpieczające

Semestr I [okres zasadniczy]

1. Wiadomości wstępne (repetytorium)

Międzynarodowy układ jednostek miar (SJ). Elementy mechaniki (siła, praca, moc, energia, zasada zachowania energii). Właściwości fizyczne cieczy i stany skupienia. Gęstość, ciężar właściwy, lepkość i napięcie powierzchniowe. Przewodzenie prądu elektrycznego, itp. Budowa atmosfery - pojęcie ciśnienia. Ciśnienie atmosferyczne, nadciśnienie, podciśnienie, ciśnienie bezwzględne.

2. Urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego

Występowanie wody w przyrodzie oraz możliwości jej wykorzystania. Punkty czerpania wody na wodach otwartych - podział, budowa, wymagania techniczne. Podział i budowa wodociągów zewnętrznych - możliwości poboru wody do celów przeciwpożarowych. Hydranty zewnętrzne - zasady rozmieszczenia, wymagania techniczne, oznakowanie, zbiorniki i studnie przeciwpożarowe - zakres stosowania, wymagania techniczne, oznakowanie.

3. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne

Zasady przeprowadzenia analiz przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego jednostek osadniczych i zakładów pracy. Wybór i rozmieszczenie źródeł wody gaśniczej - plan zaopatrzenia wodnego.

Ćwiczenia i pokazy

Obliczanie ilości wody gaśniczej.

4. Wybrane zagadnienia z hydrostatyki i hydrauliki ogólnej

Ciśnienie hydrostatyczne. Parcie hydrostatyczne, prawo Eulera. Zasada naczyń połączonych. Prawo Pascala, Prawo Archimedesa - pływanie ciał. Natężenie przepływu. Warunek ciągłości przepływu. Wpływ lepkości na opory powstające podczas ruchu cieczy. Ruch laminarny i burzliwy - doświadczenie Reynoldsa. Rozkład prędkości w ruchu laminarnym i burzliwym. Równanie Bernouliego. Pojęcie ciśnienia statycznego i dynamicznego.

Ćwiczenia i pokazy

Przykłady liczbowe.

Semestr II

5. Wybrane zagadnienia z hydrodynamiki stosowanej

Zasady pomiaru ciśnienia i natężenia przepływu strat ciśnienia w ruchu laminarnym i burzliwym. Obliczanie strat liniowych (wzór Darcy-Weisbacka). Wzór Chezy - zastosowanie nomogramu. Obliczanie strat ciśnienia w układach wężowych. Układ szeregowy, równoległy, mieszany. Współpraca pomp w układzie szeregowym i równoległym. Uderzenie wodne - wzlot i zasięg strumieni. Prądy gaśnicze zwarte i rozproszone - zasięg, siła reakcji, siła uderzenia. Przegrody w zbiornikach wodnych ruchomych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Pomiary ciśnienia i natężenia przepływu.

2. Pomiary parametrów prądów gaśniczych.

3. Przykłady liczbowe.

6. Urządzenia sygnalizacji alarmowo-pożarowej

System sygnalizacji pożarowej. Rodzaje, budowa oraz zasada działania czujek i central, urządzeń pomocniczych (przycisków, urządzeń alarmowych, tablic sygnalizacji równoległej). Współpraca sygnalizacji z urządzeniami gaśniczymi i zabezpieczającymi.

Ćwiczenia i pokazy

Obsługa i zasada działania urządzeń.

Semestr III

7. Wybór systemu technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów

Ocena zagrożenia pożarowego i analiza konieczności stosowania stałych urządzeń technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego. Zasady doboru odpowiedniego typu urządzeń.

8. Stałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające

Podział, budowa, zasady działania i zakres stosowania urządzeń:

- wodnych (tryskaczowe, zraszaczowe, zasłony wodne, działka gaśnicze, hydranty wewnętrzne, suche piony),

- pianowych (stałych i półstałych),

- na gazy obojętne (CO₂, azot),

- halonowych,

- proszkowych,

- parowych,

- na gazy spalinowe.

Obliczenia urządzeń (źródła zasilania, zapas środków gaśniczych itp.).

Ćwiczenia i pokazy

1. Elementy składowe i zasada działania.

2. Obliczenia urządzeń.

VII. 

Profilaktyka pożarowa w budownictwie

Semestr I [okres zasadniczy]

1. Materiały budowlane

Klasyfikacja pożarowa materiałów budowlanych. Rodzaje, zakres stosowania w budownictwie oraz zachowanie się w warunkach pożarowych:

- spoiw budowlanych,

- zapraw murarskich

- kamieni naturalnych,

- materiałów ceramicznych,

- betonu,

- stali,

- betonu zbrojnego,

- drewna i materiałów drewnopochodnych,

- szkła,

- tworzyw sztucznych,

- materiałów izolacyjnych,

- tkanin,

- materiałów malarskich.

2. Elementy konstrukcji budowlanych

Podział elementów budowlanych. Klasyfikacja pożarowa elementów konstrukcyjnych. Rodzaje fundamentów. Rodzaje i klasyfikacja pożarowa:

- ścian (mury z kamienia, mury ceramiczne i z betonu, ściany z drewna, ściany z betonu i żelbetu, ścienne elementy prefabrykowane),

- elementów szkieletowych budynków (słupy, belki, podciągi, dźwigary, układy ramowe),

- stropów (stropy drewniane, ceramiczne, żelbetowe i ceramiczno-żelbetowe),

- stropodachów i tarasów,

- dachów i pokryć dachowych,

- schodów i pochylni,

Układy konstrukcyjne. Rodzaje konstrukcji budynków.

3. Elementy zagrożenia pożarowego budynków

Elementy zagrożenia pożarowego w budynkach przemysłowych i użyteczności publicznej. Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie się pożarów w budynkach.

Obciążenie ogniowe - rodzaje, zasady obliczenia. Kategorie zagrożenia ludzi.

Semestr II

4. Przeciwpożarowe wymagania dla obiektów budowlanych

Ustalanie klas odporności budynków i elementów konstrukcyjnych. Strefy pożarowe. Oddzielenia przeciwpożarowe. Warunki wykończenia wnętrz pomieszczeń i budynków. Warunki ewakuacyjne. Odległości pomiędzy budynkami. Lokalizacja budynków. Wymagania dla pomieszczeń, w których przechowuje się ciecze palne, wymagania przeciwpożarowe dla garaży i budynków tymczasowych. Wymagania bezpieczeństwa pożarowego dla instalacji w budynkach. Wpływ stałych urządzeń gaśniczych na wymagania budowlane i ewakuacyjne. Wymagania przeciwpożarowe dla budynków gospodarstw rolnych.

5. Elementy przeciwpożarowego zabezpieczenia budynków

Zabezpieczenie konstrukcji stalowych oraz drewna i tkanin środkami ognioochronnymi. Wentylacja pożarowa w budynkach. Klapy dymowe. Drzwi, zasuwy i klapy przeciwpożarowe. Dźwigi do celów przeciwpożarowych. Zabezpieczenie budynków przed skutkami wybuchu. Konstrukcja ścian i stropów przeciwpożarowych.

6. Instalacja użytkowa w obiektach budowlanych

Instalacje i urządzenia gazowe. Instalacje i urządzenia wentylacyjne. Instalacje i urządzenia ogrzewcze. Instalacje i urządzenia mechaniczne. Instalacje dymowe i spalinowe.

Semestr III

7. Instalacje i urządzenia elektryczne

Przyczyny powstawania pożarów od instalacji i urządzeń elektrycznych. Urządzenia elektroenergetyczne w przestrzeniach zagrożonych pożarem. Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne w pomieszczeniach, strefach i przestrzeniach zewnętrznych zagrożonych wybuchem. Instalacje oświetleniowe. Transformatory zewnętrzne i napowietrzne. Kanały, tunele i szyby kablowe. Przepusty kablowe.

8. Elektryczność statyczna

Powstawanie elektryczności statycznej. Zagrożenie wybuchowe wynikające z elektryczności statycznej. Ochrona przed gromadzeniem się i wyładowaniem elektryczności statycznej.

9. Instalacja odgromowa

Charakterystyka prądowa pioruna i skutki wyładowań atmosferycznych. Rodzaje instalacji i urządzeń odgromowych.

10. Dokumentacja budowlana

Ogólne wiadomości o dokumentacji budowlanej - projektowej. Symbole rysunkowe. Rysunki budowlane. Czytanie dokumentacji projektowej. Symbole rysunkowe urządzeń instalacyjnych. Rodzaje rysunków instalacyjnych. Czytanie dokumentacji projektowej. Zasady uzgadniania dokumentacji projektowej.

VIII. 

Podstawy profilaktyki pożarowej

Semestr II

1. Ocena zagrożenia pożarowego i wybuchowego obiektów

Prawdopodobieństwo powstania pożaru. Dotychczas stosowane metody oceny zagrożenia pożarowego. Zasady kwalifikowania do kategorii niebezpieczeństwa pożarowego pomieszczeń, budynków, stref pożarowych i zakładów pracy.

Czynniki mające wpływ na zagrożenie wybuchem. Grupy samozapalenia (zapłonowe). Klasy wybuchowości. Parametry wybuchowości wybranych substancji. Rodzaj i wielkość źródeł wydzielania substancji palnych. Klasyfikacja źródeł zagrożenia. Dotychczas stosowane zasady zaliczania pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych do kategorii zagrożenia wybuchem. Aktualnie obowiązujące zasady oceny zagrożenia pożarowego i wybuchowego obiektów. Pomieszczenia zagrożone wybuchem. Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem.

Ćwiczenia i pokazy

Dokonywanie oceny zagrożenia wybuchem pomieszczeń na podstawie wzorów obliczeniowych.

2. Zagrożenie pożarowe obszarów leśnych

Charakterystyka i ocena stopnia zagrożenia obszarów leśnych. Metody prognozowania zagrożenia pożarowego obszarów leśnych wg metody Instytutu Badań Leśnictwa. Przygotowanie obszarów leśnych do zwiększonego zagrożenia pożarowego. Pasy przeciwpożarowe, zabiegi hodowlano-ochronne. Metody wykrywania pożarów i patrole przeciwpożarowe, wieże obserwacyjne, obserwacje lotnicze, telewizja przemysłowa i termowizja.

3. Zagrożenie pożarowe w przemyśle rolno-spożywczym i gospodarce rolnej

Charakterystyka pożarowa płodów rolnych i własności fizykochemiczne podstawowych płodów rolnych, temperatura zapalenia, wartość cieplna, zdolność do samozapalenia. Charakterystyka pyłów niebezpiecznych pod względem pożarowym i wybuchowym. Charakterystyka zagrożenia pożarowego występującego w czasie żniw, omłotów oraz magazynowania płodów rolnych.

4. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe wybranego procesu technologicznego

Charakterystyka ogólna procesu. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe operacji i procesów jednostkowych. Zabezpieczenie techniczne procesu technologicznego, wentylacja, automatyczne sterowanie i kontrolowanie. Urządzenia zabezpieczające, bezpieczniki ogniowe, zamknięcia hydrauliczne, klapy i przepony obciągające.

Ćwiczenia i pokazy

Techniczne środki zabezpieczeń - rozpoznanie.

5. Zagrożenia pożarowe i wybuchowe występujące przy magazynowaniu materiałów

Magazynowanie cieczy łatwo palnych. Stacje i bazy paliw płynnych. Magazynowanie gazów technicznych i karbidu. Magazynowanie propanu-butanu. Magazynu substancji samozapalających się w powietrzu, np. sodu, potasu itp. Magazynowanie w silosach i zasobnikach materiałów sypkich i rozdrobnionych. Magazynowanie kwasów i utleniaczy. Magazyny wysokiego składowania. Warunki wspólnego składowania różnych materiałów. Hurtownie i magazyny oraz składowiska przy sklepach.

6. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe podczas nakładania powłok malarskich

Przygotowanie powierzchni do nakładania powłok malarskich i lakierniczych. Urządzenia malarsko-lakiernicze, zabezpieczenie techniczne. Suszenie powłok malarskich.

7. Profilaktyka pożarowa prac niebezpiecznych pod względem pożarowym

Zagrożenie pożarowe podczas spawania, lutowania, cięcia, rozgrzewania smoły itp. Obowiązki pracowników i dozoru podczas prac pożarowo niebezpiecznych. Zagrożenie pożarowe podczas rozładunku butli z gazami technicznymi. Rozładunek cystern z paliwami płynnymi, np. benzyną, propanem-butanem.

8. Metodyka czynności kontrolno-rozpoznawczych

Rodzaje i zakres czynności kontrolno-rozpoznawczych. Szczegółowa tematyka czynności kontrolno-rozpoznawczych. Schemat postępowania przy wykonywaniu czynności kontrolno-rozpoznawczych. Postępowanie pokontrolne.

Semestr III

9. Ocena stopnia zagrożenia pożarowego wybranych zakładów przemysłowych

Charakterystyka wybranego fragmentu procesu technologicznego, jego schemat ideowy i blokowy. Właściwości fizykochemiczne i pożarowe surowców, półfabrykatów itp. Obliczenie obciążenia ogniowego pomieszczeń, ocena zagrożenia wybuchem, podział obiektu na strefy pożarowe, określenie względnego czasu trwania pożaru, określenie wymagań dla konstrukcji budowlanych, instalacji i urządzeń wentylacyjnych, ogrzewczych, mechanicznych, elektroenergetycznych, ściekowo-kanalizacyjnych.

Ćwiczenia i pokazy

Wycieczki dydaktyczne do wybranych zakładów pracy i sporządzenie z nich sprawozdań.

10. Analiza zagrożenia pożarowego wybranego procesu technologicznego na podstawie wstępnego projektu technicznego

Urządzenia produkcyjne, urządzenia pomocnicze, instalacje przemysłowe. Ustalenie prawidłowości przyjętych rozwiązań dla poszczególnych rodzajów urządzeń i instalacji.

Zabezpieczenie techniczne procesu produkcyjnego. Charakterystyka fizykochemiczna i pożarowa surowców i półfabrykatów. Ustalenie parametrów zagrożenia pożarowego.

IX. 

Wyposażenie techniczne

Semestr I [okres unitarny]

1. Uzbrojenie osobiste ratownika

Budowa, przeznaczenie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, przechowywanie i magazynowanie uzbrojenia osobistego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Zasady bezpiecznego użytkowania elementów uzbrojenia osobistego.

2. Zakładanie i zdejmowanie oraz składanie uzbrojenia osobistego w samochodzie pożarniczym.

2. Sprzęt do podawania wody

Podział sprzętu, zakres stosowania, budowa, dane techniczno-użytkowe sprzętu armatury wodnej oraz pożarniczych węży ssawnych i tłocznych.

Ćwiczenia i pokazy

Sprawianie linii ssawnej, głównej, gaśniczej i zasilającej w różnych warunkach i sytuacjach pożarowych.

3. Sprzęt do wytwarzania i podawania piany

Podział sprzętu i zakres jego stosowania. Funkcje sprzętu w zależności od rodzaju piany. Budowa, zasada działania, dane techniczno-użytkowe sprzętu do wytwarzania piany ciężkiej, średniej i lekkiej. Zasysacze liniowe jako pompa strumieniowa - budowa, zasada działania, zakres stosowania. Obliczanie wydajności piany przy użyciu poszczególnych rodzajów sprzętu pianowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Sprawianie linii gaśniczych na pianę w różnych warunkach i sytuacjach pożarowych.

2. Podawanie piany przy użyciu generatorów.

4. Drabiny pożarnicze - przenośne

Podział drabin wg PN i zakres ich stosowania. Budowa, przeznaczenie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, przechowywanie drabin D-10W, D-2,7, D-3,1, D-4,2 (z uwzględnieniem charakteru sportowego drabiny D-4,2). Charakterystyka i zasady obsługi drabin w warunkach działań ratowniczych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Drabiny przenośne.

2. Obsługa i sprawianie drabin przenośnych.

3. Warunki bhp przy sprawianiu drabin.

4. Nauka chodzenia po drabinach.

5. Sprzęt ratowniczy

Charakter, funkcja sprzętu ratowniczego, podział i zastosowanie. Budowa, zakres stosowania, dane techniczno-użytkowe: linek ratowniczych, linkowych aparatów ratowniczych, worów ratowniczych. Możliwości wykorzystania kocy i materacy ratowniczych oraz rękawów ratowniczych do ratowania ludzi. Zasady bhp przy ratowaniu ludzi.

Ćwiczenia i pokazy

1. Możliwości stosowania wora ratowniczego i linkowych aparatów ratowniczych.

2. Warunki wykorzystania sprzętu ratowniczego do prowadzenia ewakuacji ludzi, samoratowanie przy użyciu linek ratowniczych.

6. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

Zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, budowa, zasada działania, przygotowanie aparatów butlowych. Zasady bezpieczeństwa podczas pracy w aparatach powietrznych. Budowa, zakres stosowania, prawidłowy dobór i przygotowanie maski dwudrożnej do współpracy z aparatem powietrznym.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ćwiczenia w komorze ćwiczebnej - przygotowanie maski, przygotowanie aparatu, praca w aparacie.

2. Czynności kontrolno-konserwacyjne po zakończeniu pracy w aparacie powietrznym butlowym.

7. Sprzęt ochronny

Podział sprzętu ochronnego, zakres stosowania, budowa, dane techniczne.

Ćwiczenia i pokazy

1. Zakładanie i zdejmowanie ubrań ochronnych.

2. Współpraca ze sprzętem ochrony dróg oddechowych.

3. Warunki bhp przy użyciu ubrań.

8. Sprzęt oświetleniowy

Podział i zastosowanie sprzętu oświetleniowego. Budowa sprzętu oświetleniowego użytku indywidualnego i zespołowego. Wyposażenie przyczep i samochodów oświetleniowych. Warunki bhp przy użyciu sprzętu oświetleniowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa przyczep i samochodów oświetleniowych.

2. Zastosowanie sprzętu oświetleniowego w praktyce w warunkach ograniczonej widoczności.

3. Zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania sprzętu.

9. Gaśnice i agregaty gaśnicze

Podział gaśnic i agregatów gaśniczych. Budowa, zasada działania, skuteczność gaśnicza, parametry techniczno-użytkowe gaśnic i agregatów gaśniczych. Zasady kontroli, konserwacji, rozmieszczania gaśnic oraz agregatów gaśniczych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Rodzaje gaśnic i agregatów gaśniczych, sposoby ich użycia.

2. Zasady konserwacji, przeglądy i naprawy bieżące sprzętu.

Semestr I [okres zasadniczy]

10. Sprzęt transportowy

Podział sprzętu transportowego wg zadań i warunków pracy. Wymagania techniczno-eksploatacyjne poszczególnych rodzajów sprzętu transportowego. Samochody pożarnicze i ich podział wg PN. Przeznaczenie, wyposażenie, dane techniczno-eksploatacyjne samochodów specjalnych. Przyczepy pożarnicze: przeznaczenie, wyposażenie, dane techniczno-eksploatacyjne. Sprzęt transportowy: helikoptery, samoloty pożarnicze, pociągi pożarnicze i ratownictwa technicznego, statki pożarnicze, przeznaczenie, wyposażenie i wykorzystanie w działaniach taktycznych straży pożarnych. Dokumentacja eksploatacyjna i ewidencja sprzętu transportowego. Obsługa techniczna, naprawy, remonty, odbiór techniczny sprzętu transportowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Możliwości techniczne i taktyczne wykorzystania nowoczesnych pojazdów pożarniczych.

2. Wyposażenie pociągu gaśniczego i specjalnego pociągu ratunkowego.

3. Samochody gaśnicze lotniskowe - zadania, parametry taktyczno-techniczne.

11. Sprzęt łączności radiowej

Propagacja fal radiowych, właściwości fal, zakłócenia. Rodzaje anten stosowanych w pożarnictwie. Rodzaje pracy sieci radiotelefonicznej. Zasady eksploatacji radiotelefonów. Pojęcia podstawowe (sieć, kierunek, odległość radiotelefonów). Zasady nawiązywania łączności i wymiana korespondencji. Rodzaje kryptonimów, sygnały rozpoznawcze, częstotliwości i kanały pracy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Budowa i obsługa radiotelefonów.

2. Praca na urządzeniach łączności radiowej.

3. Elementy danych radiowych.

4. Nadawanie telegramów.

5. Praca na urządzeniach stanowiących wyposażenie samochodów dowodzenia i łączności.

6. Dokumentacja operacyjna łączności i techniczno-eksploatacyjna.

12. Sprzęt łączności przewodowej

(Systemy telefoniczne MB, CB, CBa. Sprzęt telefonicznej łączności polowej. Zasady budowy telefonicznych linii polowych. Centrale telefoniczne CB, CBa. Dalekopisy, telefaksy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Badanie sprawności central i aparatów polowych.

2. Budowa polowych linii telefonicznych i organizowanie polowych systemów łączności.

13. Sprzęt ratownictwa technicznego

Podział sprzętu ratownictwa technicznego. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe podręcznego sprzętu burząco-ratowniczego. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe pił spalinowych do cięcia drewna, betonu, stali, młotów spalinowych i aparatów do cięcia metali. Technika pracy - zasady bhp w czasie posługiwania się sprzętem. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe sprzętu ratownictwa technicznego o napędzie elektrycznym, bhp podczas pracy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa i użytkowanie, technika sprzętu ratownictwa technicznego.

2. Zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania sprzętu ratowniczego.

Semestr II

14. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

Proces oddychania. Informacja o zatruciach i uduszeniach, objawy i postępowanie. Skutki niedotlenienia organizmu ludzkiego. Podział sprzętu ochrony dróg oddechowych. Zakres stosowania w zależności od warunków panujących podczas działań ratowniczych.

Budowa, działanie, zakres stosowania sprzętu filtrującego ochrony dróg oddechowych. Budowa, przeznaczenie, zasada działania wężowych aparatów powietrznych dane techniczno-użytkowe. Podział, budowa, zasada działania, praca w tlenowych aparatach izolujących. Warunki kontroli i konserwacji aparatów powietrznych i tlenowych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Przygotowanie sprzętu ochrony dróg oddechowych do pracy.

2. Obsługa i praca w tlenowych aparatach izolujących w warunkach utrudnionych - ćwiczenia w komorze ćwiczebnej.

3. Czynności użytkownika po zakończonej pracy w aparacie tlenowym.

4. Kontrola sprzętu na przyrządach kontrolnych.

5. Przestrzeganie warunków bhp podczas pracy w aparacie.

15. Pompy pożarnicze

Podział pomp stosowanych w pożarnictwie wg PN. Wymagania ogólne dla pomp pożarniczych wg PN. Wybrane zagadnienia z dziedziny hydrauliki pożarniczej (teoria ssania, warunki teoretyczne i praktyczne, geometryczne i manometryczne wysokości ssania, tłoczenia i podnoszenia). Budowa i zasada działania pompy wirowej odśrodkowej. Moc, sprawność oraz charakterystyki pomp odśrodkowych. Pompy strumieniowe stosowane w pożarnictwie. Budowa i zasada działania silnika spalinowego dwu i czterosuwowego. Motopompy pożarnicze, przenośne i przewoźne, wymagania techniczno-eksploatacyjne, zakres stosowania. Autopompy pożarnicze, systemy rozwiązań na samochodach pożarniczych (zalety i wady), układy napędowe autopomp pożarniczych (zalety i wady), układy napędowe autopomp pożarniczych, systemy sterowania napędem autopomp i układem wodno-pianowym, parametry techniczno-użytkowe, zakres stosowania autopomp pożarniczych. Dokumentacja ewidencyjna i eksploatacyjna.

Ćwiczenia i pokazy

1. Motopompy i autopompy pożarnicze.

2. Czynności mechanika przed uruchomieniem silnika i pompy, praca motopompami na sucho, praca autopompami ze zbiornika pojazdu.

3. Wykrywanie i usuwanie niedomagań eksploatacyjnych silnika i pompy pożarniczej (ćwiczenia + prace warsztatowe pozaprogramowe).

4. Praca autopompami i motopompami z otwartego zbiornika.

5. Praca motopompami z hydrantu.

6. Bhp podczas pracy moto i autopomp pożarniczych.

16. Sprzęt ratownictwa technicznego

Podział, budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja sprzętu o napędzie hydraulicznym. Zasady bhp podczas pracy.

Podział pneumatycznego sprzętu ratownictwa technicznego, budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, warunki bhp podczas eksploatacji sprzętu ratowniczego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa, użytkowanie hydraulicznego sprzętu ratowniczego w różnych sytuacjach klęsk żywiołowych.

2. Obsługa, użytkowanie pneumatycznego sprzętu ratowniczego.

3. Zasady bhp podczas pracy.

17. Wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa i mechaniki:

a) wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa

Metale żelazne i ich stopy. Obróbka cieplna stopów żelaza. Metale nieżelazne i ich stopy (miedź, aluminium, cynk, magnez, ołów, brązy, mosiądze, stopy aluminium, stopy magnezu, stopy łożyskowe, luty).

b) wybrane zagadnienia z podstaw mechaniki teoretycznej

Klasyfikacja wielkości w mechanice. Podstawowe pojęcia w statyce. Warunki równowagi układów sił zbieżnych. Para sił. Moment siły. Moment pary sił. Warunki równowagi dowolnego płaskiego układu sił. Maszyny proste (dźwignia jednoramienna i dwuramienna, drążek stały, ruchomy i wielokrotny). Wykresy momentów zginających i sił tnących w belkach podpartych dwustronnie i utwardzonych jednostronnie. Osiowe i biegunowe momenty bezwładności figur płaskich. Wskaźniki wytrzymałości przekroju na zginanie i skręcanie. Tarcie ślizgowe i toczne.

Ćwiczenia i pokazy

Przykłady liczbowe.

c) wybrane zagadnienia z wytrzymałości materiałów

Podstawowe pojęcia z wytrzymałości materiałów. Rodzaje stanów naprężenia i odkształcenia. Rozciąganie i ściskanie. Wykres rozciągania dla miękkiej stali. Prawo Hooke'a. Naprężenia dopuszczalne i współczynnik bezpieczeństwa. Wpływ warunków termicznych na własności wytrzymałościowe materiałów. Zginanie. Naprężenia. Strzałka ugięcia. Ścinanie. Rodzaj naprężeń. Skręcanie. Naprężenia i odkształcenia. Wytrzymałość złożona. Zginanie z rozciąganiem lub ściskaniem. Skręcanie w połączeniu ze zginaniem. Wyboczenie. Obliczenia wytrzymałości naczyń cienkościennych.

Ćwiczenia i pokazy

Obliczanie naprężeń i odkształceń w elementach rozciąganych.

d) podstawy konstrukcji maszyn

Połączenia stosowane w budowie maszyn. Połączenia spawane. Połączenia klejone. Połączenia nitowe. Połączenia gwintowe. Połączenia klinowe, sworzniowe i skurczowe. Łożyskowanie. Łożyska ślizgowe. Łożyska tłoczne. Wały i osie. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie: cierne, cięgnowe, łańcuchowe i zębate.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie połączeń spawanych.

2. Obliczanie połączeń nitowanych.

3. Działanie sprzęgieł, hamulców i przekładni.

e) rysunek techniczny

Przybory i materiały kreślarskie. Formaty arkuszy. Tabelki. Pismo techniczne. Linie rysunkowe. Wymiarowanie i opisywanie rysunków. Bryły - rzuty prostokątne punktu, prostej i płaszczyzny na trzy rzutnie. Rzuty aksonometryczne. Części maszyn - widoki i przekroje przedmiotów. Wyrwania i urwania przedmiotów. Wymiarowanie. Tolerancja wymiarów. Oznaczenia chropowatości. Rysunek złożeniowy i wykonawczy.

Ćwiczenia i pokazy

Rysowanie podzespołów i części sprzętu pożarniczego.

Semestr III

18. Agregaty prądotwórcze

Budowa, rodzaje, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, przepisy bhp, konserwacja agregatów prądotwórczych przenośnych, przewoźnych i stacjonarnych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa i użytkowanie agregatów prądotwórczych, przenośnych, przewoźnych i stacjonarnych.

2. Zasady bhp podczas pracy.

19. Sprzęt ratownictwa chemicznego i ekologicznego

Podział, budowa, zasada działania, obsługa, wzorcowanie, legalizacja, konserwacja sprzętu do wykrywania i określania wielkości stężeń substancji niebezpiecznych. Rodzaje, budowa, dobór, zasady i warunki pracy, neutralizacja, konserwacja, badania, legalizacja, transport i magazynowanie odzieży ochronnej dla ochrony chemicznej. Materiały uszczelniające, podział, zastosowanie. Podział, budowa, stosowanie, obsługa, bhp, charakterystyka techniczna, konserwacja, proste naprawy, armatura pomp stosowanych w ratownictwie chemicznym. Sprzęt współpracujący z pompami. Zbiorniki i naczynia do prac związanych ze zbieraniem substancji niebezpiecznych i odkażania, rodzaje, budowa, przeznaczenie, konserwacja. Narzędzia nieiskrzące: rodzaje, przeznaczenie. Sprzęt i materiały służące do oznakowania terenu akcji: rodzaje, zastosowanie.

Ćwiczenia i pokazy

1. Urządzenia do wykrywania substancji niebezpiecznych.

2. Ubrania ochrony chemicznej.

3. Zasady pracy w ubraniach ochrony chemicznej.

4. Uszczelnianie miejsc emisji substancji niebezpiecznych.

5. Pompy stosowane w ratownictwie chemicznym.

6. Oznakowanie terenu akcji.

7. Zasady bhp przy posługiwaniu się sprzętem ratownictwa chemicznego.

20. Drabiny mechaniczne

Zastosowanie drabin mechanicznych w jednostkach straży pożarnych, warunki eksploatacji. Konstrukcja, układy napędowe, systemy sterowania wykorzystane w działaniach ratowniczo-gaśniczych, wyposażenie, czynności konserwacyjno-obsługowe, warunki bhp przy sprawianiu i użytkowaniu autodrabiny pożarniczej.

Ćwiczenia i pokazy

1. Praktyczny pokaz budowy, sprawiania, działania i obsługi autodrabiny.

2. Praktyczna obsługa autodrabin z wykorzystaniem prądownic, kosza ratunkowego, aparatu ratowniczego Rollglis, noszy ratowniczych.

3. Zasady bhp podczas ćwiczeń z autodrabiną.

21. Podnośniki hydrauliczne

Cel i zakres stosowania podnośników hydraulicznych w strażach pożarnych. Ogólna budowa, konstrukcja, działanie podzespołów oraz sterowanie podnośników hydraulicznych. Warunki eksploatacji i wykorzystywania w działaniach ratowniczo-gaśniczych, wyposażenie, zakres czynności kontrolno-obsługowych i warunki bhp przy sprawianiu i użytkowaniu.

Ćwiczenia i pokazy

Pokaz, budowa, działanie, sprawianie i obsługa samochodowych podnośników hydraulicznych.

22. Sprzęt ratownictwa wysokościowego

Doskonalenie form i metod prowadzenia ratownictwa ludzi z wyższych kondygnacji przy użyciu drabin pożarniczych-mechanicznych, hakowych-balkonowych, podnośników hydraulicznych oraz przy użyciu linkowych urządzeń ratowniczych, rękawów i worów ratowniczych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ratownictwo osób przy użyciu drabin i podnośników hydraulicznych.

2. Ratownictwo osób przy użyciu linkowych urządzeń ratowniczych.

3. Ratownictwo osób przy użyciu rękawów i worów ratowniczych.

4. Prowadzenie akcji ratowniczych przy współudziale helikoptera.

23. Sprzęt ochrony dróg oddechowych - trening

Praca w warunkach utrudnionych z wykorzystaniem powietrznych aparatów butlowych i tlenowych aparatów izolujących (zajęcia w komorze ćwiczeń).

24. Badania wytrzymałościowe sprzętu pożarniczego

Parametry wytrzymałościowe i cel badań wytrzymałościowych sprzętu pożarniczego: węże pożarnicze, drabiny przenośne, uzbrojenie osobiste, linki ratownicze itp.

Ćwiczenia i pokazy

Sposoby prowadzenia badań wytrzymałościowych podstawowego sprzętu pożarniczego (węże pożarnicze, drabiny przenośne, uzbrojenie osobiste, linki ratownicze itp.).

25. Gospodarka sprzętem pożarniczym

Tabele należności i normatyw wyposażenia jednostek straży pożarnych. Planowanie materiałowe i finansowe potrzeb w zakresie wyposażenia technicznego - realizacja zaopatrzenia. Odbiory ilościowe i jakościowe, warunki przechowywania i magazynowania nowego sprzętu pożarniczego. Ewidencja magazynowa, oznakowanie sprzętu pożarniczego, konserwacja. Postępowanie reklamowe, naprawy bieżące i główne sprzętu. Odbiór sprzętu po naprawach. Wybrakowanie sprzętu zużytego oraz zbywanie sprzętu ponadetatowego. Zadania komend straży pożarnych i OSP w zakresie utrzymania sprzętu w stałej sprawności technicznej.

Ćwiczenia i pokazy

Pokaz prawidłowej gospodarki magazynowej, sprzętu pożarniczego i technicznego, umundurowania i odzieży ochronnej.

X. 

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Semestr I [okres unitarny]

1. Regulacja prawna bezpieczeństwa i higieny pracy

Prawna ochrona pracy. Podstawowe pojęcia prawa pracy oraz prawnej ochrony pracy. Odpowiedzialność prawna za bezpieczne i higieniczne warunki pracy. System kontroli i nadzoru nad prawną ochroną, bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie pracy. Obowiązki jednostek ochrony przeciwpożarowej w zakresie bhp. Obowiązki pracownika w zakresie bhp. Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej w świetle obowiązujących przepisów. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Sporządzanie dokumentacji powypadkowej. Świadczenia z tytułu wypadków i chorób zawodowych. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy.

Ćwiczenia i pokazy

Sporządzanie dokumentacji powypadkowej

2. Zagrożenia i profilaktyka w obiektach podczas szkolenia pożarniczego i akcji ratowniczych

Podstawowe zagrożenia zdrowia i ich skutki. Czynniki niebezpieczne i szkodliwe. Obciążenie fizyczne. Obciążenie psychiczne. Hałas i drgania mechaniczne. Ochrona przeciwpożarowa. Mikroklimat środowiska pracy. Zagrożenie wybuchowe. Pojęcie i zadania ergonomii. Podstawowe zasady likwidacji lub ograniczenia zagrożeń.

3. Wymagania bhp w strażnicach i wyposażeniu technicznym jednostek ochrony przeciwpożarowej

Ogólne wymagania bhp w budynkach i pomieszczeniach. Wymagania techniczne i organizacyjne stanowisk pracy, ukształtowanie przestrzenne, wyposażenie techniczne, narzędzia, sprzęt pomocniczy, drogi komunikacyjne, ewakuacyjne i transportowe w pomieszczeniach pracy, ześlizgi. Wymagania w zakresie środowiska pracy, oświetlenie naturalne i sztuczne, wentylacja, klimatyzacja, ogrzewanie. Wymagania dla przepisów higieniczno-sanitarnych, środki higieny osobistej. Wymagania bhp w pomieszczeniu jednostki: garażach, warsztatach, magazynach, akumulatorni, kotłowni co, pracowniach, sypialniach, kuchni, pomieszczeniach biurowych itp. Podstawowe warunki bezpieczeństwa pracy podczas pracy przy urządzeniach i sieciach elektrycznych, przy obsłudze maszyn i urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie jednostek. Wymagania bezpieczeństwa pracy przy ręcznych i zmechanizowanych pracach transportowych oraz na urządzeniach podlegających nadzorowi urzędu dozoru technicznego. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do wspinalni, toru przeszkód, ćwiczebnej komory gazowej i innych urządzeń technicznych terenu, przeznaczonych do szkolenia i doskonalenia zawodowego oraz zasady bezpieczeństwa przy korzystaniu z tych urządzeń.

4. Kontrola sprzętu ratowniczego i uzbrojenia osobistego

System kontroli sprzętu ratowniczego i uzbrojenia osobistego w użytkowaniu. Zasady ogólne systemu weryfikacji sprzętu w użytkowaniu. Kalendarz kontroli okresowych sprzętu ratowniczego, uzbrojenia osobistego, odzieży specjalnej i sprzętu ochrony osobistej. Metodyka wykonywania badań okresowych sprzętu.

Ćwiczenia i pokazy

1. Próby obciążeniowe.

2. Konserwacja sprzętu.

5. Bhp podczas szkolenia pożarniczego

Odpowiedzialność i podstawowe obowiązki organizatorów, kierownictwa i instruktorów w zakresie bhp podczas różnych form szkolenia i przy użyciu różnego sprzętu pożarniczego. Zagrożenia występujące w procesie szkolenia. Podstawowe warunki bhp podczas szkolenia na wysokości. Ćwiczenia z materiałami niebezpiecznymi w komorze gazowej podczas pozoracji, przy obsłudze i sprawianiu sprzętu pożarniczego. Metodyka przygotowania i przeprowadzenia zajęć.

6. Bhp podczas akcji ratowniczych

Odpowiedzialność i obowiązki dowódców wszystkich szczebli za bezpieczeństwo podczas akcji ratowniczych. Warunki odstąpienia od przestrzegania przepisów i zasad bhp w stanie wyższej konieczności podczas akcji ratowniczej. Rozpoznanie jako zasadniczy i stały element wykrywania zagrożeń wypadkowych. Zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia rozpoznawania w różnych warunkach. Występowanie zagrożeń podczas alarmu, zajmowania miejsca w samochodzie i wyjazdu ze strażnicy oraz przeciwdziałanie im. Obowiązki kierowcy, załogi w czasie jazdy. Bezpieczne ustawienie pojazdów na terenie akcji. Zagrożenia i profilaktyka podczas zajmowania stanowiska gaśniczego i na stanowisku gaśniczym, przy prowadzeniu linii wężowych, stosowaniu środków i podawaniu prądów gaśniczych, podczas pracy na wysokości, pracy w warunkach promieniowania cieplnego wysokiej i niskiej temperatury, występowania ogni żgących, pracy w obecności materiałów niebezpiecznych, żrących, parzących, łatwopalnych, wybuchowych, substancji toksycznych, par, dymów i gazów pożarowych, pracy w aparatach oddechowych w ubraniach specjalnych, pracy w warunkach zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym, zawalenia się konstrukcji budowlanych i innych konstrukcji, uszkodzenia zbiorników z gazami i cieczami niebezpiecznymi. Wymagania dotyczące oświetlenia terenu akcji. Zwalczenie zadymienia. Warunki bezpieczeństwa podczas działań w obecności materiałów promieniotwórczych, podczas prac rozbiórkowych i wyburzeniowych, dozorowanie pogorzeliska. Warunki bezpieczeństwa podczas różnych awarii, katastrof i klęsk żywiołowych. Wymaganie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas specjalistycznych działań prowadzonych w ramach ratownictwa wysokościowego, wodnego, technicznego i chemicznego. Zagrożenia wynikające z kontaktu z ofiarami katastrof, wypadków i innych zdarzeń i sposoby przeciwdziałania im.

XI. 

Przedlekarska pomoc medyczna

Semestr I [okres unitarny]

1. Ogólne wiadomości o budowie i czynnościach organizmu ludzkiego

Anatomia poszczególnych narządów i układu: układ kostny, mięśniowy, oddechowy, krwionośny, pokarmowy, wydalania, nerwowy, narządy zmysłów. Homeostaza i jej zachwianie.

2. Rany i ich opatrywanie

Rany zwykłe, pourazowe, proste, powikłane. Rany skażone środkami chemicznymi. Pierwsza pomoc: opatrunek jałowy, uciskowy. Unieruchomienie poszczególnych okolic ciała w uszkodzeniach rozległych. Częściowe i całkowite zabiegi sanitarne. Obcięcia kończyn - całkowite i częściowe. Opatrywanie, unieruchomienie kończyny, zabezpieczenie kończyny odciętej i transport wraz z rannym do szpitala.

3. Złamania, stłuczenia i zwichnięcia

Rodzaje złamań: otwarte, zamknięte, proste i powikłane. Sposoby unieruchamiania. Postępowanie w podejrzeniu złamania kręgosłupa i miednicy. Postępowanie w urazach czaszki. Postępowania w urazach stawów. Stosowanie kołnierza ortopedycznego.

4. Oparzenia i odmrożenia

Rodzaje oparzeń: cieplne, chemiczne, popromienne, poszczególne stopnie oparzenia - postępowanie. Choroba oparzeniowa. Postępowanie przeciwbólowe i przeciwwstrząsowe. Postępowanie w poszczególnych typach oparzeń. Oparzenia wewnętrzne kwasami i zasadami. Odmrożenia. Pierwsza pomoc w odmrożeniach.

5. Krwotoki

Krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne. Rozpoznanie krwotoku żylnego i tętniczego. Rozpoznanie krwotoku wewnętrznego i domniemanego miejsca krwawienia. Doraźne tamowanie krwotoków, opatrunki. Opatrunek w zespole zmiażdżeniowym. Zapewnienie ukrwienia mózgu i prawidłowego oddychania w krwotokach wewnętrznych. Odpowiednie ułożenie poszkodowanego w krwotokach płucnych. Zapobiegania i postępowania przeciwwstrząsowe.

6. Zaburzenia w oddychaniu, zatrzymanie czynności serca

Pojęcie śmierci klinicznej, biologicznej - sposoby ich rozpoznawania. Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku omdleń, bezdechu i zatrzymania akcji serca. Przywrócenie drożności dróg oddechowych. Sztuczne oddychanie (wszystkie dostępne metody) u dorosłych i małych dzieci. Metody przywracania czynności serca. Pośredni masaż serca. Pomiar ciśnienia krwi.

7. Wstrząs pourazowy

Wstrząs jako zaburzenie hemodynamiczne ustroju powstałe w wyniku urazu, oparzenia, krwotoku i uczulenia. Omówienie poszczególnych rodzajów wstrząsów. Zapobieganie wstrząsom: właściwe zaopatrzenie ran, działanie przeciwbólowe. Postępowanie w przypadku wstrząsu rozwijającego się.

Semestr II

8. Utonięcia

Mechanizm utonięcia, patofizjologia utonięć w wodzie słodkiej i słonej. Ratowanie tonących. Postępowanie ratownika.

9. Porażenie prądem elektrycznym i piorunem

Mechanizm działania prądu elektrycznego na organizm ludzki. Podejście do poszkodowanego, usunięcie lub unikanie niebezpieczeństwa porażenia ratownika. Postępowanie ratownika w stosunku do osoby poszkodowanej.

10. Pomoc w wypadkach drogowych i katastrofach

Mechanizm urazów w wypadkach komunikacyjnych - obrażenia odnoszone przez pieszych potrąconych przez pojazdy, obrażenia kierowców w zależności od rodzaju pojazdu, wyposażenia, użycia pasów i zagłówków, kierunku działania sił. Organizacja pierwszej pomocy na miejscu zdarzenia: zabezpieczenie miejsca zdarzenia i osób zagrożonych. Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu na drogach. Zabezpieczenie przed zapaleniem pojazdu uszkodzonego. Selekcja i klasyfikacja w wypadku masowym. Zapobiegania wystąpień paniki. Wydobywanie poszkodowanych i pojazdów. Postępowanie ratownicze, układanie rannych w pozycjach przewidzianych dla poszczególnych obrażeń.

11. Praktyka w zakładach służby zdrowia

Poznanie obiektów służby zdrowia. Rozmieszczenie oddziałów, układ sal, warunki ewakuacji.

