Szkolny program nauczania obejmujący wiedzę o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia poczętego oraz metodach i środkach świadomej prokreacji.
Dz.Urz.MEN.1993.7.31
Akt utracił mocZARZĄDZENIE Nr 26
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 18 sierpnia 1993 r.
w sprawie szkolnego programu nauczania obejmującego wiedzę o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia poczętego oraz metodach i środkach świadomej prokreacji
ZAŁĄCZNIK
PROGRAM NAUCZANIA
PROGRAM NAUCZANIA
1.
Cele kształcenia
Cele kształcenia
Tak sformułowany cel nauczania pociąga za sobą następującą konstrukcję programu:
A.
nauczanie podzielono na trzy cykle:
nauczanie podzielono na trzy cykle:
– nauczanie systematyczne w klasach IV–VIII szkoły podstawowej;
– szkoła ponadpodstawowa.
Kolejne cykle poszerzają zakres wiadomości oraz zmierzają do ugruntowania postaw, zachowań i nawyków zaszczepionych wcześniej, tak by w ostatnim cyklu doprowadzić do uzyskania poczucia tożsamości z wybranym systemem wartości i możliwością świadomego wyboru odpowiedzialnych decyzji.
B.
W każdym z cykli wyróżnia się dwie grupy tematów, mających na celu:
W każdym z cykli wyróżnia się dwie grupy tematów, mających na celu:
Zadania związane z realizacją tej grupy tematów polegają na integrowaniu różnych dziedzin wiedzy o człowieku dotyczącej:
– zasad higieny osobistej, ochrony zdrowia, zapobieganiu jego zagrożeniu, zagadnień życia seksualnego, odpowiedzialnego rodzicielstwa, wartości rodziny i życia poczętego;
– związków między człowiekiem, a jego środowiskiem rodzinnym i społecznym, wzajemnego oddziaływania na siebie człowieka i jego środowiska.
Integracja ta winna stać się podstawą kształtowania postaw, zachowań i nawyków.
W cyklu nauczania klas I–III szkoły podstawowej największy nacisk położony jest na kształtowanie postaw, zachowań i nawyków, które budują właściwe relacje wobec najbliższych i rówieśników.
W następnym cyklu klas IV–VIII należy zwrócić uwagę na poszerzenie wiedzy o człowieku i jego płodności. Przy doborze tematów konieczne jest wzięcie pod uwagę stopnia rozwoju intelektualnego, psychicznego, biologicznego i emocjonalnego uczniów.
W ostatnim cyklu nauczania – ponadpodstawowym – powinno nastąpić takie poszerzenie wiedzy, które umożliwi podejmowanie odpowiedzialnych decyzji.
2.
Zagadnienia programowe
Zagadnienia programowe
I.
Kształcenie początkowe
Kształcenie początkowe
Grupa 1
– Pomoc w umacnianiu naturalnych więzów uczuciowych pomiędzy dziećmi, rodzicami, rodziną.
– Uświadamianie, że istotą relacji rodzinnych jest: miłość, przyjaźń, szacunek, wzajemna pomoc i troska, (wrażliwość na potrzeby: dziadków, młodszego rodzeństwa, chorych, niepełnosprawnych i innych potrzebujących).
– Pomoc w kształtowaniu szacunku dla rówieśników oraz dowartościowanie roli przyjaźni w relacjach z rówieśnikami.
– Wyrabianie akceptującej i opiekuńczej postawy wobec nowo pojawiającego się życia: wobec każdej kobiety brzemiennej, wobec niemowląt, młodszego rodzeństwa.
– Budzenie szacunku dla wszystkich form życia w przyrodzie.
– Wyrabianie nawyków związanych z higieną osobistą, troską o zdrowie, kulturą zachowania się w najbliższym otoczeniu.
Grupa 2
– Wyjaśnienie czym jest miłość rodzicielska, miłość nie z powodu zdolności czy zasług (rodzice nie kochają za coś, lecz dlatego, że są rodzicami).
