Tryb umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników i na ubezpieczenie zdrowotne oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.PKRUS.2011.1.31

Akt utracił moc

Wersja od: 18 grudnia 2021 r.

ZARZĄDZENIE

PREZESA KASY ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

z dnia 8 grudnia 2010 r.

w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników i na ubezpieczenie zdrowotne oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń

Na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 10, art. 41a oraz art. 41b ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), które mają zastosowanie do podejmowanych rozstrzygnięć i wydawania decyzji w sprawie umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne, ustala się co następuje:

Rozdział  I

Postanowienia ogólne

§  1. 

1. 1  Do podejmowania rozstrzygnięć i wydawania decyzji dotyczących umorzenia, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne, w sprawach nieuregulowanych w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, mają zastosowanie przepisy, w szczególności:

1) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;

2) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

3) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa;

4) ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

5) ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie;

6) ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;

7) ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego;

8) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

2. Do podejmowania decyzji o umorzeniu należności funduszu emerytalno-rentowego za okres od III kw. 2004 r. na wniosek beneficjenta pomocy de minimis mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy de minimis w sektorze produkcji rolnej (Dz. U. UE L z 21 grudnia 2007 r. Nr 337, poz. 35).

3. Jednostkami organizacyjnymi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w rozumieniu niniejszego zarządzenia, zwanymi dalej "jednostkami Kasy", są:

1) oddziały regionalne,

2) placówki terenowe.

4. Przez należności, do których mają zastosowanie niniejsze przepisy, rozumie się:

1) składki na ubezpieczenie społeczne rolników, należne od nich odsetki i koszty upomnienia,

2) nienależnie pobrane świadczenia,

3) składki na ubezpieczenie zdrowotne, należne od nich odsetki i koszty upomnienia.

5. Należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne są łącznie:

1) wymierzone i nieopłacone składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, określone ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników,

2) wymierzone i nieopłacone składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, określone ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników,

3) należne odsetki od nieopłaconych w obowiązujących terminach składek, określone przepisami ustawy Ordynacja podatkowa,

4) koszty upomnienia doręczonego zobowiązanemu przed wszczęciem egzekucji administracyjnej.

6. Należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne są łącznie:

1) wymierzone i nieopłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne określone ustawą o ubezpieczeniu zdrowotnym,

2) należne odsetki od nieopłaconych w obowiązujących terminach składek, określone przepisami ustawy Ordynacja podatkowa,

3) koszty upomnienia doręczonego zobowiązanemu przed wszczęciem egzekucji administracyjnej.

7. Nienależnie pobranym świadczeniem jest każdy stwierdzony przypadek wypłacenia świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników w wysokości wyższej niż przysługiwało, wypłacenia świadczenia pomimo braku prawa do tego świadczenia albo wypłacenia świadczenia w przypadku ustania prawa lub jego zawieszenia.

Rozdział  II

Postanowienia wspólne dotyczące należności z tytułu składek oraz nienależnie pobranych świadczeń

§  2. 

1. W jednostkach Kasy działają komisje ds. umarzania należności, zwane dalej "komisją". Komisja dokonuje oceny i wydaje opinię, czy należność kwalifikuje się do umorzenia lub odpisania.

2. Komisję powołuje:

1) dyrektor oddziału,

2) kierownik placówki terenowej Kasy - w przypadku należności z tytułu składek.

3. W skład komisji wchodzą:

1) przewodniczący,

2) dwóch członków wyznaczonych spośród pracowników.

4. W skład komisji nie może wchodzić główny księgowy oddziału regionalnego Kasy.

5. Na posiedzenia komisji mogą być zapraszani przedstawiciele lokalnych organizacji społecznych rolników.

6. Do obowiązków przewodniczącego komisji należy:

1) kierowanie pracami komisji,

2) terminowe załatwianie spraw,

3) przedkładanie opinii komisji kierownikowi/dyrektorowi jednostki Kasy.

7. Komisja prowadzi w każdym roku odrębny rejestr spraw opiniowanych, który powinien zawierać następujące dane:

1) liczbę porządkową,

2) datę skierowania sprawy do komisji,

3) nazwę komórki organizacyjnej wnoszącej sprawę,

4) numer konta płatnika lub numer sprawy,

5) nazwisko, imię i adres dłużnika,

6) datę wydania opinii i jej treść,

7) datę przekazania sprawy do decyzji kierownika - dyrektora jednostki Kasy oraz treść decyzji,

8) datę przekazania sprawy do decyzji Prezesa wraz z treścią opinii,

9) datę przekazania do oddziału wojewódzkiego NFZ pisma w sprawie wydania opinii odnośnie umorzenia zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz datę wpływu ww. opinii do jednostki Kasy rozpatrującej wniosek oraz treść opinii.

Rozdział  III

Zasady i tryb wydawania decyzji w sprawach o udzielanie ulg w spłacie i umorzeń należności z tytułu składek

§ 3. Zasady wydawania decyzji w sprawach ulg i umorzeń należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz na ubezpieczenie zdrowotne

1. W sprawach udzielania ulg i umorzeń należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz na ubezpieczenie zdrowotne jednostki Kasy wydają decyzje administracyjne w rozumieniu przepisów Kpa.

2. Przed wydaniem decyzji o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności należy zapewnić stronie możliwość zapoznania się z zebranymi dowodami i wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Informacja o możliwości zapoznania się z zebranymi dowodami powinna zostać doręczona stronie na piśmie.

3. W przypadku złożenia przez dłużnika jednocześnie wniosku o udzielenie ulgi i umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz na ubezpieczenie zdrowotne, wydaje się oddzielne decyzje dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

4. Decyzje, o których mowa w ust. 1 powinny zawierać takie elementy jak: oznaczenie organu, datę wydania decyzji, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie - sentencję, uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie dotyczące procedury odwoławczej oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydawania decyzji.

5. Tekst uzasadnienia decyzji powinien odwoływać się do stanu konkretnej sprawy i wyraźnie wskazywać jakie fakty czy też dowody zostały wzięte pod uwagę podczas podejmowania rozstrzygnięcia oraz przyczyny, z powodu których nie uwzględniono argumentów (w szczególności złożonych dokumentów) przedstawionych przez osoby wnioskujące.

6. Tekst decyzji o wygaśnięciu udzielonej ulgi powinien zawierać ponadto informacje o konsekwencjach wydania tej decyzji tj. natychmiastowej wymagalności nieopłaconej kwoty zadłużenia.

7. Decyzje w sprawach udzielania ulg i umorzeń należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, jak i składek na ubezpieczenie zdrowotne są ostateczne w administracyjnym toku instancji, niemniej osoba zainteresowana ma prawo zwrócić się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy do jednostki, która podjęła decyzję w sprawie, w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.

8. W przypadku niedotrzymania przez osobę zainteresowaną terminu złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, wydaje się decyzję w sprawie uchybienia terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

9. W sytuacji złożenia wniosku przez dłużnika o ponowne rozpatrzenie sprawy we wskazanym w decyzji terminie, jest ona rozpatrywana od początku z uwzględnieniem złożonych dowodów czy przedstawionych argumentów przez jednostkę Kasy, która decyzję pierwszorazową wydała. Decyzje kończące to postępowanie są ostateczne, jednakże strona może taką decyzję zaskarżyć do właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Kasy, która tę decyzję wydała w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji.

10. W sytuacji złożenia przez osobę zainteresowaną kolejnego wniosku o udzielenie ulgi lub umorzenie po wydaniu decyzji wymienionych w ust. 7, jeżeli wniosek nosi cechy wniosku o wznowienie postępowania i zawiera jedną z przesłanek wymienionych w art. 145 §1 Kpa wszczyna się postępowanie w sprawie, wydając na podstawie art. 149 §1 Kpa postanowienie w sprawie wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną. Po wydaniu postanowienia, o którym mowa wyżej należy ustalić, czy występują podstawy do wznowienia postępowania wymienione w art. 145 §1 Kpa, czy faktycznie zaistniała powołana przesłanka. W przypadku ich braku wydaje się decyzję odmawiającą uchylenia decyzji dotychczasowej, a w przypadku zaistnienia nowych okoliczności rozpatruje się sprawę na nowo.

11. W sytuacji złożenia przez osobę zainteresowaną kolejnego wniosku o udzielenie ulgi lub umorzenie po wydaniu decyzji wymienionych w ust. 7, jeżeli wniosek nie jest wnioskiem o wznowienie postępowania ponieważ nie zawiera przesłanek wymienionych w art. 145 §1 Kpa, na podstawie art. 149 §3 Kpa wydaje się decyzję o odmowie wznowienia postępowania. Decyzję, o której mowa wyżej wydaje się, m. in. w sprawach, w których istnieje niedopuszczalność wznowienia postępowania z przyczyn przedmiotowych (brak zadłużenia w dniu złożenia wniosku) lub podmiotowych (wniosek od osoby nie będącej stroną) oraz gdy wniosek o wznowienie postępowania złożony został z uchybieniem terminów określonych w art. 148 Kpa.

12. 2  W sprawach, w których składane przez rolników pisma, w myśl przepisów art. 54 i 57 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie spełniają przesłanek skargi wydaje się decyzję, o której mowa w ust 10.

13. Każda decyzja, podejmowana na wniosek osoby zainteresowanej winna być niezwłocznie przesłana do wnioskodawcy.

14. W sytuacji, gdy podjęte rozstrzygnięcie nie realizuje w pełni wniosku osoby zainteresowanej, wydana decyzja powinna być przesłana za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

§ 4. Zasady i tryb udzielania ulg w spłacie należności z tytułu składek

1. Ulgi w spłacie należności można udzielać w formie:

1) 3  odroczenia terminu płatności, który jeszcze nie upłynął,,

2) rozłożenia ich spłaty na raty,

3) zmiany warunków spłaty należności w ratach (zmiana wysokości rat bądź terminów ich zapłaty).

2. Udzielenie ulg, o których mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu może nastąpić na wniosek dłużnika.

3. Podejmowane decyzje dotyczące ulg w spłacie należności powinny mieć charakter wyjątkowy, a powodem ich podjęcia powinny być przyczyny gospodarczo uzasadnione, powstałe przede wszystkim wskutek zdarzeń losowych lub inne wyjątkowe okoliczności niezależne od płatnika, zasługujące na uwzględnienie.

4. Okres spłaty należności w ratach bądź odroczeń terminów płatności powinien uwzględniać możliwości płatnicze dłużnika oraz uzasadniony interes Kasy.

5. 4  Okres odroczenia terminu płatności składek bieżących lub rat nie powinien być dłuższy niż dwa kwartały.

6. Okres spłaty należności rozłożonej na raty i kwoty rat powinny zapewniać spłatę zaległości w realnym terminie. Przy wyznaczaniu terminów rat należy pominąć miesiące, w których przypada termin płatności bieżących składek.

7. Nie udziela się ulgi w postaci rozłożenia na raty należności objętych skutecznym postępowaniem egzekucyjnym.

8. Dopuszcza się możliwość rozłożenia należności na raty dłużnikowi, wobec którego prowadzona jest egzekucja tylko wówczas, gdy jest ona mało efektywna, a z informacji urzędu skarbowego wynika, że w najbliższym czasie nie ulegnie poprawie, pod warunkiem jednak, że dłużnik pokryje powstałe koszty egzekucyjne i koszty upomnienia. W takiej sytuacji niezwłocznie powiadamia się organ egzekucyjny o zawieszeniu postępowania.

§ 5. Tryb rozpatrywania wniosków o ulgi w spłacie należności z tytułu składek

1. Wniosek dłużnika o udzielenie ulgi w spłacie należności składkowych opiniuje się w komórce ubezpieczeń w oparciu o analizę stanu rozliczeń płatnika, z uwzględnieniem jego możliwości płatniczych.

2. Decyzję o udzieleniu ulgi w spłacie należności wydaje dyrektor (kierownik) jednostki Kasy bądź inna upoważniona osoba.

§ 6. Decyzje w sprawach ulg w spłacie należności z tytułu składek

1. W decyzji o rozłożeniu należności na raty należy zamieścić:

1) informację o liczbie rat,

2) pouczenie, iż od należności z tytułu składek, których spłatę rozłożono na raty nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po wpływie wniosku o udzielenie tej ulgi,

3) zastrzeżenie, że w przypadku nieopłacenia w terminie ustalonych rat, kwota nieopłaconych składek staje się wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę, liczonymi od dnia następującego po dniu, w którym upływa termin płatności każdej z dotychczas nie opłaconych składek,

4) informację, iż zmiana warunków spłaty może nastąpić wyłącznie na pisemny wniosek dłużnika, przy czym, do dnia wydania decyzji jest on zobowiązany do opłacania rat w ustalonych kwotach i terminach,

5) pouczenie o możliwości potrącania na poczet rat ewentualnie przyznanych świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników.

2. Na wniosek dłużnika o zmianę warunków spłaty zadłużenia, umotywowany zaistnieniem okoliczności niezależnych od płatnika, złożony przed terminem płatności raty, wydaje się decyzję o zmianie warunków spłaty zadłużenia w ratach. Do decyzji o zmianie warunków spłaty zadłużenia w ratach stosuje się postanowienia ust. 1.

3. W przypadku niepodjęcia przez zainteresowanego spłaty zaległości w ustalonych ratach lub nieopłacenia którejkolwiek z rat i nie złożenia przez dłużnika wniosku o zmianę warunków spłaty organ, który podjął decyzję o rozłożeniu zaległości na raty, wydaje decyzję o wygaśnięciu decyzji o rozłożeniu spłaty należności na raty. W sytuacji, gdy dłużnik dokonał wpłaty jednej lub więcej kolejnych rat, sentencja powinna brzmieć, iż decyzja o rozłożeniu zaległości na raty wygasła w części dotyczącej nieopłaconej należności.

4. 5  W decyzji o odroczeniu terminu płatności należności z tytułu składek powinno być zamieszczone pouczenie, że jeżeli dłużnik nie opłaci w terminie odroczonej składki (składek), to należność stanie się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę, liczonymi od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ich płatności. W przypadku odroczenia terminu płatności raty wydaje się decyzję o zmianie warunków spłaty należności w ratach.

5. W przypadku niedotrzymania przez dłużnika wyznaczonego terminu płatności odroczonych należności, organ, który podjął decyzję o odroczeniu terminu płatności; wydaje decyzję o wygaśnięciu decyzji o odroczeniu terminu płatności należności.

6. W przypadku wydania decyzji o wygaśnięciu decyzji o rozłożeniu spłaty należności na raty lub wydania decyzji o wygaśnięciu decyzji o odroczeniu terminu płatności należności, odsetki za zwłokę pobiera się od kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą należną a wpłaconą, od dnia następnego po upływie terminu płatności składki do dnia jej wpłaty włącznie.

7. Jeżeli decyzja o odmowie odroczenia lub rozłożenia spłaty należności na raty została doręczona dłużnikowi po upływie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku, odsetki za zwłokę są naliczane z wyłączeniem okresu od dnia następnego po dniu wniesienia wniosku do dnia doręczenia decyzji włącznie.

8. Oryginał decyzji o rozłożeniu należności na raty lub odroczeniu terminu płatności należności z tytułu składek przesyła się do dłużnika, natomiast kopię przechowuje referent rozliczeń w teczce "Terminarz" i odnotowuje na koncie "rozłożenie spłaty należności na raty" bądź "odroczenie terminu płatności do..."

9. Dodatkowym elementem decyzji o rozłożeniu zaległości na raty jest załącznik określający liczbę, wysokość i termin płatności kolejnych rat.

10. Zasady księgowania, przechowywania oraz wykazywania tych należności w sprawozdawczości statystycznej określają odrębne przepisy.

§ 7. Zasady umarzania należności z tytułu składek

1. Należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników i ubezpieczenie zdrowotne mogą być umarzane w całości lub części.

2. Umorzenie składek powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub takiej części, w jakiej zostały umorzone składki oraz powoduje umorzenie należnych Kasie kosztów upomnienia.

3. Umorzenie należności na wniosek dłużnika może być dokonane, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, w przypadku, gdy zachodzi co najmniej jedna z następujących przesłanek:

1) brak jest możliwości potrącenia zadłużenia ze świadczeń,

2) nie zachodzą okoliczności do orzeczenia o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek,

3) z rozeznania o możliwościach płatniczych dłużnika wynika brak źródeł dochodu oraz majątku, z którego można by efektywnie dochodzić należności,

4) sytuacja finansowa zobowiązanego uniemożliwia uregulowanie całości zadłużenia nawet przy udzieleniu dogodnych ulg w spłacie,

5) opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych,

6) zobowiązany poniósł straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia, powodujące że opłacanie należności z tytułu składek stanowiłoby w tej sytuacji znaczne obciążenie finansowe dla zobowiązanego i jego rodziny,

7) zaistnienie przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczność sprawowania przez niego opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, co pozbawia zobowiązanego możliwości uzyskania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

4. W przypadku wpływu wniosku rolnika-beneficjenta pomocy de minimis w rolnictwie o umorzenie należności z tytułu składek od III kw. 2004 r. na funduszu emerytalno-rentowym - umorzenie całości lub części zadłużenia od tego okresu będzie mogło nastąpić w sytuacji, gdy prowadzone postępowanie potwierdzi, że dłużnik ten znajduje się w przejściowo trudnej sytuacji, a udzielenie pomocy de minimis w rolnictwie nie spowoduje przekroczenia określonego pułapu pomocy.

5. W przypadku wpływu wniosku rolnika, który podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników - beneficjenta pomocy w ramach programów pomocowych o umorzenie bieżących składek lub zaległości z tego tytułu na funduszu emerytalno-rentowym - umorzenie ich w całości lub części będzie mogło nastąpić na zasadach określonych w programach pomocowych.

6. W przypadku wpływu wniosku o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne od osoby zobowiązanej do opłacania składek na to ubezpieczenie należy do właściwego oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia skierować pismo w sprawie wydania opinii w zakresie możliwości pozytywnego rozpatrzenia wniosku przy uwzględnieniu stanu finansów Funduszu w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Do pisma tego dołącza się opis sprawy. Podejmując decyzję w sprawie umorzenia tych należności należy uwzględnić opinię Funduszu.

7. Umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników z urzędu może być dokonane w przypadku stwierdzenia całkowitej nieściągalności płatnika składek. Przesłanki stwierdzenia całkowitej nieściągalności wynikają z postanowień art. 41a ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

8. Nie umarza się z urzędu należności na ubezpieczenie zdrowotne.

9. Umorzenie należności, za którą odpowiada solidarnie więcej niż jeden dłużnik, może nastąpić, jeżeli okoliczności uzasadniające umorzenie dotyczą wszystkich zobowiązanych.

10. W sytuacji, gdy po wydaniu decyzji o umorzeniu całości lub części należności wyszły na jaw nowe okoliczności, powodujące ustanie ubezpieczenia społecznego rolników za okres, który obejmuje decyzja o umorzeniu, wydaje się decyzję zmieniającą w całości lub w części.

§ 8. Tryb rozpatrywania wniosków o umorzenie należności z tytułu składek

1. Złożony przez dłużnika wniosek o umorzenie należności opracowuje się w komórce ubezpieczeń.

2. 6  Po przeanalizowaniu dokumentów istotnych do wydania opinii przez komisję, stwierdzających możliwości płatnicze i stan majątkowy dłużnika (informacje, zaświadczenia z urzędu gminy lub od sołtysa, protokół z wizytacji przeprowadzonej w gospodarstwie, poświadczenia właściwych urzędów o zaistniałych wypadkach losowych, itp.) sporządza się wniosek na druku KRUS UD-21 stanowiącym załącznik do zarządzenia - karta kwalifikacji wniosku o umorzenie/odpisanie przedawnionych należności/składek/odsetek..

3. Uzasadnienie wniosku może stanowić załącznik do druku, o którym mowa w ust. 2, w którym powinien zostać zawarty szczegółowy przebieg dochodzenia należności z powołaniem się na odpowiednie dokumenty.

§ 9. Upoważnienia i tryb podejmowania decyzji w sprawie umarzania należności z tytułu składek

1. Do podejmowania decyzji o umorzeniu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, w kwocie nie wyższej niż wynika z wniosku zainteresowanego, bądź odmowie umorzenia upoważnieni są, z zastrzeżeniem ust. 2 i 5:

1) kierownik placówki terenowej Kasy, zastępca kierownika placówki terenowej Kasy lub inny pracownik placówki terenowej upoważniony przez Prezesa Kasy w przypadku, gdy łączna kwota należności, określonych w § 1 ust. 5 nie przekroczy kwoty 4.000 zł,

2) dyrektor oddziału regionalnego Kasy, zastępca dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub inny pracownik oddziału upoważniony przez Prezesa Kasy:

a) do umarzania odsetek za zwłokę, bez względu na ich kwotę,

b) 7  do umarzania lub odmowy umorzenia składek, gdy łączna kwota należnych składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, o umorzenie których zwraca się dłużnik, nie przekroczy kwoty 50.000 zł.

2. Do podejmowania decyzji o umorzeniu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników z urzędu upoważniony jest dyrektor oddziału regionalnego Kasy, zastępca dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub inny pracownik oddziału upoważniony przez Prezesa Kasy, gdy:

1) dłużnik zmarł, a pozostająca na jego koncie łączna kwota należności na ubezpieczenie społeczne rolników nie przekracza kwoty 20.000 zł - jeżeli spełnione są warunki określone art. 41a ust. 2 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,

2) na koncie żyjącego dłużnika łączna kwota należności na ubezpieczenie społeczne rolników nie przekracza kwoty 10.000 zł, w przypadku uwzględnienia przesłanek z art. 41a ust. 2 pkt 1, 3, 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

3. Do podejmowania decyzji o umorzeniu należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, w kwocie nie wyższej niż wynika z wniosku zainteresowanego, bądź odmowie umorzenia upoważnieni są, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5;

1) kierownik placówki terenowej Kasy, zastępca kierownika placówki terenowej Kasy lub inny pracownik placówki terenowej upoważniony przez Prezesa Kasy w przypadku, gdy łączna kwota należności, określonych w § 1 ust. 6 nie przekroczy kwoty 2.000 zł,

2) dyrektor oddziału regionalnego Kasy, zastępca dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub inny pracownik oddziału upoważniony przez Prezesa Kasy:

a) do umarzania odsetek za zwłokę, bez względu na ich kwotę,

b) 8  do umarzania lub odmowy umorzenia składek, gdy kwota należnych składek o umorzenie których zwraca się dłużnik, nie przekroczy kwoty 25.000 zł.

4. Prezes Kasy na wniosek dyrektora oddziału regionalnego Kasy może upoważnić kierownika placówki terenowej Kasy wykonującej dodatkowe zadania, jego zastępcę lub pracownika takiej placówki do podejmowania decyzji, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2 oraz ust. 3 pkt 2.

5. 9  W przypadku, gdy należności, o umorzenie których zwróci się osoba zainteresowana przekraczają kwoty określone w ust. 1 pkt 2 oraz ust. 3 pkt 2 decyzje w sprawie umorzenia podejmuje Prezes Kasy, jego Zastępca lub upoważniony przez Prezesa Kasy pracownik Centrali Kasy.

6. W sprawach, o których mowa w ust. 5, wnioski zaopiniowane przez komisję, kierownika placówki terenowej (lub kierownika komórki ubezpieczeń w oddziale regionalnym Kasy) wraz z uzasadnieniem stanowiska dyrektora oddziału regionalnego Kasy, zastępcy dyrektora lub innego pracownika oddziału, upoważnionego przez Prezesa Kasy przesyła się do Biura Ubezpieczeń Centrali. Do wniosku dołącza się akta sprawy.

7. W sytuacji podjęcia rozstrzygnięcia o odmowie umorzenia należności lub jej umorzeniu w części w sentencji wydanej decyzji można zawrzeć informację o możliwości rozłożenia spłaty należności na raty lub odroczenia terminu płatności należności. Odroczenie terminu płatności lub rozłożenie zadłużenia na raty wymaga jednak wydania odrębnej decyzji, stosownie do postanowień niniejszego zarządzenia, dotyczących udzielania ulg w spłacie należności.

8. W decyzji o umorzeniu części zaległości należy sprecyzować, jaka część zaległości, wyrażona kwotowo, została umorzona i jakie rozstrzygnięcie podjęto w stosunku do pozostałej części należności.

9. W przypadku umorzenia należności w części, na koncie dłużnika i w części ewidencyjnej odnotowuje się kwotę zadłużenia podlegającą spłaceniu oraz termin jej spłaty.

10. Jeżeli decyzja o odmowie umorzenia została doręczona dłużnikowi po upływie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku, odsetki za zwłokę są naliczane z wyłączeniem okresu od dnia następnego po dniu wniesienia wniosku do dnia doręczenia decyzji włącznie.

11. 10  Jeżeli osoba zainteresowana nie określi we wniosku kwoty o umorzenie której się zwraca lub zakresu umorzenia to należy wezwać ją do uzupełnienia wniosku. Przy ustalaniu uprawnienia/upoważnienia osób do podejmowania decyzji w sprawie o umorzenie należności z tytułu składek wymienionych w ust. 1-3 uwzględnia się również należności z tytułu składek objętych zakazem dochodzenia, tj. zabezpieczonych wpisem hipoteki w księdze wieczystej.

12. W przypadku, gdy decyzję o umorzeniu całości lub części zadłużenia podjął Prezes Kasy, jego Zastępca lub upoważniony przez Prezesa pracownik Centrali Kasy, a zaistnieje sytuacja, o której mowa w § 7 ust. 9, do wydania decyzji zmieniającej upoważniony jest dyrektor oddziału regionalnego Kasy, zastępca dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub inny pracownik oddziału upoważniony przez Prezesa Kasy.

Rozdział  IV

Należności składkowe objęte zakazem dochodzenia

§  10. 

1. Celem ustalenia należności, w stosunku do których występuje zakaz dochodzenia z powodu ich przedawnienia, komórka ubezpieczeń przeprowadza analizę stanu zadłużenia na kontach rozliczeniowych płatników składek z uwzględnieniem podjętych działań przerywających bądź zawieszających bieg przedawnienia.

2. W razie stwierdzenia, że należność w części lub całości uległa przedawnieniu, komórka ubezpieczeń kieruje wnioski, sporządzone na druku UD-21 do dyrektora (kierownika) jednostki Kasy o odpisanie należności ze wskazaniem podstawy prawnej podejmowanych działań w celu jej ściągnięcia oraz przyczyn przedawnienia.

3. Przyczyny przedawnienia ocenia komisja.

4. Wierzytelności zabezpieczone hipoteką na nieruchomości dłużnika mogą być po upływie terminu przedawnienia dochodzone wyłącznie z nieruchomości, na której zostały zabezpieczone.

5. Należności, o których mowa w ust. 4 podlegają odpisaniu na zasadach i w trybie określonym niniejszym zarządzeniem przy jednoczesnym utrzymaniu zabezpieczenia hipotecznego.

Rozdział  V

Zasady ustalania nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego i dochodzenie ich zwrotu

§ 11. Zasady ustalania nienależnie pobranych świadczeń

1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne, zobowiązana jest do jego zwrotu wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Może to dotyczyć nadpłat z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego oraz świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, rent strukturalnych, wypłacanych przez jednostki Kasy.

1) Odsetki ustala się za opóźnienia w spłacie należności Kasy, poczynając od następnego dnia po uprawomocnieniu się decyzji o żądaniu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

2) Jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła jednostkę Kasy o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, kwoty nienależnie pobranych świadczeń podlegają zwrotowi bez odsetek za zwłokę.

3) W przypadku, gdy kwota nienależnie pobranych świadczeń może być potrącona z wypłacanej emerytury lub renty, uznaje się, że nie nastąpiła zwłoka w spłacie i należy dokonywać potrąceń z urzędu, bez naliczania odsetek.

4) Od kwot nienależnie pobranych świadczeń, rozłożonych na raty albo w sytuacji, gdy termin płatności tych kwot odroczono (§ 16 ust. 1-4) nie nalicza się odsetek, począwszy od dnia wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

5) 11  Kwoty nienależnie pobranych świadczeń, ustalone prawomocną decyzją, o której mowa w § 13 ust. 2-3 oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje - ściągnięciu w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z zastrzeżeniem sytuacji, o której mowa w § 16 ust. 1-4.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia jednostki Kasy w błąd przez osobę pobierającą świadczenia,

3) świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od Kasy osobie innej niż wskazana w decyzji Kasy.

3. Nie jest nienależnie pobranym świadczeniem świadczenie nadpłacone w wyniku:

1) nie pouczenia świadczeniobiorcy przez Kasę o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub części,

2) błędu rachunkowego popełnionego przez pracownika Kasy przy ustalaniu wysokości świadczenia bądź jego części albo wypłacenia błędnie ustalonej kwoty wyrównania świadczenia,

3) niezastosowania ograniczenia wysokości świadczenia do kwoty wynikającej z przepisów,

4) podjęcia wypłaty świadczenia od niewłaściwej daty,

5) błędnej interpretacji przepisów, dokonanej przez pracowników Kasy, powodującej wypłatę świadczenia w wyższej wysokości,

6) przyznania prawa do świadczenia, mimo iż z dokumentacji wynika, że prawo to nie przysługuje.

4. Pouczenie osoby pobierającej świadczenie powinno być dokonane na piśmie.

§  12. 

1. Ilekroć w § 2 i 13-17 niniejszego zarządzenia jest mowa o dyrektorze oddziału Kasy lub zastępcy dyrektora oddziału Kasy należy przez to rozumieć odpowiednio upoważnionego przez Prezesa Kasy kierownika placówki terenowej Kasy lub jego zastępcę.

2. Ilekroć w § 13 niniejszego zarządzenia jest mowa o oddziale regionalnym Kasy należy przez to rozumieć odpowiednio placówkę terenową Kasy wypłacającą świadczenia emerytalno-rentowe.

§ 13. Dochodzenie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego

1. Kwota nienależnie pobranych świadczeń obejmuje cały okres ich wypłacania, przy czym nie można żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła Kasę o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane; w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

2. W każdym przypadku stwierdzenia nadpłaconego świadczenia wydział merytoryczny sporządza notatkę służbową o ujawnieniu nadpłaty, którą przedkłada dyrektorowi oddziału regionalnego Kasy do aprobaty. Notatka ta powinna zawierać informację, czy nadpłata jest nienależnie pobranym świadczeniem. Kwotę nadpłaty wpisuje się do rejestru nadpłat. W przypadku uznania, że nadpłata stanowi nienależnie pobrane świadczenie, wydział merytoryczny niezwłocznie wydaje decyzję o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia na druku SR-42 w dwóch egzemplarzach. Oryginał decyzji wysyła się do osoby zainteresowanej, a kopię włącza do akt sprawy.

3. Jeżeli nienależnie pobrane świadczenie zakwalifikowano do potrącenia z bieżących świadczeń - wydział merytoryczny wydaje decyzję o wysokości nienależnie pobranego świadczenia i potrąceniu z emerytury albo renty na druku KRUS SR-34. Pierwszy egzemplarz decyzji wysyła się do osoby zainteresowanej, a drugi egzemplarz włącza do akt. Kwoty potrąceń ustala się w wysokości wynikającej z art. 140 ust. 4 pkt 1 i art. 141 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

4. Od decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia przysługuje odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 30 dni od daty doręczenia decyzji osobie zainteresowanej.

5. Odwołanie od decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia powoduje wstrzymanie dokonywania potrąceń do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez organ odwoławczy lub do czasu zmiany decyzji uwzględniającej roszczenie. Oczekiwanie na uprawomocnienie się decyzji żądającej zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie wstrzymuje wykonania decyzji o zmniejszeniu wysokości świadczenia lub o całkowitym zaprzestaniu jego wypłacania, np. gdy okaże się, że zainteresowany nie ma prawa do pobierania części uzupełniającej emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

6. Jeżeli osoba zainteresowana ureguluje całkowicie lub częściowo powstałe zadłużenie, wydaje się decyzję uwzględniającą tę spłatę.

7. W razie przyznania lub podwyższenia świadczeń za okres wsteczny Kasa ma prawo potrącić na zaspokojenie należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń kwotę wyrównania należną do miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wydano decyzję ustalającą prawo do świadczeń lub decyzję ustalającą prawo do świadczeń w podwyższonej wysokości.

8. Ustaloną kwotę nienależnie pobranego świadczenia pomniejsza się o kwotę nadpłaconych przez osobę zainteresowaną składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

9. Jeżeli osoba zainteresowana wystąpi z wnioskiem o umorzenie nadpłaty, wydział merytoryczny sporządza wniosek, który po zaopiniowaniu przez komisję jest przedstawiany dyrektorowi oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępcy do decyzji.

10. Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że świadczeniobiorca pobrał nienależne świadczenie na podstawie fałszywych dokumentów, niezależnie od żądania zwrotu nadpłaconej kwoty, zawiadamia się organy ścigania.

11. W przypadku, gdy osoba zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń utraciła prawo do dalszego ich pobierania albo wypłata świadczeń została zawieszona, decyzję, o której mowa w ust. 2 niniejszego paragrafu, sporządza się w trzech egzemplarzach, przy czym:

1) pierwszy egzemplarz decyzji przesyła się osobie zainteresowanej za zwrotnym poświadczeniem odbioru, co pozwoli na ustalenie dnia, od którego należy naliczyć odsetki z tytułu zwłoki w spłacie nienależnie pobranych świadczeń,

2) drugi egzemplarz decyzji - dołącza się do wystawionego tytułu wykonawczego w terminie 14 dni po uprawomocnieniu się decyzji; fakt przekazania tego egzemplarza decyzji odnotowuje się w rejestrze spraw przekazanych do egzekucji należności oraz na karcie ewidencyjnej świadczeniobiorcy,

3) trzeci egzemplarz decyzji włącza się do akt rentowych z adnotacją o przekazaniu jej do egzekucji.

12. Jeżeli osobie, o której mowa w ust. 11, przywrócono prawo do świadczeń lub przyznano nowe świadczenie - wydział merytoryczny powiadamia o tym organ egzekucyjny, prowadzący egzekucję nienależnie pobranych świadczeń. Fakt otrzymania informacji odnotowuje się w rejestrze spraw przyjętych (przekazanych) do egzekucji. Wydział Świadczeń - po ustaleniu salda kwot nienależnie pobranego świadczenia - podejmuje niezwłocznie potrącenia tych kwot w ratach ustalonych przez ten wydział, w wysokości określonej w ust. 3.

13. Jeżeli osoba zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wyjechała za granicę do kraju będącego państwem członkowskim UE/EOG, Szwajcarii lub państwa, z którym została zawarta umowa dwustronna o zabezpieczeniu społecznym oddział regionalny KRUS dokonuje potrąceń z wypłacanej polskiej emerytury lub renty rolniczej na warunkach i w granicach własnego ustawodawstwa.

14. Zgodnie z postanowieniami art. 72 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L z dnia 30 października 2009 r. Nr 284 poz. 1), zwanego dalej rozporządzeniem 987/2009, jeżeli jednostka Kasy wypłaciła danej osobie nienależne świadczenia, instytucja ta może, na warunkach i w granicach przewidzianych w stosowanym przez tę instytucję ustawodawstwie, wystąpić do instytucji każdego innego państwa członkowskiego, odpowiedzialnej za wypłatę świadczeń zainteresowanemu o potrącenie nienależnej kwoty z kwot zaległych lub bieżących płatności należnych tej osobie niezależnie od działu zabezpieczenia społecznego, w ramach którego świadczenie jest wypłacane. Instytucja tego państwa członkowskiego potrąca odnośną kwotę na warunkach i w granicach przewidzianych w stosowanym przez nią ustawodawstwie dla takiej procedury wyrównawczej, w taki sam sposób, jak w przypadku, gdyby sama nadpłaciła świadczenie oraz sama przekazuje potrąconą kwotę jednostce Kasy, która wypłaciła nienależne świadczenia. Analogiczny tryb postępowania obowiązuję jednostkę Kasy w przypadku wystąpienia do niej instytucji państwa członkowskiego o potrącenie nienależnie pobranej kwoty świadczenia z kwot zaległych lub bieżących płatności należnych tej osobie.

15. W drodze odstępstwa od sposobu postępowania, o którym mowa w ust. 14 tego paragrafu, stosownie do art. 72 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, jeżeli w trakcie przyznawania lub dokonywania przeliczenia świadczeń z tytułu inwalidztwa, emerytur i rent rodzinnych, zgodnie z postanowieniami rozdziału 4 i 5 tytułu III rozporządzenia podstawowego jednostka Kasy wypłaciła danej osobie nienależną kwotę świadczeń to może ona wystąpić do instytucji każdego innego państwa członkowskiego odpowiedzialnej za wypłatę odnośnych świadczeń zainteresowanemu o potrącenie nadpłaty z zaległych kwot należnych zainteresowanemu. Po uzyskaniu z tej instytucji informacji o wysokości zaległych kwot należnych zainteresowanemu, jednostka Kasy powiadamia tę instytucję w terminie dwóch miesięcy o wysokości nienależnie pobranej kwoty.

16. Jeżeli stosownie do art. 72 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, w trakcie przyznawania lub dokonywania przeliczenia świadczeń z tytułu inwalidztwa, emerytur i rent rodzinnych, zgodnie z postanowieniami rozdziału 4 i 5 tytułu III rozporządzenia podstawowego, nienależną kwotę świadczeń wypłaciła danej osobie instytucja państwa członkowskiego to może ona wystąpić do jednostki Kasy o potrącenie nadpłaty z zaległych kwot należnych zainteresowanemu. W takim przypadku jednostka Kasy przekazuje instytucji państwa członkowskiego informację o wysokości zaległych kwot należnych zainteresowanemu. Po uzyskaniu z jednostki Kasy ww. informacji, instytucja państwa członkowskiego powiadamia jednostkę Kasy w terminie dwóch miesięcy o wysokości nienależnie pobranej kwoty. Po upływie tego terminu jednostka Kasy niezwłocznie wypłaca zaległe kwoty zainteresowanemu.

17. Przepis art. 72 ust. 1 i 2 rozporządzenia 987/2009 nie obejmuje obywateli państw trzecich, w tym obywateli Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które nie są w Unii Europejskiej (Islandia, Lichtenstein i Norwegia) oraz obywateli Szwajcarii w związku z tym zgodnie z art. 96 ust. 1 rozporządzenia 987/2009 pozostaje w mocy rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 27 marca 1972 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. U. UE. L 74 s 1 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem 574/72.

18. Zgodnie z postanowieniami art. 111 i 112 rozporządzenia 574/72, jeżeli zachodzi konieczność odzyskania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń emerytalno-rentowych, jednostka Kasy będąca polską instytucją właściwą może zażądać potrącenia nadpłaty z przysługujących i niewypłaconych uprawnionemu świadczeń emerytalno-rentowych od instytucji każdego państwa członkowskiego, która również jest zobowiązana do wypłaty świadczenia.

Jeżeli potrącenie nadpłaty z niewypłaconych należności nie jest możliwe, to instytucja każdego innego państwa członkowskiego może dokonać potrącenia polskiej nadpłaty z bieżąco wypłacanych świadczeń, na warunkach przewidzianych przez własne ustawodawstwo.

19. Zgodnie z ww. art. 111 rozporządzenia 574/72, jednostka Kasy właściwa do wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych na rzecz osoby uprawnionej zobowiązana jest do potrącenia nadpłaty z przysługujących tej osobie niewypłaconych należności (wyrównania świadczenia) na żądanie instytucji innego państwa EOG/Szwajcarii, która wypłaciła uprawnionemu kwotę wyższą od należnej lub na żądanie organy, który udzielał uprawnionemu pomocy na terytorium innego państwa członkowskiego przez okres, za który przysługiwały mu świadczenia w Kasie.

W sytuacji, o której mowa wyżej, jednostka Kasy, wypłacająca świadczenie emerytalno-rentowe, zobowiązana jest również do dokonania potrąceń z tego świadczenia (w sposób i w granicach przewidzianych w polskim ustawodawstwie).

20. Jeżeli osoba, która pobrała nienależnie świadczenie, zmarła lub wyjechała za granicę, z zamiarem stałego zamieszkania, do kraju nie będącego państwem członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 2-3 tego paragrafu i § 14 ust. 7 niniejszego zarządzenia, wydział merytoryczny sporządza notatkę w tej sprawie i kieruje ją do komisji w celu wydania opinii co do sposobu dalszego postępowania w sprawie nienależnie pobranego świadczenia. W przypadku podjęcia przez dyrektora oddziału regionalnego KRUS decyzji uznającej, że dochodzenie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w trybie przepisów prawa cywilnego jest nieuzasadnione - jednostka Kasy może odstąpić od dochodzenia kwot nienależnie pobranych świadczeń, które podlegają odpisaniu w trybie określonym w niniejszym zarządzeniu.

Rozdział  VI

Tryb i zasady umarzania nienależnie pobranych świadczeń, udzielania ulg w ich spłacie oraz tryb odpisywania nadpłaconych świadczeń

§ 14. Zasady umarzania nienależnie pobranych świadczeń

1. Prezes Kasy lub upoważniony przez niego pracownik Kasy może umorzyć należności Kasy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w części lub całości.

2. Decyzja o umorzeniu należności w całości lub części może być podjęta wyłącznie na wniosek osoby zobowiązanej do zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń.

3. W sytuacji, gdy dłużnik zmarł po uprawomocnieniu się decyzji, o której mowa w § 13 ust. 2-3, nie pozostawiając majątku, z którego można by dochodzić należności, decyzja o umorzeniu należności może być podjęta z urzędu.

4. Do podejmowania decyzji o umorzeniu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń upoważnieni są:

1) dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca:

a) gdy należność Kasy nie przekracza kwoty równej dwudziestokrotności najniższej emerytury; kwota ta nie obejmuje odsetek z tytułu zwłoki w spłacie i kosztów upomnienia,

b) bez względu na kwotę w sytuacji, o której mowa w ust. 3,

2) Prezes Kasy lub jego Zastępca lub upoważniony przez Prezesa KRUS pracownik Centrali Kasy - w pozostałych przypadkach.

5. W każdym przypadku wniesienia przez osobę zainteresowaną wniosku o umorzenie kwot przypisanych do zwrotu w całości lub części, przeprowadzane jest postępowanie wyjaśniające (w tym uzyskiwany jest wywiad środowiskowy, dotyczący warunków materialno-bytowych i sytuacji rodzinnej dłużnika), dotyczące wszystkich okoliczności, przedstawionych we wniosku. Ustalenia te i stosowne dokumenty, potwierdzające wskazane we wniosku okoliczności mające wpływ na podjęcie decyzji, powinny być dołączone do akt emerytalno-rentowych osoby zainteresowanej.

6. Jeżeli osoba zainteresowana złoży odwołanie od decyzji, o której mowa w § 13 ust. 2-3 do sądu oraz wniosek o umorzenie nienależnie pobranego świadczenia, akta sprawy wraz z odpowiedzią na odwołanie należy przekazać do sądu i jednocześnie poinformować pismem dłużnika, że wydana decyzja nie jest prawomocna i nie podlega wykonaniu do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Wniosek o umorzenie należności będzie można zgłosić po uprawomocnieniu się wyroku sądu, oddalającego odwołanie.

7. Decyzję o umorzeniu należności przypisanej do zwrotu podejmuje się w wyjątkowych przypadkach, gdyż przeprowadzonego wywiadu wynika np., że:

1) dłużnik nie posiada majątku, z którego można dochodzić zwrotu nienależnie pobranej kwoty, albo

2) w wyniku potrąceń kwoty nadpłaty z emerytury lub renty bądź egzekucji nadpłaty z majątku dłużnika, dłużnik lub osoby pozostające na jego utrzymaniu byliby pozbawieni podstawowych środków utrzymania,

3) występują inne szczególne okoliczności powodujące trudną sytuację materialną i rodzinną dłużnika, np. choroba własna dłużnika lub członka rodziny, klęski żywiołowe, kradzież itp.,

4) dłużnik zmarł nie pozostawiając majątku, z którego można by dochodzić należności.

8. Przed podjęciem decyzji o umorzeniu należności - komisja dokonuje oceny możliwości umorzenia na podstawie akt emerytalno-rentowych uzupełnionych wnioskiem, o którym mowa w ust. 2 i dodatkowymi dokumentami. W przypadkach spraw, o których mowa w ust. 4 pkt 2 - wnioski zaopiniowane przez komisję i dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępcę, wraz z aktami emerytalno-rentowymi, uzupełnionymi dokumentacją, o której mowa w ust. 5, i opisem stanu sprawy oraz uzasadnieniem stanowiska dyrektora oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępcy należy przekazać do Biura Świadczeń Centrali Kasy.

9. Przy ustalaniu uprawnień do podejmowania decyzji, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 2, należy brać pod uwagę aktualną kwotę zadłużenia figurującą na koncie zainteresowanej osoby.

§ 15. Zasady wydawania decyzji w sprawie umorzenia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń

1. Decyzje w sprawie umarzania nienależnie pobranych świadczeń muszą mieć formę decyzji administracyjnych. Decyzje powinny zawierać: oznaczenie organu wydającego, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, dotyczące możliwości wystąpienia o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz wniesienia skargi na decyzję, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

W sytuacji, gdy zostaną spełnione warunki, określone w § 14 ust. 4 pkt 1, decyzje, o których mowa wyżej, podpisuje dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca, w pozostałych przypadkach - Prezes Kasy lub jego zastępca lub upoważniony przez Prezesa Kasy pracownik Centrali Kasy.

2. W przypadkach, o których mowa w § 14 ust. 3 należy również wydać decyzję o umorzeniu, którą następnie należy dołączyć do akt emerytalno-rentowych.

3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno być krótkie i odwoływać się do stanu konkretnej sprawy oraz wyraźnie wskazywać, na jakich faktach i dowodach oparto się podczas podejmowania takiej, a nie innej decyzji oraz powody, z których nie uwzględniono argumentów (dokumentów) przedstawionych przez wnioskodawcę. Uzasadnienie prawne powinno zawierać podstawę prawną decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Decyzje uwzględniające w całości żądanie strony nie muszą zawierać uzasadnienia.

4. Od decyzji o umorzeniu nadpłat z tytułu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych nie przysługuje odwołanie, niemniej osoba zainteresowana ma prawo zwrócić się w terminie 14 dni od daty jej doręczenia z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy do Prezesa Kasy lub upoważnionego pracownika Kasy, który wydał decyzję w sprawie.

5. W przypadku zgłoszenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Prezes Kasy lub jego zastępca lub upoważniony przez Prezesa Kasy pracownik Kasy, który wydał decyzję w sprawie zmienia decyzję w całości lub części i wydaje nową, uwzględniając argumenty wnioskodawcy bądź utrzymuje w mocy wcześniej wydaną decyzję.

6. W sytuacji złożenia przez osobę zainteresowaną kolejnego wniosku o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń po wydaniu decyzji wymienionych w ust. 5, jeżeli wniosek nosi cechy wniosku o wznowienie postępowania i zawiera jedną z przesłanek wymienionych w art. 145 § 1 Kpa wszczyna się postępowanie w sprawie, wydając na podstawie art. 149 § 1 Kpa postanowienie w sprawie wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną. Po wydaniu postanowienia, o którym mowa wyżej należy ustalić, czy faktycznie zaistniała powołana przesłanka. W przypadku jej braku wydaje się decyzję odmawiającą uchylenia decyzji dotychczasowej, a w przypadku zaistnienia nowych okoliczności rozpatruje się sprawę na nowo.

7. W sytuacji złożenia przez osobę zainteresowaną kolejnego wniosku o umorzenie po wydaniu decyzji wymienionych w ust. 5, jeżeli wniosek nie jest wnioskiem o wznowienie postępowania, ponieważ nie zawiera przesłanek wymienionych w art. 145 § 1 Kpa, na podstawie art. 149 § 3 Kpa wydaje się decyzję o odmowie wznowienia postępowania. Decyzję, o której mowa wyżej wydaje się, m.in. w sprawach, w których istnieje niedopuszczalność wznowienia postępowania z przyczyn przedmiotowych (brak zadłużenia w dniu złożenia wniosku) lub podmiotowych (wniosek od osoby nie będącej stroną) oraz gdy wniosek o wznowienie postępowania złożony został z uchybieniem terminów określonych w art. 148 Kpa.

8. W sprawach, w których składane przez rolników pisma, w myśl przepisów art. 54 i 57 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie spełniają przesłanek skargi, wydaje się decyzję, o której mowa w ust. 7.

9. W sytuacji, gdy podjęte rozstrzygnięcie nie realizuje w pełni wniosku osoby zainteresowanej, wydana decyzja powinna być przesłana za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

§ 16. Zasady i tryb udzielania ulg w spłacie nienależnie pobranych świadczeń

1. Dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca może odroczyć termin płatności należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń lub rozłożyć je na raty, jeżeli:

1) zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności lub

2) kwota nienależnie pobranych świadczeń nie przewyższa kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.

2. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń lub rozłożenie ich na raty dotyczy sytuacji, kiedy należności nie podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń.

3. Okres odroczenia terminu płatności lub wysokość rat spłaty powinien uwzględniać możliwości płatnicze dłużnika oraz uzasadniony interes Kasy.

4. Rozłożenie na raty kwot należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń albo odroczenie terminu ich płatności następuje w formie umowy.

5. W umowie, o której mowa w ust. 4, powinna się znaleźć informacja, że jeżeli dłużnik Kasy nie wywiązuje się z układu ratalnego, pozostała kwota należności staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Dotyczy to również sytuacji, gdy dłużnik nie dotrzyma wyznaczonego terminu odroczonej płatności.

6. W umowach, o których mowa w ust. 4 powinien znaleźć się zapis, że umowy te ulegają rozwiązaniu w razie przyznania dłużnikowi prawa do świadczenia emerytalno - rentowego w wysokości umożliwiającej potrącanie kwoty nienależnie pobranych świadczeń z bieżących wypłat świadczeń rentowych.

O rozwiązaniu umowy należy poinformować dłużnika.

7. Jeżeli umowa dotyczy rozłożenia kwot należności na raty, powinna zawierać również informację, że ewentualna zmiana warunków spłaty może nastąpić wyłącznie na pisemny wniosek dłużnika, przy czym do dnia zawarcia nowej umowy dłużnik jest zobowiązany do opłacania rat w ustalonych kwotach i terminach.

8. Na wniosek osoby zainteresowanej dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca może zmniejszyć wysokość potrąceń ze świadczenia emerytalno-rentowego lub zawiesić dokonywanie tych potrąceń na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli zachodzą szczególne okoliczności.

9. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 8, nie wymaga zawarcia umowy z dłużnikiem oraz wydawania decyzji administracyjnych i powinno kończyć się pismem informującym o rozstrzygnięciu sprawy tj. o tym, że dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca przychylił się lub nie do prośby wnioskodawcy i w jakim zakresie.

§ 17. Tryb odpisywania nienależnie pobranych świadczeń emerytalno-rentowych

1. Do podejmowania decyzji o odpisaniu kwoty świadczeń uznanych za nadpłacone zgodnie z niniejszym zarządzeniem, niezależnie od jej wysokości, upoważniony jest dyrektor oddziału regionalnego Kasy lub jego zastępca.

2. 12  Odpisaniu w trybie niniejszego zarządzenia podlegają kwoty nadpłaconych świadczeń, o których mowa w § 11 ust. 3, § 13 ust. 1 i 20 oraz § 18 ust. 1 niniejszego zarządzenia.

§ 18. Przedawnienie należności Kasy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń

1. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności.

2. Bieg przedawnienia liczy się od dnia uprawomocnienia się decyzji:

1) żądającej zwrotu określonej kwoty nienależnie pobranego świadczenia,

2) o wstrzymaniu wypłaty świadczenia lub o obniżeniu jego wysokości, jeżeli ustalenie kwoty nadpłaty wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Rozdział  VII

Postanowienia końcowe

§  19. 

1. Traci moc, z zastrzeżeniem ust. 2:

1) Zarządzenie Nr 26 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 18 października 2005 r. w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności,

2) Zarządzenie Nr 11 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 15 maja 2006 r. zmieniające zarządzenie w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności,

3) Zarządzenie Nr 25 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 17 października 2006 r. zmieniające zarządzenie w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności,

4) Zarządzenie Nr 39 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 31 maja 2007 r. zmieniające zarządzenie w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności.

5) Zarządzenie Nr 9 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 17 marca 2009 r. zmieniające zarządzenie w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności,

6) Zarządzenie Nr 46 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 14 grudnia 2009 r. zmieniające zarządzenie w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności.

2. Postanowienia § 3 ust. 4 i § 9 ust. 5, 7, 8 i 9 Zarządzenia Nr 26 Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 18 października 2005 r. w sprawie trybu umarzania, odpisywania i udzielania ulg w spłacaniu należności w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 marca 2006 r. zachowują moc w sprawach, w których wydano decyzje o warunkowym umorzeniu i są one w realizacji.

3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

ZAŁĄCZNIK ¹³  

KARTA KWALIFIKACJI WNIOSKU o umorzenie */odpisanie przedawnionych * należności/składek/odsetek* w kwocie ............. zł ** w tym zabezpieczonych wpisem hipoteki .............................***

grafika

¹ § 1 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

² § 3 pkt 12 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

³ § 4 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. a zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁴ § 4 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. b zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁵ § 6 ust 4 zmieniony przez § 1 pkt 4 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁶ § 8 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 5 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁷ § 9 ust. 1 pkt 2 lit. b zmieniona przez § 1 pkt 6 lit. a zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁸ § 9 ust. 3 pkt 2 lit. b zmieniona przez § 1 pkt 6 lit. b zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

⁹ § 9 pkt 5 zmieniony przez § 1 pkt 3 zarządzenia z dnia 20 stycznia 2011 r. (Dz.Urz.PKRUS.11.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 20 stycznia 2011 r.

¹⁰ § 9 ust. 11 zmieniony przez § 1 pkt 6 lit. c zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

¹¹ § 11 ust. 1 pkt 5 zmieniony przez § 1 pkt 7 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.

¹² § 17 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 4 zarządzenia z dnia 20 stycznia 2011 r. (Dz.Urz.PKRUS.11.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 20 stycznia 2011 r.

¹³ Załącznik dodany przez § 1 pkt 8 zarządzenia nr 24 z dnia 17 grudnia 2021 r. (Dz.Urz.PKRUS.2021.29) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 18 grudnia 2021 r.