Semestr III

12. Ciała obce - usuwanie

Uszkodzenie mechaniczne, termiczne i chemiczne narządu wzroku, jamy ustnej, gardła, krtani i uszu - pierwsza pomoc, usuwanie ciał obcych.

13. Zatrucia, choroby zakaźne, skażenia

Podstawowe wiadomości o truciznach i zatruciach. Rodzaje zatruć. Źródła i drogi zatruć. Podział trucizn przemysłowych. Ocena stopnia zagrożenia toksycznego. Zasady bhp w obecności lotnych substancji toksycznych. Rozpoznanie rodzaju zatruć - objawy.

14. Iniekcje domięśniowe

Zarzuty iniekcji domięśniowych. Aseptyka. Techniki.

15. Postępowanie w przypadkach użycia broni masowego rażenia

Uszkodzenia narządów w wyniku napromieniowania radioaktywnego. Dawki napromieniowania w aspekcie objawów. Zapobiegania napromieniowaniu radioaktywnemu. Postępowane w przypadku powstania masowych strat. Segregacja, udzielanie pierwszej pomocy, podstawowe zabiegi sanitarne. Ewakuacja poszkodowanych.

16. Opieka nad chorymi i poszkodowanymi w wypadkach

Ocena stanu poszkodowanego. Przenoszenie rannych i choroby z uwzględnieniem obrażeń: kończyn, klatki piersiowej, brzucha, głowy i szyi, kręgosłupa i kości miednicy. Podstawowe zasady higieny osobistej chorego. Znaczenie obserwacji chorego i poszkodowanego w wypadkach. Zabiegi pielęgnacyjne. Kompresy, okłady. Organizacja opieki nad ewakuowanymi.

17. Zabezpieczenie sanitarne akcji ratowniczo-gaśniczych

Zabezpieczenie sanitarne akcji w warunkach normalnych i szczególnych: w nocy, w zimie, w sytuacjach klęsk żywiołowych i wypadków masowych. Zabezpieczenie akcji w tunelach, dużych zakładach przemysłowych, akcjach długotrwałych itp. Zabezpieczenie akcji w budynkach wysokich i obiektach użyteczności publicznej. Apteczki i torby sanitarne - wyposażenie, zaopatrywanie w leki i materiały sanitarne. Karetki pogotowia i ich wyposażenie. Punkty pomocy przedlekarskiej. Współdziałanie ze służbą medyczną.

18. Repetytorium - ćwiczenia na fantomach

Repetytorium i ćwiczenia doskonalące, symulacyjne wymagające opanowania: pozycji bocznej ustalonej, pozycji dla poszkodowanych z obrażeniami kończyn, kontroli podstawowych czynności życiowych, badania i określania ich stanu, opatrywania ran, tamowania krwotoków, unieruchamiania, usuwania ciał obcych, głównie z dróg oddechowych, przywracania oddechu i zewnętrznego masażu serca.

19. Praktyka w zakładach służby zdrowia

Program praktyki obejmuje:

- chirurgiczne sale zabiegowe i opatrunkowe,

- dyżur w izbie przyjęć i pogotowiu ratunkowym,

- sala pooperacyjna - reanimacja,

- oddział pooperacyjny i internistyczny.

XII. 

Szkolenie obronne

Semestr I [okres unitarny]

1. Miejsce i rola OC w systemie obrony państwa

Rola i zadania OC. Główne cele OC. Zasadnicze kierunki i zakres przygotowań OC kraju. Struktura organizacyjna OC państwa szczebla wojewódzkiego i jednostek podstawowych. Podstawowe zadania terenowych organizacji administracji państwowej i gospodarki narodowej w przygotowaniach OC w świetle nowych aktów normatywno-prawnych.

2. Współczesne środki rażenia i napadu powietrznego

Charakterystyka broni jądrowej o działaniu wybuchowym i neutronowym. Czynniki rażenia broni jądrowej. Ogólna charakterystyka broni chemicznej i biologicznej. Klasyczne środki rażenia. Współczesne środki napadu powietrznego. Rodzaje środków napadu powietrznego i ich charakterystyka. Podział lotnictwa wojskowego, przeznaczenie oraz jego charakterystyka. Bezpilotowe środki napadu powietrznego.

3. Teren i jego właściwości

Rzeźba terenu i jej typowe formy. Przedmioty terenowe naturalne i sztuczne. Właściwości obronne terenu. Wykorzystanie przedmiotów terenowych jako punktów orientacyjnych i dozoru.

4. Orientowanie się w terenie bez mapy

Określenie stron świata. Określanie swego miejsca w stosunku do charakterystycznych przedmiotów terenowych. Określenie położenia celów w stosunku do dozorów i przedmiotów terenowych. Orientowanie się w czasie marszu w terenie otwartym i zamkniętym.

5. Sposoby wykonywania pomiarów w terenie

Pomiar kątów różnymi sposobami. Określenie długości. Pomiar odległości. Pomiar wysokości przedmiotów terenowych. Określenie kąta pochyłości terenu. Pomiar szerokości przeszkód terenowych.

Semestr I [okres zasadniczy]

6. Mapy - pomiary odległości, skale, odczytywanie

Plan, mapa, pojęcie skali mapy, skala liczbowa, podziałka liniowa. Budowa i posługiwanie się podziałką złożoną. Przejście ze skali liczbowej do podziałki liniowej i odwrotnie. Określenie skali mapy różnymi sposobami. Pomiar odległości na mapie. Pomiar linii krzywych. Ogólne zasady czytania map. Rodzaje znaków topograficznych. Napisy i oznaczenia cyfrowe na mapach. Przedstawienie na mapie dróg, miejscowości, sieci wodnej i przedmiotów terenowych. Ogólne zasady posługiwania się mapą.

7. Praca na planach i mapach

Przygotowanie mapy i planu do pracy. Orientowanie mapy różnymi sposobami. Odnajdywanie się na mapie swego miejsca stania. Podstawowe znaki i skróty taktyczne, wojskowe, pożarnicze i OC stosowane na mapach i planach.

8. Azymut i jego wykorzystanie

Pojęcie azymutu magnetycznego. Zasady marszu wg azymutu. Budowa kompasu. Określanie azymutu przedmiotów terenowych przy pomocy kompasu i na oko. Określanie w terenie kierunku wg podanego azymutu. Marsz wg azymutu.

9. Ogólna budowa i przeznaczenie broni strzeleckiej

Przeznaczenie, ogólna budowa karabinka AKM, pistoletu maszynowego (pm wz. 63), pistoletów wojskowych wz. 33 TT, P-64, P-83. Podstawowe właściwości taktyczne broni strzeleckiej. Współdziałanie części i mechanizmów.

Ćwiczenia i pokazy

Rozkładanie i składanie, budowa części i urządzeń broni.

10. Warunki bezpieczeństwa przy posługiwaniu się bronią

Zasady przestrzegania bezpieczeństwa podczas posługiwania się oraz czyszczenia broni strzeleckiej.

11. Podstawy balistyki wewnętrznej i zewnętrznej

Budowa i przeznaczenie nabojów strzeleckich i granatów. Wybuch i jego charakterystyka, palenie się prochu, zjawisko strzału, rozrzut pocisków, prawdopodobieństwo trafienia, strzał bezwzględny i jego znaczenie.

Semestr II

12. Nauka celowania i oddanie strzału

Zasady celowania z broni strzeleckiej, wpływ błędów celowania na celność strzału.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ustawienie równej muszki i zgranie z punktem celowania.

2. Postawa strzelecka leżąc, stojąc.

3. Przygotowanie i wykorzystanie podpórki.

4. Celowanie do celu nieruchomego i oddanie strzału.

5. Określenie odległości do celów.

13. Strzelanie do celu z kbk, AK i broni krótkiej

Omówienie warunków strzelania z karabinka AK.

Ćwiczenia i pokazy

1. Pokaz wykonania strzelania przez instruktora.

2. Strzelanie do celu nieruchomego na strzelnicy, odległość 100 m.

Omówienie warunków strzelania z broni krótkiej.

Ćwiczenia i pokazy

1. Wykonanie strzelania przez instruktora.

2. Strzelanie przygotowawcze z pistoletu TT.

3. Strzelanie do celu nieruchomego odległość 25 m.

Semestr III

14. System powszechnego ostrzegania i alarmowania

Znaczenie alarmowania dla ochrony ludności. Siły i środki oraz zasady działania systemu powszechnego alarmowania. Sygnały alarmowe. Udział sił i środków straży pożarnych w przekazywaniu sygnałów alarmowych. Zasady współdziałania systemu powszechnego ostrzegania i alarmowania z systemem skażeń. Zachowanie się ludności po ogłoszeniu alarmu powietrznego i o skażeniach.

15. Środki i sposoby wykrywania skażeń

Podział środków do wykrywania skażeń. Dopuszczalne normy napromieniowania i stopnia skażenia promieniotwórczego. Podstawowe pojęcia i jednostki stosowane w wojskowej aparaturze dozymetrycznej (dawka, moc dawki promieniowania, stopień skażenia promieniotwórczego).

Ćwiczenia i pokazy

1. Przeznaczenie, budowa i posługiwanie się wojskowymi przyrządami dozymetrycznymi rentgenoradiometr DP-66 M, sygnalizator skażeń, indykator, rentgenometr, radiometr BB.

2. Przeznaczenie, budowa i wykorzystanie przyrządu do wykrywania bojowych środków trujących - PChM-54M.

16. Zasady ewakuacji ludności

Planowanie i prowadzenie ewakuacji ludności. Ewakuacja ludności z miast uznanych za szczególne zagrożone. Organy planujące ewakuację ludności. Zasady ewakuacji zakładów pracy.

17. Budowle i urządzenia specjalne OC

Przeznaczenie i ogólny podział budowli ochronnych. Zasady planowania i wymagania stawiane budowlom ochronnym. Wyposażenie i zasady wykorzystania budowli ochronnych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Trasowanie i kopanie szczeliny przeciwlotniczej.

2. Trasowanie ukrycia na samochód pożarniczy.

3. Urządzenia specjalne OC do prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych. Stałe i polowe punkty zabiegów sanitarnych, weterynaryjnych i specjalnych. Siły i środki do prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych na szczeblu miasta i zakładu pracy. Zasady urządzeń OC do prowadzenia zabiegów sanitarnych, weterynaryjnych i specjalnych.

19. Zabezpieczenie przed skutkami skażeń

Zasady indywidualnej ochrony przed skażeniem. Etatowe i zastępcze środki ochrony. Przygotowanie ukryć przed środkami rażenia dla stanów osobowych kompanii pożarniczych zmilitaryzowanych w rejonach wyjściowych oraz dla jednostek, które muszą pozostać w mieście uznanym za szczególnie zagrożone. Sposób inżynieryjnego zabezpieczenia środków transportowych, sprzętu w rejonach wyjściowych. Ochrona sprzętu pożarniczego, żywności, wody przed bronią masowego rażenia. Ogólne zasady ochrony produktów żywnościowych, wody i jej ujęć przed skażeniami. Dopuszczalne normy skażenia.

20. Przeznaczenie i organizacja formacji OC

Podstawowe zadania i organizacja obrony cywilnej w Polsce. Zagrożenia czasu pokoju i wojny. Ekologiczne zagrożenia regionalne. Indywidualne środki ochrony przed skażeniami. Przyrządy do rozpoznawania skażeń promieniotwórczych i chemicznych. Zabiegi sanitarne.

21. Dokumentacja operacyjna w zakresie planowania obronnego

Plan przygotowania obrony przeciwpożarowej jako część składowa planu OC zakładu. Plan przygotowania obrony przeciwpożarowej a aktualny stan zabezpieczenia przeciwpożarowego. Zasady opracowania planu obrony przeciwpożarowej zakładu pracy w ramach OC na okres zagrożenia i wojny. Dokumenty regulujące planowanie OC.

22. Metodyka ćwiczeń obronnych

Rodzaje ćwiczeń obronno-taktycznych. Metodyka opracowania i prowadzenia ćwiczeń obronnych

XIII. 

Taktyka działań gaśniczych

Semestr I [okres unitarny]

1. Ogólna charakterystyka pożaru i jego rozwój

Pojęcie pożaru. Rodzaje pożaru. Rozwój i przebieg pożaru. Czas trwania i kierunek rozprzestrzeniania się pożarów. Zjawiska towarzyszące procesowi palenia się i ich wpływ na przebieg akcji gaśniczej. Podstawowe zasady zmniejszania intensywności palenia.

2. Zasadnicze pojęcia z taktyki pożarniczej

Teren akcji (pozycje, stanowiska bojowe, stanowisko gaśnicze). Teren pożaru. Natarcie i jego rodzaje. Obrona. Zasady pracy stanowisk gaśniczych - wybór miejsca pracy. Zasady operowania prądami gaśniczymi. Praca w trudnych warunkach pożaru. Etapy działań gaśniczych.

3. Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji gaśniczych

Rodzaje i typy sekcji gaśniczych (oznaczenia klasyfikacyjne), ich wyposażenie, stan osobowy. Rozmieszczenie załogi i sprzętu na wozach bojowych. Siła bojowa, zasięg taktyczny. Rozwinięcie sekcji taktycznych w różnych warunkach i sytuacjach.

4. Zadania funkcyjnych w czasie: alarmu, jazdy do pożaru i powrotu z akcji

Gotowość bojowa i jej utrzymanie. Zasady postępowania załogi podczas alarmu w dzień i w nocy. Wyjazd z garażu. Zachowanie się podczas alarmu w dzień i w nocy. Wyjazd z garażu. Zachowanie się podczas jazdy. Uprzywilejowanie w ruchu drogowym. Przypadki szczególne podczas przejazdu. Odjazd z miejsca akcji. Powrót do strażnicy, zadania funkcyjnych po powrocie z akcji i omówienie prowadzonych działań.

5. Zadania funkcyjnych w sekcjach gaśniczych

Przyjazd i wejście do akcji. Obowiązki dowódcy i funkcyjnych. Rozwinięcie bojowe - zadania funkcyjnych. Rozwinięcie wstępne i właściwe. Zasady zajmowania stanowisk w terenie płaskim i w utrudnionych warunkach. Zasady stosowania prądów gaśniczych. Znaki umowne (gestowe, dźwiękowe i świetlne). Zasady prowadzenia łączności radiowej.

6. Źródła czerpania wody do celów gaśniczych

Punkty czerpania na wodach otwartych. Wodociągi zewnętrzne. Hydranty. Studzienki przeciwpożarowe. Możliwości poboru wody do celów gaśniczych. Zakres stosowania. Oznakowania.

7. Rozpoznawanie i ocena sytuacji pożarowej

Rozpoznanie wstępne i właściwe, źródła informacji. Zasady prowadzenia rozpoznania w różnych warunkach i sytuacjach. Elementy rozpoznania umożliwiające ocenę sytuacji. Źródła informacji. Składanie meldunków z rozpoznania. Ocena sytuacji - elementy uwzględniane w ocenie. Zmiany sytuacji i korekta ocen. Metody oceny (wnioskowane przez analogię, metoda dedukcyjna i indukcyjna).

Semestr I [okres zasadniczy]

8. Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji specjalnych

Rodzaje sekcji specjalnych i ich wyposażenie. Rozmieszczenie załogi i sprzętu na wozach. Współpraca z sekcjami gaśniczymi. Zasady wykorzystania sprzętu w różnych warunkach.

9. Zadania funkcyjnych w sekcjach specjalnych

Przyjazd i wejście do akcji. Obowiązki dowódcy i funkcyjnych. Rozpoznanie i ocena sytuacji. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Wprowadzenie sprzętu do działań w zależności od warunków i sytuacji.

10. Zasady prowadzenia akcji gaśniczych

Zasady ewakuacji i ratowania ludzi, zwierząt i mienia. Kontrola terenu akcji. Zabezpieczenie dowodów przyczyny pożarów. Zabezpieczenie pogorzeliska.

11. Organizacja łączności podczas akcji

Rodzaje łączności, ich organizowanie i prowadzenie. Sporządzanie schematów łączności.

Semestr II

12. Charakterystyka taktyczno-techniczna plutonów i kompanii pożarniczych

Organizacja, skład osobowy i wyposażenie plutonów w sprzęt. Możliwości taktyczno-techniczne i zasady rozwinięć plutonów gaśniczych. Organizacja, podstawowe wyposażenie i możliwości taktyczne kompanii. Współdziałanie sekcji w ramach kompanii.

13. Organizacja akcji i zasady dowodzenia

Kierownictwo akcji. Zasady dowodzenia. Obowiązki i uprawnienia kierownika akcji. Praca dowódcy w zakresie przygotowania sił i środków do działań. Analiza i ocena sytuacji. Kalkulacja sił i środków. Podjęcie decyzji. Rozkaz bojowy - forma i treść. Korekta i zmiana rozkazu. Skład, organizacja i zadania sztabu oraz poszczególnych funkcyjnych. Zasady powoływania sztabu.

14. Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów

Zasady gaszenia w różnych warunkach i sytuacjach:

- budynków mieszkalnych,

- obiektów służby zdrowia,

- obszarów wiejskich,

- obiektów użyteczności publicznej,

- obiektów przemysłu drzewnego,

- obiektów handlowych i magazynów,

- obiektów sakralnych,

- obiektów przemysłu lekkiego i rzemiosła.

Semestr III

15. Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów

Zasady gaszenia pożarów w różnych warunkach i sytuacjach:

- obszarów leśnych, upraw i torfowisk,

- obiektów przemysłu chemicznego,

- pożarów w transporcie.

16. Działalność operacyjna komend Państwowej Straży Pożarnej

Cel, zadania, zakres działania, struktura organizacyjna i elementy działalności operacyjnej. Wskaźniki operacyjne, czas operacyjny, gotowość bojowa jednostek ratowniczo-gaśniczych. Inspekcje gotowości bojowej.

17. Organizacja krajowego systemu ratowniczego

Zasady organizacji i funkcjonowania krajowego systemu ratowniczego. Zasady współdziałania i dysponowania poszczególnych jednostek organizacyjnych. Plany i uzgodnienia.

18. Plany operacyjne

Cel i zasady opracowywania planów operacyjnych. Podział na okręgi i rejony operacyjne. Organizacja baz sprzętu specjalistycznego i środków gaśniczych. Obwody wojewódzkiego i centralnego podporządkowania. Organizacja i zasady tworzenia batalionów.

19. Organizacja i funkcjonowanie obwodów operacyjnych

Podział jednostek ratowniczo-gaśniczych na pododdziały i oddziały. Kategorie. Skład pododdziału. Pojęcie odwodu operacyjnego i jego rodzaje. Przeznaczenie odwodów. Określenie wielkości odwodu. Miejsca koncentracji. Dokumentacja.

20. Dokumentacja pożarowa i działań ratowniczych

Dokumentowanie przebiegu działań ratowniczych - tematy manipulacyjne. Szkice sytuacyjne. Tabela ruchu jednostek. Wykaz sił i środków. Analiza prowadzonych działań. Meldunki i dokumentacja z działań ratowniczych.

21. Stanowisko kierowania - funkcje, wyposażenie, dokumentacja

Zadania stanowisk kierowania i punktów alarmowych. Struktura organizacyjna. Wyposażenie w sprzęt i techniczne środki łączności i pozyskiwania danych. Dokumentacja SK, jej przechowywanie i wykorzystywanie. Przyjmowanie, analizowanie i ewidencjonowanie informacji bieżących. Rola SK w przekazywaniu informacji kierującemu akcją ratowniczą. Dysponowanie jednostek taktycznych i innych służb wchodzących w zintegrowany system ratowniczy.

22. Operacyjne rozpoznanie terenu

Przygotowanie operacyjne obszaru a skuteczność działań ratowniczych. Elementy przygotowania operacyjnego i ich znaczenie, zaopatrzenie wodne, urządzenia i instalacje gaśnicze, środki łączności i alarmowania, drogi dojazdowe itp. Operacyjne plany obrony przeciwpożarowej, karty informacyjne miejscowości, karty dojazdowe, plany ewakuacyjne, komputerowe zbiory informacji. Wykorzystywanie informacji w czasie akcji.

23. Manewry pożarnicze

Pojęcie manewrów. Cele i zasady organizacji. Dokumentacja. Przebieg i ocena. Ćwiczenia szkieletowe (aplikacyjne).

XIV. 

Taktyka działań ratowniczych

Semestr I [okres zasadniczy]

1. Ogólna budowa pojazdów

Samochody i pojazdy trakcji szynowej, ogólny podział, elementy nośne i konstrukcyjne, rodzaje napędów. Transport wodny i powietrzny - ogólna charakterystyka środków transportu, przebieg instalacji. Występujące zagrożenie pożarowe.

2. Ogólna charakterystyka wypadków i katastrof w komunikacji

Wypadki pojedyncze i zbiorowe. Charakterystyka zdarzenia zależne od miejsca i pory powstawania wypadków bądź katastrof. Występujące zagrożenia.

3. Wypadki i katastrofy w transporcie drogowym

Rozpoznanie zdarzenia. Technika prowadzenia działań ratowniczych. Określenie miejsc cięcia, odginania, lewarowania. Zabezpieczanie miejsca zdarzenia. Wydobywanie ludzi z pojazdów. Usuwanie wraków, holowanie pojazdów. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy.

4. Wypadki i katastrofy w transporcie szynowym

Rozpoznanie zdarzenia. Technika prowadzenia działań ratowniczych. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Określenie kolejności, miejsc i sposobów wykonania dróg dojścia do poszkodowanych. Usuwanie uszkodzonych pojazdów. Specyfikacja katastrof w tunelach i na wiaduktach.

Semestr II

5. Katastrofy budowlane

Przyczyny i rodzaje katastrof. Rodzaje zawałów i zniszczeń. Rozpoznawanie zdarzenia. Nawiązanie kontaktów z ludźmi będącymi w zawałach. Dostarczanie powietrza. Zabezpieczanie miejsca zdarzenia i instalacji. Prowadzenie prac rozbiórkowych i wyburzeniowych. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy.

6. Organizacja działań podczas katastrof budowlanych

Rozpoznanie zdarzenia w stopniu pozwalającym na organizację akcji. Źródła informacji. Korzystanie z planów budowlanych, instalacyjnych, technologicznych. Ocena sytuacji. Dobór metod postępowania i sprzętu. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Podział na sektory. Organizacja przeszukiwania zwałowisk. Współpraca z innymi służbami ratowniczymi. Współpraca ze stanowiskiem kierowania.

Semestr III

7. Rozpoznanie zdarzenia

Określenie dróg i sposobów dotarcia do miejsca zdarzenia. Ogólna budowa środków transportu wodnego i rozkład przejść. Technika prowadzenia działań. Zabezpieczenie akwenu przed skażeniem. Sposoby ratowania ludzi i mienia. Przestrzeganie warunków bezpieczeństwa pracy. Współpraca służb ratowniczych.

8. Wypadki i katastrofy lotnicze

Ogólna budowa obiektów. Ciągi instalacyjne. Rozpoznanie zdarzenia. Sposoby ratowania ludzi i podawania środków gaśniczych. Technika działań ratowniczych. Zabezpieczenie podczas startu i lądowania oraz lądowania awaryjnego. Zagrożenie i postępowanie podczas katastrof poza lotniskiem. Współpraca z innymi służbami.

9. Powodzie i katastrofalne zatopienia spowodowane awariami urządzeń piętrzących wodę

Przyczyny i rodzaje powodzi. Zabezpieczanie obiektów zagrożonych. Ratowanie i ewakuacja ludzi, zwierząt i mienia. Usuwanie skutków powodzi. Współpraca z innymi służbami. Rodzaje urządzeń piętrzących wodę.

10. Inne klęski żywiołowe i wypadki

Sposoby postępowania w przypadkach: huraganów, lawin, usunięć ziemi, konieczności usuwania rojów itp.

11. Ratownictwo chemiczne i ekologiczne

Podział, charakterystyka, oznakowanie materiałów niebezpiecznych. Odczytywanie dokumentacji transportowej, wykorzystanie pożarniczej informacji technicznej. Karty chemicznych materiałów niebezpiecznych, programy komputerowe. Środki wiążące i neutralizujące pochodzenia organicznego i nieorganiczne. Zapory zabezpieczające na ciekach wodnych i wodach stojących. Zabezpieczenia infrastruktury przed skutkami zdarzeń chemicznych. Taktyka działań ratowniczych podczas zdarzeń chemicznych i ekologicznych: dojazd, rozpoznanie i ocena zagrożenia w stopniu pozwalającym na organizowanie działań ratowniczych, oznakowanie miejsca zdarzenia, zabezpieczenie poszkodowanych, wybór metody likwidacji zagrożenia, współdziałanie z innymi służbami. Zasady bhp podczas działań ratowniczych i po zakończeniu działań.

XV. 

Wychowanie fizyczne w strażach pożarnych

Semestr I [okres unitarny]

1. Wychowanie fizyczne w strażach pożarnych

Cele, rola i znaczenie wychowania fizycznego w służbie pożarniczej. Organizacja wychowania fizycznego w ochronie przeciwpożarowej. Postanowienia ogólne - regulaminy i instrukcje. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Ćwiczenia kształtujące we wszystkich formach i płaszczyznach, bez przyrządu. Ćwiczenia kształtujące wolne, z przyborem, przyrządem, ze współćwiczącym. Zabawy i gry ruchowe.

3. Atletyka terenowa

Kształtowanie wytrzymałości ogólnej - duża zabawa biegowa połączona z siłą biegową. Interwał wytrzymałościowo-szybkościowy. Marszobieg w terenie urozmaiconym 2.000 m. Wytrzymałość tempowa - mała zabawa biegowa.

4. Lekkoatletyka

Rozgrzewka ogólnorozwojowa. Biegi krótkie 30-100 m ze startu wysokiego i niskiego. Technika biegu i regulowania oddechu. Technika skoku w dal i wzwyż.

5. Zespołowe gry sportowe

Piłka siatkowa - podstawowe przepisy gry. Postawa siatkarska (wysoka i niska). Nauka przyjęć i podań oburącz w różnych postawach. Nauka zagrywki, zbicia, podania do rozgrywającego, bloku przy siatce, zmiany ustawienia na placu gry. Gra szkolna i właściwa.

6. Sport pożarniczy

Regulaminy zawodów sportowo-pożarniczych dla OSP oraz zawodów w sporcie pożarniczym. Konkurencje indywidualne w sporcie pożarniczym. Technika pokonywania pożarniczego toru przeszkód 100 m. Technika wspinania przy użyciu drabiny hakowej do II piętra.

7. Ćwiczenia specjalne

Technika wspinania i zejścia po linie 7 m swobodnie zwisającej. Pokonywanie przeszkód terenowych. Pokonywanie torów przeszkód.

8. Pływanie

Informacja o zachowaniu bezpieczeństwa podczas zajęć na pływalni. Elementarne pływanie na piersiach i na grzbiecie. Ćwiczenia koordynacyjne i oddechowe.

Semestr I [okres zasadniczy]

9. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Elementy ćwiczeń akrobatycznych (przewroty w przód, w tył). Ćwiczenia na przyrządzie (kozioł, skrzynia, drążek, poręcze). Ćwiczenia w zwisach i podporach (drążek, lina, drabinka).

10. Atletyka terenowa

Gry i zabawy w terenie naturalnym, urozmaiconym w rozmaitych warunkach atmosferycznych. Marszobieg 3.000 m.

11. Zespołowe gry sportowe

Piłka koszykowa - zasady gry. Kozłowanie prawą i lewą ręką, podania w dwójkach zakończone rzutem do kosza. Atak szybki i pozycyjny. Krycie strefą i indywidualne. Rzut z wyskoku stosowany w grze. Gra szkolna i właściwa.

12. Sport pożarniczy

Technika wspinania przy użyciu drabiny hakowej do II piętra. Technika pokonywania pożarniczego toru przeszkód 100 m.

13. Ćwiczenia specjalne

Wspinanie przy użyciu drabiny sznurowej. Wspinanie po linie luźno zwisającej przy ścianie i przywieszonej. Zjazd i zejście po linie bez sprzętu ratowniczego. Asekuracja. Stanowisko ubezpieczające.

14. Podnoszenie ciężarów

Ćwiczenia ze sztangą - rwanie podrzut, wyciskanie na ławeczce, przysiad. Dwubój siłowy. Technika podnoszenia ciężarów w odniesieniu do przewidywanych działań strażaka.

15. Pływanie

Styl klasyczny - koordynacja ramion i nóg w połączeniu z ćwiczeniami oddechowymi. Styl klasyczny odkryty oraz sportowy. Skoki do wody. Skok ratowniczy.

Semestr II

16. Metodyka wychowania fizycznego

Metody treningu i kształtowania wymaganych cech motorycznych. Metody i techniki oceny sprawności fizycznej.

17. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Ćwiczenia na przyrządach - skrzynia, koń, poręcze, koła, drabinki. Ćwiczenia akrobatyczne - stanie na rękach, głowie. Ćwiczenia ze współćwiczącym.

18. Atletyka terenowa

Marszobiegi w terenie urozmaiconym. Pokonywanie naturalnych i sztucznych torów przeszkód terenowych. Gry i zabawy ruchowe.

19. Zespołowe gry sportowe

Piłka ręczna. Nauka kozłowania. Technika podań. Rzut na bramkę z biegu, wyskoku, z boiska. Ustawienie pozycje w linii ataku i obrony. Krycie strefą i indywidualne. Gra szkolna.

20. Sport pożarniczy

Sztafeta pożarnicza 4 x 100 m. Technika pokonywania poszczególnych etapów. Ćwiczenie bojowe - technika.

21. Technika samoobrony

Nauczanie rzutów (biodro, bark) oraz padów (w przód, w bok, w tył). Rzuty przez podcięcie zewnętrzne i wewnętrzne. Uderzenia.

22. Ćwiczenie specjalne

Kolejki i wyciągi linowe do poziomego i ukośnego transportu ludzi i sprzętu w trudnych warunkach (przeciąganie i hamowanie).

23. Testy sprawności fizycznej

Przygotowanie i zdobywanie norm sprawności fizycznej. Pożarnicza odznaka sprawności fizycznej - regulamin zdobywania i noszenia, zaliczanie norm, tabele punktowe.

24. Pływanie

Doskonalenie techniki. Nurkowanie wzdłuż oraz w głąb pod wodę. Rzut kołem ratunkowym. Pływanie z kołem ratunkowym. Holowanie tonącego.

Semestr III

25. Metodyka wychowania fizycznego

Organizacja zawodów sportowych. Przeprowadzanie gier i zabaw o charakterze rekreacyjno-sportowym. Systemy rozgrywek. Przygotowanie obiektów sportowych do zawodów i imprez sportowych. Umiejętność posługiwania się dokumentacją: regulaminy, protokoły, tabele, zestawienia itp.

26. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Przewroty łączone w przód i w tył. Leżenie przewrotne oraz przerzutne. Układ ćwiczeń akrobatycznych - budowa piramid dwójkowych i trójkowych.

27. Lekkoatletyka

Skipy ABC - różne formy wieloskoków. Pięciobój lekkoatletyczny -100 m, skok w dal, skok wzwyż, pchnięcie kulą, bieg na 1.000 m.

28. Zespołowe gry sportowe

Piłka nożna - zasady gry. Uderzenia piłki zewnętrznym i wewnętrznym podbiciem, wewnętrzną częścią stopy, prostym podbiciem. Przyjęcia piłki z powietrza nogą, klatką piersiową, głową. Prowadzenie piłki we wszystkich kierunkach. Uderzenie piłki głową z miejsca, z wyskoku, drybling, gra ciałem. Strzał nogą i głową z miejsca, z biegu, z obrotem. Gra szkolna i właściwa.

29. Sport pożarniczy

Zasady przygotowania i przeprowadzania zawodów. Obowiązki funkcyjnych (kierownika zawodów, kierownika służb technicznych i porządkowych, przewodniczącego i członków komisji sędziowskiej i organizatorów itp.). Ocena i klasyfikacja. Dokumentacja zawodów. Regulaminy CTIF - przebieg konkurencji.

30. Techniki samoobrony

Przewroty i przerzuty. Rzut przez obniżenie tułowia - dźwignia, rzut po łuku, duszenie. Odparcie ataku człowieka uzbrojonego.

31. Ćwiczenia specjalne

Ćwiczenia na psychologicznych torach przeszkód. Transport rannego bez sprzętu ratowniczego oraz transport w pozycjach niskich i trudnych warunkach.

32. Testy sprawności fizycznej

Przeprowadzanie testów sprawności fizycznej na zaliczenie.

33. Pływanie

Elementy ratownictwa wodnego. Samoratowanie. Węzeł ratowniczy. Udzielanie pierwszej pomocy tonącemu. Zaliczanie prób na kartę pływacką.

34. Szachy.

Zasady i teoria gry. Otwarcie, gra środkowa i końcówki - podstawy.

XVI. 

Język obcy

Celem nauczania języka obcego jest:

- zaznajomienie z leksyką pożarniczą,

- wyrobienie umiejętności samodzielnego korzystania z literatury, przygotowanie do dalszej samodzielnej pracy nad pogłębianiem i rozszerzaniem znajomości języka,

- rozbudzenie motywacji do samokształcenia.

XVII. 

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE W SZKOLE

Obsługa sekcji gaśniczych

1. GBA-2,5/16, GBM-2,5/8.

- czynności przy przyjęciu służby,

- uruchomienie silnika,

- uruchomienie pomp,

- podawanie środków gaśniczych z pojazdu,

- podawanie wody ze źródeł zewnętrznych,

- konserwacja pojazdu.

2. GCBA-6/32 j.w.

3. GPr-1500, GPr-3000.

- uruchomienie agregatu proszkowego,

- obsługa linii gaśniczych i działka.

4. PG-8

- uruchomienie motopompy,

- zasysanie wody i podawanie jej,

- budowa stanowiska wodnego.

Obsługa sekcji specjalnych

1. Drabiny samochodowe.

- uruchomienie silnika,

- włączenie napędu pompy głównej,

- wysuwanie podpór drabiny,

- sprawianie drabiny,

- sprawianie kosza i działka,

- budowa stanowiska gaśniczego na drabinie,

- prowadzenie ewakuacji ludzi,

- zasady bhp.

2. Spgaz.

- wyposażenie sekcji,

- czynności przy przyjęciu służby - kontrola sprzętu,

- ładowanie butli.

3. SDł.

- wyposażenie pojazdu,

- sprawianie zasilania elektrycznego,

- sprawianie masztu,

- obsługa urządzeń łączności.

4. SRt.

- wyposażenie pojazdu,

- przyjęcie służby - kontrola sprzętu,

- możliwości taktyczno-techniczne.

5. SH.

- możliwości taktyczne,

- zasady bhp,

- uruchomienie silnika,

- włączenie napędu pompy hydraulicznej,

- sprawianie podnośnika,

- prowadzenie ewakuacji ludzi,

- podawanie prądu gaśniczego z działka.

Obsługa sprzętu specjalistycznego

1. Piła do betonu i stali PARTNER.

2. Piła spalinowa do drewna.

3. Ratowniczy sprzęt hydrauliczny i pneumatyczny:

- rozpieracze,

- nożyce,

- uszczelniacze.

4. Linkowe aparaty ratownicze.

5. Wór ratowniczy.

6. Ubrania gazoszczelne.

7. Pompy do przetłaczania olejów mineralnych i paliw.

8. Uniwersalny topór ratowniczy INOPUR.

9. Pożarnicze drabiny przystawne:

- D10W,

- D-5,

- D-3,8,

- nasadkowe,

- słupkowe.

10. Sprzęt ochrony dróg oddechowych:

- aparaty powietrzne,

- aparaty tlenowe,

- aparaty przemysłowe.

11. Sprzęt oświetleniowy:

- agregaty prądotwórcze - obsługa,

- reflektory.

12. Urządzenia do rozpoznawania skażeń.

13. Obsługa sprzętu łączności:

- praktyczna obsługa radiotelefonów,

- prowadzenie korespondencji radiowej.

14. Rozwinięcie sekcji gaśniczych:

- rozwinięcie sekcji pojedynczych,

- współdziałanie sekcji,

- rozwinięcie wstępne i właściwe.

15. Dostarczanie wody na duże odległości:

- rozwinięcie SW,

- przetłaczanie,

- przepompowywanie.

16. Ćwiczenia doskonalące na obiektach:

- dokumentacja ćwiczeń,

- ćwiczenia dzienne i nocne,

- opracowanie wniosków z ćwiczeń.

17. Praca stanowisk kierowania:

- praca dyspozytora SK,

- dokumentacja SK,

- obsługa urządzeń SK.

XVIII. 

PRAKTYKA ZAWODOWA

1. Obsługa sprzętu gaśniczego - ćwiczenia doskonalące:

- linie wężowe,

- stanowiska wodne,

- sprzęt do podawania piany,

- drabiny przystawne.

2. Sprzęt ratownictwa technicznego - ćwiczenia doskonalące:

- zestawy ratownictwa technicznego,

- pompy do przepompowywania cieczy palnych,

- sprzęt do oddymiania,

- sprzęt rozpoznania skażeń,

- ubrania ochronne.

3. Sprzęt ochrony dróg oddechowych - trening.

4. Udzielanie pomocy przedlekarskiej - trening.

5. Rozwinięcie sekcji gaśniczych:

- ćwiczenia doskonalące,

- ćwiczenia na obiektach.

6. Ratownictwo techniczne - ćwiczenia zgrywające:

- ratownictwo drogowe,

- katastrofy budowlane,

- ratownictwo chemiczne,

- ratownictwo wodne.

7. Wychowanie fizyczne:

- ćwiczenia ogólnorozwojowe,

- pływanie.

ZAŁĄCZNIK Nr 3

PROGRAM NAUCZANIA Nr 1/93

dla zawodu: technik pożarnictwa

w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

W opracowaniu programu nauczania brali udział:

I. Autorzy:

1. Służba w Państwowej Straży Pożarnej

mł. bryg. mgr inż. Jan Nocuń

st. kpt. mgr Ludwig Jaworek

2. Prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej

bryg. mgr Zenon Freitag

kpt. mgr Rafał Dobrowolski

3. Podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarniczego

bryg. mgr Grażyna Olachowska

bryg. mgr Piotr Bielicki

kpt. mgr Janusz Kręcioch

4. Elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej

kpt. inż. Zbigniew Hudela

asp. Janusz Sosiński

5. Fizykochemia spalania i środki gaśnicze

mł. bryg. Jan Dorofiejczyk

mł. bryg. inż. Lesław Adamiak

mł. bryg. inż. Jerzy Bronowicz

mł. kpt. mgr inż. Krzysztof Kociołek

6. Elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze i zabezpieczające

bryg. inż. Adam Bakalarz

mł. bryg. inż. Adam Kopka

7. Profilaktyka pożarowa w budownictwie

mł. bryg. inż. Ryszard Marchewka

mł. bryg. inż. Stefan Nowak

8. Podstawy profilaktyki pożarowej

st. kpt. inż. Stanisław Wincenciak

mł. bryg. inż. Ryszard Zaguła

9. Wyposażenie techniczne

bryg. inż. Adam Bakalarz

bryg. Zbigniew Wilusz

st. kpt. Bogdan Śmiełowski

kpt. inż. Maciej Wacławik

ogn. mgr inż. Robert Wolański

10. Bezpieczeństwo i higiena pracy

kpt. mgr Adam Jamka

st. asp. Aleksander Jaskólski

11. Przedlekarska pomoc medyczna

kpt. inż. Leszek Nawrocki

asp. Jadwiga Pozierak

12. Szkolenie obronne

płk rez. Henryk Kaczmarek

ppłk rez. mgr Józef Wołek

13. Taktyka działań gaśniczych

bryg. mgr Piotr Bielicki

bryg. inż. Leszek Olszewski

kpt. mgr Stanisław Gdowski

st. kpt. mgr inż. Wiesław Górecki

14. Taktyka działań ratowniczych

bryg. mgr Piotr Bielicki

mł. bryg. inż. Stefan Nowak

kpt. mgr inż. Krzysztof Korzec

kpt. Leszek Nawrocki

15. Wychowanie fizyczne

st. kpt. mgr Zdzisław Paszkowski

kpt. mgr Krzysztof Tomczak

16. Język niemiecki

st. ogn. mgr Małgorzata Spychała

kpt. inż. Leszek Łojewski

Nadobowiązkowo:

język rosyjski

kpt. mgr Anna Padło

mł. kpt. mgr Maria Urbańska

II. Opiniodawcy:

mł. bryg. dr inż. Dariusz Ratajczak - dyrektor Biura Rozpoznawania i Prognozowania Zagrożeń w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej (PSP),

st. bryg. inż. Adam Kłodnicki - zastępca dyrektora Biura Rozpoznawania i Prognozowania Zagrożeń w Komendzie Głównej PSP,

st. bryg. mgr Krzysztof Cybulski - komendant Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie,

st. bryg. mgr Witold Gołębowski - komendant Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu,

kpt. inż. Ireneusz Cerbin - kierownik Działu Planowania Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu,

st. kpt. inż. Urszula Fietz-Strychalska - starszy wykładowca w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu.

Pracami merytorycznymi nad programem kierował:

bryg. mgr Piotr Bielicki - zastępca komendanta Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie.

Całością prac nad programem koordynował:

st. bryg. mgr Stanisław Bieleń - naczelnik Wydziału Kształcenia Zawodowego w Komendzie Głównej PSP.

Opracowanie redakcyjne:

kpt. mgr Józef Dobrzański - starszy oficer w Wydziale Kształcenia Zawodowego w Komendzie Głównej PSP.

Program szkolenia obronnego uzgodniono z szefem Sztabu Obrony Cywilnej Kraju.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE 

Kształcenie pożarnicze musi nadążać za zmianami dokonującymi się w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej. Zakres i treść działalności zawodowej korpusu aspirantów Państwowej Straży Pożarnej wynika z zasad funkcjonowania systemu ochrony przeciwpożarowej, które określają podstawowe akty prawne: ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej oraz ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Ustawy te stanowią, że jednostki ochrony przeciwpożarowej oprócz gaszenia pożarów są również zobowiązane do realizacji zadań z zakresu ratownictwa technicznego, chemiczno-ekologicznego, wodnego, przedmedycznego i innych. Tworzenie krajowego systemu ratowniczego, w którym podstawową rolę odgrywają jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej, wymaga innego niż dotychczas przygotowania zawodowego szeregowych, podoficerów, aspirantów i oficerów.

Szkoła aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, zwana dalej "szkołą", przygotowuje techników pożarnictwa do działalności zawodowej obejmującej:

1) ochronę życia i zdrowia ludzkiego oraz dorobku materialnego i kulturowego społeczeństwa,

2) organizowanie i prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych przy likwidacji pożarów oraz skutków innych zdarzeń miejscowych (klęsk żywiołowych, katastrof, wypadków, awarii itp.),

3) prowadzenie rozpoznania zagrożeń i przygotowanie obiektów do działań ratowniczych,

4) planowanie, organizowanie i prowadzenie działalności dydaktycznej, szczególnie praktycznej, na zajmowanym stanowisku pracy.