– Wyjaśnienie, że miłość rodzicielska winna być wymagająca.
– Rola rodziny i poszczególnych jej członków w zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa.
– Tradycje rodzinne, rodziny wielopokoleniowe, stopnie pokrewieństwa.
– Fazy rozwoju człowieka przed narodzeniem i narodziny człowieka.
– Konflikty rodzinne, konflikty z rówieśnikami i sposoby ich rozwiązywania.
II.
Kształcenie podstawowe
Kształcenie podstawowe
Grupa 1
– Formalne i uczuciowe więzi między ludźmi – ich formy i przejawy (miłość, koleżeństwo, przyjaźń, sympatia, miłość erotyczna, miłość rodzicielska i dzieci do rodziców, braterska – siostrzana).
– Małżeństwo, rodzina, więzi rodzinne oparte na: uznaniu osobowej godności mężczyzny i kobiety, wzajemnej miłości, zrozumieniu i szacunku.
– Kultura osobista współżycia z innymi, tolerancja i wzajemny szacunek, radzenie sobie z własną i cudzą agresją.
– Wyrabianie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych i stresowych.
Grupa 2
– Człowiek jako istota biologiczna, społeczna i duchowa.
– Poznanie samego siebie i przyjęcie systemu wartości jako podstawy znalezienia własnego miejsca w rodzinie, klasie i innych grupach mikrospołecznych, a następnie makrospołecznych; rodzina przygotowaniem do życia społecznego.
– Dojrzałość społeczna – umiejętność uczestnictwa w życiu społecznym; postawa konformistyczna i nonkonformistyczna; konflikty rówieśnicze, konflikty pokoleń: ich przyczyny, przejawy, sposoby łagodzenia.
– Stres i sytuacje stresowe.
– Płeć i ciało ludzkie, fizjologiczne i psychologiczne problemy okresu dorastania, więzi między chłopcem i dziewczyną: koleżeństwo, sympatia, narzeczeństwo; płeć jako zjawisko naturalne, popęd płciowy, jego płaszczyzny: cielesna i uczuciowa; instynkt a uczucie; biologiczny, psychologiczny, moralny i społeczny aspekt przedwczesnych kontaktów seksualnych.
– Higiena okresu dorastania, zagrożenia związane z nieprzestrzeganiem zasad higieny. Alkoholizm, nikotynizm, leko- i narkomania, choroby weneryczne, zagrożenia AIDS – skutki dla życia własnego, rodzinnego i społecznego.
– Fazy rozwoju życia ludzkiego i narodziny człowieka.
– Ewolucja rodziny; rodziny matriarchalne i patriarchalne, rody i rodziny wielopokoleniowe, rodziny jednopokoleniowe...; rodzina w innych częściach świata i innych kręgach kulturowych.
– Małżeństwo i rodzina; posiadanie dzieci, związane z tym wzajemne obowiązki i satysfakcje; wychowanie dzieci: obowiązek czy radość? naturalny proces, umiejętność czy sztuka? Potrzeba przygotowania do założenia rodziny.
– Patologia rodziny, zjawiska sprzyjające pojawieniu się patologii (rozluźnianie więzów rodzinnych, nietrwałość związków małżeńskich, kryzys macierzyństwa i ojcostwa).
III.
Kształcenie na poziomie ponadpodstawowym
Kształcenie na poziomie ponadpodstawowym
– Dojrzałość uczuciowa i jej związki z hierarchią wartości.
– Kultura i etyka życia seksualnego; popęd seksualny jako właściwość jednostki; popęd seksualny a istnienie człowieka; zasady kultury erotycznej: dojrzałość uczuciowa, odpowiedzialność, wzajemne zaufanie, poszanowanie godności i odmienności partnera, równoprawność norm moralnych kobiety i mężczyzny.
– Psychologiczne i seksualne problemy wieku dojrzewania; odmienność doznań seksualnych u kobiet i u mężczyzn; różnorodność zachowań seksualnych; instynkt a uczucie.