Charakterystyka zawodowa absolwenta 

1. Wykaz stanowisk pracy przewidzianych dla techników pożarnictwa

Technicy pożarnictwa są kierowani do służby w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej na stanowiskach przewidzianych w "Taryfikatorze kwalifikacyjnym strażaków PSP" oraz są zatrudniani w innych jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

2. Wykaz podstawowych czynności zawodowych

Do podstawowych czynności zawodowych techników pożarnictwa należy:

w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych:

- prowadzenie rozpoznania na terenie działań,

- ratowanie ludzi, zwierząt i mienia,

- realizacja zadań ratowniczych podczas pożarów, klęsk żywiołowych, katastrof komunikacyjnych i budowlanych, wypadków, awarii oraz zagrożeń spowodowanych toksycznymi i radioaktywnymi środkami przemysłowymi,

- zabezpieczenie terenu działań ratowniczych,

- sprawianie i obsługiwanie w różnych sytuacjach sprzętu ratowniczego i gaśniczego objętego programem nauczania,

- obsługa urządzeń łączności i prowadzenie korespondencji,

- eksploatacja sprzętu stanowiącego wyposażenie jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- udzielanie przedlekarskiej pomocy medycznej;

w zakresie działań dowódczych:

- dysponowanie jednostek taktycznych i analizowanie zagrożeń występujących w czasie działań ratowniczo-gaśniczych,

- dowodzenie podczas działań ratowniczo-gaśniczych,

- organizowanie współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

- nadzorowanie przestrzegania warunków bhp,

- organizowanie toku służby w jednostce ratowniczo-gaśniczej i prowadzenie niezbędnej dokumentacji;

w zakresie działalności dydaktyczno-wychowawczej:

- organizowanie i prowadzenie kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego,

- prowadzenie pracy wychowawczej,

- organizowanie i prowadzenie wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

3. Wiadomości i umiejętności, które powinni mieć opanowane absolwenci szkoły

W wyniku realizacji programu nauczania absolwenci szkoły powinni mieć opanowane następujące wiadomości i umiejętności:

a) w zakresie wykształcenia ogólnozawodowego:

- podstawowe zagadnienia prawa i administracji w ochronie przeciwpożarowej,

- wybrane zagadnienia z zakresu nowoczesnych metod i technik organizacji pracy, zarządzania i kierowania,

- organizację systemu ochrony przeciwpożarowej w Polsce,

- podstawowe wiadomości z zakresu mechaniki, hydrauliki, termodynamiki, budownictwa, konstrukcji pojazdów i rysunku technicznego,

- podstawowe pojęcia z informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej,

- umiejętności obsługi i wykorzystania mikrokomputerów do rozwiązywania problemów zawodowych,

- języki nowożytne w zakresie biegłego posługiwania się terminologią pożarniczą i wykorzystywania obcojęzycznej literatury pożarniczej,

- wybrane zagadnienia z psychologii, pedagogiki ogólnej i dydaktyki pożarniczej,

- umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia kształcenia, szkolenia i doskonalenia zawodowego w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- umiejętności planowania, organizowania i prowadzenia działalności wychowawczej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych;

b) w zakresie wykształcenia specjalistycznego:

- właściwości fizykochemiczne powszechnie stosowanych substancji niebezpiecznych pod względem pożarowym i toksycznym,

- właściwości fizykochemiczne i gaśnicze środków gaśniczych oraz środków neutralizujących skażenia środowiska,

- wiadomości dotyczące budowy, zasad eksploatacji i konserwacji oraz umiejętność obsługi sprzętu ratowniczo-gaśniczego stanowiącego wyposażenie jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- umiejętność stosowania urządzeń i środków alarmowych, środków gaśniczych i wykrywczych,

- umiejętność organizowania łączności dowodzenia i współdziałania,

- umiejętność prowadzenia rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

- umiejętność organizowania działań gaśniczych,

- umiejętność organizowania działań z zakresu ratownictwa technicznego, chemiczno-ekologicznego, wodnego, przedmedycznego i innych oraz współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

- umiejętność dowodzenia działaniami ratowniczo-gaśniczymi,

- umiejętność prowadzenia pojazdów mechanicznych,

- umiejętność organizowania służby w jednostkach ratowniczo-gaśniczych.

4. Opis właściwości psychofizycznych

a) cechy fizyczne

Technicy pożarnictwa będą pracowali w trudnych i niebezpiecznych warunkach. Dlatego też absolwenci szkoły powinni wykazywać się między innymi:

- stanem zdrowia kategorii "A",

- rozwiniętymi cechami motorycznymi, takimi jak: siła, wytrzymałość, szybkość i zwinność na poziomie wymagań określonych testami sprawności fizycznej dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej,

- umiejętnością pływania;

b) cechy psychiczne

Absolwenci szkoły powinni charakteryzować się następującymi cechami psychicznymi:

- inteligencją rozumianą jako sprawność umysłu kształtującą poziom takich procesów, jak: spostrzegawczość, wyobraźnia, uwaga, pamięć, myślenie, zdolność radzenia sobie w nowych sytuacjach,

- umiejętnościami poprawnego rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego,

- pomysłowością, dociekliwością, obiektywizmem i zdolnością ciągłego doskonalenia się,

- zdolnościami organizacyjnymi i kierowniczymi,

- umiejętnością podejmowania szybkich i trafnych decyzji,

- odpowiedzialnością za podejmowane decyzje w procesie dowodzenia,

- samodzielnością, stanowczością, odwagą i zdyscyplinowaniem,

- zrównoważeniem emocjonalnym i odpornością na stres,

- wytrwałością i konsekwencją w działaniu,

- umiejętnością pracy w zespole,

- poznawczym i emocjonalnym zaangażowaniem w wykonywanie zawodu przejawiającym się między innymi identyfikacją z zawodem, wysoką motywacją do pracy i aspiracjami zawodowymi,

- myśleniem kategoriami państwa i narodu,

- gotowością działania społecznego w środowisku lokalnym,

- kulturą osobistą i tolerancją,

- kulturą techniczną wyrażającą się w racjonalnym stosunku do zdobyczy współczesnej techniki oraz opanowaniem umiejętności posługiwania się sprzętem technicznym,

- dbałością o estetyczny wygląd osobisty oraz miejsca pracy i wypoczynku.

5. Przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Szczegółowe przeciwwskazania do wykonywania zawodu zawiera wykaz chorób i ułomności stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Głównymi przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu są:

- defekty fizyczne,

- wady narządów wzroku i słuchu,

- wady wymowy,

- choroby przewlekłe,

- choroby narządu oddechowego i układu krążenia,

- choroby kręgosłupa,

- lęk wysokości i lęk przestrzeni,

- wzrost poniżej 165 cm,

- otyłość upośledzającą sprawność ustroju,

- zaburzenia psychiczne upośledzające sprawność ustroju.

6. Określenie możliwości zatrudnienia i dalszego kształcenia

Absolwenci szkoły są kierowani do służby w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej lub podejmują pracę w innych jednostkach ochrony przeciwpożarowej. Szkoła daje absolwentom podstawy do dalszego kształcenia na zaocznych studiach inżynierskich i magisterskich w Szkole Głównej Służby Pożarniczej oraz w innych szkołach wyższych.

REALIZACJA PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO 

Podstawą organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego w szkołach aspirantów Państwowej Straży Pożarnej jest plan nauczania, obejmujący wykaz przedmiotów nauczania wchodzących w zakres wykształcenia zawodowego.

Główną formą nauczania jest lekcja. Lekcje powinny odbywać się w salach przystosowanych do wykładów, ćwiczeń, pokazów i pracy w grupach oraz w pracowniach przedmiotowych. Zajęcia prowadzone w pracowniach powinny również obejmować ćwiczenia obliczeniowe zgodnie z treściami poszczególnych przedmiotów nauczania. W procesie nauczania poszczególnych przedmiotów należy stosować i rozwijać metodyki nauczania tych przedmiotów.

Program zawiera 16 przedmiotów nauczania, realizowanych w ciągu 59 tygodni w czasie trzech semestrów. Integralną częścią programu nauczania są zajęcia praktyczne oraz praktyka zawodowa organizowana przez szkołę dla poszczególnych grup kadetów na przemian w lipcu i sierpniu.

Semestr pierwszy składa się z dwóch okresów. Pierwszy, nazwany okresem unitarnym, trwa 9 tygodni i kończy się złożeniem przez kadetów ślubowania. W okresie tym kadeci opanowują najniezbędniejsze wiadomości i umiejętności pożarnicze, umożliwiające im pełnienie służby w podziale bojowym, która polega na uczestniczeniu w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Kadeci, którzy zdali egzaminy z przedmiotów nauczanych w okresie unitarnym uzyskują kwalifikacje szeregowców Państwowej Straży Pożarnej. Drugi okres nauczania w semestrze pierwszym, nazwany okresem zasadniczym, trwa 10 tygodni.

Na realizację treści kształcenia w semestrze drugim przeznaczono 16 tygodni, a w semestrze trzecim - 24 tygodnie.

Wykształcenie zawodowe obejmuje przygotowanie ogólnozawodowe i specjalistyczne niezbędne do wykonywania zawodu technika pożarnictwa. Wykształcenie ogólnozawodowe realizuje się przez nauczania przedmiotów; służba w Państwowej Straży Pożarnej, prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej, podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarniczego, elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej, bezpieczeństwo i higiena pracy, język obcy oraz wychowanie fizyczne. Przedmioty te zaznajamiają kadetów z organizacyjnymi i psychospołecznymi uwarunkowaniami pracy człowieka i zespołów ludzkich. Stanowią one podbudowę do nauczania wiedzy specjalistycznej.

Wykształcenie specjalistyczne realizuje się przez nauczanie przedmiotów: fizykochemia spalania i środki gaśnicze, elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, profilaktyka pożarowa w budownictwie, podstawy profilaktyki pożarowej, wyposażenie techniczne, przedlekarska pomoc medyczna, szkolenie obronne, taktyka działań gaśniczych i taktyka działań ratowniczych.

Niezbędnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego jest więź szkoły z komendami Państwowej Straży Pożarnej, jednostkami ratowniczo-gaśniczymi, ochotniczymi strażami pożarnymi i zakładami pracy. Więź ta powinna ułatwić realizację programu nauczania, służyć aktualizacji wiedzy i doskonaleniu umiejętności nauczycieli, a także przyczyniać się do wzbogacania wyposażenia pracowni przedmiotowych w szkole.

Jedną z form organizacyjnych nauczania są wycieczki dydaktyczne do zakładów pracy, podczas których kadeci zapoznają się z nowymi metodami organizacji pracy, technologiami stosowanymi w procesie produkcji, czynnikami powodującymi zagrożenie pożarowe i innego rodzaju zagrożenia oraz stosowanymi zabezpieczeniami.

W toku realizacji procesu kształcenia kadeci uczestniczą również w działaniach kontrolno-rozpoznawczych, prowadzonych przez jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, np. w zakładach pracy, lasach.

Ukończenie szkoły jest równoznaczne z ukończeniem szkolenia podstawowego z zakresu bhp, uzyskaniem przygotowania pedagogicznego dla potrzeb ochrony przeciwpożarowej (z wyjątkiem szkół pożarniczych), obsługi sprzętu objętego programem nauczania, z wyjątkiem sprzętu, do którego obsługi wymagane są uprawnienia wydane przez dozór techniczny lub Stowarzyszenie Elektryków Polskich.

W planie i programie nauczania użyto następujących oznaczeń:

Iu - pierwszy semestr (okres unitarny),

Iz - pierwszy semestr (okres zasadniczy),

T - zajęcia teoretyczne,

P - zajęcia praktyczne (laboratoria, ćwiczenia, warsztaty itp.),

R - razem.

PLAN NAUCZANIA SZKOŁY ASPIRANTÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ

Zawód: technik pożarnictwa 2126

Wiek kandydata: do 22 lat

Okres nauczania: 1,5 roku

Podbudowa: wykształcenie średnie

Lp.	Przedmioty nauczania	Semestr				Liczba godzin w cyklu nauczania
		I		II	III
		okres unitarny	okres zasadniczy
		Liczba tygodni nauki
		9	10	16	24	T	P	R
		Liczba godzin tygodniowo
1.	Służba w Państwowej Straży Pożarnej	4	2	-	-	32	24	56
2.	Prawo i administracja w ochronie przeciwpożarowej	-	-	2	2	71	9	80
3.	Podstawy psychologii, pedagogiki i metodyki kształcenia pożarowego	-	3	2	1	63	23	86
4.	Elementy informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej	-	-	3	3	26	94	120
5.	Fizykochemia spalania i środki gaśnicze	4	3	1	1	63	43	106
6.	Elementy hydrauliki, urządzenia gaśnicze	-	3	2	2	88	22	110
7.	Profilaktyka pożarowa w budownictwie	-	3	3	2	95	312	126
8.	Podstawy profilaktyki pożarowej	-	-	4	1	46	42	88
9.	Wyposażenie techniczne	12	7	6	7	176	266	442
10.	Bezpieczeństwo i higiena pracy	4	-	-	-	28	8	36
11.	Przedlekarska pomoc medyczna	2	-	1	2	12	70	82
12.	Szkolenie obronne	2	2	1	3	52	74	126
13.	Taktyka działań gaśniczych	5	4	4	3	89	132	221
14.	Taktyka działań ratowniczych	-	5	2	4	49	129	178
15.	Wychowanie fizyczne	2	2	2	2	7	111	118
16.	Język niemiecki	-	1	2	2	-	90	90
	Razem	35	35	35	35	897	1.168	2.065
	Zajęcia praktyczne w szkole						120	120
	Praktyka zawodowa organizowana w szkole (przemiennie w lipcu i sierpniu)						80	80
	Ogółem					897	1.368	2.265

Naukę prawa jazdy realizuje się w godzinach pozalekcyjnych.

Nadobowiązkowo:

- język rosyjski,

- wychowanie fizyczne.

SŁUŻBA W PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- kształtowanie u kadetów umiejętności samodzielnego wyciągania i formułowania wniosków, analizowania rzeczywistości społecznej, myślenia kategoriami politycznymi i prowadzenia pracy wychowawczej w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- przystosowanie kadetów do pracy zawodowej i rozwinięcie zainteresowań związanych z zawodem oraz wdrożenie do stałego podnoszenia swych kwalifikacji,

- przygotowanie kadetów do pełnienia służby w podziale bojowym i służby wewnętrznej w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- przygotowanie kadetów do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, do ofiarnej służby,

- wyrobienie szacunku dla społecznej służby strażackiej, przygotowanie do współpracy i współdziałania z jednostkami ochotniczych straży pożarnych,

- zapoznanie kadetów z zasadami etyki zawodowej, obyczajem w służbie pożarniczej oraz podstawowymi wiadomościami z historii pożarnictwa.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 4 godz. tyg. x 9 tyg. = 36 godz.
1.	Tok życia koszarowego	2	-	2
2.	Zasady zależności służbowej	2	-	2
3.	Zasady oddawania honorów	1	2	3
4.	Ogólne zasady musztry	-	9	9
5.	Ogólne zasady służby wewnętrznej	2	2	4
6.	Służba wartownicza	1	1	2
7.	Droga służbowa	-	1	1
8.	Musztra zwarta pododdziałów	-	4	4
9.	Cele i zasady służby w Państwowej Straży Pożarnej, siłach zbrojnych i OC	1	-	1
10.	Zasady organizowania biwaku pododdziałów pożarniczych	-	2	2
11.	Postępowanie ze sztandarem flagą, ślubowanie	-	2	2
12.	Ceremoniał pożarniczy i wojskowy	1	2	3
13.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	12	24	36
	Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tyg. x 10 tyg. = 20 godz.
14.	Przedmiot etyki. Normy moralne, próba systematyzacji	2	-	2
15.	Etyka zawodowa w służbie pożarniczej	3	-	3
16.	Problemy wychowania w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej	2	-	2
17.	Zasadnicze wartości społeczne służby pożarniczej	2	-	2
18.	Obyczaj w służbie pożarniczej	2	-	2
19.	Godność służby pożarniczej	2	-	2
20.	Rys historyczny ochrony przeciwpożarowej w Polsce	6	-	6
21.	Do dyspozycji nauczyciela	1	-	1
	Razem	20	-	20
	Ogółem	32	24	56

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 4 godz. tygodniowo

1. Tok życia koszarowego

Zasady ogólne: pobudka, apel, uczestnictwo w zajęciach dydaktycznych, posiłki, odwiedziny, wyznaczanie do prac, wysyłanie grup poza koszary.

2. Zasady zależności służbowej

Stopnie pożarnicze, pojęcia starszy a młodszy. Podległość służbowa: przełożony (stały, okresowy, bezpośredni, pośredni), podwładny. Ogólne prawa i obowiązki przełożonego i podwładnego. Wydawanie i wykonywanie rozkazów i poleceń. Wzajemne zwracanie się do siebie.

3. Zasady oddawania honorów

Oddawanie honorów przez pojedynczych strażaków: w nakryciu i bez nakrycia głowy, wchodzenie do pomieszczeń służbowych. Zachowanie się w miejscach publicznych. Dbałość o wygląd zewnętrzny. Obowiązki w czasie wolnym i na urlopie. Przepustki. Oddawanie honorów przez oddziały i pododdziały.

4. Ogólne zasady musztry

Musztra pojedynczego strażaka - postawa zasadnicza i swobodna. Zwroty w miejscu i w marszu. Marsz i zatrzymywanie się. Musztra w szyku rozwiniętym i marszowym. Wystąpienie, wstąpienie, meldowanie się.

5. Ogólne zasady służby wewnętrznej

Wyznaczenie służb. Prawa i obowiązki: oficer dyżurny, pomocnik oficera dyżurnego, podoficer dyżurny, podoficer dyżurny kompanii, dyżurny kuchni, dyżurny sanitariusz, podoficer dyżurny biura przepustek, dyżurny biura przepustek. Podział bojowy. Odprawa i zmiana służb wewnętrznych. Zmiana służby podziału bojowego. Dokumentacja i zasady wypełniania.

6. Służba wartownicza

Zasady ogólne pełnienia służby wartowniczej. Tok służby. Dowódca warty, rozprowadzający i wartownicy. Prawa i obowiązki pełniących służbę wartowniczą. Odprawa i zmiana wart.

7. Droga służbowa

Droga służbowa, raport służbowy, meldunki, zażalenia. Terminy załatwiania meldunków, zażaleń, próśb. Zasady sporządzania i załatwiania raportów, meldunków itp. Ewidencja.

8. Musztra zwarta pododdziałów

Pluton i kompanie w szyku rozwiniętym i marszowym. Przegląd musztry, defilada. Sygnały dowodzenia.

9. Cele i zasady służby w Państwowej Straży Pożarnej, siłach zbrojnych i OC

Cele i zadania służby. Ogólne zasady pełnienia służby. Obowiązek strzeżenia tajemnicy służbowej. Wyrabianie właściwego stosunku do służby i zadań zawodowych.

10. Zasady organizowania zaplecza kwatermistrzowskiego pododdziałów pożarniczych

Zabezpieczenie kwatermistrzowskie działań ratowniczo-gaśniczych i ćwiczeń. Wybór w terenie miejsca zakwaterowania. Rozkaz zakwaterowania. Niezbędny sprzęt i wyposażenie. Rozbijanie namiotów. Rozmieszczenie sprzętu i ludzi. Zabezpieczenie medyczne i sanitarne. Punkt naprawy i konserwacji sprzętu.

11. Postępowanie ze sztandarem i flagą, ślubowanie

Chwyty sztandarem w postawie zasadniczej i swobodnej. Salutowanie sztandarami. Podnoszenie flagi państwowej. Przyprowadzanie i odprowadzanie sztandaru. Występ kompanii honorowej.

12. Ceremoniał pożarniczy i wojskowy

Uroczysty apel. Wręczanie aktów mianowania, wyróżnień i odznaczeń. Uroczysty capstrzyk. Składanie wieńca. Odznaczenie jednostki orderem. Udział zbiorowy w obrzędach wyznaniowych.

13. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tygodniowo

14. Przedmiot etyki. Normy moralne - próba systematyzacji

Prawo obyczajowe. Kontrola społeczna. Oceny. Nakazy i zakazy. Sankcje. Wzór postępowania. Definicja moralności. Typy i formy moralności. System normatywny.

15. Etyka zawodowa w służbie pożarniczej

Etyka podstawowa kształtowania postaw społecznych i zawodowych strażaków. Rzetelne wykonywanie obowiązków zawodowych, społecznych i rodzinnych - podstawowym kryterium oceny wartości człowieka. Wpływ tradycji pożarniczych na etykę zawodową. Wierność sztandarowi i ślubowaniu pożarniczemu, szacunek dla godła i hymnu państwowego. Poczucie własnej godności i honoru służby pożarniczej, trwałość i szlachetność charakteru. Męstwo i odwaga. Panowanie nad sobą i takt. Wytrwałość. Prawdomówność. Słowność i rzetelność. Skromność. Moralny tryb życia. Kultura osobista.

16. Problemy wychowania w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej

Cel i zakres działalności wychowawczej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych. Wychowanie umysłowe, moralno-społeczne, estetyczne i fizyczne. Rola dowódcy w procesie wychowania. Dyscyplina w procesie wychowania. Istota dowodzenia. Życie w kolektywie. Konflikty i ich przezwyciężanie.

17. Zasadnicze wartości społeczne służby pożarniczej

Patriotyzm i internacjonalizm. Altruizm i humanitaryzm. Kultywowanie tradycji i wierność służbie. Aktywność społeczna. Stała gotowość do niesienia pomocy w potrzebie i przeciwdziałanie złu społecznemu. Przestrzeganie przepisów prawa i norm współżycia.

18. Obyczaj w służbie pożarniczej

Pojęcie obyczaju i zwyczaju. Rodowód, istota i znaczenie obyczaju. Relacje norm moralnych i reguł obyczajowych. Obyczaj a system normatywny. Obyczaj normą humanizacji pracy i służby. Zasady obyczajowe dotyczące współżycia i współdziałania w służbie. Przyjęcie kandydata na strażaka - adaptacja zawodowa. Dbałość o miejsce pełnienia służby. Mundur jako symbol zawodu strażaka.

19. Godność służby pożarniczej

Solidarność zawodowa i środowiskowa. Więź z pracownikami cywilnymi, ochotnikami i weteranami służby. Poszanowanie munduru, oznak i innych symboli pożarniczych. Wzajemna pomoc w niebezpieczeństwie, w sytuacjach trudnych i podczas zagrożeń. Zasady szlachetnej rywalizacji.

20. Rys historyczny ochrony przeciwpożarowej w Polsce

Porządki i ustawy ogniowe. Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, Związek Towarzystw Pożarniczych i Ratunkowych Śląska i Poznańskiego (1867). Związki regionalne. Związek Floriański (1916). Zjednoczenie ruchu strażackiego (1920-1921). Główny Związek Straży Pożarnych (1921). Związek Straży Pożarnych RP i jego statut (1933). Korpus Techniczny Związku. Ustawa z 13 marca 1934 o ochronie przed pożarami i innymi klęskami. Okupacja niemiecka i Strażacki Ruch Oporu "Skała". Ochrona przeciwpożarowa po II wojnie światowej, reaktywowanie ogniw związku straży pożarnych RP. Powołanie państwowych organów ochrony przeciwpożarowej - ustawa z 4 lutego 1950 r. o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji. Powołanie Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w 1956 r. Rozwój techniki pożarniczej na przestrzeni lat.

21. Do dyspozycji nauczyciela

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Realizacja programu nauczania przedmiotu "służba w Państwowej Straży Pożarnej" ma szczególne uzasadnienie w potrzebie rozbudowy środków kompleksowego oddziaływania na kształtowanie właściwej i pożądanej świadomości społecznej kadetów. Z punktu widzenia celów kształcenia i wychowania sposób realizacji programu nauczania powinien sprzyjać poszerzeniu ogólnej wiedzy o człowieku i społeczeństwie, podniesieniu kultury i poziomu wykształcenia humanistycznego, ukazania nowych niezauważalnych częstokroć aspektów i perspektyw życia jednostki i zbiorowości społecznej, jakie występują w strażach pożarnych. Realizując treść programu nauczania, szczególną uwagę należy zwrócić na potrzebę kształtowania u kadetów pożądanego zespołu cech osobowościowych. W tym celu należy rozbudzić zainteresowanie człowiekiem i zbiorowością społeczną. Kształtować należy świadomość obywatelską w zrozumieniu polityki państwa, jego podstawowych interesów i polskiej racji stanu.

Wśród tematów programowych szczególną uwagę zwracać na te, które umożliwiają pobudzanie i rozwijanie postaw rozumnego patriotyzmu, humanitaryzmu i altruizmu, sprzyjają podnoszeniu kultury życia społecznego. Przedmiot zawiera także problemy służby wewnętrznej i musztry będące oznaką dyscypliny wewnątrzorganizacyjnej, stanowiące podstawę do nauczania takich przedmiotów, jak: taktyka działań gaśniczych, taktyka działań ratowniczych, wyposażenie techniczne i szkolenie obronne. Zagadnienia te są istotne z uwagi na specyficzną, paramilitarną strukturę organizacyjną szkół, warunki funkcjonowania i organizacji życia koszarowego i szkolnej jednostki ratowniczo-gaśniczej, które wymagają określonych zachowań. Szkoła ma przygotować absolwentów do wykonywania społecznie odpowiedzialnego, trudnego i wymagającego sprawnej organizacji działania zawodu strażaka. Rozwiązanie tych problemów wymaga wysiłku i aktywności kadetów oraz mądrego postępowania, opartego na wiedzy naukowej, doświadczeniu życiowym, zawodowym i pedagogicznym nauczycieli i dowódców. Nadrzędnym celem nauczania tego przedmiotu jest bowiem przygotowanie kadetów do pełnienia roli dowódcy i wychowawcy w przyszłym życiu zawodowym. W realizacji tematyki przedmiotu wykład należy umiejętnie łączyć z pokazem i ćwiczeniami (np. przeprowadzenie zmian służby wewnętrznej). W okresie przygotowawczym (unitarnym) należy nasilić ćwiczenia z musztry i służby wewnętrznej. Niezbędne jest stosowanie metod aktywizujących, m.in. poprzez zalecanie i egzekwowanie czytelnictwa odpowiednich lektur, opracowywania na ich podstawie samodzielnych wystąpień i dyskusji.

Realizując zagadnienia z historii ochrony przeciwpożarowej można zorganizować wycieczkę do muzeum pożarniczego, mającą na celu zainteresowanie tą dziedziną. Właściwa realizacja programu nauczania wymaga systematycznego korzystania z nowoczesnych środków dydaktycznych, takich jak:

- materiały dydaktyczne: filmy dydaktyczne i nagrania w technice wideo, foliogramy, tablice poglądowe, mapy itp.,

- techniczne środki dydaktyczne: monitory telewizyjne, magnetowidy, projektory filmowe grafoskopy, epidiaskopy itp.

LITERATURA 

1.Ceremoniał pożarniczy (wydanie aktualne).

2. Czarnecki K.: Rozwój zawodowy człowieka. PWSZ, Warszawa 1985.

3. Jaworski A., Wilczur J.E.: Strażacka wierność. Z dziejów strażackiego antyhitlerowskiego ruchu oporu w okupowanej Warszawie w latach 1939-1945. MON, Warszawa 1986.

4. Konarzewski K.: Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych. PWN, Warszawa 1987.

5. Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki. Wydawnictwo Salezjańskie, Łódź 1981.

6. Kuta S.: Ochotnicze straże pożarne w Polsce Ludowej 1944-1975. IWZZ, Warszawa 1987.

7. Łukaszewski W.: Szanse rozwoju osobowości. KIW, Warszawa 1984.

8. Muzealny Rocznik Pożarniczy. T. 1. PWN, Warszawa-Łódź 1990.

9. Obyczaj w służbie pożarniczej. KGSP, Warszawa 1986.

10. Od pierwszych lat. XXX-lecie ochrony przeciwpożarowej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Opr. Z. Radwański. IW CRZZ, Warszawa 1974.

11. Pilawski W.: Rozwój ochrony przeciwpożarowej na ziemiach zachodnich i północnych. AW. "Varsowia", Warszawa 1986.

12. Regulamin musztry. (KGSP -1975).

13. Regulaminy służbowe.

14. Szaflik J.R.: Dzieje ochotniczych straży pożarnych. LSW, Warszawa 1985.

15. Zasady etyki zawodowej.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

PRAWO I ADMINISTRACJA W OCHRONIE PRZECIWPOŻAROWEJ 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- przygotowanie kadetów do samodzielnego prowadzenia działalności administracyjnej w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- poznanie struktur państwa,

- zapoznanie z podstawami prawa państwowego, administracyjnego i prawa pracy,

- zapoznanie ze strukturą organizacyjną ochrony przeciwpożarowej,

- poznanie istoty i specyfiki stosunku służbowego strażaków,

- przyswojenie zasad postępowania administracyjnego,

- zapoznanie z zasadami organizowania i prowadzenia działalności kontrolno-rozpoznawczej,

- opanowanie zasad organizowania i techniki prowadzenia kontroli stanu ochrony przeciwpożarowej,

- zapoznanie z podstawowymi formami egzekwowania obowiązków wynikających z ustaw pożarniczych,

- umiejętność organizowania i prowadzenia odpraw, narad, konferencji i zebrań,

- umiejętność redagowania pism, interpretowania tekstu prawnego i posługiwania się nim,

- kształtowanie świadomości prawnej kadetów,

- poszanowanie i przestrzeganie zasad praworządności w toku postępowania administracyjnego,

- wyrobienie szacunku dla służby społecznej działaczy ochotniczych straży pożarnych,

- ukształtowanie umiejętności współdziałania z organizacjami, organami i instytucjami uczestniczącymi w realizacji zadań wynikających z ustaw pożarniczych,

- wyrobienie poczucia solidarności i integracji zawodowej oraz umiejętności współżycia w zespołach ludzkich.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T		P	R
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. - 32 godz.
1.	Teoria państwa i prawa	8		-	8
2.	Organizacja ochrony przeciwpożarowej	8		-	8
3.	Prawo administracyjne	6		-	6
4.	Postępowanie administracyjne	7		2	9
5.	Do dyspozycji nauczyciela	1		-	1
	Razem	30		2	32
	Semestr III- 2 godz. tyg. x 24 tyg. - 48 godz.
6.	Działalność kontrolna organów ochrony przeciwpożarowej	11	3		14
7.	Wybrane zagadnienia z prawa pracy	12	-		12
8.	Organizacja pracy administracyjno-biurowej	16	4		20
9.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-		2
	Razem	41	7		48
	Ogółem	71	9		80

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

1. Teoria państwa i prawa

Pojęcie państwa. System organów państwowych. Funkcje państwa. Pojęcie podstawowe: prawo, norma prawna, przepis prawny, praworządność, świadomość prawa. Stosunek prawny i jego elementy. Stosowanie prawa. Wykładnia prawa. Źródła prawa polskiego. Pojęcie aktu prawnego. Publikowanie aktów normatywnych i innych aktów prawnych. Doskonalenie prawa - działalność kodyfikacyjna. Systematyka prawa.

2. Organizacja ochrony przeciwpożarowej

Prawne podstawy działania jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Zadania osób fizycznych i prawnych w zakresie ratownictwa i bezpieczeństwa pożarowego. Struktura organizacyjna systemu ratowniczo-gaśniczego państwa. Zadania jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Źródła finansowania ochrony przeciwpożarowej - podstawowe regulacje prawa w tym zakresie.

3. Prawo administracyjne

Pojęcie administracji i prawa administracyjnego. Stosunek administracyjno-prawny. Akt administracyjny. Prawne formy działania administracji. Organy administracji rządowej - właściwości i kompetencje. Organy administracji samorządowej - właściwości i kompetencje. Administracja dla celów specjalnych.

4. Postępowanie administracyjne

Pojęcie, charakter i rodzaje postępowania administracyjnego. Źródła prawa administracyjnego. Zasady postępowania administracyjnego - ogólne i pomocnicze. Wszczęcie i przebieg postępowania administracyjnego. Dowódcy. Decyzje i postanowienia. Środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym. Zażalenia. Skargi i wnioski. Sądowa kontrola decyzji administracyjnych. Naczelny Sąd Administracyjny.

5. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

6. Działalność kontrolna organów ochrony przeciwpożarowej

Zasady organizowania i technika prowadzenia kontroli stanu ochrony przeciwpożarowej. Ogólne zasady prowadzenia rozpoznawania zagrożeń. Środki represji stosowane przez organy ochrony przeciwpożarowej.

a. postępowanie egzekucyjne. Przedmiot i podmioty postępowania. Zasady postępowania egzekucyjnego. Środki egzekucyjne. Przebieg postępowania. Zawieszenie i umorzenie postępowania. Środki odwoławcze.

b. Postępowanie w sprawach o wykroczenia. Źródła prawa o wykroczeniach. Pojęcie wykroczenia. Przedmiot i podmioty w sprawach o wykroczenia. Pojęcie winy i jej postacie. Zasady odpowiedzialności. Kary zasadnicze i dodatkowe oraz ich wymiar. Wykroczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Organizacja i zasady działania kolegiów d/s wykroczeń. Postępowanie przed kolegiami w trybie zwyczajnym, nakazowym, przyspieszonym. Postępowanie mandatowe, zasady nakładania grzywny w postaci mandatu karnego, osoby uprawnione, wymiar grzywny, nadzór nad działalnością mandatową.

7. Wybrane zagadnienia z prawa pracy

Zagadnienia ogólne. Źródła prawa pracy. Stosunek pracy i jego rodzaje. Omówienie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej:

- służba w Państwowej Straży Pożarnej,

- korpusy i stopnie służbowe,

- uprawnienia strażaków,

- służba przygotowawcza,

- służba kandydacka,

- odpowiedzialność dyscyplinarna i karna strażaków.

8. Organizacja pracy administracyjno-biurowej

a. Rola, znaczenie i charakter pracy biurowej. Zarządzanie a praca biurowa. Pojęcie, charakter cechy charakterystyczne pracy biurowej. Informacja jako podstawa podejmowania decyzji kierowniczych. Praca biurowa na tle struktury jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.

b. Urządzenia techniczne, a sprawność pracy biurowej. Warunki pracy w biurze - lokal, meble, oświetlenie, łączność wewnętrzna. Gospodarka materiałowa. Urządzenia i przybory biurowe - papier, formularze, kartoteki. Graficzne metody prezentowania danych statystycznych. Mechanizacja, automatyzacja i komputeryzacja podstawą usprawnienia pracy administracyjnej.

c. Organizacja działalności i prowadzenia dokumentacji biura jednostki ochrony przeciwpożarowej. Dokumentacja biurowa systemy kancelaryjne. Podział rzeczowy akt i jego znaczenie. Zasady racjonalnego obiegu pism. Postępowanie z pismami instrukcja kancelaryjna. Przechowywanie akt. Rola i zadania kierownika w procesie organizacji pracy.

d. Zasady redagowania pism, sporządzania protokołów, notatek, wypełnianie druków. Rodzaje i formy pism. Układ pisma i jego części składowe. Rozplanowanie części pisma, ilość egzemplarzy, załączniki, rozdzielniki. Formułowanie treści pisma. Formy i zasady terminowego załatwienia spraw. Protokoły i ich rodzaje. Formy i układ protokołów. Sprawozdania, notatki i raporty służbowe. Wykorzystanie obowiązkowych wzorów, formularzy i druków.

e. Organizowanie zebrań, odpraw służbowych, narad i konferencji. Opracowanie założeń. Prace przygotowawcze i obsługa zebrań. Realizacja programu zebrania, narady, konferencji. Prace realizowane po zebraniu, odprawie, naradzie. Protokołowanie.

9. Do dyspozycji nauczyciela

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

W wyniku nauczania przedmiotu kadeci powinni posiąść umiejętności:

- organizowania pracy administracyjno-biurowej,

- posługiwania się aktami normatywnymi i ich interpretowaniem,

- stosowania postępowania administracyjnego,

- prowadzenia kontroli stanu ochrony przeciwpożarowej,

- aktywnego uczestnictwa w działalności kontrolno-rozpoznawczej,

- stosowania środków przymusu i represji w zakresie egzekwowania obowiązków dotyczących bezpieczeństwa pożarowego,

- obsługi podstawowego sprzętu biurowego,

- organizowania i prowadzenia odpraw, narad, zebrań i konferencji.

Szybki rozwój myśli i nauk prawnych w połączeniu z zakresem tematyki programowej wymaga od nauczyciela stosowania odpowiednio dobranych metod i środków dydaktycznych pozwalających na łatwiejsze, szybsze i pełniejsze przekazywanie wiedzy. Przede wszystkim należy stosować metody aktywizujące, które:

- wdrażają do samodzielnego, logicznego i krytycznego myślenia,

- kształcą umiejętność w rozwiązywaniu problemów,

- uczą stosować zdobyte wiadomości w praktyce,

- podnoszą efektywność nauczania.

Techniczne środki nauczania, takie jak: projektory filmowe, epidiaskopy, projektory, pisma, diaskopy automatyczne sprężone z magnetofonami, wideokasety i komputery, stanowią niezbędne wyposażenie pozwalające zwiększyć efektywność nauczania tego przedmiotu. Przyjęty układ materiału nauczania pozwala poznać podstawową terminologię prawną. Wykładowca stosując stopniowanie trudności, przyczynia się do lepszego zrozumienia przez nauczanych podawanych zagadnień. W trakcie realizacji programu należy położyć nacisk na poznanie struktury organizacyjnej ochrony przeciwpożarowej na tle systemu organów aparatu państwowego.

Podkreślenia wymaga uniwersalny charakter przedmiotu, który wiąże się ściśle z podstawowymi kierunkami działań jednostek organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej i ma związek z takimi przedmiotami, jak: taktyka działań gaśniczych, taktyka działań ratowniczych oraz profilaktyki pożarowe.

Należy też zapoznać kadetów z rolą, jaką mają do spełnienia jednostki ochrony przeciwpożarowej w ratowaniu życia ludzkiego i majątku narodowego, jak również obowiązku przestrzegania zasad praworządności. Zajęcia praktyczne mogą być prowadzone w rejonowych komendach Państwowej Straży Pożarnej z takich tematów, jak:

- działania kontrolno-rozpoznawcze,

- postępowanie w sprawach o wykroczenia,

- organizacja działalności i prowadzenie dokumentacji biura jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej,

- organizacja zebrań, odpraw służbowych, narad, konferencji, redagowania pism itp.

Pełne opanowanie materiału nauczania powinno wyrobić w kadetach nawyk poszanowania obywatel i prawa oraz postępowania zgodnie z zasadami praworządności, jak również przyzwyczaić ich do stosowania w pracy zawodowej norm zawartych w "Kodeksie postępowania administracyjnego".

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Prawidłowa realizacja programu nauczania wymaga stosowania niżej wymienionych środków dydaktycznych, takich jak:

- urządzenia i środki techniczne, do których należą: diaskop, episkop, projektor filmowy, rzutnik pisma, magnetofon z zestawem taśm,

- filmy instruktażowe i poglądowe, foliogramy, przeźrocza oraz tablice poglądowe, zestaw aktów prawnych,

- wzory druków.

W miarę rozwoju postępu technicznego w zakresie środków dydaktycznych, należy w nauczaniu wykorzystać możliwości, jakie stwarza rozwój techniki komputerowej i techniki wideo.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Czyżewski W.: Organizacja pracy biurowej. Część I i II, Warszawa 1979.

2. Kodeks postępowania administracyjnego - ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1980.

3. Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Ustawa o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1986.

4. Konstytucja RP.

5. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym.

6. Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej.

7. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.

8. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej.

Dla nauczyciela

1. Aktualne akty normatywne niezbędne do realizacji przedmiotu.

2. Chorąży K., Taras W., Żukowski L.: Kodeks postępowania administracyjnego. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1992.

3. Hauser R., Leoński Z.: Egzekucja administracyjna. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1983.

4. Kodeks pracy.

5. Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Ustawa o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1986.

6. Polskie prawo administracyjne. Część I i II. Praca zbiorowa. PWN, Warszawa 1985.

7. Postępowanie administracyjne. Wydawnictwo Prawnicze i Ekonomiczne "Lex", Gdańsk 1991.

8. Studia W.: Elementy prawa dla ekonomistów. PWN, Warszawa 1976.

9. Służewski J.: Postępowanie administracyjne. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1982.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

PODSTAWY PSYCHOLOGII, PEDAGOGIKI I METODYKI KSZTAŁCENIA POŻARNICZEGO 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- przygotowanie kadetów do samodzielnego projektowania, realizowania i kontrolowania procesu dydaktyczno-wychowawczego w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

- przyczynienie się do wszechstronnego rozwoju osobowości kadetów (rozwijanie ogólnych zdolności poznawczych i samodzielnego logicznego myślenia),

- wstępne ukształtowanie rozumienia określonych programem podstawowych pojęć z dziedziny psychologii ogólnej i pedagogiki wraz z opanowaniem odpowiednich umiejętności,

- ukształtowanie u kadetów potrzeby permanentnego rozwoju intelektualnego,

- przygotowanie i wdrożenie do samokształcenia i doskonalenia zawodowego,

- zaznajomienie z aktywizującymi metodami dydaktycznymi oraz ich stosowaniem,

- pobudzanie działalności innowacyjnej w realizowaniu celów zawodowych.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy		Liczba godzin
			T	P	R
	Semestr I (okres zasadniczy) - 3 godz. tyg. x 10 tyg. = 30 godz.
1.	Psychologia jako nauka		2	-	2
2.	Analiza procesu poznawczego		4	-	4
3.	Wybrane zagadnienia psychologii osobowości		6	-	6
4.	Psychologia grupy społecznej i tłumu		2	-	2
5.	Psychologia działań ratowniczych		4	-	4
6.	Pedagogika jako nauka		4	-	4
7.	Proces kształcenia		2	-	2
8.	Zasady kształcenia		2	-	2
9.	Cele kształcenia		2	-	2
10.	Do dyspozycji nauczyciela		2	-	2
	Razem	30		2		32
	Semestr II - 2 godz. tyg x 16 tyg. = 32 godz.
11.	Kształcenie wielostronne	2		-		2
12.	Problemowe nauczanie - uczenie się	1		-		1
13.	Metody nauczania - uczenie się	3		-		3
14.	Środki dydaktyczne	1		3		4
15.	Organizacyjne formy kształcenia	4		2		6
16.	Merytoryczno-metodyczne przygotowanie zajęć dydaktycznych	2		10		12
17.	Funkcje oświatowe jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej	2		-		2
18.	Do dyspozycji nauczyciela	2		-		2
	Razem	17		15		32
	Semestr III - 1 godz. tyg. x 24 tyg. = 24 godz.
19.	Podstawowe pojęcia i zagadnienia motoryki	2		-		2
20.	Merytoryczno-metodyczne przygotowanie ćwiczeń z podstawowych przedmiotów zawodowych	2		8		10
21.	Osobowość i zawód nauczyciela-dowódcy	1		2		3
22.	Przygotowanie, organizacja i analiza testów osiągnięć szkolnych dla potrzeb kontroli poziomu kształcenia	2		2		4
23.	Metodologia wykonywania prac dyplomowych	2		-		2
24.	Proces samokształcenia	1		-		1
25.	Do dyspozycji nauczyciela	2		-		2
	Razem	12		12		24
	Ogółem	59		27		86

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I - 3 godz. tygodniowo

1. Psychologia jako nauka

Przedmiot i zadania psychologii. Główne działy psychologii. Nauki współpracujące z psychologią. Metoda obserwacji, jej techniki i narzędzia. Kwestionariusz wywiadu, kwestionariusz ankiety.

2. Analiza procesu poznawczego

Wrażenia: rodzaje wrażeń, próg wrażenia i różnicy. Spostrzeżenia, spostrzegawczość. Uwaga, jej rodzaje i cechy. Pamięć, procesy pamięci i ich charakterystyka. Myślenie i mowa. Operacje myślowe. Związek myślenia z mową.

3. Wybranie zagadnienia psychologii osobowości

Pojęcie osobowości, zdolności, uzdolnienia, zainteresowania. Definicje inteligencji i jej rodzaje. Wpływ zdolności na wyniki w nauce i pracy. Potrzeby, motywy, temperament, charakter. Definicja potrzeb. Rodzaje potrzeb. Motywacja. Klasyfikacja motywów. Wpływ motywacji na wyniki w nauce i pracy. Określenie temperamentu i jego typów. Pojęcie charakteru i jego cechy.

4. Psychologia grupy społecznej i tłumu

Psychologia grupy społecznej. Pojęcie grupy społecznej. Rodzaje grup. Rodzaje tłumu. Pojęcie paniki. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych. Sposoby zapobiegania panice.

5. Psychologia działań ratowniczych

Podstawowe problemy psychologii akcji ratowniczych. Sytuacje zagrożenia i ich skutki. Recepcja sytuacji zagrożenia. Zachowanie się ludzi w czasie akcji ratowniczych. Osobnicze uwarunkowania zachowań ludzkich. Sterowanie ludzkim zachowaniem w czasie akcji ratowniczych.

6. Pedagogika jako nauka

Przedmiot i zadania pedagogiki. Główne działy pedagogiki. Nauki współpracujące z pedagogiką. Definicja i zakres pojęć: wychowanie, kształcenie, nauczanie - uczenie się, dokształcanie, szkolenie, samokształcenie, doskonalenie zawodowe.

7. Proces kształcenia

Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się. Uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia. Poznawanie nowych faktów. Nabywanie pojęć. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy. Przechodzenie od teorii do praktyki. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych.

8. Zasady kształcenia

Pojęcie zasad kształcenia. Charakterystyka zasad kształcenia.

9. Cele kształcenia

Operacjonalizacja celów kształcenia. Cele ogólne a cele operacyjne.

10. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

11. Kształcenie wielostronne

Trzy rodzaje aktywności człowieka. Poznawanie rzeczywistości a przyswajanie wiedzy. Działalność odkrywcza. Przeżywanie wartości i aktywność emocjonalna. Działanie i działalność praktyczna.

12. Problemowe nauczanie - uczenie się

Nauczanie podające a nauczanie problemowe. Istota nauczania problemowego. Proces rozwiązywania problemu. Rozwiązywanie problemów praktycznych.

13. Metody nauczania - uczenia się

Pojęcie metody. Typologia metod kształcenia. Metody asymilacji wiedzy. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy. Metody waloryzacyjne. Metody praktyczne.

14. Środki dydaktyczne

Podział środków dydaktycznych i ich charakterystyka. Funkcje środków dydaktycznych w kształceniu. Dobór środków dydaktycznych. System multimedialny.

15. Organizacyjne formy kształcenia

Pojęcie organizacyjnych form kształcenia. Lekcja, jej typy i budowa. Cztery toki kształcenia. Typy lekcji. Organizacja pracy uczniów na lekcji.

16. Merytoryczno-metodyczne przygotowanie zajęć dydaktycznych

Nauczyciel jako organizator procesu nauczania - uczenia się. Konstrukcja konspektu lekcyjnego z obudową.

17. Funkcje oświatowe jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej

Cele i zadania szkół pożarniczych w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego. Szczególna rola jednostek ratowniczo-gaśniczych w procesie doskonalenia zawodowego.

18. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 1 godz. tygodniowo

19. Podstawowe pojęcia i zagadnienia motoryki

Podstawowe pojęcia motoryki. Ruch. Umiejętności: elementarne, czynnościowe, złożone. Nawyki. Proces kształtowania umiejętności.

20. Merytoryczno-metodyczne przygotowanie ćwiczeń z podstawowych przedmiotów zawodowych

Planowanie i organizacja ćwiczeń. Rola i zadania instruktora. Instruktaż wstępny, bieżący i końcowy. Metodyka prowadzenia ćwiczeń. Zasady zachowania warunków bezpieczeństwa podczas ćwiczeń. Omawianie i ocena ćwiczeń. Dokumentacja ćwiczeń.

21. Osobowość i zawód nauczyciela-dowódcy

Dowódca jako nauczyciel i wychowawca. Stosunek nauczyciela-dowódcy do uczniów. Stosunek nauczyciela-dowódcy do społeczeństwa. Autorytet wychowawcy-dowódcy. Rodzaje autorytetów.

22. Przygotowanie, organizacja i analiza testów osiągnięć szkolnych dla potrzeb kontroli poziomu kształcenia

Planowanie testu. Konsultacja zadań testowych. Instrukcja wykonywania testu. Organizacja kontroli testowej. Analiza testu. Ocena testu.

23. Metodologia wykonywania prac dyplomowych

Dobór tematu pracy do możliwości intelektualnych ucznia. Projektowanie wykonywania pracy. Cechy edytorskie pracy dyplomowej.

24. Proces samokształcenia

Pojęcia samokształcenia. Techniki samokształcenia. Technika pracy umysłowej.

25. Do dyspozycji nauczyciela

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Zawarty w programie dobór treści odzwierciedla odejście od dotychczasowych, tradycyjnych koncepcji kształcenia w szkolnictwie pożarniczym. Stosowanie do tej pory wykładów i ćwiczeń, np. w obsłudze sprzętu pożarniczego, w okresie transformacji ochrony przeciwpożarowej jest dalece niewystarczające. Jednocześnie dynamicznie rozwijająca się technologia kształcenia, wspomagana najnowocześniejszymi środkami przekazywania informacji, musi służyć przygotowaniu absolwenta do realizowania zadań wynikających z Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej.

Realizacja treści programowych ma na celu przekazanie kadetom propedeutycznej, usystematyzowanej wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki oraz metodyki kształcenia pożarniczego. Szczególny jednak nacisk należy położyć na przygotowanie absolwenta do samodzielnego projektowania, realizowania i kontrolowania procesu dydaktycznego w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Osiągnięcie tego celu możliwe będzie po przedstawieniu kadetom szerokiej gamy metod aktywizujących wraz z procedurami ich stosowania. Prezentacja metody sytuacyjnej, giełdy pomysłów, gier dydaktycznych stanie się inspiracją do działalności innowacyjnej przyszłych nauczycieli i instruktorów.

Zajęcia powinny rozbudzać zainteresowanie kadetów zagadnieniami socjologicznymi, a szczególnie dotyczącymi psychologii grupy społecznej i tłumu oraz działaniami interwencyjnymi jednostek ratowniczo-gaśniczych w warunkach ekstremalnych.

W trakcie zajęć dydaktycznych kadeci powinni poznać i stosować proces podejmowania decyzji, style kierowania oraz nauczyć się dowodzenia pododdziałami pożarniczymi. Nauczyciel jako organizator procesu kształcenia powinien umożliwić kadetom prezentowanie swoich poglądów, racji i wątpliwości, formułowanie samodzielnych ocen i wniosków. Omawiając zagadnienia teoretyczne, zarówno z zakresu psychologii, jak i dydaktyki należy je odnosić do współczesności, ilustrując odpowiednimi przykładami.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Bielicki P., Gołębiowski W.: Wybrane zagadnienia z psychologii, pedagogiki oraz organizacji pracy i kierowania. Skrypt dla podoficerów. SCHP, Kraków 1991.

2. Burzyński E.: Podejmowanie decyzji w działaniach taktycznych straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1979.

3. Dobrzyński K.: Psychologia działań bojowych straży pożarnych. SGSP, Warszawa 1983.

4. Konarzewski K.: Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych. PWN, Warszawa 1987.

5. Nowacki T.: Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 1987.

6. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 1987.

7. Olachowska G.: Podstawy psychologii i pedagogiki. SCHP, Poznań 1975.

8. Pietrasiński Z.: Sztuka uczenia się. WP, Warszawa 1987.

9. Półturzycki J.: Wdrażanie do samokształcenia. WSiP, Warszawa 1983.

Dla nauczyciela

1. Cendrowski J., Swebocki S.: Psychologia walki i dowodzenia. MON, Warszawa 1973.

2. Davis R., Alexander L., Yelon S.: Konstruowanie systemu kształcenia. PWN, Warszawa 1983.

3. Encyklopedia pedagogiczna. Fundacja Innowacja, Warszawa 1993.

4. Fleming F.: Środki audiowizualne w nauczaniu. PZWS, Warszawa 1965.

5. Gagne R.M., Brigss L.J., Wagner W.W.: Zasady projektowania dydaktycznego WSiP, Warszawa 1992.

6. Galloway Ch.: Psychologia uczenia się i nauczania. Tom I i II. PWN, Warszawa 1988.

7. Gnitecki J.: Zarys pedagogiki ogólnej. WN PTP, Poznań 1989.

8. Kosyrz Z.: Osobowość wychowawcy. PTHS, Warszawa 1992.

9. Kruszewski K.: Sztuka nauczania - czynności nauczyciela. PWN, Warszawa 1991.

10. Kurowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki. Wydawnictwo Salezjańskie, Łódź 1981.

11. Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii. PWN, Warszawa 1988.

12. Mika S.: Psychologia społeczna dla nauczycieli. WSiP, Warszawa 1980.

13. Niemierko B. (red.): ABC testów szkolnych. WSiP, Warszawa 1975.

14. Nowacki T.: Dydaktyka doskonalenia zawodowego. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.

15. Okoń W.: Nauczanie problemowe we współczesnej szkole. WSiP, Warszawa 1975.

16. Okoń W.: Słownik pedagogiczny. Wyd. 5. PWN, Warszawa 1992.

17. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 1987.

18. Pieter J.: Egzamin obiektywny. NK, Warszawa 1973.

19. Półturzycki J.: Dydaktyka dorosłych. WSiP, Warszawa 1991.

20. Reykowski J.: Funkcjonowanie osobowości w warunkach stresu psychologicznego. PWN, Warszawa 1966.

21. Reykowski j.: Teoria motywacji i zarządzania. PWE, Warszawa 1979.

22. Selye H.: Stres okiełznany. PIW, Warszawa 1978.

23. Szałek j.: Zarys psychologii akcji ratunkowych. MON, Warszawa 1979.

24. Szewczuk W.: Słownik psychologiczny. WP, Warszawa 1985.

25. Zieleniewski J.: Organizacja zespołów ludzkich. Wstęp do teorii kierowania. PWN, Warszawa 1978.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

ELEMENTY INFORMATYKI I ELEKTRONICZNEJ TECHNIKI OBLICZENIOWEJ 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Zasadniczym celem zajęć z elementów informatyki i elektronicznej techniki obliczeniowej jest nauczenie metody rozwiązywania za pomocą komputera prostych problemów, dostosowanych do wiedzy i umiejętności kadetów. W trakcie tych zajęć kadeci powinni poznać podstawy programowania oraz zdobyć praktyczne umiejętności posługiwania się posiadanym sprzętem informatycznym i jego oprogramowaniem. Dodatkowym celem nauczania elementów informatyki jest stworzenie warunków sprzyjających korzystaniu z komputera podczas uczenia się innych przedmiotów.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr II - 3 godz. tyg. x 16 tyg. = 48 godz.
1.	Wprowadzenie do przedmiotu	2	-	2
2.	Architektura mikrokomputerów - pojęcia podstawowe	3	2	5
3.	System operacyjny - MICROSOFT DOS	2	13	15
4.	Programy wspomagające DOS i inne narzędzia	3	10	13
5.	Podstawowe wiadomości z zakresu programowania	2	10	12
6.	Do dyspozycji nauczyciela	1	-	1
	Razem	13	35	48
	Semestr III - 3 godz. tyg. x 24 tyg. = 72 godz.
7.	Edytory	2	15	17
8.	Arkusze kalkulacyjne	2	15	17
9.	Urządzenia peryferyjne	2	12	14
10.	Sieci komputerowe	4	2	6
11.	Zastosowanie informatyki do rozwiązywania wybranych problemów związanych z ochroną przeciwpożarową	-	15	15
12.	Do dyspozycji nauczyciela	3	-	3
	Razem	13	59	72
	Ogółem	26	94	120

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr II - 3 godz. tygodniowo

1. Wprowadzenie do przedmiotu

Omówienie programu. Krótki rys historyczny rozwoju informatyki. Rola informatyki we współczesnym świecie. Perspektywy, kierunki rozwoju, prognozy itp.

2. Architektura komputerów - pojęcia podstawowe

Przetwarzanie danych i ich rodzaje. Procesor i jego rola w systemie. Podstawowe informacje o rodzajach pamięci wewnętrznych (ROM, RAM) i zewnętrznych. Architektura mikrokomputerów typu IBM PC. Pojęcia podstawowe (hardware, software, bit, bajt).

3. System operacyjny - MIKROSOFT DOS

Obsługa klawiatury. Pamięci dyskowe: dyski elastyczne - budowa, organizacja, rodzaje, symbolika dyskietek, warunki przechowywania, zasady użytkowania, dyski twarde - budowa, wielkość, rodzaje, symbolika dyskietek, warunki przechowywania, zasady użytkowania, dyski twarde - budowa, wielkość, rodzaje. Wprowadzenie do DOS-u: system operacyjny i jego rola, pliki wchodzące w skład systemu, przygotowanie komputera do pracy, uruchomienie komputera i wczytanie w skład systemu, przygotowanie komputera do pracy, uruchomienie komputera i wczytanie systemu, komendy TIME i DATE, podstawowe komunikaty błędu. Rekordy, pliki, katalogi, uruchamianie programów: co to jest rekord, plik, katalog? Tworzenie nazwy pliku, rozszerzenia nazw plików, uruchamianie programów. Komendy dotyczące plików, zmiana urządzenia dyskowego, komendy dotyczące plików, znaki globalne, formatowanie dyskietek. Organizacja katalogów, komendy dot. katalogów: katalogowa organizacja zbiorów na dysku, ścieżka dostępu do pliku, operacje na katalogach - komendy. Konfigurowanie systemu operacyjnego, pliki przetwarzania wsadowego: plik config.sys i podstawowe komendy kształtujące otoczenie systemu operacyjnego, plik autoexec.bat i inne pliki przetwarzania wsadowego.

4. Programy wspomagające DOS i inne narzędzia

Omówienie i przedstawienie najbardziej popularnych programów wspomagających system operacyjny. Program wspomagający DOS - Norton Commander. Archiwizacja zbiorów, programy archiwizujące. Wirusy komputerowe, programy antywirusowe i diagnostyczne.

5. Podstawowe wiadomości z zakresu programowania

Wstęp do programowania. Analiza problemu. Pojęcie algorytmu i sposobu zapisu. Wybór metody rozwiązania problemu. Schematy blokowe i struktury programów. Demonstracja środowiska współczesnego języka programowania np. Turbo Pascala firmy Borland. Pojęcie interpretera i kompilatora. Kompilacja programu źródłowego do programu wynikowego (pliku typu exe).

6. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 3 godz. tygodniowo

7. Edytory

Ogólne informacje. Zastosowanie edytorów tekstów i graficznych. Krótka charakterystyka najpopularniejszych edytorów demonstracja, programy typu DTP. Kod ASCII oraz problem polskich znaków. Wymiana plików pomiędzy edytorami. Praca z wybranym edytorem tekstów, np. TAG.

8. Arkusze kalkulacyjne

Informacje ogólne. Zastosowanie - demonstracja. Krótka charakterystyka najpopularniejszych arkuszy. Problem konwersji plików pomiędzy arkuszami kalkulacyjnymi a innymi strukturami danych. Praca z wybranym arkuszem kalkulacyjnym np. LOTUS: wymagania sprzętowe, instalacja, uruchamianie, tworzenie własnego arkusza roboczego, wprowadzanie danych, typy danych, formuły, opcje menu. Modyfikowanie danych. Operacje na plikach - zapis, odczyt, łączenie. Wykorzystanie makroinstrukcji i niektórych funkcji. Graficzna prezentacja danych. Formatowanie i drukowanie.

9. Urządzenia peryferyjne

Informacje ogólne. Urządzenia peryferyjne i ich rola w systemie. Programy obsługi urządzeń peryferyjnych. Problem kompatybilności sprzętu i oprogramowania. Wybrane urządzenia peryferyjne - omówienie i demonstracja (monitory, karty graficzne, drukarki, modemy, myszy, scanery, plotery, digitizery itp.).

10. Sieci komputerowe

Idea, zastosowanie. Sieci wewnętrzne i zewnętrzne. Lokalne i ogólnodostępne (BITNET, EARN, FIDONET, BBS-y itp.). Standardy oprogramowania.

11. Zastosowanie informatyki do rozwiązywania wybranych problemów związanych z ochroną przeciwpożarową

Demonstracja i obsługa programów wspomagających stanowiska do spraw administracyjno-gospodarczych (kadry, płace, ewidencja sprzętu, magazynowe itp.). Do celów statystycznych, wspomagających dyspozytora SK (bazy danych, materiałów niebezpiecznych, zaopatrzenia wodnego). Programy symulacyjne, dydaktyczne i nie będące w dyspozycji.

12. Do dyspozycji nauczyciela

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

1.Przy omawianiu oprogramowania użytkowego należy zwracać szczególną uwagę na możliwości wykorzystania oprogramowania w ochronie ppoż. i pod tym kątem prowadzić ćwiczenia (np. arkusze kalkulacyjne).

2. Z uwagi na bardzo dynamicznie rozwijający się rynek oprogramowania, należy śledzić najnowsze tendencje w tej dziedzinie, a z chwilą utrwalenia się nowych standardów oprogramowania wprowadzić je do realizacji.

3. Z chwilą pojawienia się na rynku oprogramowania, programów szczególnie przydatnych do rozwiązywania problemów ppoż., należy je wprowadzić do realizacji nawet kosztem innych partii materiału.

4. Szczególną uwagę przywiązywać do wyrabiania u kadetów nawyków samodzielnego myślenia i analizowania problemów.

5. Zajęcia prowadzić z możliwie dużą ilością ćwiczeń praktycznych na komputerach, wykonywanych samodzielnie przez kadetów.

6. Należy inspirować kadetów do poszerzania wiedzy z innych źródeł wiedzy (czasopisma, literatura, programy telewizyjne, pokazy sprzętu i oprogramowania itp.).

7. Wykładowca informatyki powinien mieć możliwość znacznej modyfikacji programu z uwagi na aktualne wyposażenie oraz powody opisane w pkt 2 i 3.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Do realizacji programu nauczania tego przedmiotu potrzebne są: zestawy mikrokomputera, monitory, stacje dysków, drukarki, magnetofony, komputery IBM PC, programy dydaktyczne oraz inny sprzęt peryferyjny.

LITERATURA 

Z uwagi na szybki rozwój sprzętu komputerowego oraz ilościowy i jakościowy rozwój oprogramowania, a w związku z tym pojawienie się coraz to bogatszej oferty rynkowej do literatury przedmiotu nie zaleca się stałych pozycji.

Literatura powinna być każdorazowo wskazywana przez wykładowcę i na bieżąco uzupełniana.

FIZYKOCHEMIA SPALANIA I ŚRODKI GAŚNICZE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Przedmiot łączy problemy fizykochemii spalania, termodynamiki i środków gaśniczych stanowiąc podbudowę do zrozumienia zagadnień taktyki działań gaśniczych i taktyki działań ratowniczych. Celem nauczania przedmiotu jest:

- zapoznanie kadetów z podstawowymi pojęciami i prawami chemicznymi dotyczącymi procesu palenia,

- poznanie substancji pożarowo niebezpiecznych i występujących z ich strony zagrożeń,

- nauczenie rozróżniania mechanizmów spalenia w zależności od stanu skupienia i rodzaju substancji,

- poznanie podstawowych pojęć i praw termodynamiki i praktycznego ich wykorzystania,

- poznanie sposobów i dróg rozchodzenia się ciepła,

- poznanie fizykochemicznych właściwości środków gaśniczych, mechanizmów gaszenia i zakresu ich stosowania,

- właściwy dobór środków gaśniczych w zależności od sytuacji pożarowej i występujących substancji palnych lub niebezpiecznych,

- poznanie sposobów podawania środków gaśniczych w różnych sytuacjach pożarowych.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 4 godz. tyg. x 9 tyg. = 36 godz.
1.	Powtórzenie	4	2	6
2.	Proces spalania jako reakcja chemiczna	3	2	6
3.	Zasady przepływu ciepła	3	1	4
4.	Substancje występujące najczęściej w warunkach pożarowych	2	2	2
5.	Produkty i zjawiska powstające w procesie palenia	2	1	3
6.	Przerywanie procesu palenia	2	2	4
7.	Woda i roztwory wodne	3	2	5
8.	Piana gaśnicza	4	1	5
	Razem	23	13	36
9.	Proszki gaśnicze	3	1	4
10.	Halony	1	1	2
11.	Fizykochemiczne własności cieczy palnych	5	2	7
12.	Własności wybuchowe palnych gazów, par, pyłów	3	3	6
13.	Fizyczne i chemiczne własności procesu palenia ciał stałych	2	3	5
14.	Zjawisko samozapalenia	3	3	6
	Razem	17	13	30
	Semestr II - 1 godz. tyg. x 16 = 16 godz.
15.	Gaszenie pożarów, substancji szczególnie niebezpiecznych	3	1	4
16.	Neutralizatory, sorbenty, dyspergenty	8	2	10
17.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	13	3
	Semestr III - 1 godz. tyg. x 24 tyg. = 24 godz.
18.	Intensywność podawania środków gaśniczych a efektywność gaszenia	2	1	3
19.	Zajęcia laboratoryjne	-	13	13
20.	Repetytorium z termodynamiki	2	-	2
21.	Gazy gaśnicze	4	-	4
22.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	10	14	24
	Ogółem	63	43	106

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 4 godz. tygodniowo

1. Powtórzenie podstawowych pojęć z chemii ogólnej

Budowa atomu. Pierwiastki i związki chemiczne. Ciężar atomowy. Gramoatom. Ciężar cząsteczkowy. Gramocząsteczka. Typy reakcji chemicznych. Równania chemiczne. Typy związków chemicznych. Zadania z zastosowaniem podstawowych praw i pojęć chemicznych.

Ćwiczenia i pokazy

Określanie składu i typu roztworów (ćw.).

2. Proces spalania jako reakcja chemiczna

Utlenianie. Skład powietrza. Aktywność. Teoria zderzeń skutecznych Bacha. Energia aktywacji. Definicja palenia. Mechanizm palenia w zależności od stanu skupienia substancji palnej. Palenie pełne i niepełne. Temperatura zapalenia. Ciepło spalania i wartość opałowa.

Ćwiczenia i pokazy

1. Otrzymywanie tlenu i wodoru (ćw.).

2. Badanie temperatury zapalenia (ćw.).

3. Zasady przepływu ciepła

Rodzaje wymiany ciepła. Przewodzenie, Konwekcja. Promieniowanie. Przejmowanie. Przenikanie. Wymiana ciepła jako przyczyna powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru. Pokaz poszczególnych rodzajów wymiany ciepła. Obliczenia ilości ciepła przekazanego podczas wymiany ciepła.

4. Substancje najczęściej występujące w warunkach pożarowych

Fizykochemiczne własności substancji najczęściej występujących podczas pożarów. Własności tlenu, wodoru, siarki, dwutlenku siarki, dwusiarczku węgla, tlenku węgla, fosforu, gazu miejskiego, acetylenu, propanu. Stany skupienia. Cechy charakterystyczne (smak, zapach, barwa). Wzór lub skład chemiczny. Ciężar właściwy. Ciężar w stosunku do powietrza. Temperatury: wrzenia, krzepnięcia i topnienia. Rozpuszczalność w wodzie i innych substancjach. Toksyczność. Reaktywność z innymi substancjami. Sposoby magazynowania i transportu.

5. Produkty i zjawiska powstające w procesie palenia

Produkty spalania. Produkty całkowitego i niecałkowitego spalania. Własności fizykochemiczne produktów spalania. Toksyczność. Definicja dymu. Płomień i jego budowa. Cechy fizyczne płomienia. Strefa palenia. Palenie bezpłomieniowe.

Ćwiczenia i pokazy

1. Określanie temperatury płomienia podczas spalania różnych substancji (ćw.).

2. Określenie produktów spalania (ćw.).

3. Spalanie różnych substancji w tlenie i powietrzu (ćw.).

6. Przerywanie procesu palenia

Proces palenia. Charakterystyka palenia się ciał. Fizykochemiczny mechanizm gaszenia. Sposoby przerywania procesu palenia. Podział środków gaśniczych. Podział pożarów na grupy. Dobór środków gaśniczych.

7. Woda i roztwory wodne

Właściwości fizykochemiczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady wody jako środka gaśniczego. Zakres stosowania. Środki podnoszące skuteczność gaśniczą: środki zwilżające, zwiększające lepkość, zakres i sposoby stosowania. Skuteczność gaśnicza, rodzaje prądów wodnych i sposoby ich wykorzystania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Gaszenie różnymi prądami wody (p.).

2. Gaszenie wodą ze zwilżaczami (p.).

3. Obliczanie ilości wody potrzebnej do gaszenia (p.).

8. Piana gaśnicza

Budowa i rodzaje piany. Właściwości i parametry techniczne. Liczba spienienia. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady piany. Środki pianotwórcze. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Wytwarzanie piany (p.).

2. Gaszenie pianą (p.).

3. Obliczanie ilości piany (ćw.).

Semestr I [okres zasadniczy] - 3 godz. tygodniowo

9. Proszki gaśnicze

Rodzaje i podział proszków. Skład chemiczny, wymagania techniczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zakres stosowania. Współdziałanie z pianą.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie ilości proszku (ćw.).

2. Gaszenie różnych substancji proszkami (ćw.).

10. Halony

Otrzymywanie i nazewnictwo. Właściwości fizykochemiczne. Mechanizm działania gaśniczego. Zalety i wady. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokarm

1. Obliczanie ilości halonów (ćw.).

2. Gaszenie halonami (p.).

11. Fizykochemiczne własności cieczy palnych

Parowanie cieczy. Para nasycona. Ciśnienie pary nasyconej. Stężenie par nasyconych. Szybkość parowania. Temperatura zapłonu cieczy jednorodnych i niejednorodnych. Klasyfikacja cieczy palnych. Mechanizm zapalenia i palenia cieczy palnych. Mechanizm spalania cieczy. Szybkość spalania. Szybkość wagowa. Szybkość liniowa. Przegrzewanie się cieczy w procesie palenia. Wrzenie i wyrzut cieczy ze zbiorników podczas palenia.

Ćwiczenia i pokazy

1. Określenie temperatury zapłonu (ćw.).

2. Przestrzeganie i wyrzut cieczy w procesie palenia (ćw.).

3. Badanie szybkości spalania się cieczy (ćw.).

12. Własności wybuchowe palnych gazów, par, pyłów

Przebieg procesu palenia gazów i par. Palenie dyfuzyjne i kinetyczne. Granice wybuchowości. Bodziec termiczny. Domieszki obojętnych gazów i par. Temperatura mieszaniny wybuchowej. Kierunek rozprzestrzeniania się płomienia w mieszaninach gazowych. Klasyfikacja pożarowo-wybuchowa gazów i par cieczy palnych. Własności wybuchowe pyłów. Rozprzestrzenianie się płomienia w mieszaninie pyłowej. Parametry wpływające na wybuchowość pyłów. Granice wybuchowości pyłów. Klasyfikacja pożarowo-wybuchowa pyłów.

Ćwiczenia i pokazy

Ustalanie granic wybuchowości pyłów (ćw.).

13. Fizyczne i chemiczne własności procesu palenia ciał stałych

Mechanizm spalania cię ciał stałych w zależności od ich budowy wewnętrznej. Chemiczna i fizyczna budowa drewna. Mechanizm spalania drewna. Rozprzestrzenianie się płomienia na powierzchni drewna. Szybkość liniowa palenia się drewna. Czynniki wpływające na proces palenia się drewna, wilgotność, twardość, stosunek ilości do objętości, temperatura początkowa. Palenie się ciał strzępiastych. Palenie się ciał stałych substancji sublimujących, metali. Obserwacja faz palenia się drewna. Określenie temperatury zapalenia drewna.

14. Zjawisko samozapalenia

Zapalenie a samozapalenie. Definicja samozapalenia. Samozapalenie w wyniku samonagrzewania. Mechanizm samozapalenia. Samozapalenie olejów i tłuszczów. Liczba jodowa. Samozapalenie siarczków żelaza. Samonagrzewanie i samozapalanie się węgla, torfu i siana. Samozapalenie substancji chemicznych. Wykres, temperatura, czas.

Ćwiczenia i pokazy

Zbadanie możliwości samozapalenia się olejów (ćw.).

Semestr II - 1 godz. tygodniowo

15. Gaszenie pożarów, substancji szczególnie niebezpiecznych

Środki służące do gaszenia metali lekkich, ciekłych i metali alkalicznych. Charakterystyka wybranych związków pożarowo niebezpiecznych. Kierunki rozwoju środków gaśniczych.

16. Neutralizatory, sorbenty, dyspergenty

Określenie i definicja neutralizacji, sorbcji, dyspergentu. Podstawowe neutralizatory przy zwalczaniu najczęściej spotykanych substancji niebezpiecznych. Natura, pochodzenie i rodzaje sorbentów. Zastosowanie dyspergentów do likwidacji rozlewisk różnych substancji. Zasady likwidacji rozlewisk i rozsypów na gruncie.

17. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 1 godz. tygodniowo

18. Intensywność podawania środków gaśniczych a efektywność gaszenia

Liniowa i powierzchniowa intensywność podawania wody i piany. Zasadność i możliwość łącznego stosowania środków gaśniczych. Łączne stosowanie pian z proszkami gaśniczymi, halonami, gazami gaśniczymi halonów lub proszków z gazami gaśniczymi. Praktycznie wdrożone rozwiązanie techniczne. Uzyskiwane efekty gaśnicze. Naliczanie intensywności podawania środków gaśniczych.

19. Zajęcia laboratoryjne

Spalanie różnych substancji chemicznych i określenie produktów spalania i temperatur. Badania możliwości samozapalania się różnych substancji. Określenie temperatury zapłonu w aparacie Marcussona, Abel-Penskiego-Martensa. Badanie szybkości spalania się cieczy, jej przegrzewania i wyrzutu w procesie palenia. Proces palenia metali.

20. Repetytorium z termodynamiki

Podstawowe definicje: system termodynamiczny, ograniczenie układu, otoczenie, parametr fizyczny układu, parametr termodynamiczny układu, stan układu, przemiana termodynamiczna, przemiana quasi-statyczna, ciało proste. Energia, jej rodzaje, jednostki. Prawo zachowania energii. Gaz doskonały. Równanie stanu gazu doskonałego. Prawo Avogarda. Ciepło właściwe. Mieszaniny gazów doskonałych. Przemiany: izotermiczna, izobaryczna, izochoryczna, diabatyczna, politropowa. Gaz rzeczywisty. Równanie stanu gazu rzeczywistego. Stan, w którym gaz rzeczywisty zbliża się własnościami do gazu doskonałego. Pierwsza zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. Praca zewnętrzna. Praca techniczna. Ciepło. Zerowa zasada termodynamiki. Zasady pomiaru temperatury. Druga zasada termodynamiki. Obiegi. Sprawność silnika termodynamicznego. Entropia. Trzecia zasada termodynamiki. Przemiany odwracalne i nieodwracalne.

21. Gazy gaśnicze

CO₂, SO₂, N₂, para wodna, gazy spalinowe. Właściwości fizykochemiczne. Zalety i wady. Mechanizm działania gaśniczego. Zakres stosowania.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie ilości gazów gaśniczych (ćw.).

2. Gaszenie ciał stałych, ciekłych i gazowych (.p).

22. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Kadet powinien posiąść przede wszystkim zdolność:

- szybkiego określenia zagrożenia pożarowego na podstawie własności fizykochemicznych substancji,

- rozróżniania podstawowych pojęć z chemii palenia,

- klasyfikacji materiałów niebezpiecznych pod względem pożarowym,

- stosowania środków zmniejszających zagrożenie pożarowe,

- wykorzystania przyrządów do określenia zagrożenia pożarowego,

- prawidłowego posługiwania się jednostkami układu SI,

- obserwacji przemian różnych rodzajów energii,

- wykorzystania podstawowych praw kinetyki gazów,

- dokonywania pomiaru temperatury różnymi przyrządami,

- określania rodzajów wymiany ciepła,

- obliczenia ilości ciepła przepływającego w różnych rodzajach wymiany tego rodzaju energii,

- podejmowania trafnej decyzji w doborze i stosowaniu środków gaśniczych w zależności od sytuacji pożarowej, - opanowania podstawowych wiadomości dotyczących własności środków gaśniczych,

- określenia ilości potrzebnych środków gaśniczych.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Przedmiot ten w dużej mierze opiera się na wiadomościach i umiejętnościach zdobytych w szkole średniej. Stąd realizacja zagadnień przewidzianych w niniejszym programie stanie się łatwiejsza, gdy dokonamy powtórzenia tych wiadomości. Mając na uwadze jednak niewielką liczbę godzin przewidzianą na realizację powyższego programu, powtórzenie należy realizować w formie samokształcenia. Podstawowymi formami nauczania tego przedmiotu są zajęcia teoretyczne i praktyczne. W trakcie zajęć teoretycznych kadeci powinni zdobyć taki zasób wiedzy z zakresu przedmiotu, który pozwoli im prawidłowo oceniać zachodzące w otaczającym nas środowisku zjawiska termodynamiczne oraz umiejętnie stosować przyswojone wiadomości do wykonywania szeregu obliczeń związanych z przemianami termodynamicznymi.

Szczególną uwagę należy zwrócić na problematykę ściśle związaną z prowadzeniem akcji ratowniczych, którymi są:

a) parametry zawarte w charakterystykach materiałów niebezpiecznych,

b) zmiany w wartości parametrów określających dany stan substancji pod wpływem dostarczonej energii w postaci ciepła.

c) drogi rozchodzenia się ciepła jako przyczyna powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów.

Problematyka fizykochemii spalania musi być potraktowana w taki sposób, aby kadeci nie mieli kłopotów z praktyczną realizacją niektórych zagadnień z tego przedmiotu. Dotyczy to tej części materiału, która wiąże się z obliczeniem teoretycznym oraz sporządzaniem wodnych roztworów środków pianotwórczych. Dalsza realizacja programu nauczania opiera się na wykładach. Zajęcia powinny być poprzedzone informacją prowadzącego i dotyczyć wskazań literatury fachowej poszerzającej wiadomości z tego przedmiotu. Wykłady powinny być podstawą teoretyczną ćwiczeń laboratoryjnych przeprowadzonych przez słuchaczy w I i II semestrze nauki. W trakcie tych zajęć należy zwrócić szczególną uwagę na przebieg reakcji chemicznych w warunkach procesu palenia. Niewłaściwe zrozumienie tej części materiału będzie miało ujemny wpływ na dalszą realizację programu nauczania. Nie dotyczy to tylko tego przedmiotu, ale także i tych przedmiotów, które opierają się na wiedzy zdobytej z chemii palenia, jak np. taktyka działań gaśniczych, taktyka działań ratowniczych czy podstawy profilaktyki pożarowej.

Przed realizacją ćwiczeń w semestrze I i II należy przeprowadzić szkolenie bhp. Zobowiązuje to prowadzącego zajęcia do zwrócenia szczególnej uwagi na niebezpieczeństwo grożące słuchaczom podczas wykonywania ćwiczeń z zastosowaniem niebezpiecznych odczynników i działania wysokich temperatur. Po realizacji materiału teoretycznego i części praktycznej kadeci nie powinni mieć kłopotów z określeniem kryterium niebezpieczeństwa podczas stosowania podstawowych środków chemicznych. Ćwiczenia należy prowadzić w grupach. Najlepsze efekty uzyskuje się, gdy grupa liczy trzy osoby przy stanowisku laboratoryjnym. Realizacja materiału z zakresu środków gaśniczych wymaga poparcia teorii przykładami praktycznego ich zastosowania. Szczególną uwagę należy zwrócić na sposoby podawania środków gaśniczych w czasie działań gaśniczych, na straty, jakie mogą zostać spowodowane użyciem niewłaściwych środków, lub podaniem ich w nadmiernej ilości. Należy wykorzystać wiadomości z przedmiotu "wyposażenie techniczne". W celu zwiększenia efektywności nauczania należy wykorzystać techniczne środki dydaktyczne i materiały dydaktyczne. Przedmiot stanowi podstawę do nauczania takich przedmiotów, jak: wyposażenie techniczne, profilaktyka pożarowa w budownictwie, podstawy profilaktyki pożarowej, taktyka działań gaśniczych i taktyka działań ratowniczych.

LITERATURA Z ZAKRESU: 

CHEMII SPALANIA 

Dla kadeta

1. Cipera J., Knor L.: Budowa atomu, wiązania chemiczne. WSiP, Warszawa 1987.

2. Czerski L.: Chemia dla techników. PWN, Warszawa 1967.

3. Bobkowa Z.: Szkolny poradnik chemiczny. WSiP, Warszawa 1986.

4. Grabowska K., Przedlecka B.: Chemia nieorganiczna. WSiP, Warszawa 1989.

5. Niebezpieczne materiały chemiczne - charakterystyka, zagrożenie, ratownictwo - karty katalogowe. B.W. "Chemia", Warszawa 1979.

6. Pofit-Szczepańska M.: Chemia pożarnicza. WOSP, Warszawa 1965.

7. Pofit-Szczepańska M.: Chemia stosowana. SOS, Warszawa 1965.

8. Syng M.: Bhp w przemyśle chemicznym. SOP, Warszawa 1985.

Dla nauczyciela

1. Czerski L.: Chemia dla techników. PWN, Warszawa 1967.

2. Górski A.: Chemia. PWN, Warszawa 1977.

3. Mastalerz P.: Chemia organiczna. PWN, Warszawa 1986.

4. Niebezpieczne materiały chemiczne - charakterystyka, zagrożenie, ratownictwo. Biuro Wydawnicze "Chemia", Warszawa

5. Pofit-Szczepańska M.: Chemia pożarnicza. WOSP, Warszawa 1973.

6. Ochrona przeciwpożarowa w przemyśle chemicznym. Biuro Wydawnicze "Chemia", Warszawa (miesięcznik).

7. Ryng M.: Bhp w przemyśle chemicznym. WNT, Warszawa 1985.

8. Sotyniewicz R.: Rozwój podstawowych pojęć chemicznych. WNT, Warszawa 1986.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

TERMODYNAMIKI STOSOWANEJ 

Dla kadeta

1. Glazer T.: Przyczyny pożarów i wybuchów. CRZZ, Warszawa 1969.

2. Mac S.: Termodynamika. WSiP, Warszawa 1977.

3. Staniszewski B.: Termodynamika. PWN, Warszawa 1969.

4. Staniszewski B.: Termodynamika. PWN, Warszawa 1986.

5. Szargut J.: Termodynamika. PWN, Warszawa 1971.

6. Wilk S.: Termodynamika techniczna. PWSZ, Warszawa 1974.

Dla nauczyciela

1. Bogumił T.: Aparatura kontrolno-pomiarowa. WSiP, Warszawa 1974.

2. Glazer T.: Przyczyny pożarów i wybuchów. CRZZ, Warszawa 1969.

3. Kalinowski E.: Termodynamika techniczna. Politechnika Wrocławska, Wrocław 1979.

4. Mac S.: Termodynamika. WSiP, Warszawa 1977.

5. Staniszewski B.: Wymiana ciepła - podstawy teoretyczne. PWN, Warszawa 1980.

6. Staniszewski B.: Termodynamika. PWN, Warszawa 1986.

7. Szargut J.: Analiza termodynamiczna i ekonomiczna w energetyce przemysłowej. PWN, Warszawa 1983.

8. Szargut J.: Termodynamika. PWN, Warszawa 1971.

9. Tuliszka E.: Termodynamika techniczna. PWN, Warszawa 1980.

10. Wilk S.: Termodynamika techniczna. PWSZ, Warszawa 1974.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

ŚRODKÓW GAŚNICZYCH 

Dla kadeta

1. Biuletyny Informacji Naukowo-Technicznej - Kwartalnik KGSP.

2. Grynczel Z.: Środki gaśnicze. Arkady, Warszawa 1969.

3. Linder J.: Gaszenie pożarów gazami obojętnymi i środkami chemicznymi. Arkady, Warszawa 1969.

Dla nauczyciela

1. Biuletyny Informacji Naukowo-Technicznej - Kwartalnik KGSP.

2. Dobkowska Z., Pazdro K.: Szkolny poradnik chemiczny. WSiP, Warszawa 1986.

3. Grynczel Z.: Środki gaśnicze. Arkady, Warszawa 1969.

4. Informator o środkach gaśniczych. KGSP, Warszawa 1974.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

ELEMENTY HYDRAULIKI, URZĄDZENIA GAŚNICZE I ZABEZPIECZAJĄCE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie kadetów z zagadnieniami z zakresu:

1. Hydrauliki, tj.:

- podstawowymi prawami hydrostatyki,

- zjawiskami ruchu cieczy, a w szczególności wody,

- zasadami przesyłania wody przewodami sztywnymi, jak również wężami pożarniczymi,

- przyrządami do pomiaru ciśnienia i natężenia przepływu,

- wykorzystaniem komputerów do obliczeń układów wężowych, współpracujących z pompami pożarniczymi.

2. Urządzeń gaśniczych i zabezpieczających, tj.:

- urządzeniami przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, jak: hydranty zewnętrzne, zbiorniki i studnie przeciwpożarowe,

- zasadami wyboru odpowiedniego systemu technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów,

- budową, zasadami działania i zakresem stosowania urządzeń sygnalizacji alarmowej, jak również stałych urządzeń gaśniczych i zabezpieczających,

- zasadami przeprowadzania analizy przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego jednostek osadniczych i zakładów pracy oraz opracowywania planów przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Temat	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres zasadniczy) 3 godz. tyg. x 10 tyg. 30 godz.
1.	Wiadomości wstępne (repetytorium)	2	-	2
2.	Urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego	10	-	10
3.	Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne	8	2	10
4.	Wybrane zagadnienia z hydrostatyki i hydrauliki ogólnej	4	2	6
5.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	26	4	30
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. = 32 godz.
6.	Wybrane zagadnienia z hydrostatyki stosownej	12	6	18
7.	Urządzenia sygnalizacji alarmowo-pożarowej	8	4	12
8.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	22	10	32
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24 tyg. = 48 godz.
9.	Wybór systemu technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów	4	-	4
10.	Stałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające	34	8	42
11.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	40	8	48
	Ogółem	88	22	110

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres zasadniczy) - 3 godz. tygodniowo

1. Wiadomości wstępne (repetytorium)

Międzynarodowy układ jednostek miar (SJ). Elementy mechaniki (siła, praca, moc, energia, zasada zachowania energii). Właściwości fizyczne cieczy i stany skupienia. Gęstość, ciężar właściwy, lepkość i napięcie powierzchniowe. Przewodzenie prądu elektrycznego, itp. Budowa atmosfery - pojęcie ciśnienia. Ciśnienie atmosferyczne, nadciśnienie, podciśnienie, ciśnienie bezwzględne.

2. Urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego

Występowanie wody w przyrodzie oraz możliwości jej wykorzystania. Punkty czerpania wody na wodach otwartych - podział, budowa, wymagania techniczne. Podział i budowa wodociągów zewnętrznych - możliwości poboru wody do celów przeciwpożarowych. Hydranty zewnętrzne - zasady rozmieszczenia, wymagania techniczne, oznakowanie, zbiorniki i studnie przeciwpożarowe - zakres stosowania, wymagania techniczne, oznakowanie.

3. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne

Zasady przeprowadzenia analiz przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego jednostek osadniczych i zakładów pracy. Wybór i rozmieszczenie źródeł wody gaśniczej - plan zaopatrzenia wodnego.

Ćwiczenia i pokazy

Obliczanie ilości wody gaśniczej (ćw.).

4. Wybrane zagadnienia z hydrostatyki i hydrauliki ogólnej

Ciśnienie hydrostatyczne. Parcie hydrostatyczne, prawo Eulera. Zasada naczyń połączonych. Prawo Pascala, Prawo Archimedesa - pływanie ciał. Natężenie przepływu. Warunek ciągłości przepływu. Wpływ lepkości na opory powstające podczas ruchu cieczy. Ruch laminarny i burzliwy - doświadczenie Reynoldsa. Rozkład prędkości w ruchu laminarnym i burzliwym. Równanie Bernouliego. Pojęcie ciśnienia statycznego i dynamicznego.

Ćwiczenia i pokazy

Przykłady liczbowe (ćw.).

5. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

6. Wybrane zagadnienia z hydrodynamiki stosowanej

Zasady pomiaru ciśnienia i natężenia przepływu strat ciśnienia w ruchu laminarnym i burzliwym. Obliczanie strat liniowych (wzór Darcy-Weisbacka). Wzór Chezy - zastosowanie nomogramu. Obliczanie strat ciśnienia w układach wężowych. Układ szeregowy, równoległy, mieszany. Współpraca pomp w układzie szeregowym i równoległym. Uderzenie wodne - wzlot i zasięg strumieni. Prądy gaśnicze zwarte i rozproszone - zasięg, siła reakcji, siła uderzenia. Przegrody w zbiornikach wodnych ruchomych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Pomiary ciśnienia i natężenia przepływu (ćw.).

2. Pomiary parametrów prądów gaśniczych (ćw.).

3. Przykłady liczbowe (ćw.).

7. Urządzenia sygnalizacji alarmowo-pożarowej

System sygnalizacji pożarowej. Rodzaje, budowa oraz zasada działania czujek i central, urządzeń pomocniczych (przycisków, urządzeń alarmowych, tablic sygnalizacji równoległej). Współpraca sygnalizacji z urządzeniami gaśniczymi i zabezpieczającymi.

Ćwiczenia i pokazy

Obsługa i zasada działania urządzeń (p.).

8. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

9. Wybór systemu technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów

Ocena zagrożenia pożarowego i analiza konieczności stosowania stałych urządzeń technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego. Zasady doboru odpowiedniego typu urządzeń.

10. Stałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające

Podział, budowa, zasady działania i zakres stosowania urządzeń:

- wodnych (tryskaczowe, zraszaczowe, zasłony wodne, działka gaśnicze, hydranty wewnętrzne, suche piony),

- pianowych (stałych i półstałych),

- na gazy obojętne (CO₂, azot),

- halonowych,

- proszkowych,

- parowych,

- na gazy spalinowe,

Obliczenia urządzeń (źródła zasilania, zapas środków gaśniczych itp.).

Ćwiczenia i .okazy

1. Elementy składowe i zasada działania.

2. Obliczenia urządzeń.

11. Do dyspozycji nauczyciela

Omówienie i podsumowanie przerobionego materiału, wskazanie nowości technicznych z zakresu urządzeń gaśniczych i zapobiegawczych.

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku realizacji programu kadeci powinni opanować następujące umiejętności:

- stosowania wiadomości teoretycznych w praktyce w celu optymalnego wykorzystania sprzętu ratowniczo-gaśniczego,

- dokonywania podstawowych obliczeń hydraulicznych,

- posługiwania się przyrządami pomiarowymi, tabelami, wykresami, nomogramami i in.,

- korzystania z różnych źródeł informacji,

- poznać budowę i zasadę działania wszystkich urządzeń wodnych, które mogą być wykorzystane do celów ochrony przeciwpożarowej,

- opracowywania planów zaopatrzenia wodnego,

- opracowywania założeń technicznych urządzeń wodnych i stałych urządzeń gaśniczych,

- dokonywania obliczeń podstawowych urządzeń gaśniczych i ich doboru.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Podstawowymi formami nauczania tego przedmiotu są zajęcia teoretyczne i ćwiczenia. W trakcie zajęć teoretycznych kadeci powinni zdobyć określony zasób wiadomości z takich zagadnień, jak:

- właściwości fizyczne wody,

- podstawowe prawa hydrodynamiki,

- zasady przesyłania wody przewodami sztywnymi,

- zasady przesyłania wody wężami pożarniczymi,

- zwarte i rozproszone prądy gaśnicze,

- przyrządy pomiarowe.

Pierwsze dwa tematy opierają się na wiadomościach nabytych w szkole średniej, które należy powtórzyć i utrwalić. W pozostałych tematach szczególny nacisk położyć na opanowanie tematyki ściśle związanej z działaniami ratowniczo-gaśniczymi. Zagadnienia teoretyczne powinny być poparte stosownymi przykładami liczbowymi, pozwalającymi lepiej zrozumieć przekazywaną wiedzę w działaniach praktycznych. Ćwiczenia należy prowadzić w gabinecie zaopatrzenia wodnego oraz w terenie przy użyciu sprzętu znajdującego się na samochodach gaśniczych, wykorzystując w tym celu przyrządy pomiarowe stanowiące wyposażenie gabinetu zaopatrzenia wodnego, jak i sprzętu pożarniczego. Ćwiczenia powinny być tak organizowane, aby każdy kadet mógł wykonać takie ćwiczenie, a otrzymany wynik porównać z obliczeniem teoretycznym. Do obliczenia układów wężowych współpracujących z pompami pożarniczymi przewiduje się wykorzystanie komputerów zaopatrzonych w odpowiednie do tego programy obliczeniowe. Kadeci powinni samodzielnie przygotować przykłady typowych układów wężowych i dokonać obliczenia za pomocą komputerów. Wykorzystując środki dydaktyczne oraz sprzęt używany do ćwiczeń, rozwijać w nich zainteresowanie postępem technicznym. Przedmiot zawiera podstawowe grupy zagadnień dotyczących zaopatrzenia w wodę gaśniczą oraz stałych urządzeń gaśniczych. Problem zaopatrzenia w wodę jest nie tylko problemem straży pożarnych. Dlatego też należy zwrócić uwagę na możliwość wykorzystania przez jednostki ratowniczo-gaśnicze do celów gaśniczych już istniejących urządzeń wodnych przeznaczonych do innych celów. Stałe urządzenia gaśnicze są urządzeniami kosztownymi, dlatego też celowość ich zastosowania wymaga wnikliwej analizy. Stan urządzeń wodnych oraz stałych urządzeń gaśniczych ma wpływ na powodzenie akcji ratowniczo-gaśniczej. Dlatego należy łączyć ten przedmiot z taktyką działań gaśniczych, taktyką działań ratowniczych, wyposażeniem technicznym oraz podstawą profilaktyki pożarowej. Przedmiot stanowi podstawę do nauczania takich przedmiotów, jak: taktyka działań gaśniczych, taktyka działań ratowniczych, wyposażenie techniczne, profilaktyka pożarowa w budownictwie oraz podstawy profilaktyki pożarowej.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

- modele urządzeń gaśniczych,

- przekroje różnych elementów składowych urządzeń,

- wyposażenie techniczne gabinetu zaopatrzenia wodnego,

- wyposażenie sprzętowe wozów bojowych,

- grafoskop wraz z opracowanymi foliogramami i fazogramami,

- komputer wraz z programami obliczeniowymi,

- epidiaskop, rzutnik przeźroczy, monitory,

- filmy, przeźrocza.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Biuletyn Informacji Technicznej nr 4/76 KGSP.

2. Biuletyn Informacji Technicznej nr 1/77 KGSP.

3. Czetwertyński E., Szuster A.: Hydrologia i hydraulika. PWSZ, Warszawa 1978.

4. Jarosz A., Wołoszyn J.: Hydraulika. PWRiL, Warszawa 1970.

5. Kaliciecki H.: Podręcznik kierowcy mechanika straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1977.

6. Linder J., Struś W.: Przeciwpożarowe urządzenia i instalacje wodne. Arkady, Warszawa 1977.

7. Sokołow J., Zinger N.: Strumienice. PWN, Warszawa 1965.

Dla nauczyciela

1. Biuletyn Informacji Technicznej KGSP.

2. Bogumił T.: Aparatura kontrolno-pomiarowa. WSiP, Warszawa 1974.

3. Bukowski J.: Mechanika płynów. PWN, Warszawa 1976.

4. Czetwertyński E., Szuster A.: Hydrologia i hydraulika. PWSZ, Warszawa 1978.

5. Jarosz A., Wołoszyn J.: Hydraulika. PWRiL, Warszawa 1970.

6. Kaliciecki H.: Podręcznik kierowcy mechanika straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1977.

7. Katalog techniki przeciwpożarowej. BW MHWiU "Libra", Warszawa 1980.

8. Linder J., Struś W.: Przeciwpożarowe urządzenia i instalacje wodne. Arkady, Warszawa 1977.

9. Łazarkiewicz S., Troskolański A.: Pompy wirowe. PWT, Warszawa 1959.

10. Sokołow J., Zinger N.: Strumienice. PWN, Warszawa 1965.

11. Troskolański A.: Hydromechanika. WNT, Warszawa 1967.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

LITERATURA Z ZAKRESU URZĄDZEŃ GAŚNICZYCH I ZABEZPIECZAJĄCYCH 

Dla kadeta

1. Linder J., Struś W.: Przeciwpożarowe urządzenia i instalacje wodne. Arkady, Warszawa 1977.

2. Linder J.: Gaszenie pożarów gazami obojętnymi i środkami chemicznymi. Arkady, Warszawa 1969.

3. Linder J.: Urządzenia gaśnicze parowe. IW CRZZ, Warszawa 1974.

4. Normy, przepisy, wytyczne.

Dla nauczyciela

1. Biuletyn Informacji Naukowo-Technicznej. Kwartalnik KGSP.

2. Gabryszewski T.: Wodociągi. Arkady, Warszawa 1983.

3. Gabryszewski T., Wieczysty A.: Ujęcia wód podziemnych. Arkady, Warszawa 1985.

4. Kukuła I., Getko R., Żytkowski O.: Techniczne zabezpieczenie przeciwpożarowego i przeciwwybuchowego statków. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1981.

5. Kuczyński J.: Miejskie budowle sanitarne i podziemne. PWN, Warszawa 1980.

6. Normy, przepisy, wytyczne.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

PROFILAKTYKA POŻAROWA W BUDOWNICTWIE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Zadaniem nauczania przedmiotu jest zapoznanie katedów z:

- podstawowymi materiałami i ich zachowaniem się w warunkach pożarowych,

- podstawowymi konstrukcjami i elementami konstrukcyjnymi budynków oraz ich odpornością ogniową,

- elementami zagrożenia pożarowego w budynkach i czynnikami wpływającymi na rozwój pożaru,

- warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej,

- elementami zabezpieczeń przed rozprzestrzenianiem się ognia w budynkach,

- zagrożeniem pożarowym i wymaganiami bezpieczeństwa instalacji stosowanych w obiektach budowlanych,

- podstawową dokumentacją budowlaną,

- przyczynami powstawania pożarów w instalacjach i urządzeniach elektroenergetycznych ze szczególnym uwzględnieniem pomieszczeń zagrożonych wybuchem,

- zagadnieniami elektryczności statycznej, wyładowaniami atmosferycznymi oraz wymaganiami profilaktyki pożarowej w tym zakresie,

- wymaganiami technicznymi, doborem instalacji i urządzeń elektrycznych do warunków otoczenia z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego.

Realizacja treści nauczania przedmiotu pozwoli:

- przygotować kadetów do przeprowadzania rozpoznania zagrożenia pożarowego obiektów budowlanych,

- przygotować kadetów do przewidywania skutków pożaru i zachowania się konstrukcji pod wpływem ognia,

- zaznajomić kadetów z postępem technicznym i tendencjami rozwojowymi w zakresie przeciwpożarowego zabezpieczenia budynków.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P		R
	Semestr I - 3 godz. tyg. x 10 tyg. = 30 godz.
1.	Materiały budowlane	10	-		10
2.	Elementy konstrukcji budowlanych	10	-		10
3.	Elementy zagrożenia pożarowego budynków	8	-		8
4.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-		2
	Razem	30	-		30
	Semestr II - 3 godz. tyg. x 16 tyg. = 48 godz.
5.	Przeciwpożarowe wymagania dla obiektów budowlanych	20	6		26
6.	Elementy przeciwpożarowego zabezpieczenia budynków	12		2	14
7.	Instalacja użytkowa w obiektach budowlanych	4		2	6
8.	Do dyspozycji nauczyciela	2		-	2
	Razem	38		10	48
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24 tyg. = 48 godz.
9.	Instalacje i urządzenia elektryczne	15		10	25
10.	Elektryczność statyczna	3		1	4
11.	Instalacja odgromowa	3		1	4
12.	Dokumentacja budowlana	4		9	13
13.	Do dyspozycji nauczyciela	3		-	3
	Razem	13		59	72
	Ogółem	26		94	120

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres zasadniczy) - 3 godz. tygodniowo

1. Materiały budowlane

Klasyfikacja pożarowa materiałów budowlanych. Rodzaje, zakres stosowania w budownictwie oraz zachowanie się w warunkach pożarowych:

- spoiw budowlanych,

- zapraw murarskich

- kamieni naturalnych,

- materiałów ceramicznych,

- betonu,

- stali,

- betonu zbrojnego,

- drewna i materiałów drewnopochodnych,

- szkła,

- tworzyw sztucznych,

- materiałów izolacyjnych,

- tkanin,

- materiałów malarskich.

2. Elementy konstrukcji budowlanych

Podział elementów budowlanych. Klasyfikacja pożarowa elementów konstrukcyjnych. Rodzaje fundamentów. Rodzaje i klasyfikacja pożarowa:

- ścian (mury z kamienia, mury ceramiczne i z betonu, ściany z drewna, ściany z betonu i żelbetu, ścienne elementy prefabrykowane),

- elementów szkieletowych budynków (słupy, belki, podciągi, dźwigary, układy ramowe),

- stropów (stropy drewniane, ceramiczne, żelbetowe i ceramiczno-żelbetowe),

- stropodachów i tarasów,

- dachów i pokryć dachowych,

- schodów i pochylni.

Układy konstrukcyjne. Rodzaje konstrukcji budynków.

3. Elementy zagrożenia pożarowego budynków

Elementy zagrożenia pożarowego w budynkach przemysłowych i użyteczności publicznej. Czynniki wpływające na rozprzestrzenianie się pożarów w budynkach.

Obciążenie ogniowe - rodzaje, zasady obliczenia. Kategorie zagrożenia ludzi.

4. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 3 godz. tygodniowo

5. Przeciwpożarowe wymagania dla obiektów budowlanych

Ustalanie klas odporności budynków i elementów konstrukcyjnych. Strefy pożarowe. Oddzielenia przeciwpożarowe. Warunki wykończenia wnętrz pomieszczeń i budynków. Warunki ewakuacyjne. Odległości pomiędzy budynkami. Lokalizacja budynków. Wymagania dla pomieszczeń, w których przechowuje się ciecze palne, wymagania przeciwpożarowe dla garaży i budynków tymczasowych. Wymagania bezpieczeństwa pożarowego dla instalacji w budynkach. Wpływ stałych urządzeń gaśniczych na wymagania budowlane i ewakuacyjne. Wymagania przeciwpożarowe dla budynków gospodarstw rolnych.

6. Elementy przeciwpożarowego zabezpieczenia budynków

Zabezpieczenie konstrukcji stalowych oraz drewna i tkanin środkami ognioochronnymi. Wentylacja pożarowa w budynkach. Klapy dymowe. Drzwi, zasuwy i klapy przeciwpożarowe. Dźwigi do celów przeciwpożarowych. Zabezpieczenie budynków przed skutkami wybuchu. Konstrukcja ścian i stropów przeciwpożarowych.

7. Instalacja użytkowa w obiektach budowlanych

Instalacje i urządzenia gazowe. Instalacje i urządzenia wentylacyjne. Instalacje i urządzenia ogrzewcze. Instalacje i urządzenia mechaniczne. Instalacje dymowe i spalinowe.

8. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

9. Instalacje i urządzenia elektryczne

Przyczyny powstawania pożarów od instalacji i urządzeń elektrycznych. Urządzenia elektroenergetyczne w przestrzeniach zagrożonych pożarem. Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne w pomieszczeniach, strefach i przestrzeniach zewnętrznych zagrożonych wybuchem. Instalacje oświetleniowe. Transformatory zewnętrzne i napowietrzne. Kanały, tunele i szyby kablowe. Przepusty kablowe.

10. Elektryczność statyczna

Powstawanie elektryczności statycznej. Zagrożenie wybuchowe wynikające z elektryczności statycznej. Ochrona przed gromadzeniem się i wyładowaniem elektryczności statycznej.

11. Instalacja odgromowa

Charakterystyka prądowa pioruna i skutki wyładowań atmosferycznych. Rodzaje instalacji i urządzeń odgromowych.

12. Dokumentacja budowlana

Ogólne wiadomości o dokumentacji budowlanej - projektowej. Symbole rysunkowe. Rysunki budowlane. Czytanie dokumentacji projektowej. Symbole rysunkowe urządzeń instalacyjnych. Rodzaje rysunków instalacyjnych. Czytanie dokumentacji projektowej. Zasady uzgadniania dokumentacji projektowej.

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku realizacji programu nauczania przedmiotu kadet powinien opanować umiejętności:

- oceny zagrożenia pożarowego wynikającego ze stosowanych materiałów i elementów budowlanych,

- ustalenia wymagań zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków,

- określenia warunków eliminujących zagrożenie pożarowe budynków,

- przeprowadzania kontroli zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów budowlanych,

- posługiwania się przepisami oraz dokonywanie prawidłowej interpretacji,

- pracy z dokumentacją budowlaną,

- samodzielnego pogłębiania wiedzy i korzystania z różnych źródeł informacji,

- rozpoznania i oceny zagrożenia pożarowego w instalacjach i urządzeniach elektroenergetycznych oraz ich eliminowanie.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Podstawowymi metodami nauczania tego przedmiotu są wykłady i ćwiczenia. Na wykładach kadeci powinni opanować teoretyczny materiał nauczania. W celu utrwalenia przerobionego materiału należy stosować ćwiczenia i pokazy. Przerabianie tematów dotyczących materiałów budowlanych i elementów konstrukcyjnych można praktycznie ilustrować w składnicach materiałów budowlanych oraz na placach budów. Pokazy materiałów budowlanych oraz elementów konstrukcji budynków powinny być ściśle powiązane z zajęciami teoretycznymi. Zagadnienia dotyczące zabezpieczeń materiałów i elementów konstrukcyjnych środkami ogniochronnymi można rozszerzyć o pokazy badania palności materiałów budowlanych i klas odporności ogniowej elementów konstrukcyjnych w placówkach naukowych zajmujących się tymi problemami. W trakcie ćwiczeń dotyczących tematyki wymagań przeciwpożarowych dla obiektów budowlanych należy analizować te wymagania w wybranych obiektach przemysłowych i użyteczności publicznej. W czasie ćwiczeń z dokumentacją budowlaną i przepisami przeciwpożarowymi kadeci powinni dobrze utrwalić zdobytą wiedzę teoretyczną. Po skończonych zajęciach teoretycznych, w ramach zajęć praktycznych, należy zapoznać kadetów ze sposobami przeprowadzania kontroli stanu zabezpieczenia pożarowego obiektów, zwłaszcza obiektów przemysłowych i użyteczności publicznej, a także nauczyć opracowania protokołów pokontrolnych wraz z wnioskami. Realizacja treści przedmiotu powinna umożliwiać również kształtowanie cech osobowościowych przydatnych w przyszłej pracy zawodowej. Szczególną uwagę należy zwrócić na sprawy postępu technicznego w budownictwie, nowe technologie oraz związany z ich funkcjonowaniem stopień zagrożenia pożarowego.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

W nauczaniu tego przedmiotu należy stosować różnorodne środki dydaktyczne. Konieczne jest zatem wyposażenie sali w następujące środki i materiały nauczania:

- rzutnik pisma i rysunków, diapol, monitor,

- plansze, przeźrocza, foliogramy, filmy,

- tablice,

- dokumentację budowlaną,

- modele materiałów konstrukcji budowlanych.

LITERATURA 

Dla kadeta i nauczyciela

1. Biuletyn Informacji Technicznej. Kwartalnik - roczniki. KGSP, Warszawa.

2. Jaworski H.: Elektryczność statyczna a pożary. Arkady, Warszawa 1968.

3. Jędrzejewski W.: Budownictwo ogólne. Warszawa 1978.

4. Linder J., Struś W.: Zabezpieczenie przeciwpożarowe budynków.

5. Obowiązujące polskie normy, zarządzenia, rozporządzenia.

6. Odporność ogniowa konstrukcji budowlanych. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 1988.

7. Parczewski W.: Materiały budowlane. PWN, Warszawa 1974.

8. "Przegląd Pożarniczy" Roczniki. KGSP, Warszawa.

9. Pukacka K.: Profilaktyka pożarowa w elektroenergetyce. Cz. I i II (skrypt).

10. Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym. WNT, Warszawa 1985.

11. Strażyński G., Świerżewski M.: Bezpieczna eksploatacja urządzeń energetycznych. Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1980.

12. Świerżewski M.: Urządzenia piorunochronne obiektów przemysłowych. Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1975.

13. Zdanowski M.: Podstawy ochrony przeciwpożarowej w przemyśle. Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1978.

14. Żeńczykowski W.: Budownictwo ogólne. Arkady, Warszawa 1981.

PODSTAWY PROFILAKTYKI POŻAROWEJ 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Zadaniem nauczania przedmiotu jest przygotowanie kadetów do samodzielnego oceniania zagrożenia pożarowego i stosowania wybranych zabezpieczeń, a także do samodzielnego prowadzenia kontroli w zakładach przemysłowych oraz szkolenia w zakresie zapobiegania pożarom. Mając na uwadze osiągnięcie tego celu, należy zapoznać kadetów z:

- podstawami z zakresu technologii ogólnej,

- prawami i zasadami z technologii ogólnej,

- zasadami i metodami dokonywania analiz zagrożenia pożarowego i wybuchowego zakładów przemysłowych,

- metodami technicznego zabezpieczenia produkcji,

- zasadami i metodami zabezpieczenia przeciwpożarowego procesów technologicznych,

- organizacją i prowadzeniem kontroli zakładów przemysłowych:

a) charakterystyką pożarową surowców i materiałów spotykanych w gospodarce leśnej i rolnej,

b) zagrożeniem pożarowym lasów.

Ponadto zadaniem nauczania przedmiotu jest:

- zaznajamianie kadetów z celami nauczania tego przedmiotu,

- opanowanie umiejętności posługiwania się przepisami prawnymi z zakresu profilaktyki,

- kształtowanie nawyku systematycznej pracy w celu pogłębienia wiedzy ogólnej i zawodowej,

- kształtowanie poczucia odpowiedzialności, sumienności, dyscypliny i poczucia więzi zawodowej,

- rozwijanie twórczego myślenia oraz pobudzanie zainteresowań postępem technicznym w dziedzinie zapobiegania pożarom oraz wybuchom.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr II - 4 godz. tyg. x 16 tyg. = 64 godz.
1.	Ocena zagrożenia pożarowego i wybuchowego obiektów	8	4	12
2.	Zagrożenie pożarowe obszarów leśnych	4	-	4
3.	Zagrożenie pożarowe w przemyśle rolno-spożywczym i gospodarce rolnej	-	6	6
4.	Zagrożenie pożarowe i wybuchowe wybranego procesu technologicznego	4	2	6
5.	Zagrożenie pożarowe i wybuchowe występujące podczas magazynowania i składowania różnych materiałów	6	6	12
6.	Zagrożenie pożarowe i wybuchowe podczas nakładania powłok malarskich	2	2	4
7.	Profilaktyka pożarowa prac niebezpiecznych pod względem pożarowym	6	-	6
8.	Metodyka czynności kontrolno-rozpoznawczych	4	6	10
9.	Do dyspozycji nauczyciela	4	-	4
	Razem	38	26	64
	Semestr III - i godz. tyg. x 24 tyg. = 24 godz.
10.	Ocena stopnia zagrożenia pożarowego wybranych zakładów przemysłowych	4	12	16
11.	Analiza zagrożenia pożarowego wybranego procesu technologicznego na podstawie wstępnego projektu technicznego	2	4	6
12.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	8	16	24
	Ogółem	46	42	88

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr II - 4 godz. tygodniowo

1. Ocena zagrożenia pożarowego i wybuchowego obiektów

Prawdopodobieństwo powstania pożaru. Dotychczas stosowane metody oceny zagrożenia pożarowego. Zasady kwalifikowania do kategorii niebezpieczeństwa pożarowego pomieszczeń, budynków, stref pożarowych i zakładów pracy.

Czynniki mające wpływ na zagrożenie wybuchem. Grupy samozapalenia (zapłonowe). Klasy wybuchowości. Parametry wybuchowości wybranych substancji. Rodzaj i wielkość źródeł wydzielania substancji palnych. Klasyfikacja źródeł zagrożenia. Dotychczas stosowane zasady zaliczania pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych do kategorii zagrożenia wybuchem. Aktualnie obowiązujące zasady oceny zagrożenia pożarowego i wybuchowego obiektów. Pomieszczenia zagrożone wybuchem. Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem.

Ćwiczenia i pokazy

Dokonywanie oceny zagrożenia wybuchem pomieszczeń na podstawie wzorów obliczeniowych.

2. Zagrożenie pożarowe obszarów leśnych

Charakterystyka i ocena stopnia zagrożenia obszarów leśnych. Metody prognozowania zagrożenia pożarowego obszarów leśnych wg metody Instytutu Badań Leśnictwa. Przygotowanie obszarów leśnych do zwiększonego zagrożenia pożarowego. Pasy przeciwpożarowe, zabiegi hodowlano-ochronne. Metody wykrywania pożarów i patrole przeciwpożarowe, wieże obserwacyjne, obserwacje lotnicze, telewizja przemysłowa i termowizja.

3. Zagrożenie pożarowe w przemyśle rolno-spożywczym i gospodarce rolnej

Charakterystyka pożarowa płodów rolnych i własności fizykochemiczne podstawowych płodów rolnych, temperatura zapalenia, wartość cieplna, zdolność do samozapalenia. Charakterystyka pyłów niebezpiecznych pod względem pożarowym i wybuchowym. Charakterystyka zagrożenia pożarowego występującego w czasie żniw, omłotów oraz magazynowania płodów rolnych.

4. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe wybranego procesu technologicznego

Charakterystyka ogólna procesu. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe operacji i procesów jednostkowych. Zabezpieczenie techniczne procesu technologicznego, wentylacja, automatyczne sterowanie i kontrolowanie. Urządzenia zabezpieczające, bezpieczniki ogniowe, zamknięcia hydrauliczne, klapy i przepony obciągające.

Ćwiczenia i pokazy

Techniczne środki zabezpieczeń - rozpoznanie (ćw.).

5. Zagrożenia pożarowe i wybuchowe występujące przy magazynowaniu materiałów

Magazynowanie cieczy łatwo palnych. Stacje i bazy paliw płynnych. Magazynowanie gazów technicznych i karbidu. Magazynowanie propanu-butanu. Magazyny substancji samozapalających się w powietrzu, np. sodu, potasu itp. Magazynowanie w silosach i zasobnikach materiałów sypkich i rozdrobnionych. Magazynowanie kwasów i utleniaczy. Magazyny wysokiego składowania. Warunki wspólnego składowania różnych materiałów. Hurtownie i magazyny oraz składowiska przy sklepach.

6. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe podczas nakładania powłok malarskich

Przygotowanie powierzchni do nakładania powłok malarskich i lakierniczych. Urządzenia malarsko-lakiernicze, zabezpieczenie techniczne. Suszenie powłok malarskich.

7. Profilaktyka pożarowa prac niebezpiecznych pod względem pożarowym

Zagrożenie pożarowe podczas spawania, lutowania, cięcia, rozgrzewania smoły itp. Obowiązki pracowników i dozoru podczas prac pożarowo niebezpiecznych. Zagrożenie pożarowe podczas rozładunku butli z gazami technicznymi. Rozładunek cystern z paliwami płynnymi, np. benzyną, propanem-butanem.

8. Metodyka czynności kontrolno-rozpoznawczych

Rodzaje i zakres czynności kontrolno-rozpoznawczych. Szczegółowa tematyka czynności kontrolno-rozpoznawczych. Schemat postępowania przy wykonywaniu czynności kontrolno-rozpoznawczych. Postępowanie pokontrolne.

9. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 1 godz. tygodniowo

10. Ocena stopnia zagrożenia pożarowego wybranych zakładów przemysłowych

Charakterystyka wybranego fragmentu procesu technologicznego, jego schemat ideowy i blokowy. Właściwości fizykochemiczne i pożarowe surowców, półfabrykatów itp. Obliczenie obciążenia ogniowego pomieszczeń, ocena zagrożenia wybuchem, podział obiektu na strefy pożarowe, określenie względnego czasu trwania pożaru, określenie wymagań dla konstrukcji budowlanych, instalacji i urządzeń wentylacyjnych, ogrzewczych, mechanicznych, elektroenergetycznych, ściekowo-kanalizacyjnych.

Ćwiczenia i pokazy

Wycieczki dydaktyczne do wybranych zakładów pracy i sporządzenie z nich sprawozdań.

11. Analiza zagrożenia pożarowego wybranego procesu technologicznego na podstawie wstępnego projektu technicznego

Urządzenia produkcyjne, urządzenia pomocnicze, instalacje przemysłowe. Ustalenie prawidłowości przyjętych rozwiązań dla poszczególnych rodzajów urządzeń i instalacji. Zabezpieczenie techniczne procesu produkcyjnego. Charakterystyka fizykochemiczna i pożarowa surowców i półfabrykatów. Ustalenie parametrów zagrożenia pożarowego.

12. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Realizacja przedmiotu "podstawy profilaktyki pożarowej" pozwoli ukształtować u kadetów umiejętności:

- poprawnego analizowania zagrożeń pożarowych,

- organizowania profilaktyki pożarowej w zakładach przemysłowych,

- posługiwania się obowiązującymi przepisami,

- dobierania zabezpieczeń przeciwpożarowych,

- współpracy w działaniu zespołowym,

- sporządzania i czytania schematów technologicznych,

- organizowania profilaktyki pożarowej w osiedlach wiejskich oraz na obszarach leśnych,

- oceny zagrożenia pożarowego występującego w gospodarce rolnej i leśnej,

- organizacji pracy samokształceniowej.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Podstawowymi formami nauczania przedmiotu są zajęcia teoretyczne, ćwiczenia, wycieczki dydaktyczne do wybranych obiektów oraz praca na planach i schematach. Należy zwrócić uwagę na dobór metod aktywizujących i wykorzystywanie technicznych środków nauczania.

W trakcie zajęć kadeci powinni zdobywać taki zasób wiadomości z zakresu profilaktyki pożarowej, który pozwoli im dokonywać poprawnej oceny stopnia zagrożenia pożarowego i wybuchowego, dobierać środki zabezpieczające i organizować prace profilaktyczne w poszczególnych dziedzinach gospodarki narodowej. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapoznanie kadetów z podstawowymi pojęciami stosowanymi w technologii oraz zasadami sporządzania schematów technologicznych.

Każdą wycieczkę dydaktyczną do zakładu pracy należy starannie przygotować. Wycieczki powinny umożliwić kadetom ogólne poznanie zakładu i charakter prowadzonej w nim produkcji, a w przypadku obszarów leśnych - typy siedlisk i występujące zagrożenia. Należy dążyć do tego, by przewodnikiem wycieczki był główny technolog zakładu. Wycieczka powinna kończyć się opracowaniem sprawozdania lub dokumentacji graficznej, np. schematu technologicznego. Prace w tym zakresie powinno się prowadzić w małych grupach, liczących od 3 do 5 osób.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3.11.1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 92, poz. 460).

2. Kraszewska W.: Profilaktyka pożarowa w przemyśle. WOSP, Warszawa 1979.

3. Molenda J.: Technologia chemiczna. PWSZ, Warszawa 1971.

4. Molenda J.: Chemia techniczna. WNT, Warszawa 1985.

5. Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym. Poradnik. WNT, Warszawa 1986.

6. Zdanowski M.: Podstawy ochrony przeciwpożarowej w przemyśle. IW CRZZ, Warszawa 1978.

Dla nauczyciela

1. Aleksiejew M.W.: Profilaktyka pożarowa w procesach technologicznych. WOSP, Warszawa 1977.

2. Biuletyn Informacji Technicznej. KGSP, Warszawa.

3. Borowski P.: Dochodzenie popożarowe. Arkady, Warszawa 1974.

4. Borowski P.: Ochrona przeciwpożarowa magazynów. PWŁ, Warszawa 1982.

5. Borowski P.: Zabezpieczenie przeciwpożarowe placów i zapleczy budów. Arkady, Warszawa 1986.

6. Informacje wewnętrzne. Służba Prewencji KGSP. Warszawa.

7. Kraszewska W.: Profilaktyka pożarowa w przemyśle. WOSP, Warszawa 1979.

8. Markowski Z., Wierzbicki Z.: Pomieszczenia, ich strefy i przestrzenie zewnętrzne zagrożenia wybuchem gazów, par i pyłów łatwo zapalnych. Poradnik projektanta przemysłowego. COBPS Bistyp, Warszawa 1980.

9. Molenda J.: Chemia techniczna. WNT, Warszawa 1985.

10. Molenda J.: Technologia chemiczna. PWSZ, Warszawa 1971.

11. Ostrowski T.: Ochrona przeciwpożarowa przy magazynowaniu chemikaliów. Arkady, Warszawa 1976.

12. "Przegląd "Pożarniczy". Roczniki.

13. Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym. Poradnik. WNT, Warszawa 1986.

14. Zdanowski M.: Podstawy ochrony przeciwpożarowej w przemyśle. IW CRZZ, Warszawa 1978.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

WYPOSAŻENIE TECHNICZNE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

1. Przygotowanie zawodowe kadeta do wiedzy i umiejętności w zakresie:

- parametrów techniczno-użytkowych, budowy, zasad działania, warunków eksploatacji, ze szczególnym naciskiem na prawidłową obsługę sprzętu pożarniczego,

- zasad prawidłowej kontroli i konserwacji sprzętu,

- zastosowania i doboru sprzętu pożarniczego w różnych sytuacjach ratowniczo-gaśniczych,

- zasad zaopatrzenia, magazynowania i ewidencji sprzętu pożarniczego,

- organizacji naprawa bieżących i remontu sprzętu,

- znajomości przepisów bezpieczeństwa pracy przy użytkowaniu, obsłudze, kontroli i konserwacji sprzętu.

2. Ukształtowanie szeregu cech niezbędnych w pracy zawodowej, a w szczególności:

- zaufania do dowódcy i sprzętu,

- pracy w zespole,

- odpowiedzialności i solidności w pracy oraz przewidywania zagrożeń,

- troski o bezpieczeństwo własne i innych,

- dbałości o poszanowanie powierzonego sprzętu,

- podejmowania szybkich i trafnych decyzji,

- umiejętności korzystania z pozapodręcznikowych źródeł informacji,

- rozwijanie twórczego myślenia oraz pobudzanie zainteresowań postępem technicznym.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 12 godz. tyg. x 9 tyg. = 108 godz.
1.	Uzbrojenie osobiste ratownika	2	2	4
2.	Sprzęt do podawania wody	4	14	18
3.	Sprzęt do wytwarzania i podawania piany	5	9	14
4.	Drabiny pożarnicze - przenośne	5	16	21
5.	Sprzęt ratowniczy	5	16	21
6.	Sprzęt ochrony dróg oddechowych	3	4	7
7.	Sprzęt ochronny	2	5	7
8.	Sprzęt oświetleniowy	3	4	7
9.	Gaśnice i agregaty gaśnicze	3	4	7
10.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	34	74	108
	Semestr I (okres zasadniczy) - 7 godz. tyg. x 10 tyg. = 70 godz.
11.	Sprzęt transportowy	4	5	9
12.	Sprzęt łączności radiowej	4	10	14
13.	Sprzęt łączności przewodowej	3	4	7
14.	Sprzęt ratownictwa technicznego	12	25	37
15.	Do dyspozycji nauczyciela	3	-	3
	Razem	26	44	70
	Semestr II - 6 godz. tyg. x 16 tyg. = 96 godz.
16.	Sprzęt ochrony dróg oddechowych	3	6	9
17.	Pompy pożarnicze	11	6	17
18.	Sprzęt ratownictwa technicznego	6	14	20
19.	Wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa i mechaniki:
	a) wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa	7	-	7
	b) wybrane zagadnienia z podstaw mechaniki teoretycznej	5	2	7
	c) wybrane zagadnienia z wytrzymałości materiałów	9	2	11
	d) podstawy konstrukcji maszyn	8	4	12
	e) rysunek techniczny	7	4	11
20.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	58	38	96
	Semestr III - 7 godz. tyg. x 24 tyg. = 168 godz.
21.	Pompy pożarnicze	8	12	20
22.	Agregaty prądotwórcze	3	5	8
23.	Sprzęt ratownictwa chemicznego i ekologicznego	18	20	38
24.	Drabiny mechaniczne	12	18	30
25.	Podnośniki hydrauliczne	3	7	10
26.	Sprzęt ratownictwa wysokościowego	-	20	20
27.	Sprzęt ochrony dróg oddechowych - trening	-	16	16
28.	Badania wytrzymałościowe sprzętu pożarniczego	4	8	12
29.	Gospodarka sprzętem pożarniczym	8	4	12
30.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	58	110	168
	Ogółem	176	266	442

TREŚCI KSZTAŁCENIA

Semestr I (okres unitarny) - 12 godz. tygodniowo

1. Uzbrojenie osobiste ratownika

Budowa, przeznaczenie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, przechowywanie i magazynowanie uzbrojenia osobistego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Zasady bezpiecznego użytkowania elementów uzbrojenia osobistego (p., ćw.).

2. Zakładanie i zdejmowanie oraz składanie uzbrojenia osobistego w samochodzie pożarniczym (ćw.).

2. Sprzęt do podawania wody

Podział sprzętu, zakres stosowania, budowa, dane techniczno-użytkowe sprzętu armatury wodnej oraz pożarniczych węży ssawnych i tłocznych.

Ćwiczenia i pokazy

Sprawianie linii ssawnej, głównej, gaśniczej i zasilającej w różnych warunkach i sytuacjach pożarowych (ćw.).

3. Sprzęt do wytwarzania i podawania piany

Podział sprzętu i zakres jego stosowania. Funkcje sprzętu w zależności od rodzaju piany. Budowa, zasada działania, dane techniczno-użytkowe sprzętu do wytwarzania piany ciężkiej, średniej i lekkiej. Zasysacze liniowe jako pompa strumieniowa - budowa, zasada działania, zakres stosowania. Obliczanie wydajności piany przy użyciu poszczególnych rodzajów sprzętu pianowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Sprawianie linii gaśniczych na pianę w różnych warunkach i sytuacjach pożarowych (ćw.).

2. Podawanie piany przy użyciu generatorów (p., ćw.).

4. Drabiny pożarnicze - przenośne

Podział drabin wg PN i zakres ich stosowania. Budowa, przeznaczenie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, przechowywanie drabin D-10W, D-2,7, D-3,1, D-4,2 (z uwzględnieniem charakteru sportowego drabiny D-4,2). Charakterystyka i zasady obsługi drabin w warunkach działań ratowniczych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Drabiny przenośne (p.).

2. Obsługa i sprawianie drabin przenośnych (ćw.).

3. Warunki bhp przy sprawianiu drabin (ćw.).

4. Nauka chodzenia po drabinach (ćw.).

5. Sprzęt ratowniczy

Charakter, funkcja sprzętu ratowniczego, podział i zastosowanie. Budowa, zakres stosowania, dane techniczno-użytkowe: linek ratowniczych, linkowych aparatów ratowniczych, worów ratowniczych. Możliwości wykorzystania kocy i materacy ratowniczych oraz rękawów ratowniczych do ratowania ludzi. Zasady bhp przy ratowaniu ludzi.

Ćwiczenia i pokazy

1. Możliwości stosowania wora ratowniczego i linkowych aparatów ratowniczych (ćw.).

2. Warunki wykorzystania sprzętu ratowniczego do prowadzenia ewakuacji ludzi, samoratowanie przy użyciu linek ratowniczych (ćw.).

6. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

Zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, budowa, zasada działania, przygotowanie aparatów butlowych. Zasady bezpieczeństwa podczas pracy w aparatach powietrznych. Budowa, zakres stosowania, prawidłowy dobór i przygotowanie maski dwudrożnej do współpracy z aparatem powietrznym.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ćwiczenia w komorze ćwiczebnej - przygotowanie maski, przygotowanie aparatu, praca w aparacie (ćw.).

2. Czynności kontrolno-konserwacyjne po zakończeniu pracy w aparacie powietrznym butlowym (ćw.).

7. Sprzęt ochronny

Podział sprzętu ochronnego, zakres stosowania, budowa, dane techniczne.

Ćwiczenia i pokazy

1. Zakładanie i zdejmowanie ubrań ochronnych (ćw.).

2. Współpraca ze sprzętem ochrony dróg oddechowych (ćw.).

3. Warunki bhp przy użyciu ubrań.

8. Sprzęt oświetleniowy

Podział i zastosowanie sprzętu oświetleniowego. Budowa sprzętu oświetleniowego użytku indywidualnego i zespołowego. Wyposażenie przyczep i samochodów oświetleniowych. Warunki bhp przy użyciu sprzętu oświetleniowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa przyczep i samochodów oświetleniowych (ćw.).

2. Zastosowanie sprzętu oświetleniowego w praktyce w warunkach ograniczonej widoczności (ćw.).

3. Zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania sprzętu (p., ćw.).

9. Gaśnice i agregaty gaśnicze

Podział gaśnic i agregatów gaśniczych. Budowa, zasada działania, skuteczność gaśnicza, parametry techniczno-użytkowe gaśnic i agregatów gaśniczych. Zasady kontroli, konserwacji, rozmieszczania gaśnic oraz agregatów gaśniczych.

Ćwiczenia i pokaz

1. Rodzaje gaśnic i agregatów gaśniczych, sposoby ich użycia (ćw.).

2. Zasady konserwacji, przeglądy i naprawy bieżące sprzętu (ćw.).

10. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr I (okres zasadniczy) - 7 godz. tygodniowo

11. Sprzęt transportowy

Podział sprzętu transportowego wg zadań i warunków pracy. Wymagania techniczno-eksploatacyjne poszczególnych rodzajów sprzętu transportowego. Samochody pożarnicze i ich podział wg PN. Przeznaczenie, wyposażenie, dane techniczno-eksploatacyjne samochodów specjalnych. Przyczepy pożarnicze: przeznaczenie, wyposażenie, dane techniczno-eksploatacyjne. Sprzęt transportowy: helikoptery, samoloty pożarnicze, pociągi pożarnicze i ratownictwa technicznego, statki pożarnicze, przeznaczenie, wyposażenie i wykorzystanie w działaniach taktycznych straży pożarnych. Dokumentacja eksploatacyjna i ewidencja sprzętu transportowego. Obsługa techniczna, naprawy, remonty, odbiór techniczny sprzętu transportowego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Możliwości techniczne i taktyczne wykorzystania nowoczesnych pojazdów pożarniczych (p.)

2. Wyposażenie pociągu gaśniczego i specjalnego pociągu ratunkowego (p.).

3. Samochody gaśnicze lotniskowe - zadania, parametry taktyczno-techniczne (p.).

12. Sprzęt łączności radiowej

Propagacja fal radiowych, właściwości fal, zakłócenia. Rodzaje anten stosowanych w pożarnictwie. Rodzaje pracy sieci radiotelefonicznej. Zasady eksploatacji radiotelefonów. Pojęcia podstawowe (sieć, kierunek, odległość radiotelefonów). Zasady nawiązywania łączności i wymiana korespondencji. Rodzaje kryptonimów, sygnały rozpoznawcze, częstotliwości i kanały pracy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Budowa i obsługa radiotelefonów (p., ćw.).

2. Praca na urządzeniach łączności radiowej (ćw.).

3. Elementy danych radiowych (ćw.).

4. Nadawanie telegramów (ćw.).

5. Praca na urządzeniach stanowiących wyposażenie samochodów dowodzenia i łączności (ćw.).

6. Dokumentacja operacyjna łączności i techniczno-eksploatacyjna (p., ćw.).

13. Sprzęt łączności przewodowej

Systemy telefoniczne MB, CB, CBa. Sprzęt telefonicznej łączności polowej. Zasady budowy telefonicznych linii polowych. Centrale telefoniczne CB, CBa. Dalekopisy, telefaksy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Badanie sprawności central i aparatów polowych (p., ćw.).

2. Budowa polowych linii telefonicznych i organizowanie polowych systemów łączności (p., ćw.).

14. Sprzęt ratownictwa technicznego

Podział sprzętu ratownictwa technicznego. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe podręcznego sprzętu burząco-ratowniczego. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe pił spalinowych do cięcia drewna, betonu, stali, młotów spalinowych i aparatów do cięcia metali. Technika pracy - zasady bhp w czasie posługiwania się sprzętem. Budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe sprzętu ratownictwa technicznego o napędzie elektrycznym, bhp podczas pracy.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa i użytkowanie, technika sprzętu ratownictwa technicznego (p., ćw.).

2. Zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania sprzętu ratowniczego (p., ćw.).

15. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 6 godz. tygodniowo

16. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

Proces oddychania. Informacja o zatruciach i uduszeniach, objawy i postępowanie. Skutki niedotlenienia organizmu ludzkiego. Podział sprzętu ochrony dróg oddechowych. Zakres stosowania w zależności od warunków panujących podczas działań ratowniczych.

Budowa, działanie, zakres stosowania sprzętu filtrującego ochrony dróg oddechowych. Budowa, przeznaczenie, zasada działania wężowych aparatów powietrznych, dane techniczno-użytkowe. Podział, budowa, zasada działania, praca w tlenowych aparatach izolujących. Warunki kontroli i konserwacji aparatów powietrznych i tlenowych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Przygotowanie sprzętu ochrony dróg oddechowych do pracy (p.).

2. Obsługa i praca w tlenowych aparatach izolujących w warunkach utrudnionych - ćwiczenia w komorze ćwiczebnej (ćw.).

3. Czynności użytkownika po zakończonej pracy w aparacie tlenowym (ćw.).

4. Kontrola sprzętu na przyrządach kontrolnych (p.).

5. Przestrzeganie warunków bhp podczas pracy w aparacie (ćw.).

17. Pompy pożarnicze

Podział pomp stosowanych w pożarnictwie wg PN. Wymagania ogólne dla pomp pożarniczych wg PN. Wybrane zagadnienia z dziedziny hydrauliki pożarniczej (teoria ssania, warunki teoretyczne i praktyczne, geometryczne i manometryczne wysokości ssania, tłoczenia i podnoszenia). Budowa i zasada działania pompy wirowej odśrodkowej. Moc, sprawność oraz charakterystyki pomp odśrodkowych. Pompy strumieniowe stosowane w pożarnictwie. Budowa i zasada działania silnika spalinowego dwu i czterosuwowego. Motopompy pożarnicze, przenośne i przewoźne, wymagania techniczno-eksploatacyjne, zakres stosowania. Autopompy pożarnicze, systemy rozwiązań na samochodach pożarniczych (zalety i wady), układy napędowe autopomp pożarniczych (zalety i wady), układy napędowe autopomp pożarniczych, systemy sterowania napędem autopomp i układem wodno-pianowym, parametry techniczno-użytkowe, zakres stosowania autopomp pożarniczych. Dokumentacja ewidencyjna i eksploatacyjna.

Ćwiczenia i pokazy

1. Motopompy i autopompy pożarnicze (p).

2. Czynności mechanika przed uruchomieniem silnika i pompy, praca motopompami na sucho, praca autopompami ze zbiornika pojazdu (ćw.).

3. Wykrywanie i usuwanie niedomagań eksploatacyjnych silnika i pompy pożarniczej (ćwiczenia + prace warsztatowe pozaprogramowe).

4. Praca autopompami i motopompami z otwartego zbiornika (ćw.).

5. Praca motopompami z hydrantu (ćw.).

6. Bhp podczas pracy moto i autopomp pożarniczych (p., ćw.).

18. Sprzęt ratownictwa technicznego

Podział, budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja sprzętu o napędzie hydraulicznym. Zasady bhp podczas pracy.

Podział pneumatycznego sprzętu ratownictwa technicznego, budowa, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, konserwacja, warunki bhp podczas eksploatacji sprzętu ratowniczego.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa, użytkowanie hydraulicznego sprzętu ratowniczego w różnych sytuacjach klęsk żywiołowych (p., ćw.).

2. Obsługa, użytkowanie pneumatycznego sprzętu ratowniczego (p., ćw.).

3. Zasady bhp podczas pracy (p., ćw.).

19. Wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa i mechaniki:

a) wybrane zagadnienia z materiałoznawstwa

Metale żelazne i ich stopy. Obróbka cieplna stopów żelaza. Metale nieżelazne i ich stopy (miedź, aluminium, cynk, magnez, ołów, brązy, mosiądze, stopy aluminium, stopy magnezu, stopy łożyskowe, luty).

b) wybrane zagadnienia z podstaw mechaniki teoretycznej

Klasyfikacja wielkości w mechanice. Podstawowe pojęcia w statyce. Warunki równowagi układów sił zbieżnych. Para sił. Moment siły. Moment pary sił. Warunki równowagi dowolnego płaskiego układu sił. Maszyny proste (dźwignia jednoramienna i dwuramienna, drążek stały, ruchomy i wielokrotny). Wykresy momentów zginających i sił tnących w belkach podpartych dwustronnie i utwardzonych jednostronnie. Osiowe i biegunowe momenty bezwładności figur płaskich. Wskaźniki wytrzymałości przekroju na zginanie i skręcanie. Tarcie ślizgowe i toczne.

Ćwiczenia i pokazy

Przykłady liczbowe (ćw.).

c) wybrane zagadnienia z wytrzymałości materiałów

Podstawowe pojęcia z wytrzymałości materiałów. Rodzaje stanów naprężenia i odkształcenia. Rozciąganie i ściskanie. Wykres rozciągania dla miękkiej stali. Prawo Hooke'a. Naprężenia dopuszczalne i współczynnik bezpieczeństwa. Wpływ warunków termicznych na własności wytrzymałościowe materiałów. Zginanie. Naprężenia. Strzałka ugięcia. Ścinanie. Rodzaj naprężeń. Skręcanie. Naprężenia i odkształcenia. Wytrzymałość złożona. Zginanie z rozciąganiem lub ściskaniem. Skręcanie w połączeniu ze zginaniem. Wyboczenie. Obliczenia wytrzymałości naczyń cienkościennych.

Ćwiczenia i pokazy

Obliczanie naprężeń i odkształceń w elementach rozciąganych (ćw.).

d) podstawy konstrukcji maszyn

Połączenia stosowane w budowie maszyn. Połączenia spawane. Połączenia klejone. Połączenia nitowe. Połączenia gwintowe. Połączenia klinowe, sworzniowe i skurczowe. Łożyskowanie. Łożyska ślizgowe. Łożyska tłoczne. Wały i osie. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie: cierne, cięgnowe, łańcuchowe i zębate.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obliczanie połączeń spawanych (ćw.).

2. Obliczanie połączeń nitowanych (ćw.).

3. Działanie sprzęgieł, hamulców i przekładni (p.).

e) rysunek techniczny

Przybory i materiały kreślarskie. Formaty arkuszy. Tabelki. Pismo techniczne. Linie rysunkowe. Wymiarowanie i opisywanie rysunków. Bryły - rzuty prostokątne punktu, prostej i płaszczyzny na trzy rzutnie. Rzuty aksonometryczne. Części maszyn - widoki i przekroje przedmiotów. Wyrwania i urwania przedmiotów. Wymiarowanie. Tolerancja wymiarów. Oznaczenia chropowatości. Rysunek złożeniowy i wykonawczy.

Ćwiczenia i pokazy

Rysowanie podzespołów i części sprzętu pożarniczego (ćw.).

20. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 7 godz. tygodniowo

21. Pompy pożarnicze patrz! temat 17 II semestr cd.

22. Agregaty prądotwórcze

Budowa, rodzaje, zastosowanie, dane techniczno-użytkowe, przepisy bhp, konserwacja agregatów prądotwórczych przenośnych, przewoźnych i stacjonarnych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Obsługa i użytkowanie agregatów prądotwórczych, przenośnych, przewoźnych i stacjonarnych (p., ćw.).

2. Zasady bhp podczas pracy (p., ćw.).

23. Sprzęt ratownictwa chemicznego i ekologicznego

Podział, budowa, zasada działania, obsługa, wzorcowanie, legalizacja, konserwacja sprzętu do wykrywania i określania wielkości stężeń substancji niebezpiecznych. Rodzaje, budowa, dobór zasady i warunki pracy, neutralizacja, konserwacja, badania, legalizacja, transport i magazynowanie odzieży ochronnej dla ochrony chemicznej. Materiały uszczelniające, podział, zastosowanie. Podział, budowa, stosowanie, obsługa, bhp, charakterystyka techniczna, konserwacja, proste naprawy, armatura pomp stosowanych w ratownictwie chemicznym. Sprzęt współpracujący z pompami. Zbiorniki i naczynia do prac związanych ze zbieraniem substancji niebezpiecznych i odkażania, rodzaje, budowa, przeznaczenie, konserwacja. Narzędzia nieiskrzące: rodzaje, przeznaczenie. Sprzęt i materiały służące do oznakowania terenu akcji: rodzaje, zastosowanie.

Ćwiczenia i pokazy

1. Urządzenia do wykrywania substancji niebezpiecznych (p.).

2. Ubrania ochrony chemicznej (p.).

3. Zasady pracy w ubraniach ochrony chemicznej (ćw.).

4. Uszczelnianie miejsc emisji substancji niebezpiecznych (ćw.).

5. Pompy stosowane w ratownictwie chemicznym (p.).

6. Oznakowanie terenu akcji (ćw.).

7. Zasady bhp przy posługiwaniu się sprzętem ratownictwa chemicznego (p., ćw.).

24. Drabiny mechaniczne

Zastosowanie drabin mechanicznych w jednostkach straży pożarnych, warunki eksploatacji. Konstrukcja, układy napędowe, systemy sterowania, wykorzystane w działaniach ratowniczo-gaśniczych, wyposażenie, czynności konserwacyjno-obsługowe, warunki bhp przy sprawianiu i użytkowaniu autodrabiny pożarniczej.

Ćwiczenia i pokazy

1. Praktyczny pokaz budowy, sprawiania, działania i obsługi autodrabiny (p.).

2. Praktyczna obsługa autodrabin z wykorzystaniem prądownic, kosza ratunkowego, aparatu ratowniczego Rollglis, noszy ratowniczych (ćw.).

3. Zasady bhp podczas ćwiczeń z autodrabiną (p., ćw.).

25. Podnośniki hydrauliczne

Cel i zakres stosowania podnośników hydraulicznych w strażach pożarnych. Ogólna budowa, konstrukcja, działanie podzespołów oraz sterowanie podnośników hydraulicznych. Warunki eksploatacji i wykorzystywania w działaniach ratowniczo-gaśniczych, wyposażenie, zakres czynności kontrolno-obsługowych i warunki bhp przy sprawianiu i użytkowaniu.

Ćwiczenia i pokazy

Pokaz, budowa, działanie, sprawianie i obsługa samochodowych podnośników hydraulicznych (p.).

26. Sprzęt ratownictwa wysokościowego

Doskonalenie form i metod prowadzenia ratownictwa ludzi z wyższych kondygnacji przy użyciu drabin pożarniczych-mechanicznych, hakowych-balkonowych, podnośników hydraulicznych oraz przy użyciu linkowych urządzeń ratowniczych, rękawów i worów ratowniczych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ratownictwo osób przy użyciu drabin i podnośników hydraulicznych (ćw.).

2. Ratownictwo osób przy użyciu linkowych urządzeń ratowniczych (ćw.).

3. Ratownictwo osób przy użyciu rękawów i worów ratowniczych (ćw.).

4. Prowadzenie akcji ratowniczych przy współudziale helikoptera (p.).

27. Sprzęt ochrony dróg oddechowych - trening

Praca w warunkach utrudnionych z wykorzystaniem powietrznych aparatów butlowych i tlenowych aparatów izolujących (zajęcia w komorze ćwiczeń) (ćw.).

28. Badania wytrzymałościowe sprzętu pożarniczego

Parametry wytrzymałościowe i cel badań wytrzymałościowych sprzętu pożarniczego: węże pożarnicze, drabiny przenośne, uzbrojenie osobiste, linki ratownicze itp.

Ćwiczenia i pokazy

Sposoby prowadzenia badań wytrzymałościowych podstawowego sprzętu pożarniczego (węże pożarnicze, drabiny przenośne, uzbrojenie osobiste, linki ratownicze itp.) (p., ćw.).

29. Gospodarka sprzętem pożarniczym

Tabele należności i normatyw wyposażenia jednostek straży pożarnych. Planowanie materiałowe i finansowe potrzeb w zakresie wyposażenia technicznego - realizacja zaopatrzenia. Odbiory ilościowe i jakościowe, warunki przechowywania i magazynowania nowego sprzętu pożarniczego. Ewidencja magazynowa, oznakowanie sprzętu pożarniczego, konserwacja. Postępowanie reklamowe, naprawy bieżące i główne sprzętu. Odbiór sprzętu po naprawach. Wybrakowanie sprzętu zużytego oraz zbywanie sprzętu ponadetatowego. Zadania komend straży pożarnych i OSP w zakresie utrzymania sprzętu w stałej sprawności technicznej.

Ćwiczenia i pokazy

Pokaz prawidłowej gospodarki magazynowej, sprzętu pożarniczego i technicznego, umundurowania i odzieży ochronnej (p.).

30. Do dyspozycji nauczyciela.

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Nauczanie przedmiotu powinno zapewnić opanowanie przez kadetów następujących umiejętności:

- dobierania odpowiednich rodzajów sprzętu pożarniczego dla realizacji różnorodnych zadań taktycznych w czasie akcji ratowniczych,

- koncentracji uwagi i podejmowania właściwych decyzji, racjonalnej gospodarki sprzętem oraz dbałość o poszanowanie mienia społecznego,

- przestrzeganie zasad bhp, porządku i dyscypliny jako warunku bezpieczeństwa użytkowania sprzętu i zapewnienia bezpieczeństwa ludziom w czasie prowadzenia akcji ratowniczych,

- organizacji prowadzenia i zajęć instruktorskich ze sprzętem pożarniczym,

- właściwej konserwacji oraz drobnych napraw sprzętu pożarniczego, jako podstawowego warunku utrzymania jego stałej sprawności technicznej.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Nauczyciel, dobierając nowoczesne metody nauczania, które zamierza stosować w realizacji poszczególnych tematów programu, powinien uwzględniać możliwości umysłowe kadetów. Przede wszystkim powinien posługiwać się aktywizującymi metodami nauczania, które:

- wdrażają do samodzielnego, logicznego oraz krytycznego myślenia,

- aktywizują kadetów do rozwiązywania problemów i zadań, które wystąpiły na zajęciach,

- uczą stosowania nabytych wiadomości w praktyce,

- kształcą umiejętności dostrzegania w przedmiocie istoty rzeczy.

W czasie zajęć należy:

- w pełni wykorzystać posiadane techniczne środki dydaktyczne,

- wykorzystywać umiejętności kadetów zdobyte na zajęciach praktycznych, ćwiczeniach i praktykach zawodowych,

- doskonalić, pogłębiać i uzupełniać ich wiedzę zawodową,

- zapoznać kadetów z literaturą i czasopismami technicznymi oraz korzystaniem z bieżącej informacji naukowo-technicznej.

W toku realizacji programu należy szczególną uwagę zwrócić na:

- zachowanie bezpieczeństwa pracy w czasie sprawiania, obsługi sprzętu wyposażenia technicznego oraz prowadzenia działań ratowniczych, uwzględniając przepisy bhp,

- wykształcenie umiejętności i nawyków w prawidłowej obsłudze sprzętu pożarniczego celem należytego jego wykorzystania w działaniach taktycznych jednostek ratowniczo-gaśniczych.

Wyposażenie techniczne stanowi podbudowę przedmiotów: taktyka działań gaśniczych i taktyka działań ratowniczych,

- umiejętność doboru podręcznego sprzętu gaśniczego, mającą na celu zabezpieczenie przeciwpożarowe różnorodnych obiektów i pomieszczeń.

Realizując tematy z tego przedmiotu, należy mieć na uwadze:

- poczucie odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych, poszanowanie mienia społecznego,

- poczucie odpowiedzialności i rzetelności w pracy oraz zdolności przewidywania zagrożeń wynikających z różnych sytuacji i okoliczności,

- zasady prawidłowej gospodarki sprzętem pożarniczym, takie jak: zasady kontroli, konserwacji, planowania, zaopatrzenia, ewidencji i magazynowania,

- bieżące naprawy i remonty sprzętu pożarniczego,

- właściwy dobór sprzętu pożarniczego w różnych sytuacjach ratowniczych, zasad działania, warunków eksploatacji i jego obsługi,

- wyrabianie zaufania do sprzętu poprzez ćwiczenia, pokazy oraz badania techniczno-wytrzymałościowe.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Właściwa realizacja treści programowych przedmiotu "wyposażenie techniczne" wymaga systematycznego korzystania z nowoczesnych środków dydaktycznych, z pomocy naukowych, do których należą: monitory, magnetowidy, grafoskopy, projektory filmowe, rzutnik przeźroczy, oraz materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przeźrocza, folio i fazogramy, tablice poglądowe, modele, schematy, przekroje części i mechanizmy przeznaczone do demontażu, wzory dokumentacji ewidencyjnej i eksploatacyjnej sprzętu pożarniczego.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Czerwiński W.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół zawodowych. WSiP, Warszawa 1977.

2. Derecki T., Wawrzyński W.: Sprzęt do wytwarzania piany gaśniczej. IW CRZZ, Warszawa 1981.

3. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 1987.

4. Godlewski M.: Poradnik dla mechaników. WSiP, Warszawa 1982.

5. Grynczel Z.: Gaśnice i małe agregaty gaśnicze. IW CRZZ, Warszawa 1975.

6. Guzy Z.: Wyposażenie techniczne straży pożarnych. Cz. I. SGSP, Warszawa 1987.

7. Kaliciecki H.: Podręcznik mechanika straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1977.

8. Katalog techniki przeciwpożarowej. Wydawnictwo Libra, Warszawa 1980.

9. Kucewicz-Polak B., Wilczkowski W.: Skuteczność gaśnicza gaśnic proszkowych i halonowych. IW CRZZ, Warszawa 1979.

10. Mazur S., Myśliwiec T.: Obsługa motopomp. IW CRZZ , Warszawa 1973.

11. Orlik Z., Surowiak W.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1979.

12. Regulamin ćwiczeń z podstawowym sprzętem pożarniczym. KGSP. IWZZ, Warszawa 1990.

13. Rososiński S.: Wytrzymałość materiałów. PWSZ, Warszawa 1962.

14. Ściebura, Wawrzyński W.: Wodno-pianowe samochody gaśnicze - pytania i odpowiedzi. IW CRZZ, Warszawa 1980.

15. Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1978.

Dla nauczyciela

1. Biuletyn Informacji Technicznej - roczniki KGSP, Warszawa.

2. Biuletyn Nauka i Technika Pożarnictwa - roczniki CNBOP.

3. Blumke F.: Autopompy i motopompy. PWT, Warszawa 1963.

4. Derecki T., Wawrzyński W.: Sprzęt do wytwarzania piany gaśniczej. IW CRZZ, Warszawa 1981.

5. Filingier Z.: Poradnik mechanika OSP. Zarząd Główny OSP, Warszawa 1965.

6. Guzy Z.: Wyposażenie techniczne straży pożarnych. Cz. I. SGSP, Warszawa 1987.

7. Instrukcja obsługi, zarządzenia, prospekty.

8. Instrukcja użytkowania i konserwacji ubrań gazoszczelnych pełnej ochrony chemicznej. Schmitz-1. KWSP - Poznań.

9. Instrukcja użytkowania pompy MASTER GP 20/10 Ex Elvo. KWSP - Poznań.

10. Instrukcja użytkowania pomp MAST. KWSP Poznań.

11. Instrukcja użytkowania pomp beczkowych i zbiornikowych Lutz MELI i MAL. KWSP Poznań.

12. Kaliciecki H.: Podręcznik mechanika straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1977.

13. Katalog sprzętu pożarniczego KGSP. Działowy Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej Wydawnictwo Katalogów i Cenników, Warszawa 1970.

14. Katalog wyrobów "FASER". Fabryka Sprzętu Ratowniczego i Lamp Górniczych w Tarnowskich Górach. Wydawnictwo Katalogów i Cenników.

15. Katalog techniki przeciwpożarowej KGSP. Działowy Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej. Biuro Wydawnicze Libra, Warszawa 1980.

16. Kucewicz-Polak B., Wilczkowski W.: Skuteczność gaśnicza gaśnic proszkowych i halonowych. IW CRZZ, Warszawa 1979.

17. Kurowski R., Niezgodziński M.Z.: Wytrzymałość materiałów. PWN, Warszawa 1970.

18. Lankajtes J.: Bhp w strażach pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1974.

19. Lawroński Z.: Metodyczny zbiór zadań z rysunku technicznego. Politechnika Wrocławska, Wrocław 1973.

20. Małuszyński S., Radziszewska D.: Podstawy konstrukcji maszyn i urządzeń pożarniczych. Skrypt WOSP, Warszawa 1980.

21. Mały podręcznik mechanika. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1976.

22. Mazur S., Myśliwiec T.: Obsługa motopomp. IW CRZZ, Warszawa 1973.

23. Okoniewski S.: Technologia metali. PWSZ, Warszawa 1971.

24. Ołdakowski H., Struś W.: Budowa sprzętu pożarniczego. Warszawa 1958.

25. Orlik Z., Surowiak W.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1979.

26. Polskie normy dotyczące poszczególnych rodzajów sprzętu pożarniczego.

27. Pompy zanurzane. Materiały reklamowe firmy Flygt.

28. "Przegląd Pożarniczy" - miesięcznik KGSP, Warszawa.

29. Regulamin ćwiczeń z podstawowym sprzętem pożarniczym. IWZZ, Warszawa 1990.

30. Rososiński S.: Wytrzymałość materiałów. PWSZ, Warszawa 1962.

31. Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1978.

32. Ściebura, Wawrzyński W.: Wodno-pianowe samochody gaśnicze - pytania i odpowiedzi IW CRZZ, Warszawa 1980.

33. Zbiór Polskich Norm. Rysunek techniczny maszynowy.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Przedmiot nauczania skupia uwagę na problematyce związanej z człowiekiem w procesie pracy, w aspekcie wybranych zagadnień bezpieczeństwo i higieny pracy.

Zadaniem przedmiotu nauczania jest zapoznanie kadetów z:

- przepisami prawnymi dot. bhp, a obowiązującymi w ochronie przeciwpożarowej,

- powstawaniem zagrożeń i profilaktyką przeciwpożarową w toku życia koszarowego w czasie prowadzenia szkoleń i akcji ratowniczych,

- przestrzeganiem zasad bhp przy użytkowaniu sprzętu i środków znajdujących się na wyposażeniu technicznych jednostek ratowniczo-gaśniczych.

Nauczanie tego przedmiotu ma na celu kształtowanie właściwego stosunku kadetów do zagadnień zdrowia i respektowania przepisów bezpieczeństwa i higieny w pracy zawodowej i życiu codziennym.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr 1 (okres unitarny) - 4 godz. tyg. x 9 tyg. = 36 godz.
1.	Regulacje prawne bezpieczeństwa i higieny pracy	4	2	6
2.	Zagrożenia i profilaktyka podczas szkolenia pożarniczego i akcji ratowniczych	2	-	2
3.	Wymagania bhp w strażnicach i wyposażeniu technicznym jednostek ochrony przeciwpożarowej	6	-	6
4.	Kontrola sprzętu ratowniczego i uzbrojenia osobistego	2	2	4
5.	Bhp podczas szkolenia pożarniczego	4	-	4
6.	Bhp podczas akcji ratowniczych	8	4	12
7.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	28	8	36

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr (okres unitarny) - 4 godz. tygodniowo

1. Regulacja prawna bezpieczeństwa i higieny pracy

Prawna ochrona pracy. Podstawowe pojęcia prawa pracy oraz prawnej ochrony pracy. Odpowiedzialność prawna za bezpieczne i higieniczne warunki pracy. System kontroli i nadzoru nad prawną ochroną, bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie pracy. Obowiązki jednostek ochrony przeciwpożarowej w zakresie bhp. Obowiązki pracownika w zakresie bhp. Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej w świetle obowiązujących przepisów. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Sporządzanie dokumentacji powypadkowej. Świadczenia z tytułu wypadków i chorób zawodowych. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy.

Ćwiczenia i pokaz

Sporządzanie dokumentacji powypadkowej (ćw.).

2. Zagrożenia i profilaktyka w obiektach podczas szkolenia pożarniczego i akcji ratowniczych

Podstawowe zagrożenia zdrowia i ich skutki. Czynniki niebezpieczne i szkodliwe. Obciążenie fizyczne. Obciążenie psychiczne. Hałas i drgania mechaniczne. Ochrona przeciwpożarowa. Mikroklimat środowiska pracy. Zagrożenie wybuchowe. Pojęcie i zadania ergonomii. Podstawowe zasady likwidacji lub ograniczenia zagrożeń.

3. Wymagania bhp w strażnicach i wyposażeniu technicznym jednostek ochrony przeciwpożarowej

Ogólne wymagania bhp w budynkach i pomieszczeniach. Wymagania techniczne i organizacyjne stanowisk pracy, ukształtowanie przestrzenne, wyposażenie techniczne, narzędzia, sprzęt pomocniczy, drogi komunikacyjne, ewakuacyjne i transportowe w pomieszczeniach pracy, ześlizgi. Wymagania w zakresie środowiska pracy, oświetlenie naturalne i sztuczne, wentylacja, klimatyzacja, ogrzewanie. Wymagania dla przepisów higieniczno-sanitarnych, środki higieny osobistej. Wymagania bhp w pomieszczeniu jednostki: garażach, warsztatach, magazynach, akumulatorni, kotłowni co, pracowniach, sypialniach, kuchni, pomieszczeniach biurowych itp. Podstawowe warunki bezpieczeństwa pracy podczas pracy przy urządzeniach i sieciach elektrycznych, przy obsłudze maszyn i urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie jednostek. Wymagania bezpieczeństwa pracy przy ręcznych i zmechanizowanych pracach transportowych oraz na urządzeniach podlegających nadzorowi urzędu dozoru technicznego. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do wspinalni, toru przeszkód, ćwiczebnej komory gazowej i innych urządzeń technicznych terenu, przeznaczonych do szkolenia i doskonalenia zawodowego oraz zasady bezpieczeństwa przy korzystaniu z tych urządzeń.

4. Kontrola sprzętu ratowniczego i uzbrojenia osobistego

System kontroli sprzętu ratowniczego i uzbrojenia osobistego w użytkowaniu. Zasady ogólne systemu weryfikacji sprzętu w użytkowaniu. Kalendarz kontroli okresowych sprzętu ratowniczego, uzbrojenia osobistego, odzieży specjalnej i sprzętu ochrony osobistej. Metodyka wykonywania badań okresowych sprzętu.

Ćwiczenia i pokazy

1. Próby obciążeniowe (p., ćw.).

2. Konserwacja sprzętu (p., ćw.).

5. Bhp podczas szkolenia pożarniczego

Odpowiedzialność i podstawowe obowiązki organizatorów, kierownictwa i instruktorów w zakresie bhp podczas różnych form szkolenia i przy użyciu różnego sprzętu pożarniczego. Zagrożenia występujące w procesie szkolenia. Podstawowe warunki bhp podczas szkolenia na wysokości. Ćwiczenia z materiałami niebezpiecznymi w komorze gazowej podczas pozoracji, przy obsłudze i sprawianiu sprzętu pożarniczego. Metodyka przygotowania i przeprowadzenia zajęć.

6. Bhp podczas akcji ratowniczych

Odpowiedzialność i obowiązki dowódców wszystkich szczebli za bezpieczeństwo podczas akcji ratowniczych. Warunki odstąpienia od przestrzegania przepisów i zasad bhp w stanie wyższej konieczności podczas akcji ratowniczej. Rozpoznanie jako zasadniczy i stały element wykrywania zagrożeń wypadkowych. Zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia rozpoznawania w różnych warunkach. Występowanie zagrożeń podczas alarmu, zajmowania miejsca w samochodzie i wyjazdu ze strażnicy oraz przeciwdziałanie im. Obowiązki kierowcy, załogi w czasie jazdy. Bezpieczne ustawienie pojazdów na terenie akcji. Zagrożenia i profilaktyka podczas zajmowania stanowiska gaśniczego i na stanowisku gaśniczych, przy prowadzeniu linii wężowych, stosowaniu środków i podawaniu prądów gaśniczych, podczas pracy na wysokości, pracy w warunkach promieniowania cieplnego wysokiej i niskiej temperatury, występowania ogni żgących, pracy w obecności materiałów niebezpiecznych, żrących, parzących, łatwo palnych, wybuchowych, substancji toksycznych, par, dymów i gazów pożarowych, pracy w aparatach oddechowych w ubraniach specjalnych, pracy w warunkach zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym, zawalenia się konstrukcji budowlanych i innych konstrukcji, uszkodzenia zbiorników z gazami i cieczami niebezpiecznymi. Wymagania dotyczące oświetlenia terenu akcji. Zwalczenie zadymienia. Warunki bezpieczeństwa podczas działań w obecności materiałów promieniotwórczych, podczas prac rozbiórkowych i wyburzeniowych, dozorowanie pogorzeliska. Warunki bezpieczeństwa podczas różnych awarii, katastrof i klęsk żywiołowych. Wymaganie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas specjalistycznych działań prowadzonych w ramach ratownictwa wysokościowego, wodnego, technicznego i chemicznego. Zagrożenia wynikające z kontaktu z ofiarami katastrof, wypadków i innych zdarzeń i sposoby przeciwdzialania im.

7. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku realizacji programu nauczania przedmiotu kadeci powinni opanować następujące umiejętności:

- wykorzystywanie przepisów bhp w przyszłej pracy zawodowej,

- zapewnienie bezpieczeństwa w toku życia koszarowego,

- bezpiecznego sprawiania sprzętu pożarniczego i obsługi urządzeń technicznych,

- organizowania akcji ratowniczych zgodnie z przepisami bhp,

- korzystania z osłon i ochron osobistych,

- samodzielnego myślenia, przewidywania i wyciągania trafnych wniosków z obserwowanych zjawisk i zdarzeń,

- kształtowanie atmosfery pracy, stworzenia więzi koleżeńskiej, zawodu i bezpieczeństwa pracy,

- współdziałania w zespołach ludzkich i wyrabiania nawyków dobrej roboty,

- rozpoznawania i przewidywania zagrożeń zdrowia i życia,

- wyrobienie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo kierowanych zespołów.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Przedmiot nauczania stanowi ważne dopełnienie wiedzy w przygotowaniu kadetów do wykonywania przyszłej pracy zawodowej. Zakres treści przedmiotu ma na celu wzbogacenie ich przygotowania zawodowego i pozwala lepiej zrozumieć rolę bhp w procesie pracy zawodowej. Zakres treści przedmiotu ma na celu wzbogacenie ich przygotowania zawodowego i pozwala lepiej zrozumieć rolę bhp w procesie pracy.

Przedmiot powinien spełniać dwie funkcje: poznawczą - mającą na celu zrozumienie specyficznych terminów i pojęć stosowanych w praktyce oraz kształcącą w zakresie treści, które mają stanowić podstawę działalności zawodowej. Wiedza zawarta w przedmiocie nauczania powinna przyczynić się do zrozumienia problematyki bhp. Zadaniem wykładowcy jest przede wszystkim zainteresowanie kadetów problematyką bezpiecznej pracy oraz ukazanie im człowieka, jako najwyższej wartości. Rozumienie potrzeb człowieka, znaczenie, kształtowanie więzi zawodowych oraz wiedza z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy obejmuje przygotowanie potrzebne w każdym zawodzie, a szczególnie w służbie pożarniczej.

Od wykładowcy, jego zdolności i inwencji zależeć będzie czy zdoła zainteresować słuchaczy problematyką na tyle, by np. utworzyć pracujące samodzielnie nad wybraną tematyką i wykorzystać w ten sposób wzbogacony materiał do prowadzenia zajęć metodą dyskusji.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Wyposażenie pracowni w niezbędne środki dydaktyczne do prawidłowej realizacji programu powinno zawierać:

- literaturę przedmiotowo-metodyczną,

- techniczne środki nauczania jak: epidiaskop, diaskop, grafoskop, magnetowid, projektor filmowy,

- materiały dydaktyczne: filmy instruktażowe i dydaktyczne, przeźrocza, plansze, tablice poglądowe itp.,

- podstawowy sprzęt ochrony dróg oddechowych, ubranie kwasoodporne i żaroodporne,

- zestaw sprzętu dielektrycznego,

- inne rodzaje sprzętu pożarniczego podlegającego okresowym badaniom i próbom wytrzymałościowym,

- urządzenie do prowadzenia prób wytrzymałościowych sprzętu pożarniczego,

- sygnalizator bezruchu,

- sprzęt do udzielania pierwszej pomocy w zakresie ratowania życia.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Lankajtes J.: Bhp w strażach pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1974.

2. Majda J., Majda T.: Vademecum ochrony pracy. IWZZ, Warszawa 1989.

Dla nauczyciela

1. Lankajtes J.: Bhp w strażach pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1974.

2. Majda J., Majda T.: Vademecum ochrony pracy. IWZZ, Warszawa 1989.

3. Regulamin ćwiczeń z podstawowym sprzętem pożarniczym. KGSP, IWZZ, Warszawa 1990.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

PRZEDLEKARSKA POMOC MEDYCZNA 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest przygotowanie kadetów do:

- udzielania pomocy poszkodowanym,

- zabezpieczenia miejsca wypadku,

- oceny stanu zdrowia ofiar zdarzenia,

- udzielenia poszkodowanym niezbędnej pomocy przedlekarskiej,

- sprawowania opieki nad poszkodowanymi,

- zabezpieczenia sanitarnego miejsca ćwiczeń i akcji ratowniczo-gaśniczych,

- troski o właściwy stan sanitarny jednostek organizacyjnych PSP i miejsc kwaterowania.

Cele te można osiągnąć poprzez realizację zajęć w systemie klasowo-lekcyjnym, ćwiczenia na fantomach, praktyki w zakładach służby zdrowia, będące także elementem kształtowania niezbędnej w służbie odporności psychicznej.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tyg. x 9 tyg. = 36 godz.
1.	Ogólne wiadomości o budowie i czynnościach organizmu ludzkiego	2	-	2
2.	Rany i ich opatrywanie	-	4	4
3.	Złamania, stłuczenia i zwichnięcia	-	2	2
4.	Oparzenia i odmrożenia	-	2	2
5.	Krwotoki	-	2	2
6.	Zaburzenia w oddychaniu, zatrzymanie czynności serca	1	4	5
7.	Wstrząs pourazowy	1	-	1
	Razem	4	14	18
	Semestr II - 1 godz. tyg. x 16 tyg. = 16 godz.
8.	Utonięcia	-	2	2
9.	Porażenie prądem elektrycznym i piorunem	-	2	2
10.	Pomoc w wypadkach drogowych i katastrofach	2	4	6
11.	Praktyka w zakładach służby zdrowia	-	5	5
12.	Do dyspozycji nauczyciela	1	-	1
	Razem	3	13	16
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24 tyg. = 48 godz.
13.	Ciała obce - usuwanie	-	1	1
14.	Zatrucia, choroby zakaźne, zakażenia	1	1	2
15.	Iniekcje domięśniowe	-	3	3
16.	Postępowanie w przypadkach użycia broni masowego rażenia	2	2	4
17.	Opieka nad chorymi i poszkodowanymi w wypadkach	2	4	6
18.	Zabezpieczenie sanitarne akcji ratowniczo-gaśniczych	-	4	4
19.	Repetytorium - ćwiczenia na fantomach	-	8	8
20.	Praktyka w zakładach służby zdrowia	6	-	6
21.	Do dyspozycji nauczyciela	-	2	2
	Razem	5	43	48
	Ogółem	12	70	82

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tygodniowo

1. Ogólne wiadomości o budowie i czynnościach organizmu ludzkiego

Anatomia poszczególnych narządów i układu: układ kostny, mięśniowy, oddechowy, krwionośny, pokarmowy, wydalania, nerwowy, narządy zmysłów. Homeostaza i jej zachwianie.

2. Rany i ich opatrywanie

Rany zwykłe, pourazowe, proste, powikłane. Rany skażone środkami chemicznymi. Pierwsza pomoc: opatrunek jałowy, uciskowy. Unieruchomienie poszczególnych okolic ciała w uszkodzeniach rozległych. Częściowe i całkowite zabiegi sanitarne. Obcięcia kończyn - całkowite i częściowe. Opatrywanie, unieruchomienie kończyny, zabezpieczenie kończyny odciętej i transport wraz z rannym do szpitala.

3. Złamania, stłuczenia i zwichnięcia

Rodzaje złamań: otwarte, zamknięte, proste i powikłane. Sposoby unieruchamiania. Postępowanie w podejrzeniu złamania kręgosłupa i miednicy. Postępowanie w urazach czaszki. Postępowania w urazach stawów. Stosowanie kołnierza ortopedycznego.

4. Oparzenia i odmrożenia

Rodzaje oparzeń: cieplne, chemiczne, popromienne, poszczególne stopnie oparzenia - postępowanie. Choroba oparzeniowa. Postępowanie przeciwbólowe i przeciwwstrząsowe. Postępowanie w poszczególnych typach oparzeń. Oparzenia wewnętrzne kwasami i zasadami. Odmrożenia. Pierwsza pomoc w odmrożeniach.

5. Krwotoki

Krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne. Rozpoznanie krwotoku żylnego i tętniczego. Rozpoznanie krwotoku wewnętrznego i domniemanego miejsca krwawienia. Doraźne tamowanie krwotoków, opatrunki. Opatrunek w zespole zmiażdżeniowym. Zapewnienie ukrwienia mózgu i prawidłowego oddychania w krwotokach wewnętrznych. Odpowiednie ułożenie poszkodowanego w krwotokach płucnych. Zapobiegania i postępowania przeciwwstrząsowe.

6. Zaburzenia w oddychaniu, zatrzymanie czynności serca

Pojęcie śmierci klinicznej, biologicznej - sposoby ich rozpoznawania. Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku omdleń, bezdechu i zatrzymania akcji serca. Przywrócenie drożności dróg oddechowych. Sztuczne oddychanie (wszystkie dostępne metody) u dorosłych i małych dzieci. Metody przywracania czynności serca. Pośredni masaż serca. Pomiar ciśnienia krwi.

7. Wstrząs pourazowy

Wstrząs jako zaburzenie hemodynamiczne ustroju powstałe w wyniku urazu, oparzenia, krwotoku i uczulenia. Omówienie poszczególnych rodzajów wstrząsów. Zapobieganie wstrząsom: właściwe zaopatrzenie ran, działanie przeciwbólowe. Postępowanie w przypadku wstrząsu rozwijającego się.

Semestr II - 1 godz. tygodniowo

8. Utonięcia

Mechanizm utonięcia, patofizjologia utonięć w wodzie słodkiej i słonej. Ratowanie tonących. Postępowanie ratownika.

9. Porażenie prądem elektrycznym i piorunem

Mechanizm działania prądu elektrycznego na organizm ludzki. Podejście do poszkodowanego, usunięcie lub unikanie niebezpieczeństwa porażenia ratownika. Postępowanie ratownika w stosunku do osoby poszkodowanej.

10. Pomoc w wypadkach drogowych i katastrofach

Mechanizm urazów w wypadkach komunikacyjnych - obrażenia odnoszone przez pieszych potrąconych przez pojazdy, obrażenia kierowców w zależności od rodzaju pojazdu, wyposażenia, użycia pasów i zagłówków, kierunku działania sił. Organizacja pierwszej pomocy na miejscu zdarzenia: zabezpieczenie miejsca zdarzenia i osób zagrożonych. Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu na drogach. Zabezpieczenie przed zapaleniem pojazdu uszkodzonego. Selekcja i klasyfikacja w wypadku masowym. Zapobiegania wystąpień paniki. Wydobywanie poszkodowanych i pojazdów. Postępowanie ratownicze, układanie rannych w pozycjach przewidzianych dla poszczególnych obrażeń.

11. Praktyka w zakładach służby zdrowia

Poznanie obiektów służby zdrowia. Rozmieszczenie oddziałów, układ sal, warunki ewakuacji.

12. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

13. Ciała obce - usuwanie

Uszkodzenie mechaniczne, termiczne i chemiczne narządu wzroku, jamy ustnej, gardła, krtani i uszu - pierwsza pomoc, usuwanie ciał obcych.

14. Zatrucia, choroby zakaźne, skażenia

Podstawowe wiadomości o truciznach i zatruciach. Rodzaje zatruć. Źródła i drogi zatruć. Podział trucizn przemysłowych. Ocena stopnia zagrożenia toksycznego. Zasady bhp w obecności lotnych substancji toksycznych. Rozpoznanie rodzaju zatruć objawy.

15. Iniekcje domięśniowe

Zarzuty iniekcji domięśniowych. Aseptyka. Techniki.

16. Postępowanie w przypadkach użycia broni masowego rażenia

Uszkodzenia narządów w wyniku napromieniowania radioaktywnego. Dawki napromieniowania w aspekcie objawów. Zapobiegania napromieniowaniu radioaktywnemu. Postępowane w przypadku powstania masowych strat. Segregacja, udzielanie pierwszej pomocy, podstawowe zabiegi sanitarne. Ewakuacja poszkodowanych.

17. Opieka nad chorymi i poszkodowanymi w wypadkach

Ocena stanu poszkodowanego. Przenoszenie rannych i choroby z uwzględnieniem obrażeń: kończyn, klatki piersiowej, brzucha, głowy i szyi, kręgosłupa i kości miednicy. Podstawowe zasady higieny osobistej chorego. Znaczenie obserwacji chorego i poszkodowanego w wypadkach. Zabiegi pielęgnacyjne. Kompresy, okłady. Organizacja opieki nad ewakuowanymi.

18. Zabezpieczenie sanitarne akcji ratowniczo-gaśniczych

Zabezpieczenie sanitarne akcji w warunkach normalnych i szczególnych: w nocy, w zimie, w sytuacjach klęsk żywiołowych i wypadków masowych. Zabezpieczenie akcji w tunelach, dużych zakładach przemysłowych, akcjach długotrwałych itp. Zabezpieczenie akcji w budynkach wysokich i obiektach użyteczności publicznej. Apteczki i torby sanitarne - wyposażenie, zaopatrywanie w leki i materiały sanitarne. Karetki pogotowia i ich wyposażenie. Punkty pomocy przedlekarskiej. Współdziałanie ze służbą medyczną.

19. Repetytorium - ćwiczenia na fantomach

Repetytorium i ćwiczenia doskonalące, symulacyjne wymagające opanowania: pozycji bocznej ustalonej, pozycji dla poszkodowanych z obrażeniami kończyn, kontroli podstawowych czynności życiowych, badania i określania ich stanu, opatrywania ran, tamowania krwotoków, unieruchamiania, usuwania ciał obcych, głównie z dróg oddechowych, przywracania oddechu i zewnętrznego masażu serca.

20. Praktyka w zakładach służby zdrowia

Program praktyki obejmuje:

6 godz. - chirurgiczne sale zabiegowe i opatrunkowe,

6 godz. - dyżur w izbie przyjęć i pogotowiu ratunkowym,

3 godz. - sala pooperacyjna - reanimacja,

3 godz. - oddział pooperacyjny i internistyczny.

21. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku nauczania przedmiotu kadeci powinni umieć:

- określić położenie poszczególnych narządów i układów organizmu ludzkiego,

- określić rodzaje urazów, ran, krwotoków i opatrunków,

- tamować krwotoki i umieć opatrywać rany głowy, szyi, kończyn i tułowia,

- organizować pierwszą pomoc na miejscu wypadku,

- zabezpieczyć miejsce wypadku,

- wydostawać poszkodowanych z pojazdów, gruzów, usuwisk, zwałów itp.,

- określić stan poszkodowanego,

- udzielić niezbędnej pomocy przedlekarskiej,

- transportować chorych i poszkodowanych,

- ułożyć poszkodowanych w pozycjach bezpiecznych,

- prowadzić sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca,

- zapobiegać lub łagodzić wstrząsy pourazowe,

- organizować zabezpieczenie sanitarne akcji ratowniczych,

- opiekować się poszkodowanymi do czasu przybycia fachowej pomocy lekarskiej.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Realizacja przedmiotu ma umożliwić samodzielne postępowanie przy udzielaniu pomocy ofiarom wypadków. W tym celu zapewnić uczniom samodzielność pracy podczas lekcji. Ćwiczenia muszą być odpowiednio przygotowane i wyposażone w niezbędne techniczne środki dydaktyczne i pomoce naukowe. W toku ćwiczeń uczyć kadetów właściwego postępowania, nie dopuszczając do utrwalenia się wadliwej techniki lub błędów. Ćwiczenia muszą być poprzedzone pokazem. Ważnym elementem kształcenia jest regularne powtarzanie ćwiczeń np. w ramach służby w podziale pojowym i zajęć repetytoryjnych. Przedmiot daje ogólne podstawy znajomości problematyki pomocy przedlekarskiej, przygotowując przyszłego strażaka-ratownika do wykonywania zawodu. Integralną częścią procesu dydaktycznego będą praktyki kadetów w zakładach służby zdrowia. Podczas zajęć należy wykorzystywać w szerokim zakresie dostępne techniczne środki dydaktyczne i pomoce naukowe, takie jak:

- monitory, grafoskopy, czytniki, magnetowidy, projektory filmowe itp.,

- folie i fazogramy, tablice poglądowe, filmy dydaktyczne,

- apteczki indywidualne, zestawy ratownicze itp.,

- fantomy.

LITERATURA 

1.Dziak A., Dziak M., Kamiński B.: Pierwsza pomoc. Podręcznik dla średnich szkół medycznych. PZWL, Warszawa 1988.

2. Kucharczyk K., Nowak M.: Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1976.

3. Lankajtes J.: BHP w strażach pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1974.

4. Majdecki T.: Pierwsza pomoc w wypadkach drogowych. IW CRZZ, Warszawa 1985.

5. Przenoszenie rannych. Wydawnictwo PCK, 1970.

6. Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle technicznym. WNT, Warszawa 1985.

7. Stępień A., Zajdel A.J.: Uwaga! Substancja promieniotwórcza. IW CRZZ, Warszawa 1972.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana

SZKOLENIE OBRONNE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania szkolenia obronnego jest przygotowanie kadetów do organizowania i kierowania we współdziałaniu z innymi jednostkami ratowniczymi, siłami jednostek ratowniczo-gaśniczych podczas działań wojennych oraz klęsk żywiołowych, katastrof i awarii.

Realizacja treści programowych służyć powinna:

- wyrobieniu u kadetów przekonania o konieczności, jak również celowości przygotowań obronnych, poczuciu osobistej i społecznej odpowiedzialności za przygotowanie jednostek ratowniczo-gaśniczych i innych służb do działań w systemie obrony cywilnej,

- poznaniu podstawowych zadań z zakresu problematyki ogólnowojskowej,

- poznaniu właściwości i skutków działania współczesnych środków napadu i rażenia,

- przygotowaniu do pełnienia funkcji kierowniczych i dowódczych,

- poznaniu zasad sporządzania dokumentacji operacyjnej w zakresie planowania obronnego,

- zapoznaniu się z rodzajami budowli ochronnych i zasadami ich budowy oraz wykorzystania ich przez jednostki pożarnicze.

Tematykę szkolenia obronnego należy uważać za minimum niezbędne do opanowania przez kadetów wiedzy i umiejętności koniecznych do wykonywania zadań obronnych spoczywających na przyszłych aspirantach pełniących służbę w jednostkach ochrony przeciwpożarowej oraz funkcje dowódcze w zmilitaryzowanych jednostkach pożarniczych i służbach przeciwpożarowych formacji obrony cywilnej.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tyg. x 9 tyg. = 18 godz.
1.	Miejsce i rola OC w systemie obrony państwa	2	-	2
2.	Współczesne środki rażenia i napadu powietrznego	5	-	5
3.	Teren i jego właściwości	2	2	4
4.	Orientowanie się w terenie bez mapy	-	3	3
5.	Sposoby wykonywania pomiarów w terenie	1	3	4
	Razem	4	14	18
	Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tyg. x 10 tyg. = 20 godz.
6.	Mapy - pomiary odległości, skale, odczytywanie	2	2	4
7.	Praca na planach i mapach	-	4	4
8.	Azymut i jego wykorzystanie	-	2	2
9.	Ogólna budowa i przeznaczenie broni strzeleckiej	1	4	5
10.	Warunki bezpieczeństwa przy posługiwaniu się bronią	-	1	1
11.	Podstawy balistyki wewnętrznej i zewnętrznej	2	-	2
12.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	7	13	20
	Semestr II - 1 godz. tyg. x 16 tyg. = 16 godz.
13.	Nauka celowania i oddanie strzału	-	2	2
14.	Strzelanie do celu z kbk AK i broni krótkiej	-	14	14
	Razem	-	16	16
	Semestr III - 3 godz. tyg. x 24 tyg. = 72 godz.
15.	System powszechnego ostrzegania i alarmowania	6	-	6
16.	Środki i sposoby wykrywania skażeń	2	6	8
17.	Zasady ewakuacji ludności	4	-	4
18.	Budowle i urządzenia specjalne OC	3	7	10
19.	Zabezpieczenie przed skutkami skażeń	4	4	8
20.	Przeznaczenie i organizacja formacji OC	7	7	14
21.	Dokumentacja operacyjna w zakresie planowania obronnego	5	7	12
22.	Metodyka ćwiczeń obronnych	2	6	8
23.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	35	37	72
	Ogółem	52	74	126

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tygodniowo

1. Miejsce i rola OC w systemie obrony państwa

Rola i zadania OC. Główne cele OC. Zasadnicze kierunki i zakres przygotowań OC kraju. Struktura organizacyjna OC państwa szczebla wojewódzkiego i jednostek podstawowych. Podstawowe zadania terenowych organizacji administracji państwowej i gospodarki narodowej w przygotowaniach OC w świetle nowych aktów normatywno-prawnych.

2. Współczesne środki rażenia i napadu powietrznego

Charakterystyka broni jądrowej o działaniu wybuchowym i neutronowym. Czynniki rażenia broni jądrowej. Ogólna charakterystyka broni chemicznej i biologicznej. Klasyczne środki rażenia. Współczesne środki napadu powietrznego. Rodzaje środków napadu powietrznego i ich charakterystyka. Podział lotnictwa wojskowego, przeznaczenie oraz jego charakterystyka. Bezpilotowe środki napadu powietrznego.

3. Teren i jego właściwości

Rzeźba terenu i jej typowe formy. Przedmioty terenowe naturalne i sztuczne. Właściwości obronne terenu. Wykorzystanie przedmiotów terenowych jako punktów orientacyjnych i dozoru.

4. Orientowanie się w terenie bez mapy

Określenie stron świata. Określanie swego miejsca w stosunku do charakterystycznych przedmiotów terenowych. Określenie położenia celów w stosunku do dozorów i przedmiotów terenowych. Orientowanie się w czasie marszu w terenie otwartym i zamkniętym.

5. Sposoby wykonywania pomiarów w terenie

Pomiar kątów różnymi sposobami. Określenie długości. Pomiar odległości. Pomiar wysokości przedmiotów terenowych. Określenie kąta pochyłości terenu. Pomiar szerokości przeszkód terenowych.

Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tygodniowo

6. Mapy - pomiary odległości, skale, odczytywanie

Plan, mapa, pojęcie skali mapy, skala liczbowa, podziałka liniowa. Budowa i posługiwanie się podziałką złożoną. Przejście ze skali liczbowej do podziałki liniowej i odwrotnie. Określenie skali mapy różnymi sposobami. Pomiar odległości na mapie. Pomiar linii krzywych. Ogólne zasady czytania map. Rodzaje znaków topograficznych. Napisy i oznaczenia cyfrowe na mapach. Przedstawienie na mapie dróg, miejscowości, sieci wodnej i przedmiotów terenowych. Ogólne zasady posługiwania się mapą.

7. Praca na planach i mapach

Przygotowanie mapy i planu do pracy. Orientowanie mapy różnymi sposobami. Odnajdywanie się na mapie swego miejsca stania. Podstawowe znaki i skróty taktyczne, wojskowe, pożarnicze i OC stosowane na mapach i planach.

8. Azymut i jego wykorzystanie

Pojęcie azymutu magnetycznego. Zasady marszu wg azymutu. Budowa kompasu. Określanie azymutu przedmiotów terenowych przy pomocy kompasu i na oko. Określanie w terenie kierunku wg podanego azymutu. Marsz wg azymutu.

9. Ogólna budowa i przeznaczenie broni strzeleckiej

Przeznaczenie, ogólna budowa karabinka AKM, pistoletu maszynowego (pm wz. 63), pistoletów wojskowych wz. 33 TT, P-64, P-83. Podstawowe właściwości taktyczne broni strzeleckiej. Współdziałanie części i mechanizmów.

Ćwiczenia i pokazy

Rozkładanie i składanie, budowa części i urządzeń broni.

10. Warunki bezpieczeństwa przy posługiwaniu się bronią

Zasady przestrzegania bezpieczeństwa podczas posługiwania się oraz czyszczenia broni strzeleckiej.

11. Podstawy balistyki wewnętrznej i zewnętrznej

Budowa i przeznaczenie nabojów strzeleckich i granatów. Wybuch i jego charakterystyka, palenie się prochu, zjawisko strzału, rozrzut pocisków, prawdopodobieństwo trafienia, strzał bezwzględny i jego znaczenie.

12. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 1 godz. tygodniowo

13. Nauka celowania i oddanie strzału

Zasady celowania z broni strzeleckiej, wpływ błędów celowania na celność strzału.

Ćwiczenia i pokazy

1. Ustawienie równej muszki i zgranie z punktem celowania.

2. Postawa strzelecka leżąc, stojąc.

3. Przygotowanie i wykorzystanie podpórki.

4. Celowanie do celu nieruchomego i oddanie strzału.

5. Określenie odległości do celów.

14. Strzelanie do celu z kbk, AK i broni krótkiej

Omówienie warunków strzelania z karabinka AK.

Ćwiczenia i pokazu

1. Pokaz wykonania strzelania przez instruktora.

2. Strzelanie do celu nieruchomego na strzelnicy, odległość 100 m.

Omówienie warunków strzelania z broni krótkiej.

Ćwiczenia i pokazy

1. Wykonanie strzelania przez instruktora.

2. Strzelanie przygotowawcze z pistoletu TT.

3. Strzelanie do celu nieruchomego odległość 25 m.

Semestr III - 3 godz. tygodniowo

15. System powszechnego ostrzegania i alarmowania

Znaczenie alarmowania dla ochrony ludności. Siły i środki oraz zasady działania systemu powszechnego alarmowania. Sygnały alarmowe. Udział sił i środków straży pożarnych w przekazywaniu sygnałów alarmowych. Zasady współdziałania systemu powszechnego ostrzegania i alarmowania z systemem skażeń. Zachowanie się ludności po ogłoszeniu alarmu powietrznego i o skażeniach.

16. Środki i sposoby wykrywania skażeń

Podział środków do wykrywania skażeń. Dopuszczalne normy napromieniowania i stopnia skażenia promieniotwórczego. Podstawowe pojęcia i jednostki stosowane w wojskowej aparaturze dozymetrycznej (dawka, moc dawki promieniowania, stopień skażenia promieniotwórczego).

Ćwiczenia i pokazy

1. Przeznaczenie, budowa i posługiwanie się wojskowymi przyrządami dozymetrycznymi rentgenoradiometr DP-66 M, sygnalizator skażeń, indykator, rentgenometr, radiometr BB (p., ćw.).

2. Przeznaczenie, budowa i wykorzystanie przyrządu do wykrywania bojowych środków trujących - PChM-54M (p., ćw.).

17. Zasady ewakuacji ludności

Planowanie i prowadzenie ewakuacji ludności. Ewakuacja ludności z miast uznanych za szczególne zagrożone. Organy planujące ewakuację ludności. Zasady ewakuacji zakładów pracy.

18. Budowle i urządzenia specjalne OC

Przeznaczenie i ogólny podział budowli ochronnych. Zasady planowania i wymagania stawiane budowlom ochronnym. Wyposażenie i zasady wykorzystania budowli ochronnych.

Ćwiczenia i pokazy

1. Trasowanie i kopanie szczeliny przeciwlotniczej (p., ćw.).

2. Trasowanie ukrycia na samochód pożarniczy (p., ćw.).

3. Urządzenia specjalne OC do prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych. Stałe i polowe punkty zabiegów sanitarnych, weterynaryjnych i specjalnych. Siły i środki do prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych na szczeblu miasta i zakładu pracy. Zasady urządzeń OC do prowadzenia zabiegów sanitarnych, weterynaryjnych i specjalnych (ćw.).

19. Zabezpieczenie przed skutkami skażeń

Zasady indywidualnej ochrony przed skażeniem. Etatowe i zastępcze środki ochrony. Przygotowanie ukryć przed środkami rażenia dla stanów osobowych kompanii pożarniczych zmilitaryzowanych w rejonach wyjściowych oraz dla jednostek, które muszą pozostać w mieście uznanym za szczególnie zagrożone. Sposób inżynieryjnego zabezpieczenia środków transportowych, sprzętu w rejonach wyjściowych. Ochrona sprzętu pożarniczego, żywności, wody przed bronią masowego rażenia. Ogólne zasady ochrony produktów żywnościowych, wody i jej ujęć przed skażeniami. Dopuszczalne normy skażenia.

20. Przeznaczenie i organizacja formacji OC

Podstawowe zadania i organizacja obrony cywilnej w Polsce. Zagrożenia czasu pokoju i wojny. Ekologiczne zagrożenia regionalne. Indywidualne środki ochrony przed skażeniami. Przyrządy do rozpoznawania skażeń promieniotwórczych i chemicznych. Zabiegi sanitarne.

21. Dokumentacja operacyjna w zakresie planowania obronnego.

Plan przygotowania obrony przeciwpożarowej jako część składowa planu OC zakładu. Plan przygotowania obrony przeciwpożarowej, a aktualny stan zabezpieczenia przeciwpożarowego. Zasady opracowania planu obrony przeciwpożarowej zakładu pracy w ramach OC na okres zagrożenia i wojny. Dokumenty regulujące planowanie OC.

22. Metodyka ćwiczeń obronnych

Rodzaje ćwiczeń obronno-taktycznych. Metodyka opracowania i prowadzenia ćwiczeń obronnych.

23. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Tematyka szkolenia obronnego pozwala na opanowanie minimum wiedzy i umiejętności koniecznych do wykonywania zadań obronnych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.

W wyniku jej realizacji kadeci powinni umieć:

- posługiwać się bronią strzelecką,

- posługiwać się przyrządami rozpoznawania skażeń,

- organizować ochronę przed środkami rażenia,

- kierować przygotowaniami obronnymi w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

- opracowywać plany obronne,

- dowodzić siłami i środkami ochrony przeciwpożarowej w rejonie porażenia,

- opracowywać dokumentację do ćwiczeń i sporządzać szkice,

- kierować zespołami obrony cywilnej,

- orientować się w terenie bez map.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

W toku szkolenia obronnego należy:

- łączyć obowiązki wynikające z regulaminów wojskowych i OC z ustaleniami i regulaminami stosowanymi w ochronie przeciwpożarowej,

- prowadzić zajęcia praktyczne ze szkolenia strzeleckiego na strzelnicy zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, zwracając szczególną uwagę na zasady bezpieczeństwa obchodzenia się z bronią. Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem materiałów szkoleniowych. Stosować aktywizujące metody nauczania podczas zajęć praktycznych. Zajęcia prowadzić w terenie, wykorzystując w tym celu jego naturalne właściwości. Powszechnie stosowaną formą pracy powinny być wycieczki do obiektów obrony cywilnej. Szczególne znaczenia mają ćwiczenia, kształtujące umiejętności praktyczne. Podstawową grupą szkoleniową powinien być pluton. Zajęcia praktyczne mogą być prowadzone w sekcjach.

W czasie prowadzenia zajęć należy wpajać kadetom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szereg zagadnień dotyczących obrony cywilnej zostało zawartych w innych przedmiotach tworząc spójną całość. Realizując zatem przedmiot "szkolenie obronne" zwracać uwagę na korelację z przedmiotami: wyposażenie techniczne, pierwsza pomoc przedlekarska, taktyka działań gaśniczych i taktyka działań ratowniczych.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Karbowski W., Ołdakowski H.: Ochrona przeciwpożarowa w systemie obrony cywilnej zakładu pracy. IW CRZZ, Warszawa 1988.

2. Pinkiewicz W.: Obrona cywilna. KGSP, Warszawa 1983.

3. Pirociński E.: Podręcznik szkolenia podstawowego formacji obrony cywilnej. Wyd. 2. MON, Warszawa 1985.

Dla nauczyciela

1. Barton K., Grochalski L.: Szkolenie obronne. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 1975.

2. Bogusz J.: Dydaktyka wojskowa. MON, Warszawa 1983.

3. Broń i amunicja strzelecka. Podręcznik. Warszawa 1985.

4. Burzyński E.: Podejmowanie decyzji w działaniach taktycznych straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa.

5. Chęciński A.: Ochrona ludności we współczesnej wojnie. MON, Warszawa 1974.

6. Chlewiński R.: Wpływ czynników rażenia broni jądrowej na działania straży pożarnych w rejonie porażenia. Warszawa 1977.

7. Karbowski W., Ołdakowski H.: Ochrona przeciwpożarowa w systemie obrony cywilnej zakładu pracy. IW CRZZ, Warszawa 1988.

8. Karbowski W.: Przygotowanie obrony przeciwpożarowej dla potrzeb obrony cywilnej. cz. I i II. WOSP, Warszawa 1977.

9. Materiały do szkolenia poszczególnych służb formacji OC. Praca zbiorowa. MON, Warszawa.

10. Metodyka nauczania typografii wojskowej. Podręcznik. MON, Warszawa 1982.

11. Nauka i doktryna wojenna. Podręcznik kształcenia wojskowego w szkołach wyższych. MON, Warszawa 1984.

12. Ochrona przed skażeniami w obronie cywilnej. Cz. II. MON, Warszawa 1989.

13. Pirociński E.: Podręcznik do szkolenia podstawowego formacji obrony cywilnej. Wyd. 2. MON, Warszawa 1985.

14. Podręcznik do szkolenia podstawowego formacji obrony cywilnej. Wyd. 3. MON, Warszawa 1988.

15. Stępień A., Zajdel A.J.: Uwaga substancje promieniotwórcze. IW CRZZ, Warszawa 1972.

16. Szałek J.: Psychologia obrony cywilnej. MON, Warszawa 1988.

17. Szałek J.: Zarys psychologii akcji ratunkowych. MON, Warszawa 1979.

18. Szczęśniak M.: Obrona cywilna na czas pokoju i wojny. MON, Warszawa 1976.

19. Terenoznawstwo. Podręcznik. MON, Warszawa 1965.

20. Zbiór zasad i sposobów prowadzenia prac ratownictwa technicznego w RPB Jądrową. MON, Warszawa 1985.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

TAKTYKA DZIAŁAŃ GAŚNICZYCH 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- przekazanie kadetom wiadomości i nabycie przez nich umiejętności praktycznych niezbędnych do służby w jednostkach ratowniczo-gaśniczych,

- przekazanie niezbędnego zasobu wiadomości w zakresie organizacji pododdziałów i oddziałów pożarniczych, zasad gaszenia pożarów i organizacji akcji ratowniczo-gaśniczych,

- kształtowanie niezbędnych cech osobowości, takich jak: punktualność, solidność, staranność, odpowiedzialność, rozwaga itp.,

- kształtowanie odpowiedzialności za prawidłowość wykonywanych zadań, bezpieczeństwo własne i innych ludzi, za poszanowanie mienia, gotowość do poświęceń.

W wyniku nauczania przedmiotu kadeci powinni umieć:

- określić walory techniczno-taktyczne pododdziałów pożarniczych,

- dokonywać prawidłowej analizy i oceny sytuacji oraz opracowywać i realizować właściwy plan działań taktycznych,

- dowodzić jednostkami pożarniczymi w różnych warunkach i sytuacjach,

- sporządzać szkice i schematy z przebiegu działań gaśniczych wraz z dokumentacją popożarową,

- prowadzić podstawowe obliczenia sił i środków,

- opracowywać plany operacyjne,

- dysponować niezbędne siły i środki na miejsca zdarzeń.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 5 godz. tyg. x 9 tyg. = 45 godz.
1.	Ogólna charakterystyka pożaru i jego rozwój	4	-	4
2.	Zasadnicze pojęcia z taktyki pożarniczej	4	-	4
3.	Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji gaśniczych	4	6	10
4.	Zadania funkcyjnych w czasie: alarmu, jazdy do pożaru i powrotu z akcji	1	1	2
5.	Zadania funkcyjnych w sekcjach gaśniczych	4	10	14
6.	Źródła czerpania wody do celów gaśniczych	2	1	3
7.	Rozpoznanie i ocena sytuacji pożarowej	4	3	7
8.	Do dyspozycji nauczyciela	1	-	1
	Razem	24	21	45
	Semestr I (okres zasadniczy) - 4 godz. tyg. x 10 tyg. = 40 godz.
9.	Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji specjalnych	4	6	10
10.	Zadania funkcyjnych w sekcjach specjalnych	4	6	10
11.	Zasady prowadzenia akcji gaśniczych	4	6	10
12.	Organizacja łączności podczas akcji	2	6	8
13.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	16	24	40
	Semestr II - 4 godz. tyg. x 16 tyg. = 64 godz.
14.	Charakterystyka techniczno-taktyczna plutonów i kompanii pożarniczych	2	6	8
15.	Organizacja akcji i zasady dowodzenia	10	18	28
16.	Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów	7	19	26
17.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	21	43	64
	Semestr III - 3 godz. tyg. x 24 tyg. = 72 godz.
18.	Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów	-	17	17
19.	Działalność operacyjna komend Państwowej Straży Pożarnej	6	2	8
20.	Organizacja krajowego systemu ratowniczego	3	-	3
21.	Plany operacyjne	4	2	6
22.	Organizacja i funkcjonowanie odwodów operacyjnych	2	1	3
23.	Dokumentacja pożarowa i działań ratowniczych	2	6	8
24.	Stanowiska kierowania - funkcje, wyposażenie, dokumentacja	3	7	10
25.	Operacyjne rozpoznanie terenu	4	4	8
26.	Manewry pożarnicze	2	5	7
27.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	28	44	72
	Ogółem	89	132	221

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 5 godz. tygodniowo

1. Ogólna charakterystyka pożaru i jego rozwój

Pojęcie pożaru. Rodzaje pożaru. Rozwój i przebieg pożaru. Czas trwania i kierunek rozprzestrzeniania się pożarów. Zjawiska towarzyszące procesowi palenia się i ich wpływ na przebieg akcji gaśniczej. Podstawowe zasady zmniejszania intensywności palenia.

2. Zasadnicze pojęcia z taktyki pożarniczej

Teren akcji (pozycje, stanowiska bojowe, stanowisko gaśnicze). Teren pożaru. Natarcie i jego rodzaje. Obrona. Zasady pracy stanowisk gaśniczych - wybór miejsca pracy. Zasady operowania prądami gaśniczymi. Praca w trudnych warunkach pożaru. Etapy działań gaśniczych.

3. Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji gaśniczych

Rodzaje i typy sekcji gaśniczych (oznaczenia klasyfikacyjne), ich wyposażenie, stan osobowy. Rozmieszczenie załogi i sprzętu na wozach bojowych. Siła bojowa, zasięg taktyczny. Rozwinięcie sekcji taktycznych w różnych warunkach i sytuacjach.

4. Zadania funkcyjnych w czasie: alarmu, jazdy do pożaru i powrotu z akcji.

Gotowość bojowa i jej utrzymanie. Zasady postępowania załogi podczas alarmu w dzień i w nocy. Wyjazd z garażu. Zachowanie się podczas alarmu w dzień i w nocy. Wyjazd z garażu. Zachowanie się podczas jazdy. Uprzywilejowanie w ruchu drogowym. Przypadki szczególne podczas przejazdu. Odjazd z miejsca akcji. Powrót do strażnicy, zadania funkcyjnych po powrocie z akcji i omówienie prowadzonych działań.

5. Zadania funkcyjnych w sekcjach gaśniczych

Przyjazd i wejście do akcji. Obowiązki dowódcy i funkcyjnych. Rozwinięcie bojowe - zadania funkcyjnych. Rozwinięcie wstępne i właściwe. Zasady zajmowania stanowisk w terenie płaskim i w utrudnionych warunkach. Zasady stosowania prądów gaśniczych. Znaki umowne (gestowe, dźwiękowe i świetlne). Zasady prowadzenia łączności radiowej.

6. Źródła czerpania wody do celów gaśniczych

Punkty czerpania na wodach otwartych. Wodociągi zewnętrzne. Hydranty. Studzienki przeciwpożarowe. Możliwości poboru wody do celów gaśniczych. Zakres stosowania. Oznakowania.

7. Rozpoznawanie i ocena sytuacji pożarowej

Rozpoznanie wstępne i właściwe, źródła informacji. Zasady prowadzenia rozpoznania w różnych warunkach i sytuacjach. Elementy rozpoznania umożliwiające ocenę sytuacji. Źródła informacji. Składanie meldunków z rozpoznania. Ocena sytuacji - elementy uwzględniane w ocenie. Zmiany sytuacji i korekta ocen. Metody oceny (wnioskowane przez analogię, metoda dedukcyjna i indukcyjna).

8. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr (okres zasadniczy) - 4 godz. tygodniowo

9. Charakterystyka taktyczno-techniczna sekcji specjalnych

Rodzaje sekcji specjalnych i ich wyposażenie. Rozmieszczenie załogi i sprzętu na wozach. Współpraca z sekcjami gaśniczymi. Zasady wykorzystania sprzętu w różnych warunkach.

10. Zadania funkcyjnych w sekcjach specjalnych

Przyjazd i wejście do akcji. Obowiązki dowódcy i funkcyjnych. Rozpoznanie i ocena sytuacji. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Wprowadzenie sprzętu do działań w zależności od warunków i sytuacji.

11. Zasady prowadzenia akcji gaśniczych

Zasady ewakuacji i ratowania ludzi, zwierząt i mienia. Kontrola terenu akcji. Zabezpieczenie dowodów przyczyny pożarów. Zabezpieczenie pogorzeliska.

12. Organizacja łączności podczas akcji

Rodzaje łączności, ich organizowanie i prowadzenie. Sporządzanie schematów łączności.

13. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 4 godz. tygodniowo

14. Charakterystyka taktyczno-techniczna plutonów i kompanii pożarniczych

Organizacja, skład osobowy i wyposażenie plutonów w sprzęt. Możliwości taktyczno-techniczne i zasady rozwinięć plutonów gaśniczych. Organizacja, podstawowe wyposażenie i możliwości taktyczne kompanii. Współdziałanie sekcji w ramach kompanii.

15. Organizacja akcji i zasady dowodzenia

Kierownictwo akcji. Zasady dowodzenia. Obowiązki i uprawnienia kierownika akcji. Praca dowódcy w zakresie przygotowania sił i środków do działań. Analiza i ocena sytuacji. Kalkulacja sił i środków. Podjęcie decyzji. Rozkaz bojowy - forma i treść. Korekta i zmiana rozkazu. Skład, organizacja i zadania sztabu oraz poszczególnych funkcyjnych. Zasady powoływania sztabu.

16. Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów

Zasady gaszenia w różnych warunkach i sytuacjach:

- budynków mieszkalnych,

- obiektów służby zdrowia,

- obszarów wiejskich,

- obiektów użyteczności publicznej,

- obiektów przemysłu drzewnego,

- obiektów handlowych i magazynów,

- obiektów sakralnych,

- obiektów przemysłu lekkiego i rzemiosła.

17. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 3 godz. tygodniowo

18. Charakterystyka i zasady gaszenia różnych pożarów

Zasady gaszenia pożarów w różnych warunkach i sytuacjach:

- obszarów leśnych, upraw i torfowisk,

- obiektów przemysłu chemicznego,

- pożarów w transporcie.

19. Działalność operacyjna komend Państwowej Straży Pożarnej

Cel, zadania, zakres działania, struktura organizacyjna i elementy działalności operacyjnej. Wskaźniki operacyjne, czas operacyjny, gotowość bojowa jednostek ratowniczo-gaśniczych. Inspekcje gotowości bojowej.

20. Organizacja krajowego systemu ratowniczego

Zasady organizacji i funkcjonowania krajowego systemu ratowniczego. Zasady współdziałania i dysponowania poszczególnych jednostek organizacyjnych. Plany i uzgodnienia.

21. Plany operacyjne

Cel i zasady opracowywania planów operacyjnych. Podział na okręgi i rejony operacyjne. Organizacja baz sprzętu specjalistycznego i środków gaśniczych. Odwody wojewódzkiego i centralnego podporządkowania. Organizacja i zasady tworzenia batalionów.

22. Organizacja i funkcjonowanie odwodów operacyjnych

Podział jednostek ratowniczo-gaśniczych na pododdziały i oddziały. Kategorie. Skład pododdziału. Pojęcie odwodu operacyjnego i jego rodzaje. Przeznaczenie odwodów. Określenie wielkości odwodu. Miejsca koncentracji. Dokumentacja.

23. Dokumentacja pożarowa i działań ratowniczych

Dokumentowanie przebiegu działań ratowniczych - tematy manipulacyjne. Szkice sytuacyjne. Tabela ruchu jednostek. Wykaz sił i środków. Analiza prowadzonych działań. Meldunki i dokumentacja z działań ratowniczych.

24. Stanowisko kierowania - funkcje, wyposażenie, dokumentacja

Zadania stanowisk kierowania i punktów alarmowych. Struktura organizacyjna. Wyposażenie w sprzęt i techniczne środki łączności i pozyskiwania danych. Dokumentacja SK, jej przechowywanie i wykorzystywanie. Przyjmowanie, analizowanie i ewidencjonowanie informacji bieżących. Rola SK w przekazywaniu informacji kierującemu akcją ratowniczą. Dysponowanie jednostek taktycznych i innych służb wchodzących w zintegrowany system ratowniczy.

25. Operacyjne rozpoznanie terenu

Przygotowanie operacyjne obszaru a skuteczność działań ratowniczych. Elementy przygotowania operacyjnego i ich znaczenie, zaopatrzenie wodne, urządzenia i instalacje gaśnicze, środki łączności i alarmowania, drogi dojazdowe itp. Operacyjne plany obrony przeciwpożarowej, karty informacyjne miejscowości, karty dojazdowe, plany ewakuacyjne, komputerowe zbiory informacji. Wykorzystywanie informacji w czasie akcji.

26. Manewry pożarnicze

Pojęcie manewrów. Cele i zasady organizacji. Dokumentacja. Przebieg i ocena. Ćwiczenia szkieletowe (aplikacyjne).

27. Do dyspozycji nauczyciela

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Materiał nauczania opracowany został zgodnie z zasadą logicznej kolejności nauczania i stopniowania trudności. Na zajęciach wprowadzających do przedmiotu należy podać wykaz literatury obowiązkowej, a także wskazać czasopisma fachowe. Opanowanie przedmiotu wymaga dużej aktywności myślowej kadetów i należytej organizacji ich pracy własnej. Wiązanie teorii z praktyką należy realizować głównie przez ćwiczenia. Ćwiczenia mają na celu doskonalenie umiejętności prawidłowego i sprawnego wykorzystywania sprzętu będącego na wyposażeniu jednostek ratowniczo-gaśniczych oraz poznanie i opanowanie podstawowych rozwinięć stosowanych w czasie akcji ratowniczych, dają także możliwość szkolenia poprzez stosowanie różnych wariantów rozwinięć doskonalenie współpracy członków załogi, a także współdziałanie w ramach plutonu i kompanii. Ćwiczenia powinny również kształtować u przyszłych absolwentów takie cechy dowódcze, jak:

- umiejętność pracy w zespole,

- poczucie odpowiedzialności za powierzony sprzęt i mienie,

- poczucie pożarniczego koleżeństwa,

- inicjatywę i samodzielność w rozwiązywaniu zadań,

- stałą gotowość do niesienia pomocy potrzebującym i zapobieganiu złu.

Integralną część przedmiotu nauczania stanowi udział jednostek ratowniczych w ćwiczeniach w ramach szkolnego podziału bojowego oraz praktyka w jednostkach ratowniczo-gaśniczych PSP w zakresie zagadnień taktycznych. Pozwala to kształtować w nich tak niezbędne cechy charakteru, jak: męstwo, odwaga, panowanie nad sobą, wytrwałość, a także poczucie własnej godności i honoru służby. W każdej fazie realizacji programu nauczania należy zwracać szczególną uwagę na wpajanie kadetom cech dowódczych niezbędnych do organizacji i prowadzenia akcji ratowniczych, dokonywanie prawidłowej analizy i oceny sytuacji, opracowywania i realizacji właściwego planu działań taktycznych oraz sporządzania dokumentacji z przebiegu ich działań. W realizacji programu nauczania przedmiotu należy mieć świadomość, że program jest obszerny, złożony i trudny, lecz niezbędny w przyszłej pracy zawodowej. Zagadnienia te posiadają z reguły charakter interdyscyplinarny. W związku z tym niezbędne jest stosowanie metod aktywizujących poprzez atrakcyjne przedstawianie zagadnień i wykorzystywanie ich praktycznej przydatności. Wiązanie teorii z praktyką, niezbędne w nauczaniu tego przedmiotu, należy realizować głównie poprzez ćwiczenia, na które w planie nauczania przeznaczono znaczną ilość godzin. Kadet powinien być zawsze gotów do ponoszenia najwyższych trudów i ofiar dla ratowania życia ludzkiego i jego dorobku, umieć wynosić dobro publiczne ponad osobisty interes.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Podstawowymi technicznymi środkami dydaktycznymi i pomocami naukowymi w nauczaniu tego przedmiotu są:

- stół do pracy na planach, szkicach,

- kamera, czytnik, monitory, video,

- diapol, przeźrocza,

- rzutnik pisma, foliogramy i fazogramy,

- epidiaskop,

- filmy, tablice, plansze i schematy.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Bielicki P.: Taktyka pożarnicza dla szeregowców. Skrypt, Wałbrzych 1990 r.

2. Burzyński E.: Funkcje dowodzenia. WOSP, Warszawa 1974.

oraz pozycje nr: 12, 2, 5, 6, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 21, 22, 24, 26, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, z wykazu literatury dla nauczyciela.

Dla nauczyciela

1. Bagieński W., Dobosz J.: Służba operacyjna. Taktyka walki z pożarami. Cz. I. Tom 1 i 2. KGSP, Warszawa 1976.

2. Biedroń-Kalinowski A.: Taktyka walki z pożarami na terenie wsi. Arkady, Warszawa 1976.

3. Borowski P.: Ustalanie przyczyn pożarów. IW CRZZ, Warszawa 1973.

4. Borowski P., Pawłowski F.: Pożary, przebieg, dochodzenia. Arkady, Warszawa 1981.

5. Budzianowski R.: Ochrona przeciwpożarowa teatrów i sal widowiskowych. MON, Warszawa 1960.

6. Burzyński E.: Dowodzenie akcjami gaśniczymi. MON, Warszawa 1966.

7. Burzyński E.: Definicje podstawowe. WOSP, Warszawa 1976.

8. Burzyński E.: Funkcje podstawowe. WOSP, Warszawa 1976.

9. Burzyński E.: Podejmowanie decyzji w działaniach taktycznych straży pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1979.

10. Burzyński E.: Podstawowe działania taktyczne. WOSP, Warszawa 1975.

11. Burzyński E.: Zbiór ćwiczeń. WOSP, Warszawa 1975.

12. Dobrzyński K.: Psychologia działań bojowych straży pożarnych. SGSP, Warszawa 1983.

13. Gerasimow N.S.: Taktyka gaszenia pożarów. WOSP, Warszawa 1973.

14. Karlikowski T.: Pożary lasów. PWRiL, Warszawa 1975.

15. Katalog przepisów. Ochrona przeciwpożarowa. Libra, Warszawa 1977.

16. Katalog techniki przeciwpożarowej. Libra, Warszawa 1980.

17. Metody zwalczania dużych pożarów leśnych. Konferencja Krajowa. NOT, Zielona Góra 1985.

18. Pągowski S.: Pożary kościołów i kaplic. PAX, Warszawa 1974.

19. Piechocki E.: Studium taktyczno-operacyjne. WOSP, Warszawa 1973.

20. Ryczkowski K.: Ratownictwo i gaszenie pożarów szpitali. IW CRZZ, Warszawa 1972.

21. Regulaminy rozwinięcia sekcji. KGSP, Warszawa 1973-1975.

22. Regulamin plutonu pożarniczego, KGSP, Warszawa 1974.

23. Regulamin kompanii pożarniczej. KGSP, Warszawa 1974.

24. Regulamin batalionu pożarniczego. KGSP, Warszawa 1985.

25. Regulamin pułku pożarniczego. KGSP, Warszawa 1986.

26. Regulamin organizacji, wyposażenia i działań bojowych, taktycznych jednostek straży pożarnych. KGSP, Warszawa 1962.

27. Roczny biuletyn statystyczny ochrony przeciwpożarowej. KGSP, Warszawa.

28. Szałek L: Zarys psychologii akcji ratowniczych. MON, Warszawa 1979.

29. Ścibura T., Wawrzyński L.: Wodno-pianowe samochody gaśnicze. IW CRZZ, Warszawa 1980.

30. Taktyka walki z pożarami. MON, Warszawa 1957.

31. Uświeczew W.: Działania operacyjno-taktyczne w strażach pożarnych. MON, Warszawa 1953.

32. Wolanin J.: Wybrane zagadnienia z podstaw rozwoju pożarów wewnętrznych. KGSP, Warszawa 1985.

33. Wolanin J.: Podstawy rozwoju pożaru. SGSP, Warszawa 1986.

34. Zagórski J.P.: Mały słownik pożarniczy. IW CRZZ, Warszawa 1990.

35. Zalewski Z.: Podręcznik starszego podoficera pożarnictwa. IW CRZZ Warszawa 1977.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana

TAKTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- zapoznanie kadetów z budową, przeznaczeniem, obsługą i konserwacją sprzętu ratowniczego znajdującego się na wyposażeniu jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- wykształcenie umiejętności bezpiecznej obsługi sprzętu,

- wykształcenie umiejętności organizowania i dowodzenia akcją ratowniczą,

- wskazanie na niebezpieczeństwa występujące podczas działań ratowniczych,

- wskazanie doboru odpowiedniego sprzętu oraz sposobów ratowania ludzi i mienia w zależności od wielkości i rodzaju występującego zagrożenia,

- podanie metod oraz wykształcenie umiejętności organizowania współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

- wykształcenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji,

- wskazanie związków przedmiotu z innymi przedmiotami, a w szczególności: "taktyką działań gaśniczych", "wyposażeniem technicznym", "bezpieczeństwem pożarowym budynków", "bezpieczeństwem i higieną pracy" i innymi,

- wykształcenie wielu cech niezbędnych w pracy zawodowej, a w szczególności:

- zaufania do dowódcy i sprzętu,

- pracy w zespole,

- troski o bezpieczeństwo własne i innych,

- odpowiedzialności za prawidłowe wykonanie zadania,

- odporności na stresy występujące podczas akcji ratowniczej.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres zasadniczy) - 5 godz. tyg. x 10 tyg. = 50 godz. tyg.
1.	Ogólna budowa pojazdów	6	12	18
2.	Ogólna charakterystyka wypadków i katastrof w komunikacji	4	-	4
3.	Wypadki i katastrofy w transporcie drogowym	2	14	16
4.	Wypadki i katastrofy w transporcie szynowym	2	8	10
5.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	16	34	50
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. = 32 godz.
6.	Katastrofy budowlane	4	6	10
7.	Organizacja działań podczas katastrof budowlanych	3	17	20
8.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	g	23	32
	Semestr III - 4 godz. tyg. x 24 tyg. = 96 godz.
9.	Wypadki i katastrofy w transporcie wodnym	3	9	12
10.	Wypadki i katastrofy lotnicze	3	9	12
11.	Powodzie i katastrofalne zatopienia spowodowane awariami urządzeń piętrzących wodę	3	14	17
12.	Inne klęski żywiołowe i wypadki	3	14	17
13.	Ratownictwo chemiczne i ekologiczne	10	26	36
14.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	24	72	96
	Ogółem	49	129	178

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres zasadniczy) - 5 godz. tygodniowo

1. Ogólna budowa pojazdów

Samochody i pojazdy trakcji szynowej, ogólny podział, elementy nośne i konstrukcyjne, rodzaje napędów. Transport wodny i powietrzny - ogólna charakterystyka środków transportu, przebieg instalacji. Występujące zagrożenie pożarowe.

2. Ogólna charakterystyka wypadków i katastrof w komunikacji

Wypadki pojedyncze i zbiorowe. Charakterystyka zdarzenia zależna od miejsca i pory powstawania wypadków bądź katastrof. Występujące zagrożenia.

3. Wypadki i katastrofy w transporcie drogowym

Rozpoznanie zdarzenia. Technika prowadzenia działań ratowniczych. Określenie miejsc cięcia, odginania, lewarowania. Zabezpieczanie miejsca zdarzenia. Wydobywanie ludzi z pojazdów. Usuwanie wraków, holowanie pojazdów. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy.

4. Wypadki i katastrofy w transporcie szynowym

Rozpoznanie zdarzenia. Technika prowadzenia działań ratowniczych. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Określenie kolejności, miejsc i sposobów wykonania dróg dojścia do poszkodowanych. Usuwanie uszkodzonych pojazdów. Specyfikacja katastrof w tunelach i na wiaduktach.

5. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

6. Katastrofy budowlane

Przyczyny i rodzaje katastrof. Rodzaje zawałów i zniszczeń. Rozpoznawanie zdarzenia. Nawiązanie kontaktów z ludźmi będącymi w zawałach. Dostarczanie powietrza. Zabezpieczanie miejsca zdarzenia i instalacji. Prowadzenie prac rozbiórkowych i wyburzeniowych. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy.

7. Organizacja działań podczas katastrof budowlanych

Rozpoznanie zdarzenia w stopniu pozwalającym na organizację akcji. Źródła informacji. Korzystanie z planów budowlanych, instalacyjnych, technologicznych. Ocena sytuacji. Dobór metod postępowania i sprzętu. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Podział na sektory. Organizacja przeszukiwania zwałowisk. Współpraca z innymi służbami ratowniczymi. Współpraca ze stanowiskiem kierowania.

8. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 4 godz. tygodniowo

9. Wypadki i katastrofy w transporcie wodnym

Rozpoznanie zdarzenia. Określenie dróg i sposobów dotarcia do miejsca zdarzenia. Ogólna budowa środków transportu wodnego i rozkład przejść. Technika prowadzenia działań. Zabezpieczenie akwenu przed skażeniem. Sposoby ratowania ludzi i mienia. Przestrzeganie warunków bezpieczeństwa pracy. Współpraca służb ratowniczych.

10. Wypadki i katastrofy lotnicze

Ogólna budowa obiektów. Ciągi instalacyjne. Rozpoznanie zdarzenia. Sposoby ratowania ludzi i podawania środków gaśniczych. Technika działań ratowniczych. Zabezpieczenie podczas startu i lądowania oraz lądowania awaryjnego. Zagrożenie i postępowanie podczas katastrof poza lotniskiem. Współpraca z innymi służbami.

11. Powodzie i katastrofalne zatopienia spowodowane awariami urządzeń piętrzących wodę.

Przyczyny i rodzaje powodzi. Zabezpieczanie obiektów zagrożonych. Ratowanie i ewakuacja ludzi, zwierząt i mienia. Usuwanie skutków powodzi. Współpraca z innymi służbami. Rodzaje urządzeń piętrzących wodę.

12. Inne klęski żywiołowe i wypadki

Sposoby postępowania w przypadkach: huraganów, lawin, usunięć ziemi, konieczności usuwania rojów itp.

13. Ratownictwo chemiczne i ekologiczne

Podział, charakterystyka, oznakowanie materiałów niebezpiecznych. Odczytywanie dokumentacji transportowej, wykorzystanie pożarniczej informacji technicznej. Karty chemicznych materiałów niebezpiecznych, programy komputerowe. Środki wiążące i neutralizujące pochodzenia organicznego i nieorganiczne. Zapory zabezpieczające na ciekach wodnych i wodach stojących. Zabezpieczenia infrastruktury przed skutkami zdarzeń chemicznych. Taktyka działań ratowniczych podczas zdarzeń chemicznych i ekologicznych: dojazd, rozpoznanie i ocena zagrożenia w stopniu pozwalającym na organizowanie działań ratowniczych, oznakowanie miejsca zdarzenia, zabezpieczenie poszkodowanych, wybór metody likwidacji zagrożenia, współdziałanie z innymi służbami. Zasady bhp podczas działań ratowniczych i po zakończeniu działań.

14. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku nauczania przedmiotu kadeci powinni umieć:

- przeprowadzić rozpoznanie miejsca wypadku bądź katastrofy i określić występujące zagrożenia,

- zabezpieczyć miejsce wypadku, awarii bądź katastrofy,

- przeprowadzić ratownictwo ludzi, zwierząt i mienia,

- podjąć skuteczne działania podczas katastrof i wypadków komunikacyjnych, budowlanych, awarii instalacji, powodzi i innych zdarzeń bądź klęsk żywiołowych,

- zorganizować akcję ratowniczą, współpracę i współdziałanie z innymi służbami ratowniczymi,

- umiejętnie korzystać z wyposażenia technicznego jednostek ratowniczo-gaśniczych,

- zachować się w razie wystąpienia zagrożenia skażenia toksycznymi środkami przemysłowymi, zabezpieczyć środowisko,

- usuwać skutki tych zdarzeń,

- przeprowadzać zabiegi specjalne dotyczące sprzętu, odzieży, towarów i budynków.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Szybki rozwój myśli technicznej, wprowadzanie nowych technologii, rozwój transportu, budownictwa i innych działów gospodarki z jednej strony oraz awarie, katastrofy i klęski żywiołowe z drugiej strony są nierozerwalnie powiązane z tematyką przedmiotu "taktyka działań ratowniczych". Wszystko to nakłada na prowadzących przedmiot konieczność poznawania nowości z dziedziny techniki, co przy odpowiednim wykorzystaniu pomocy dydaktycznych oraz w połączeniu z nowoczesnymi metodami dydaktycznymi, pozwala na łatwiejsze i skuteczniejsze przekazywanie wiedzy.

W pracy z kadetami należy stosować metody, które:

- wdrażają do samodzielnego i logicznego myślenia,

- kształtują umiejętności dostrzegania istoty zagadnienia,

- uczą stosowania zdobytych umiejętności w innych przedmiotach i w praktyce.

Materiał realizowany w przedmiocie powinien być pogłębiany, uzupełniany i korygowany na bieżąco w trakcie kolejnych lat jego realizacji. Główny nacisk powinien być położony na prawidłową obsługę sprzętu ratowniczego i organizację akcji. Dlatego zajęcia teoretyczne powinny wskazywać istotę zagadnienia, natomiast główny nacisk powinien być położony na ćwiczenia praktyczne.

LITERATURA 

Literaturę dla kadetów, niezbędną do opanowania materiału nauczania, określa wykładowca, uwzględniając jej dostępność. Przykładowy dobór literatury:

1. Bobkow F.: Warunki drogowe a bezpieczeństwo ruchu. WKiT, Warszawa 1975.

2. Filinger Z.: Działalność straży pożarnych w akcjach przeciwpowodziowych. MON, Warszawa 1953.

3. Karbowski W., Ołdakowski H.: Ochrona przeciwpożarowa w systemie obrony cywilnej zakładów pracy. IWZZ, Warszawa 1989.

4. Lankajtes J.: Bhp w strażach pożarnych. IW CRZZ, Warszawa 1974.

5. Planowanie i organizacja akcji ratowniczo-gaśniczych na terenie przedsiębiorstwa PKP. Dyrekcja Generalna PKP, Warszawa 1986.

6. Pusty T.: Przewóz materiałów niebezpiecznych. (Poradnik kierowcy) WKiT, Warszawa 1987.

7. Smolak L.: Straże pożarne w akcjach ratownictwa technicznego. IW CRZZ, Warszawa 1980.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

WYCHOWANIE FIZYCZNE 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Wychowanie fizyczne spełnia ważną rolę w procesie kształcenia, prawidłowe wykonanie czekających zadań zawodowych jest możliwe tylko wówczas, gdy strażak-ratownik jest sprawny fizycznie, odważny, wytrzymały na zmęczenie, zahartowany, odporny psychicznie i zdyscyplinowany. Celem wychowania fizycznego jest przygotowanie do realizacji zadań w przyszłej pracy zawodowej.

Powyższe cele realizowane są przez:

- wszechstronny rozwój fizyczny, podniesienie sprawności fizycznej i umacnianie zdrowia fizycznego i psychicznego,

- osiągnięcie efektów wychowawczych poprzez kształcenie cech charakteru, poszerzanie horyzontu wiedzy i umiejętności z zakresu wychowania fizycznego,

- zagospodarowanie wolnego czasu dodatkowymi zajęciami w kołach sportowych,

- stwarzanie warunków osobom o uzdolnieniach sportowych do ich dalszego rozwoju.

- rozwijanie cech motorycznych, takich jak: siła, szybkość, wytrzymałość i zwinność,

- kształcenie cech charakteru koniecznych do wykonywania zawodu,

- kształtowanie zainteresowań ruchowych,

- doskonalenie nawyków pływania,

- opanowanie podstawowych wiadomości i umiejętności z zakresu metodyki prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego i sportu,

- nauczenie wykonywania i oceny konkurencji sportu pożarniczego i zdobywania norm sprawności fizycznej,

- zapoznanie z organizacją, prowadzeniem i oceną zawodów sportowo-pożarniczych.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
		T	P	R
	Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tyg. x 9 tyg. = 18 godz.
1.	Wychowanie fizyczne w strażach pożarnych	2	-	2
2.	Ćwiczenia ogólnorozwojowe	-	2	2
3.	Atletyka terenowa	-	2	2
4.	Lekkoatletyka	-	2	2
5.	Zespołowe gry sportowe	-	3	3
6.	Sport pożarniczy	1	2	3
7.	Ćwiczenia specjalne*	-	-	-
8.	Pływanie	-	2	2
9.	Do dyspozycji nauczyciela	1	-	1
	Razem	24	21	45
	Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tyg. x 10 tyg. = 20 godz.
10.	Ćwiczenia ogólnorozwojowe	-	2	2
11.	Atletyka terenowa	-	2	2
12.	Zespołowe gry sportowe	-	4	4
13.	Sport pożarniczy	-	4	4
14.	Ćwiczenia specjalne	-	2	2
15.	Podnoszenie ciężarów	-	2	2
16.	Pływanie	-	2	2
17.	Do dyspozycji nauczyciela	-	2	2
	Razem	21	43	64
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. = 32 godz.
18.	Metodyka wychowania fizycznego	2	-	2
19.	Ćwiczenia ogólnorozwojowe	-	2	2
20.	Atletyka terenowa	-	2	2
21.	Zespołowe gry sportowe	-	-	-
22.	Sport pożarniczy	-	4	4
23.	Technika samoobrony	-	6	6
24.	Ćwiczenia specjalne	-	3	3
25.	Testy sprawności fizycznej	-	5	5
26.	Pływanie	-	6	6
27.	Do dyspozycji nauczyciela	2	-	2
	Razem	2	30	32
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24 tyg. = 48 godz.
28.	Metodyka wychowania fizycznego	-	2	2
29.	Ćwiczenia ogólnorozwojowe	-	2	2
30.	Lekkoatletyka	-	6	6
31.	Zespołowe gry sportowe	-	6	6
32.	Sport pożarniczy	2	6	8
33.	Techniki samoobrony	-	6	6
34.	Ćwiczenia specjalne	-	3	3
35.	Testy sprawności fizycznej	-	7	7
36.	Pływanie	-	6	6
37.	Szachy*	-	-	-
38.	Do dyspozycji nauczyciela	-	2	2
	Razem	2	46	48
	Ogółem	7	111	118

* Tematy realizowane będą na zajęciach pozalekcyjnych (nadobowiązkowo)

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres unitarny) - 2 godz. tygodniowo

1. Wychowanie fizyczne w strażach pożarnych

Cele, rola i znaczenie wychowania fizycznego w służbie pożarniczej. Organizacja wychowania fizycznego w ochronie przeciwpożarowej. Postanowienia ogólne - regulaminy i instrukcje. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Ćwiczenia kształtujące we wszystkich formach i płaszczyznach, bez przyrządu. Ćwiczenia kształtujące wolne, z przyborem, przyrządem, ze współćwiczącym. Zabawy i gry ruchowe.

3. Atletyka terenowa

Kształtowanie wytrzymałości ogólnej - duża zabawa biegowa połączona z siłą biegową. Interwał wytrzymałościowo-szybkościowy. Marszobieg w terenie urozmaiconym 2.000 m. Wytrzymałość tempowa - mała zabawa biegowa.

4. Lekkoatletyka

Rozgrzewka ogólnorozwojowa. Biegi krótkie 30-100 m ze startu wysokiego i niskiego. Technika biegu i regulowania oddechu. Technika skoku w dal i wzwyż.

5. Zespołowe gry sportowe

Piłka siatkowa - podstawowe przepisy gry. Postawa siatkarska (wysoka i niska). Nauka przyjęć i podań oburącz w różnych postawach. Nauka zagrywki, zbicia, podania do rozgrywającego, bloku przy siatce, zmiany ustawienia na placu gry. Gra szkolna i właściwa.

6. Sport pożarniczy

Regulaminy zawodów sportowo-pożarniczych dla OSP oraz zawodów w sporcie pożarniczym. Konkurencje indywidualne w sporcie pożarniczym. Technika pokonywania pożarniczego toru przeszkód 100 m. Technika wspinania przy użyciu drabiny hakowej do II piętra.

7. Ćwiczenia specjalne

Technika wspinania i zejścia po linie 7 m swobodnie zwisającej. Pokonywanie przeszkód terenowych. Pokonywanie torów przeszkód.

8. Pływanie

Informacja o zachowaniu bezpieczeństwa podczas zajęć na pływalni. Elementarne pływanie na piersiach i na grzbiecie. Ćwiczenia koordynacyjne i oddechowe.

9. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr I (okres zasadniczy) - 2 godz. tygodniowo

10. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Elementy ćwiczeń akrobatycznych (przewroty w przód, w tył). Ćwiczenia na przyrządzie (kozioł, skrzynia, drążek, poręcze). Ćwiczenia w zwisach i podporach (drążek, lina, drabinka).

11. Atletyka terenowa

Gry i zabawy w terenie naturalnym, urozmaiconym w rozmaitych warunkach atmosferycznych. Marszobieg 3.000 m.

12. Zespołowe gry sportowe

Piłka koszykowa - zasady gry. Kozłowanie prawą i lewą ręką, podania w dwójkach zakończone rzutem do kosza. Atak szybki i pozycyjny. Krycie strefą i indywidualne. Rzut z wyskoku stosowany w grze. Gra szkolna i właściwa.

13. Sport pożarniczych

Technika wspinania przy użyciu drabiny hakowej do II piętra. Technika pokonywania pożarniczego toru przeszkód 100 m.

14. Ćwiczenia specjalne

Wspinanie przy użyciu drabiny sznurowej. Wspinanie po linie luźno zwisającej przy ścianie i przywieszonej. Zjazd i zejście po linie bez sprzętu ratowniczego. Asekuracja. Stanowisko ubezpieczające.

15. Podnoszenie ciężarów

Ćwiczenia ze sztangą - rwanie, podrzut, wyciskanie na ławeczce, przysiad. Dwubój siłowy. Technika podnoszenia ciężarów w odniesieniu do przewidywanych działań strażaka.

16. Pływanie

Styl klasyczny - koordynacja ramion i nóg w połączeniu z ćwiczeniami oddechowymi. Styl klasyczny odkryty oraz sportowy. Skoki do wody. Skok ratowniczy.

17. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

18. Metodyka wychowania fizycznego

Metody treningu i kształtowania wymaganych cech motorycznych. Metody i techniki oceny sprawności fizycznej.

19. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Ćwiczenia na przyrządach - skrzynia, koń, poręcze, koła, drabinki. Ćwiczenia akrobatyczne - stanie na rękach, głowie. Ćwiczenia ze współćwiczącym.

20. Atletyka terenowa

Marszobiegi w terenie urozmaiconym. Pokonywanie naturalnych i sztucznych torów przeszkód terenowych. Gry i zabawy ruchowe.

21. Zespołowe gry sportowe*

Piłka ręczna. Nauka kozłowania. Technika podań. Rzut na bramkę z biegu, wyskoku, z boiska. Ustawienie pozycje w linii ataku i obrony. Krycie strefą i indywidualne. Gra szkolna.

22. Sport pożarniczy

Sztafeta pożarnicza 4 x 100 m. Technika pokonywania poszczególnych etapów. Ćwiczenie bojowe - technika.

23. Technika samoobrony

Nauczanie rzutów (biodro, bark) oraz padów (w przód, w bok, w tył). Rzuty przez podcięcie zewnętrzne i wewnętrzne. Uderzenia.

24. Ćwiczenie specjalne

Kolejki i wyciągi linowe do poziomego i ukośnego transportu ludzi i sprzętu w trudnych warunkach (przeciąganie i hamowanie).

25. Testy sprawności fizycznej

Przygotowanie i zdobywanie norm sprawności fizycznej. Pożarnicza odznaka sprawności fizycznej - regulamin zdobywania i noszenia, zaliczanie norm, tabele punktowe.

26. Pływanie

Doskonalenie techniki. Nurkowanie wzdłuż oraz w głąb pod wodę. Rzut kołem ratunkowym. Pływanie z kołem ratunkowym. Holowanie tonącego.

27. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

28. Metodyka wychowania fizycznego

Organizacja zawodów sportowych. Przeprowadzanie gier i zabaw o charakterze rekreacyjno-sportowym. Systemy rozgrywek. Przygotowanie obiektów sportowych do zawodów i imprez sportowych. Umiejętność posługiwania się dokumentacją: regulaminy, protokoły, tabele, zestawienia itp.

29. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

Przewroty łączone w przód i w tył. Leżenie przewrotne oraz przerzutne. Układ ćwiczeń akrobatycznych - budowa piramid dwójkowych i trójkowych.

30. Lekkoatletyka

Skipy ABC - różne formy wieloskoków. Pięciobój lekkoatletyczny - 100 m, skok w dal, skok wzwyż, pchnięcie kulą, bieg na 1.000 m.

31. Zespołowe gry sportowe

Piłka nożna - zasady gry. Uderzenia piłki zewnętrznym i wewnętrznym podbiciem, wewnętrzną częścią stopy, prostym podbiciem. Przyjęcia piłki z powietrza nogą, klatką piersiową, głową. Prowadzenie piłki we wszystkich kierunkach. Uderzenie piłki głową z miejsca, z wyskoku, drybling, gra ciałem. Strzał nogą i głową z miejsca, z biegu, z obrotem. Gra szkolna i właściwa.

32. Sport pożarniczy

Zasady przygotowania i przeprowadzania zawodów. Obowiązki funkcyjnych (kierownika zawodów, kierownika służb technicznych i porządkowych, przewodniczącego i członków komisji sędziowskiej i organizatorów itp.). Ocena i klasyfikacja. Dokumentacja zawodów. Regulaminy CTIF - przebieg konkurencji.

33. Techniki samoobrony

Przewroty i przerzuty. Rzut przez obniżenie tułowia - dźwignia, rzut po łuku, duszenie. Odparcie ataku człowieka uzbrojonego.

34. Ćwiczenia specjalne

Ćwiczenia na psychologicznych torach przeszkód. Transport rannego bez sprzętu ratowniczego oraz transport w pozycjach niskich i trudnych warunkach.

35. Testy sprawności fizycznej

Przeprowadzanie testów sprawności fizycznej na zaliczenie.

36. Pływanie

Elementy ratownictwa wodnego. Samoratowanie. Węzeł ratowniczy. Udzielanie pierwszej pomocy tonącemu. Zaliczanie prób na kartę pływacką.

37. Szachy*

Zasady i teoria gry. Otwarcie, gra środkowa i końcówki - podstawy.

38. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Przedmiot "wychowanie fizyczne" obejmuje wszystkie te działania, które wzmacniają zdrowie przyszłych strażaków, hartując organizm i rozwijając ich sprawność fizyczną. Szkoła wychowuje kadetów w kulturze fizycznej i dla kultury fizycznej. W wyniku realizacji programu kadeci zapoznają się ze strukturą organizacji procesu wychowania fizycznego i metodami jego realizacji. Opanowują i zaliczają zestaw norm, sprawdzianów i zaliczeń sprawnościowych wynikających z programu nauczania. Przygotowani są do samodzielnych działań organizatorskich i wychowawczych w przyszłej pracy zawodowej. Opanowują wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne z zakresu sportu i szeroko rozumianej kultury fizycznej. Znajomość przepisów wybranych dyscyplin sportowych ze szczególnym uwzględnieniem dyscyplin sportu pożarniczego, umiejętności organizatorskich związanych z przeprowadzeniem zawodów i prostych zajęć, przygotowuje kadetów do podjęcia w przyszłości obowiązków zawodowych.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

Realizując przedmiot należy zmierzać do tego, aby kadeci rozumieli wartość i znaczenie sprawności fizycznej w służbie pożarniczej. Zapoznając się ze strukturą procesu wychowania fizycznego i metodami jego realizacji, kadeci muszą umieć samodzielnie organizować i prowadzić zajęcia wychowania fizycznego w pododdziale. W toku realizacji materiału nauczania należy uwzględnić postanowienia instrukcji w sprawie wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej. Program ten powinien być realizowany w sali gimnastycznej wyposażonej w niezbędny sprzęt i urządzenia sportowe; na bieżniach otwartych, bieżniach w terenie naturalnym (parki, lasy), urządzenia na poligonach itp. Program należy rozszerzyć o zajęcia pozalekcyjne realizowane w czasie wolnym od zajęć, zajęcia popołudniowe oraz w dni wolne. Zaleca się pracę w sekcjach sportowych i kołach zainteresowań. W toku kształcenia korzystać z imprez i zawodów organizowanych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej oraz inne instytucje i organizacje.

*⁾Tematy 7, 21 i 37 realizować na zajęciach pozalekcyjnych (nadobowiązkowych).

LITERATURA 

1.Bielicki P., Gołębowski W.: Wybrane zagadnienia z psychologii, pedagogiki oraz organizacji pracy i kierowania. Skrypt dla podoficerów. SChP, Kraków 1991.

2. Cendrowski Z.: Poradnik młodzieżowego organizatora sportu. MAW, Warszawa 1980.

3. Demel M.: O wychowaniu zdrowotnym. PZWS, Warszawa 1968.

4. Demel M.: Pedagogika zdrowia. WSiP, Warszawa 1980.

5. Demel M.: Teoria wychowania fizycznego. PWN, Warszawa 1970.

6. Denisiuk L., Badura G., Botwiński R.: Kultura fizyczna w powszechnej szkole średniej. WSiP, Warszawa 1980.

7. Kalinowski A., Żukowska Z.: Metodyka wychowania fizycznego. PZWS, Warszawa 1969.

8. Lamentowski F.: Wychowanie fizyczne w szkole PWN, Warszawa 1975.

9. Lekkoatletyka - technika, metodyka, trening. Praca zbiorowa. WSiT, Warszawa 1982.

10. Lisowska J.: Odnowa biologiczna sportowców. PKOL, Warszawa 1982.

11. Łobożewicz T.: Bezpieczeństwo, higiena i odnowa zdrowia w sporcie, wychowaniu fizycznym i turystyce. SiT, Warszawa 1978.

12. Malarecki J.: Zarys fizjologii wysiłku i treningu sportowego. SiT, Warszawa 1973.

13. Mazurek W.: Gimnastyka podstawowa - słownictwo, systematyka, metodyka. SiT, Warszawa 1980.

14. Naglak Z.: Trening sportowy. Teoria i praktyka PWN, Warszawa 1979.

15. Proces wychowania fizycznego. Red. Ciecierska-Szebemowicz, M. Krawczyk, Warszawa 1972.

16. Sidorowicz W.: Wpływ uprawiania lekkoatletyki na organizm. SiT, Warszawa 1971.

17. Sposoby wykonywania ćwiczeń z zakresu szkolenia fizycznego żołnierzy. Skrypt. WSOWP, Poznań.

18. Szelest Z., Sulisz S.: Lekkoatletyka. Zbiór ćwiczeń ogólnych i specjalnych. SiT, Warszawa 1985.

19. Ulatowski T.: Teoria i metodyka sportu. SiT, Warszawa 1971.

20. Ważny Z.: Współczesny system szkolenia w sporcie wyczynowym. WSiT, Warszawa 1981.

21. Wąsowski K.: Kultura fizyczna dla funkcjonariuszy pożarnictwa. cz. I i II. WOSP, Warszawa 1979.

22. Żaciorski W.: Kształcenie cech motorycznych sportowca. SiT, Warszawa 1970. Regulaminy i instrukcje KG PSP (KGSP) dotyczące organizacji wychowania fizycznego i sportu w jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

Dla kadeta zaleca się literaturę wymienioną pod pozycjami: 1, 2, 3, 11, 13. Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

* patrz! Uwagi o realizacji programu

JĘZYK NIEMIECKI 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest:

- zaznajomienie z leksyką pożarniczą w języku niemieckim,

- zapoznanie z wybraną niemiecką literaturą dotyczącą nowoczesnej techniki pożarniczej, wyrobienie umiejętności samodzielnego korzystania z literatury w języku niemieckim,

- przygotowanie do dalszej samodzielnej pracy nad pogłębianiem i rozszerzaniem znajomości języka niemieckiego,

- rozbudzanie motywacji do samokształcenia.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
	Semestr I (okres zasadniczy) - 1 godz. tyg. x 10 tyg. = 10 godz.
1.	Okres bezpodręcznikowy	5
2.	"Wie heiβt du?" (Jak się nazywasz?)	2
3.	"Wie spät ist es?" (Która jest godzina?)	2
4.	Do dyspozycji nauczyciela	1
	Razem	10
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. = 32 godz.
5.	"Was kostet das?" (Ile to kosztuje?)
6.	"Ich bin glücklich" (Jestem szczęśliwy)	8
7.	"Wir brauchen diesen Platz" (Potrzebny nam jest ten plac)	8
8.	"Wir haben Ferien" (Będziemy mieli wakacje)	8
9.	Do dyspozycji nauczyciela	2
	Razem	32
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24 tyg. = 48 godz.
10.	Tekst "Powstanie i rozwój pożaru"	4
11.	Tekst "Wpływ materiału palnego na rozwój pożaru"	3
12.	Tekst "Procesy zachodzące podczas podgrzewania materiałów palnych"	5
13.	Tekst "Środki gaśnicze"	4
14.	Tekst "Wytwornica piany średniej"	4
15.	Tekst "Metody gaszenia"	4
16.	Tekst "Informacje dotyczące halonu"	3
17.	Tekst "Gaśnicze urządzenia proszkowe	3
18.	Tekst "Woda lekka"	3
19.	Tekst "Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne"	3
20.	Tekst "Pojazdy i sprzęt straży pożarnych"	5
21.	Tekst "Samochód ratownictwa technicznego Rosenbauera"	4
22.	Do dyspozycji nauczyciela	3
	Razem	48
	Ogółem	90

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr I (okres zasadniczy) - 1 godz. tygodniowo

1. Okres bezpodręcznikowy

Powiedzenia i zwroty grzecznościowe. Czas zegarowy. Liczebniki 1-100.

2. "Wie heiβt du?" (Jak się nazywasz?)

Rodzajniki określone i nieokreślone. Forma grzecznościowa "Sie". Odmiana rzeczowników Leruen, Pommen.

3. "Wie spät ist es?" (Która jest godzina?)

Czas zegarowy. Liczebniki 1-1.000. Odmiana czasowników: arbeiten, antworten.

4. Do dyspozycji nauczyciela.

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

5. "Was kostet das?" (Ile to kosztuje?)

Odmiana czasownika haben. Nowe słownictwo związane z zakupami.

6. "Ich bin glücklich" (Jestem szczęśliwy)

Mianownik i biernik rzeczownika, zaimki dzierżawcze.

7. "Wir brauchen diesen Platz" (potrzebny nam jest ten plac)

Przeczenie: kein, nicht, nein. Czasownika modalny kömen.

8. "Wir haben Ferien" (Będziemy mieli wakacje)

9. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

10. Tekst "Powstanie i rozwój pożaru"

11. Tekst "Wpływ materiału palnego na rozwój pożaru"

12. Tekst "Procesy zachodzące podczas podgrzewania materiałów palnych"

13. Tekst "Środki gaśnicze"

14. Tekst "Wytwornica piany średniej"

15 Tekst "Metody gaszenia"

16. Tekst "Informacje dotyczące halonu"

17. Tekst "Gaśnicze urządzenia proszkowe"

18. Tekst "Woda lekka"

19. Tekst "Pojazdy i sprzęt straży pożarnych"

20. Tekst "Samochód ratownictwa technicznego Rosenbauera"

21. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku nauczania tego przedmiotu kadeci powinni posiąść umiejętności:

- tworzenia prawidłowych form gramatycznych,

- płynnego czytania,

- tłumaczenia tekstów o tematyce pożarniczej,

- korzystania z pozapodręcznikowych źródeł informacji o języku niemieckim,

- prowadzenia konwersacji.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

W materiale nauczania zamieszczono teksty realizowane w ramach ćwiczeń językowych i konwersacji. Zawierają one bogaty materiał leksykalny, którego całkowite opanowanie wdraża do samodzielnego czytania tekstów o tematyce pożarniczej.

Proponowane formy pracy nad tekstem to:

1. Opracowanie słownictwa polsko-niemieckiego dla danego tekstu.

2. Pojęciowe opanowanie słowniczka.

3. Płynne czytanie tekstu.

4. Ustne tłumaczenie tekstu lub jego fragmentu.

5. Pisemne tłumaczenie tekstu lub jego fragmentu.

6. Pisemne odpowiedzi do tekstu.

7. Ustne streszczenie tekstu.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Do nich należą:

- podręcznik, magnetofon, rzutnik przeźroczy, rzutnik pisma, plansze sprzętu pożarniczego, kasety video.

LITERATURA 

Dla kadeta

1. Baltzer A., Strauss D.: Telewizyjny kurs języka niemieckiego. Materiały pomocnicze. Langenscheid. Berlin 1990.

2. Suszycka E.: Wybór tekstów o tematyce pożarniczej do nauki języka niemieckiego. WOSP, Warszawa 1981.

Dla nauczyciela

1. Baltzer A., Strauss D.: Telewizyjny kurs języka niemieckiego. Materiały pomocnicze. Langenscheid. Berlin 1990.

2. Suszycka E.: Wybór tekstów o tematyce pożarniczej do nauki języka niemieckiego. WOSP, Warszawa 1981.

3. Bęza St.: Repetytorium z gramatyki języka niemieckiego. PWN, Warszawa 1981.

4. Dłużniewski St.: Leutsch für Jechermann. Zbiór konspektów do nauki języka niemieckiego. Instytut Kształcenia Nauczycieli, Warszawa 1985.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE W SZKOLE 

Obsługa sekcji gaśniczych

1. GBA-2,5/16, GBM-2,5/8. - 3 godz.

- czynności przy przyjęciu służby,

- uruchomienie silnika,

- uruchomienie pomp,

- podawanie środków gaśniczych z pojazdu,

- podawanie wozy ze źródeł zewnętrznych,

- konserwacja pojazdu.

2. GCBA-6/32 j.w. - 3 godz.

3. GPr-1500, GPr-3000. - 3 godz.

- uruchomienie agregatu proszkowego,

4. PG-8 - 3 godz.

- uruchomienie motopompy,

- zasysanie wody i podawanie jej,

- budowa stanowiska wodnego.

Obsługa sekcji specjalnych

1. Drabiny samochodowe. - 3 godz.

- uruchomienie silnika,

- włączenie napędu pompy głównej,

- wysuwanie podpór drabiny,

- sprawianie drabiny,

- sprawianie kosza i działka,

- budowa stanowiska gaśniczego na drabinie,

- prowadzenie ewakuacji ludzi, - zasady bhp.

2. Spgaz. - 4 godz.

- wyposażenie sekcji,

- czynności przy przyjęciu służby

- kontrola sprzętu,

- ładowanie butli.

3. SDł. - 4 godz.

- wyposażenie pojazdu,

- sprawianie zasilania elektrycznego,

- sprawianie masztu,

- obsługa urządzeń łączności.

4. SRt. - 3 godz.

- wyposażenie pojazdu,

- przyjęcie służby

- kontrola sprzętu,

- możliwości taktyczno-techniczne.

5. SH. - 5 godz.

- możliwości taktyczne,

- zasady bhp,

- uruchomienie silnika,

- włączenie napędu pompy hydraulicznej,

- sprawianie podnośnika,

- prowadzenie ewakuacji ludzi,

- podawanie prądu gaśniczego z działka.

Obsługą sprzętu specjalistycznego

1. Piła do betonu i stali PARTNER. - 5 godz.

2. Piła spalinowa do drewna. - 5 godz.

3. Ratowniczy sprzęt hydrauliczny i pneumatyczny: - 7 godz.

- rozpieracze,

- nożyce,

- uszczelniacze.

4. Linkowe aparaty ratownicze. - 4 godz.

5. Wór ratowniczy. - 4 godz.

6. Ubrania gazoszczelne. - 4 godz.

7. Pompy do przetłaczania olejów mineralnych i paliw. - 2 godz.

8. Uniwersalny topór ratowniczy INOPUR. - 2 godz.

9. Pożarnicze drabiny przystawne: - 7 godz.

- D10W,

- D-5,

- D-3,8,

- nasadkowe,

- słupkowe.

10. Sprzęt ochrony dróg oddechowych: - 4 godz.

- aparaty powietrzne,

- aparaty tlenowe,

- aparaty przemysłowe.

11. Sprzęt oświetleniowy: - 4 godz.

- agregaty prądotwórcze

- obsługa,

- reflektory.

12. Urządzenia do rozpoznawania skażeń. - 4 godz.

13. Obsługa sprzętu łączności: - 4 godz.

- praktyczna obsługa radiotelefonów,

- prowadzenie korespondencji radiowej,

14. Rozwinięcie sekcji gaśniczych: - 10 godz.

- rozwinięcie sekcji pojedynczych,

- współdziałanie sekcji,

- rozwinięcie wstępne i właściwe.

15. Dostarczanie wody na duże odległości: - 5 godz.

- rozwinięcie SW,

- przetłaczanie,

- przepompowywanie.

16. Ćwiczenia doskonalące na obiektach - 10 godz.

- dokumentacja ćwiczeń,

- ćwiczenia dzienne i nocne,

- opracowanie wniosków z ćwiczeń.

17. Praca stanowisk kierowania: - 6 godz.

- praca dyspozytora SK,

- dokumentacja SK,

- obsługa urządzeń SK.

___________________________________________________________

Razem 120 godz.

PRAKTYKA ZAWODOWA ORGANIZOWANA W SZKOLE (PRZEMIENNIE W LIPCU I SIERPNIU) 

20 godz. tyg. x 4 tyg. = 80 godz.

1. Obsługa sprzętu gaśniczego - ćwiczenia doskonalące: - 16 godz.

- linie wężowe,

- stanowiska wodne,

- sprzęt do podawania piany,

- drabiny przystawne.

2. Sprzęt ratownictwa technicznego - ćwiczenia doskonalące: - 16 godz.

- zestawy ratownictwa technicznego,

- pompy do przepompowywania cieczy palnych,

- sprzęt do oddymiania,

- sprzęt rozpoznania skażeń, - ubrania ochronne.

3. Sprzęt ochrony dróg oddechowych - trening. - 6 godz.

4. Udzielanie pomocy przedlekarskiej - trening. - 2 godz.

5. Rozwinięcie sekcji gaśniczych: - 16 godz.

- ćwiczenia doskonalące,

- ćwiczenia na obiektach.

6. Ratownictwo techniczne - ćwiczenia zgrywające: - 16 godz.

- ratownictwo drogowe,

- katastrofy budowlane,

7. Wychowanie fizyczne: - 8 godz.

- ćwiczenia ogólnorozwojowe,

- pływanie.

___________________________________________________________

Razem 80 godz.

JĘZYK ROSYJSKI 

CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 

Celem nauczania tego przedmiotu jest:

- zaznajomienie z leksyką pożarniczą w języku rosyjskim,

- wyrobienie umiejętności samodzielnego korzystania z literatury w języku rosyjskim,

- przygotowanie do dalszej samodzielnej pracy nad pogłębianiem i rozszerzaniem znajomości języka rosyjskiego,

- rozbudzanie motywacji do samokształcenia.

PODZIAŁ TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Lp.	Tematy	Liczba godzin
	Semestr (okres zasadniczy) - 1 godz. tyg. x 10 tyg. = 10 godz.
1.	Odmiana rzeczowników	2
2.	Odmiana czasowników	2
3.	Tekst "Palenie"	2
4.	Tekst "Sposoby przerywania procesu palenia"	2
5.	Tekst "Specjalna technika gaszenia na przykładzie pożaru w zakładzie produkującym wina"	1
6.	Do dyspozycji nauczyciela	1
	Razem	10
	Semestr II - 2 godz. tyg. x 16 tyg. = 32 godz.
7.	Opis sytuacyjny; powstanie pożaru	2
8.	Tekst "Środki gaśnicze"	3
9.	Odmiana przymiotników	4
10.	Tekst "Piana gaśnicza"	2
11.	Tekst "Winowajca pożaru - słońce"	2
12.	Odmiana zaimków	3
13.	Opis sytuacyjny; akcja gaśnicza	2
14.	Ćwiczenia intonacyjne	2
15.	Tekst "Samochody pożarnicze i ich wyposażenie"	3
16.	Tekst "Pompy pożarnicze"	3
17.	Opis sytuacyjny - fazy pożaru	2
18.	Ćwiczenia intonacyjne	2
19.	Do dyspozycji nauczyciela	2
	Razem	32
	Semestr III - 2 godz. tyg. x 24. tyg. = 48 godz.
20.	Tekst "Dzieci uratowane"	6
21.	Tekst "Gaśnica OP-3"	6
22.	Tekst "Gaśnica OP-2"	6
23.	Tekst "Systemy pożarniczej sygnalizacji"	6
24.	Ćwiczenia intonacyjne	6
25.	Tekst "Profilaktyczna działalność pododdziału"	6
26.	Tekst "Zwycięża śmiałość i odwaga"	6
27.	Ćwiczenia w mówieniu. Moja nauka w szkole aspirantów Państwowej Straży Pożarnej	4
28.	Do dyspozycji nauczyciela	2
	Razem	48
	Ogółem	90

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Semestr 1 (okres zasadniczy) - 1 godz. tygodniowo

1. Odmiana rzeczowników

Rodzaj, liczba, przypadki I, II, III deklinacji.

2. Odmiana czasowników

Bezokolicznik, czas teraźniejszy, przyszły, przeszły. Strona zwrotna i bierna

3. Tekst "Palenie"

4. Tekst "Sposoby przerywania procesu palenia"

5. Tekst "Specjalna technika gaszenia na przykładzie pożaru w zakładzie produkcyjnym wina"

6. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr II - 2 godz. tygodniowo

7. Opis sytuacyjny; powstanie pożaru

8. Tekst "Środki gaśnicze"

9. Odmiana przymiotników

Odmiana przymiotników twardo i miękkotematowych. Stopniowanie przymiotników.

10. Tekst "Piana gaśnicza"

11. Tekst "Winowajca pożaru" - słońce

12. Odmiana zaimków

Zaimki osobowe i rodzajowe

13. Opis sytuacyjny; akcja gaśnicza

14. Ćwiczenia intonacyjne

15. Tekst "Samochody pożarnicze i ich wyposażenie"

16. Tekst "Pompy pożarnicze"

17. Opis sytuacyjny - fazy pożaru

18. Ćwiczenia intonacyjne

19. Do dyspozycji nauczyciela

Semestr III - 2 godz. tygodniowo

20. Tekst "Dzieci uratowane"

21. Tekst "Gaśnica OP-3"

22. Tekst "Gaśnica OP-2"

23. Tekst "Systemy pożarniczej sygnalizacji"

24. Ćwiczenia intonacyjne

25. Tekst "Profilaktyczna działalność pododdziału"

26. Tekst "Zwycięża śmiałość i odwaga"

27. Ćwiczenia w mówieniu. Moja nauka w szkole aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

28. Do dyspozycji nauczyciela

OKREŚLENIE UMIEJĘTNOŚCI, JAKIE POWINIEN OPANOWAĆ KADET W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

W wyniku nauczania tego przedmiotu kadet powinien posiąść umiejętność:

- tworzenia prawidłowych form gramatycznych,

- płynnego czytania,

- tłumaczenia tekstów o tematyce pożarniczej,

- prowadzenia konwersacji.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU 

W materiale nauczania zostały wyszczególnione teksty realizowane w ramach ćwiczeń językowych i konwersacji. Zawierają one bogaty materiał leksykalny, którego całkowite opanowanie wdraża do samodzielnej lektury tekstów o tematyce pożarniczej. W tym wypadku niezbędna jest korelacja z innymi przedmiotami, co ułatwia i przyspiesza opanowanie przewidzianej programowo leksyki z zakresu organizacji pracy, służby wewnętrznej, taktyki pożarniczej, budowy i eksploatacji sprzętu pożarniczego oraz profilaktyki pożarowej.

Proponowane formy pracy nad tekstem:

1. Opracowanie słowniczka polsko-rosyjskiego dla danego tekstu.

2. Pamięciowe opanowanie słowniczka.

3. Ustne tłumaczenie tekstu lub jego fragmentu.

4. Pisemne tłumaczenie tekstu lub jego fragmentu.

5. Pisemne odpowiedzi na pytania do tekstu.

6. Ustne streszczenie tekstu.

ZESTAW PODSTAWOWYCH ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH 

Do podstawowych środków dydaktycznych w nauczaniu przedmiotu należą: podręczniki, magnetofon, adapter, rzutnik przeźroczy, rzutnik pisma, telewizja przemysłowa, plansze sprzętu pożarniczego.

LITERATURA 

1.Czyrko M.: Język rosyjski dla techników. WP, Warszawa 1977.

2. Poznański J.: Wybór tekstów o tematyce pożarniczej do nauki języka rosyjskiego. WOSP, Warszawa 1976.

3. Olechowicz M.: Ćwiczenia gramatyczne i teksty rosyjskie dla lektorów. PWN, Warszawa 1972.

4. Bszoroń J.: Uczebnik ruskowo jazyka. PWN, Warszawa 1978.

5. Spirydowicz O.: Praktyczne studium języka rosyjskiego. PWN, Warszawa 1980.

Dla kadeta przewiduje się literaturę wymienioną w poz. 1 i 2.

Literatura powinna być na bieżąco uzupełniana.

¹ § 1 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 1 zarządzenia nr 49 z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.Urz.MSWiA.96.8.49) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 15 maja 1996 r.

² § 1 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 1 zarządzenia nr 49 z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.Urz.MSWiA.96.8.49) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 15 maja 1996 r.

³ Załącznik zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia nr 49 z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.Urz.MSWiA.96.8.49) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 15 maja 1996 r.