– Zaangażowanie uczuciowe jako pierwszy etap rozwoju miłości erotycznej; miłość – uczucie, świadomy wybór, odpowiedzialność, małżeństwo.
– Prokreacyjna funkcja rodziny, odpowiedzialne rodzicielstwo, wychowanie dzieci.
– Rodzina – jej wartości, umiejętność kształtowania stosunków, formy więzi między ludźmi; między członkami rodziny; proces budowania życia rodzinnego.
Grupa 2
– Rodzina w ujęciu historycznym i historyczno-literackim.
– Stosunek do ludzi – godność osoby ludzkiej wyznacznikiem szacunku dla siebie samego i dla każdego człowieka.
– Zasady i higiena życia seksualnego, aspekty kulturowe, etyczne i zdrowotne tych zasad; zagrożenia związane z ich nieprzestrzeganiem – AIDS i choroby weneryczne, ich skutki dla życia osobistego.
– Pornografia a godność osoby ludzkiej.
– Zdrowotny, etyczny, psychologiczny i społeczny wymiar planowania rodziny; rozwój człowieka w życiu płodowym i poród; metody naturalnego planowania rodziny; fizjologiczne, psychologiczne, moralne i społeczne skutki różnych metod antykoncepcji.
– Alkoholizm, nikotynizm, leko– i narkomania – przyczyny i skutki: zdrowotne, społeczne, kulturowe, ekonomiczne.
Uwagi o realizacji
Plan realizacji programu – podział zagadnień pomiędzy poszczególnych nauczycieli uczących w oddziale, ustalenie zagadnień, które będą omówione przez zapraszanych specjalistów oraz ustalenie zagadnień, które mogą lub nie powinny być omawiane w grupach koedukacyjnych – powinny być omówione i przyjęte przez radę pedagogiczną szkoły. Umożliwi to przyjęcie jednolitych działań wychowawczych dla całej szkoły, przy jednoczesnym zachowaniu indywidualnych cech wynikających ze specyfiki poszczególnych klas, znajdujących swe odzwierciedlenie w założeniach opracowanych przez wychowawców klasowych. Jednocześnie będzie to podstawa dla dokonywania analizy i oceny przyjętych planów i na tej podstawie wprowadzania korekt zwiększających skuteczność realizacji programu. W tych posiedzeniach rad pedagogicznych powinni uczestniczyć przedstawiciele rodziców oraz – w miarę możliwości – specjaliści, o których mowa jest w § 2 ust. 1 zarządzenia.
Na podstawie przyjętych ustaleń wychowawcy klas opracowują szczegółowy plan realizacji programu, z którym zapoznają rodziców swoich uczniów. Ponadto w planach wychowawców klas powinno się znajdować określenie, w jaki sposób ta tematyka będzie realizowana w czasie godzin do dyspozycji wychowawcy klasowego lub innych zajęć wychowawczych, jak wycieczki czy obozy, a także wskazanie środków dydaktycznych.
Realizacja programu powinna być tak zaprojektowana przez poszczególnych wychowawców klas, w konsultacji z rodzicami, by nie zastępować rzeczowej informacji moralizatorstwem i narzucaniem uczniom poglądów i postaw. Zakres informacji przekazywanych w szkole nie może abstrahować od informacji z innych źródeł (kino, video, TV, książki, prasa), do których uczniowie mają dostęp. Zakres informacji szkolnej powinien pomóc uczniom krytycznie ocenić informacje, pochodzące z różnych źródeł i ukształtować własny system wartości, umożliwiający podejmowanie decyzji z poczuciem odpowiedzialności za ich skutki dla siebie i najbliższych.
Zaznajomienie uczniów, szczególnie starszych klas oraz ich rodziców z planowanymi działaniami umożliwi współdziałanie z nimi w realizacji programu.
W programach tych należy ściśle przestrzegać praw rodziców do wychowania zagwarantowanych w ustawodawstwie polskim oraz konwencjach międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę.