Szczegółowe zasady postępowania w sprawie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez zakłady pracy zatrudniające ponad 20 pracowników i członków spółdzielni.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.ZUS.1992.3.5

Akt utracił moc

Wersja od: 23 kwietnia 1993 r.

INSTRUKCJA NR 1

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 11 marca 1992 r.

określająca szczegółowe zasady postępowania w sprawie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez zakłady pracy zatrudniające ponad 20 pracowników i członków spółdzielni.

Na podstawie § 53 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41, Nr 41, poz. 238, Nr 71, poz. 418, z 1991 r. Nr 12, poz. 49, Nr 28, poz. 120, Nr 69, poz. 295 i z 1992 r. Nr 18, poz. 76) ustalam, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§ 1. Instrukcja określa tryb:

1) rejestrowania w oddziale ZUS zakładów pracy oraz zgłaszania pracowników i członków spółdzielni do ubezpieczenia społecznego,

2) rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne i wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz składek na Fundusz Pracy,

3) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i składek na Fundusz Pracy.

§ 2. Użyte w instrukcji określenia oznaczają:

1) zakład pracy - każdy zakład pracy bez względu na formę własności, zatrudniający ponad 20 pracowników, a w odniesieniu do rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych każdą spółdzielnię zatrudniającą ponad 20 pracowników i członków spółdzielni,

2) oddział ZUS - oddział ZUS właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej,

3) ubezpieczony - pracownika, w tym osobę zatrudnioną w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, a ponadto członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych, osobę wykonującą pracę nakładczą, adwokata,

4) składki ubezpieczeniowe - składki na ubezpieczenie społeczne osób wymienionych w pkt 3,

5) składki na Fundusz Pracy - składki na Fundusz Pracy opłacane za osoby wymienione w pkt 3,

6) świadczenia - następujące świadczenia pieniężne finansowane ze środków ubezpieczenia społecznego:

a) 1 zasiłki chorobowe - przysługujące pracownikom nieuspołecznionych zakładów pracy, pracownikom rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych a także pracownikom uspołecznionych zakładów pracy po ustaniu stosunku pracy,

b) zasiłki opiekuńcze,

c) zasiłki macierzyńskie,

d) zasiłki porodowe,

e) zasiłki wyrównawcze,

f) zasiłki pogrzebowe,

g) zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne,

h) zasiłki wychowawcze,

i) świadczenia rehabilitacyjne,

j) 2 (skreślona),

k) inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego zlecone zakładom pracy do wypłaty ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

7) przeciętne wynagrodzenie:

a) pracowników - przeciętne wynagrodzenie pracowników z poprzedniego kwartału ogłoszone dla celów emerytalnych w Monitorze Polskim, ulegające zmianie co kwartał, od trzeciego miesiąca kwartału na okres trzech kolejnych miesięcy,

b) pracowników młodocianych zatrudnionych w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy w zakładach rzemieślniczych oraz młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy nie będących rzemieślniczymi zakładami pracy, odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy - przeciętne wynagrodzenie miesięczne w pięciu podstawowych działach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach z ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału, ogłaszane przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim,

8) najniższe wynagrodzenie - najniższe wynagrodzenie pracowników ogłaszane przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Monitorze Polskim.

Rozdział  2

Rejestrowanie zakładów pracy oraz zgłaszanie do ubezpieczenia społecznego w oddziałach ZUS

§  3.

1. W celu rejestracji w oddziale ZUS zakład pracy dokonuje zgłoszenia w ciągu 10 dni od zatrudnienia pierwszego pracownika na formularzach:

1) ZUS S-1 - "zgłoszenie płatnika składek" - uspołeczniony zakład pracy,

2) ZUS S-2 - "zgłoszenie płatnika składek" - nieuspołeczniony zakład pracy

zwanych dalej zgłoszeniem.

Spółdzielnia dokonuje zgłoszenia w ciągu 10 dni od daty zarejestrowania spółdzielni w sądzie.

Zgłoszenie składa się w dwóch egzemplarzach, z których jeden przeznaczony jest dla oddziału ZUS, a drugi przekazywany jest przez oddział ZUS inspektorowi Państwowej Inspekcji Pracy.

Wzory zgłoszeń stanowią załączniki nr 1 i 2 do instrukcji.

2. Wykaz oddziałów ZUS wraz z adresami stanowi załącznik nr 3 do instrukcji.

3. Zakłady pracy zaopatrują się w formularze zgłoszeń w oddziale ZUS lub w inspektoracie oddziału ZUS.

§  4.

1. Po dokonaniu rejestracji oddział ZUS zawiadamia zakład pracy o nadanym numerze konta płatnika, zwanym dalej NKP.

2. Ustalony przez oddział ZUS NKP powinien być czytelnie wpisywany w odpowiednich rubrykach wszystkich formularzy z zakresu ubezpieczeń społecznych, dowodach wpłat oraz we wszelkiej korespondencji z oddziałem ZUS.

§ 5. Zakład pracy zgłasza zatrudnionych pracowników do ubezpieczenia społecznego w deklaracji rozliczeniowej - formularz ZUS S-9, podając łączną liczbę tych osób na koniec miesiąca, którego deklaracja dotyczy, w terminie rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne.

§ 6. O wszelkich zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu oraz o ewentualnej likwidacji zakładu, zakład pracy obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić oddział ZUS na piśmie.

Rozdział  3

Tryb rozliczania składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy oraz wypłaconych przez zakłady pracy świadczeń

A. Ogólne zasady rozliczeń

§  7.

1. Zakład pracy obowiązany jest rozliczać co miesiąc w deklaracji rozliczeniowej - formularz ZUS S-9, składki ubezpieczeniowe i odrębnie składki na Fundusz Pracy oraz świadczenia.

Wzór deklaracji stanowi załącznik nr 4 do instrukcji.

2. Zakłady pracy zaopatrują się w formularze deklaracji w oddziale ZUS lub w inspektoracie oddziału ZUS.

§ 8. W deklaracji rozliczeniowej zakład pracy podaje:

1) w części I liczbę ubezpieczonych z uwzględnieniem odpowiednich stóp procentowych składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy oraz kwoty tych składek,

2) w części II liczbę i kwoty świadczeń podlegających pokryciu ze środków ZUS,

3) w części III rozliczenie należności z tytułu składek i świadczeń,

4) w części IV liczby i kwoty zasiłków chorobowych podlegających pokryciu ze środków zakładu pracy.

§ 9.

1. Sporządzoną deklarację rozliczeniową zakład pracy przesyła właściwemu terytorialnie oddziałowi ZUS do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego rozliczenie dotyczy.

2. Zakład pracy, który wypłaca pracownikom wynagrodzenia ze środków pobranych z banku obowiązany jest dokonać rozliczenia w dniu pobrania z rachunku bankowego środków na wypłatę ostatecznie należnych wynagrodzeń za miesiąc wymieniony w tytule deklaracji. Deklaracja rozliczeniowa przesłana do oddziału ZUS powinna zawierać stempel banku określający datę pobrania tych środków.

§  10.

1. Zakład pracy sporządza jedną deklarację rozliczeniową za dany miesiąc, rozliczając w niej składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy oraz świadczenia wypłacone ubezpieczonym.

Jeżeli zakład pracy obok działalności podstawowej prowadzi również działalność uboczną lub wydzieloną to także sporządza jedną deklarację rozliczeniową obejmującą należne składki i świadczenia dotyczące wszystkich ubezpieczonych.

2. Zakład pracy sporządza również jedną deklarację rozliczeniową za wszystkich zatrudnionych pracowników, gdy posiada kilka rachunków bankowych, z których finansuje swoją działalność.

3. Zespoły adwokackie rozliczają w jednej deklaracji rozliczeniowej składki ubezpieczeniowe oraz świadczenia wypłacone zarówno pracownikom, jak adwokatom - członkom zespołów adwokackich i aplikantom adwokackim oraz składki na Fundusz Pracy.

§  11.

1. Zakład pracy, który nie wypłaca pracownikom świadczeń jest zwolniony od obowiązku składania deklaracji rozliczeniowych za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym skład osobowy pracowników i ich wynagrodzenia nie uległy zmianie w stosunku do miesiąca poprzedniego, a także nie uległa zmianie w stosunku do miesiąca poprzedniego kwota składek. W takim przypadku zakład pracy obowiązuje jednakże złożenie deklaracji rozliczeniowej za grudzień każdego roku.

2. Jeżeli zakład pracy nie zwolniony od comiesięcznego składania deklaracji rozliczeniowej nie nadeśle deklaracji w obowiązującym terminie, należne składki wymierza z urzędu oddział ZUS na podstawie ostatniej posiadanej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wykazanych w tej deklaracji świadczeń.

W uzasadnionych przypadkach oddział ZUS zwiększa odpowiednio dokonany wymiar składek z urzędu.

3. O kwocie składek wymierzonych z urzędu oddział ZUS zawiadamia zakład pracy.

4. W przypadku, gdy po dokonaniu wymiaru składek z urzędu wpłynie do oddziału ZUS deklaracja rozliczeniowa, dokonuje się korekty tego wymiaru do wysokości wynikającej ze złożonej deklaracji.

B. Ustalanie podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy.

§  12.

1. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych oraz składek na Fundusz Pracy przyjmuje się dochód w gotówce i w naturze osiągnięty z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, uwzględniający podatek dochodowy. Dochód ten stanowią także nagrody i premie z zysku oraz zaliczki na ich poczet dokonane również w formie akcji i obligacji.

Do podstawy wymiaru wlicza się także nagrody z zakładowego funduszu nagród wypłacone w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi oraz wypłaty z części nadwyżki bilansowej na premie i nagrody dla pracowników w spółdzielniach, a w spółdzielniach pracy także dla członków z tytułu wkładu pracy.

2. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy wlicza się również honoraria wypłacone:

1) dziennikarzom za pracę dziennikarską przez macierzystą redakcję, z tym że w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja" przez redakcję macierzystą rozumie się w Warszawie - Zespół Polskiego Radia albo Zespół Telewizji Polskiej, a w terenie - rozgłośnię radiową albo ośrodek telewizyjny bądź ośrodek radiowo-telewizyjny, z uwzględnieniem programu ogólnopolskiego,

2) pracownikom własnym za prace związane z przygotowaniem, realizacją i organizacją programu radiowego i telewizyjnego w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja", w ośrodku telewizyjnym bądź ośrodku radiowo-telewizyjnym albo rozgłośni radiowej oraz wynagrodzenia za pracę dla terytorialnie właściwego ośrodka telewizyjnego (ośrodka radiowo-telewizyjnego) i programu ogólnopolskiego,

3) pracownikom za realizację i opracowanie filmów w jednostkach do tego uprawnionych,

do wysokości nie przekraczającej trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

3. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy przyjmuje się również równowartość dodatków dewizowych wypłaconych pracownikom zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich obliczoną według kursu walut obowiązującego w dniu wypłaty dodatku w wysokości ustalonej dla celów emerytalno-rentowych w układzie zbiorowym.

4. Nie są natomiast dochodem z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy i nie stanowią podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy:

1) zasiłki chorobowe,

2) wypłaty na rzecz jednostek wojskowych jako kwoty stanowiące wartość robocizny z tytułu zadań szkoleniowo-produkcyjnych wykonywanych przez te jednostki,

3) uposażenia zasadnicze wraz z dodatkami, premie i inne należności pieniężne wypłacone żołnierzom zawodowym pełniącym służbę w przedsiębiorstwach państwowych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub wykonujących zadania poza wojskiem,

4) wypłaty na rzecz właściwych jednostek organizacyjnych kwot stanowiących wartość robocizny zorganizowanych grup roboczych, z wyjątkiem wypłat za pracę wykonywaną przez skazanych oraz wypłat za pracę wykonywaną na podstawie umowy o pracę przez uczestników Ochotniczych Hufców Pracy,

5) wypłaty na rzecz chorych oraz pensjonariuszy domów pomocy społecznej za czynności wykonywane w ramach terapii zajęciowej,

6) odprawy pieniężne wypłacone pracownikom, z którymi został rozwiązany stosunek pracy, przysługujące na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, Nr 10, poz. 59, Nr 51, poz. 298, z 1991 r. Nr 83, poz. 372, Nr 106, poz. 457, Nr 113, poz. 491, z 1992 r. Nr 21, poz. 84),

7) odszkodowania wypłacane pracownikom na podstawie art. 36¹ Kodeksu pracy za skrócenie okresu wypowiedzenia stosunku pracy najwyżej do 1 miesiąca,

8) odprawy przysługujące w wypadku odwołania dyrektorów przedsiębiorstw,

9) dywidendy z udziału w zysku w spółce,

10) wypłaty części nadwyżki bilansowej członkom spółdzielni w formie oprocentowania udziałów członkowskich,

11) ekwiwalent pieniężny wypłacany uczniom szkół zawodowych dla niepracujących w okresie praktycznej nauki zawodu, w warsztatach szkolnych lub zakładach pracy, odbywanej na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy.

5. Następujące wypłaty nie stanowią podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy:

1) gratyfikacje - nagrody jubileuszowe,

2) odprawy przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę inwalidzką,

3) ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy, ekwiwalenty za nie wykorzystane dni wolne od pracy,

4) odszkodowania przysługujące pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez zakład pracy,

5) odprawy pośmiertne po zmarłych pracownikach, wypłacane na podstawie Kodeksu pracy lub przepisów układów zbiorowych pracy,

6) dodatkowe świadczenia pieniężne bądź wartość świadczeń w naturze nie mające charakteru deputatu, przyznawane na podstawie przepisów szczególnych - kart branżowych np. ekwiwalentu pieniężnego z tytułu zwrotów kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci, świadczenia przyznawane z okazji uroczystych dni, jak tradycyjne "barbórkowe", korzyści materialne zapewnione pracownikom w układach zbiorowych pracy lub w umowach indywidualnych, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów lub przedmiotów, korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, z biletów teatralnych, kinowych itp.,

7) nagrody okolicznościowe wypłacane w związku z uroczystym dniem lub też należące do sfery praw honorowych,

8) nagrody rzeczowe,

9) wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (w tym posiłków profilaktycznych) oraz ekwiwalenty za te świadczenia, a także ekwiwalenty za pranie i reperację odzieży roboczej wykonywane we własnym zakresie przez pracowników, ekwiwalenty za przedłużenie używalności odzieży roboczej, za używanie odzieży własnej zamiast odzieży roboczej, za nie wydane pracownikom przysługujące im środki higieny osobistej,

10) ekwiwalent pieniężny za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące własność wykonawcy,

11) wypłaty należności z tytułu podróży służbowych, w tym dodatki dewizowe, czarterowe i inne wypłaty w walucie obcej, związane z podróżą służbową za granicę oraz z tytułu wyrównywania wydatków ponoszonych przez pracownika w związku z wykonywaniem pracy poza stałym miejscem zamieszkania między innymi dodatki i ryczałty za rozłąkę, strawne, dodatki godzinowe wypłacane w przedsiębiorstwie państwowym "Polskie Koleje Państwowe", z zastrzeżeniem postanowień zawartych w ust. 3,

12) ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych prywatnych samochodów lub innych środków lokomocji,

13) wartość wyżywienia wydawanego bezpłatnego lub częściowo odpłatnie na kursach i szkoleniach,

14) wartość posiłków regeneracyjno-wzmacniających oraz innych środków wydawanych niektórym grupom pracowników do spożycia wyłącznie w czasie wykonywania pracy bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, między innymi w zakładach gastronomicznych, placówkach żywienia przyzakładowego, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach dla nieletnich, służbie zdrowia, domach wczasowych, marynarzom i rybakom oraz dodatki kaloryczne wypłacane na podstawie odrębnych przepisów,

15) wypłaty należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu oraz nagrody za wynalazczość, a także nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe,

16) nagrody o charakterze szczególnym, a zwłaszcza nagrody państwowe, resortowe o charakterze nagród państwowych, nagrody konkursowe, nagrody za szczególne osiągnięcia w zakresie prac badawczych oraz zastosowania ich wyników w praktyce, nagrody za ratownictwo morskie, nagrody dla krwiodawców, nagrody za upowszechnianie kultury, nagrody za osiągnięcia w eksporcie przyznawane z funduszu nagród Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą,

17) zasiłki na zagospodarowanie oraz zasiłki osiedleniowe,

18) jednorazowe pożyczki na zagospodarowanie, np. dla młodych małżeństw,

19) zapomogi wypłacane pracownikom z funduszu zapomóg, pozostającego w dyspozycji ministrów lub kierowników urzędów centralnych, wojewodów i prezydentów miast: stołecznego Warszawy, Krakowa i Łodzi oraz w dyspozycji Służby Więziennej,

20) wypłaty przeznaczone na pomoc zdrowotną dla nauczycieli korzystających z opieki zdrowotnej,

21) ryczałty oraz dodatki wypłacane w złotych obywatelom polskim zatrudnionym za granicą przez pracodawcę zagranicznego w ramach współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej,

22) jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci oraz odszkodowania za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy, przysługujące od zakładu pracy,

23) świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne, tj. z funduszu socjalnego, funduszu mieszkaniowego i przewidzianej na te cele części nadwyżki bilansowej w spółdzielczości, jeżeli odpisy na te fundusze dokonywane są na zasadach i do wysokości określonej w odrębnych przepisach o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym,

24) prowizje od zysku przedsiębiorstwa państwowego przysługującego na podstawie art. 43 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r., Nr 18, poz. 80, Nr 75, poz. 329, Nr 101, poz. 444 i Nr 107, poz. 464) oraz wydanych na jego podstawie przepisach wykonawczych,

25) premie i nagrody za oszczędne zużycie paliwa płynnego i za oszczędne wykorzystanie ogumienia.

6. Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego we właściwych przepisach branżowych lub normach budżetowych, a w razie ich braku:

1) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy - według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy,

2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione przez pracodawcę - według cen zakupu,

3) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu.

7. Roczną wartość użytkowania działki przez nauczycieli określa się w wysokości równowartości 2 q żyta według obliczonej dla celów podatku rolnego średniej ceny skupu żyta za okres, z którego dochód przyjmuje się do podstawy wymiaru składek.

8. Za dochód przyjmowany do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy uważa się dochód w gotówce i wartość świadczeń w naturze uwzględniający podatek dochodowy.

9. Najniższa podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy uzależniona jest od wymiaru czasu pracy, wobec czego w przypadku zatrudnienia:

1) w pełnym wymiarze - przyjmuje się jako podstawę wymiaru składek w stosunku miesięcznym kwotę nie niższą od kwoty odpowiadającej wysokości najniższego wynagrodzenia,

2) w niepełnym wymiarze godzin pracy - kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie do ustalonego czasu pracy,

3) przez niepełny miesiąc (nie przez wszystkie dni w miesiącu) - kwotę najniższej podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych zmniejsza się odpowiednio, tj. w zależności od liczby przepracowanych dni przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.

Przykłady:

1. Szkoła podstawowa zatrudnia sprzątaczkę w pełnym wymiarze godzin, która za styczeń 1992 r. otrzymała wynagrodzenie w kwocie 400.000 zł. Ponieważ było ono niższe od najniższego wynagrodzenia wynoszącego 875.000 zł, to składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy powinny być obliczone od najniższej podstawy wymiaru, tj. od kwoty 875.000 zł, a nie od faktycznego wynagrodzenia.

2. Właściciel prywatnego zakładu usługowego zatrudniał od stycznia 1992 r. pracownika w połowie wymiaru czasu pracy. W styczniu 1992 r. pracownik zarobił 650.000 zł. Ponieważ wynagrodzenie jest wyższe od najniższej podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy dla zatrudnionych w połowie wymiaru godzin (437.500 zł) to pracodawca powinien opłacić składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy od faktycznego wynagrodzenia tego pracownika, tj. od kwoty 650.000 zł.

§  13.

1. 3 Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy osób wykonujących pracę nakładczą przyjmuje się faktyczny dochód w gotówce i w naturze uwzględniający podatek dochodowy, z wyjątkiem wypłat wyszczególnionych w § 12 ust. 5, choćby był on niższy od najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.

2. Podstawę wymiaru składek adwokatów:

1) stanowi dochód z tytułu pracy w zespole adwokackim, łącznie z podatkiem dochodowym,

2) wykonujących zawód indywidualnie lub wspólnie z innym adwokatem stanowi dochód bieżąco zadeklarowany przez adwokata, nie niższy jednak od kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego wynagrodzenia i nie wyższy od dochodu zadeklarowanego za poprzedni miesiąc więcej niż o 50%.

§  14.

1. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych pracowników zatrudnionych za granicą:

1) w polskich zakładach pracy działających za granicą, a w szczególności w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych oraz zagranicznych delegaturach polskich jednostek organizacyjnych zarówno budżetowych jak też podmiotów gospodarczych oraz w jednostkach organizacyjnych realizujących budownictwo eksportowe i usługi eksportowe,

2) u pracodawców zagranicznych na podstawie umów zawartych przez upoważnione jednostki kierujące z obywatelami polskimi (jednostki kierujące działają na podstawie upoważnienia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej)

stanowi kwota zadeklarowana za zgodą pracownika przez zakład pracy, nie niższa od przeciętnego wynagrodzenia.

2. W przypadku zatrudnienia osób wymienionych w ust. 1 przez niepełny miesiąc podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych zmniejsza się odpowiednio do liczby przepracowanych dni, przyjmując że miesiąc liczy 30 dni.

§ 15. 4

1. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy w celu przy przygotowania zawodowego, z wyłączeniem zakładów rzemieślniczych, stanowi (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b i wynosi dla:

1) uczniów młodocianych odbywających naukę zawodu:

a) w I roku nauki - od 4 do 9%,

b) w II roku nauki - od 5 do 12%,

c) w III roku nauki - od 6 do 15%.

Młodociani w trzecim roku nauki mogą być wynagradzani według stawek płac zasadniczych obowiązujących w zakładzie na stanowiskach pracy, na których będą wykonywali pracę i wówczas to wynagrodzenie będzie stanowiło podstawę wymiaru składek,

2) uczniów młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy - od 4 do 9%.

Przykład:

Przedsiębiorstwo państwowe w styczniu 1993 r. zatrudniało młodocianego ucznia, odbywającego drugi rok nauki zawodu. W umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego wysokość przysługującego wynagrodzenia określono jako 8% przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b.

Przeciętne wynagrodzenie za grudzień 1992 r. w pięciu podstawowych działach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach wyniosło 3.845.185 zł.

Wobec tego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych za styczeń 1993 r. wynosiła 307.615 zł (3.845.185 zł x 8%).

Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy za styczeń 1993 r. wynosiła 115.356 zł (3.845.185 zł x 8% - 3.845.185 zł x 5%) - w związku z postanowieniem art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. Nr 106, poz. 457, z 1992 r. Nr 21, poz. 84 i Nr 78, poz. 394).

2. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za młodocianych zatrudnionych w rzemieślniczych zakładach pracy w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonych prac stanowi (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b i wynosi:

1) dla uczniów młodocianych odbywających naukę zawodu:

a) w I roku nauki - od 4 do 9%,

b) w II roku nauki - od 5 do 12%,

c) w III roku nauki - od 6 do 15%,

2) dla młodocianych, z którymi w umowie o pracę w celu nauki zawodu zawartej przed dniem 1 września 1988 r. ustalono okres nauki dłuższy niż trzy lata, w okresie od ukończenia trzeciego roku nauki do jej zakończenia - od 6 do 15%.

Młodociani w trzecim i czwartym roku nauki zawodu mogą otrzymywać wynagrodzeni wyższe, niż określone w pkt. 1 lit. c oraz pkt. 2 i wówczas to wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru składek,

3) dla uczniów młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy - od 4 do 9%.

Przykład:

Zakład budowlany zatrudniał w styczniu 1993 r. ucznia młodocianego, który odbywał trzeci rok nauki zawodu. W umowie o pracę w celu nauki zawodu wysokość wynagrodzenia ustalono na 700.000 zł.

Przeciętne wynagrodzenie za grudzień 1992 r. w pięciu podstawowych działach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach wyniosło 3.845.185 zł.

Wobec tego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych za styczeń 1993 r. wynosiła 700.000 zł.

Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy za styczeń 1993 r. wynosiła 469.289 zł (700.000 zł - 3.845.185 zł x 6%) - zgodnie z postanowieniem art. 56 ust. 2 ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu.

3. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy osób, o których mowa w ust. 1 i 2, wchodzą również (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) nagrody, o których mowa w § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 1989 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz. U. Nr 56, poz. 332, z 1990 r. Nr 60, poz. 346 i z 1992 r. Nr 102, poz. 519) oraz w § 21a rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 grudnia 1974 r. w sprawie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonych prac przez młodocianych w rzemieślniczych zakładach pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 335, z 1982 r. Nr 17, poz. 130, z 1988 r. Nr 32, poz. 237, z 1990 r. Nr 56, poz. 332 i z 1992 r. Nr 103, poz. 525).

4. W przypadku zatrudnienia osób, o których mowa w ust. 1 i 2, przez niepełny miesiąc, podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy zmniejsza się zgodnie z § 12 ust. 9 pkt. 3.

§  16.

1. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych przyjmuje się dochód z tytułu pracy w spółdzielni lub z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych przez członka spółdzielni z wyjątkiem wypłat wyszczególnionych w § 12 ust. 4 i 5.

2. Jeżeli po sporządzeniu bilansu rocznego spółdzielni okaże się, że kwota dochodu rocznego członków spółdzielni przekracza kwotę dochodu, od której były opłacone składki ubezpieczeniowe w ciągu minionego roku to różnica dochodu stanowi również podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych.

3. 5 Korekty podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych dokonuje się również w przypadku, gdy po sporządzeniu bilansu rocznego spółdzielni okaże się, że kwota dochodu rocznego członków spółdzielni jest niższa od kwoty dochodu, od której były opłacone składki ubezpieczeniowe w ciągu minionego roku.

§ 17. 6

Całkowity dochód za pracę osób skazanych, wykonywaną przez te osoby w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, przyjmuje się jako podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych. Przez całkowity dochód rozumie się nie tylko część należności wypłacaną osobie skazanej, ale również tę część, która należy się z tytułu pracy, a nie jest wypłacana osobie skazanej. Do dochodu tego nie wlicza się nagród wypłacanych skazanym na podstawie art. 49 § 4 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 13, poz. 98, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 16, poz. 125, Nr 18, poz. 136 i Nr 45, poz. 289, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 i Nr 31, poz. 138, z 1988 r. Nr 20, poz. 135, z 1990 r. Nr 14, poz. 85 i Nr 36, poz. 206.

§  18.

1. Po ustaleniu podstawy wymiaru składek w sposób określony w § 12-17 instrukcji zakład pracy oblicza składkę ubezpieczeniową w wysokości:

1) 45% podstawy wymiaru za pracowników zatrudnionych we wszystkich rodzajach działalności z wyjątkiem zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej,

2) 35% podstawy wymiaru składek za pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej w:

a) jednostkach prowadzących produkcję rolną,

b) u osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nie prowadzą ponadto innej działalności gospodarczej.

2. Jednostki prowadzące wyłącznie produkcję rolniczą w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania (Dz. U. Nr 21, poz. 86) obliczają za wszystkich pracowników składkę ubezpieczeniową w wysokości 35% podstawy wymiaru składek.

3. Jednostki prowadzące działalność mieszaną rolniczą i pozarolniczą z wyjątkiem osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, lub dział specjalny ustalając składki ubezpieczeniowe od dochodu pracowników dokonują jego podziału na dochód związany z produkcją rolniczą i pozarolniczą na podstawie dokumentacji szczegółowej tego dochodu, przyjmując za działalność pozarolniczą sprzedaż tej produkcji i usług na zewnątrz.

Jeżeli w jednostkach prowadzących działalność mieszaną, tj. rolniczą i pozarolniczą nie prowadzi się dokumentacji szczegółowej dochodu pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej i innej produkcji, to dochód pracowników przyjmowany do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych przy obliczaniu składek według stopy 35% i 45% może podlegać podziałowi na część związaną z produkcją rolniczą i pozarolniczą w oparciu o wskaźnik procentowy przychodów z działalności rolniczej do przychodów ogółem jednostki.

Jeżeli w skład jednostki wchodzi kilka zakładów pracy, to obroty między tymi zakładami eliminuje się przy ustalaniu wartości przychodów z działalności rolniczej i pozarolniczej.

§  19.

1. Zakłady pracy chronionej obliczają składki ubezpieczeniowe w wysokości:

1) 5% podstawy wymiaru za pracowników zaliczonych do jednej z grup inwalidów,

2) 45% podstawy wymiaru za pozostałych pracowników.

2. Zakłady pracy (uspołecznione i nieuspołecznione) zatrudniające mniej niż 50 pracowników obliczają składki ubezpieczeniowe w wysokości:

1) 22,5% (50% z 45%) podstawy wymiaru za pracowników zaliczonych do I lub II grupy inwalidów,

2) 45% podstawy wymiaru za pozostałych pracowników.

§  20.

1. Za pracowników zakładów pracy określonych w art. 3 Kodeksu pracy może być wymierzona dodatkowa składka w wysokości 7% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za wszystkich, lub niektórych pracowników w przypadku stwierdzenia pogorszenia się warunków pracy w tych zakładach.

Zakład pracy oblicza dodatkową składkę po otrzymaniu decyzji oddziału ZUS w tej sprawie i rozlicza ją w deklaracji rozliczeniowej.

2. Dodatkowej składki ubezpieczeniowej nie wymierza się jednostkom organizacyjnym prowadzącym gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym.

§ 21. 7

Za skazanych wykonujących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności zakład pracy oblicza składkę w wysokości 32%. Za skazanych wykonujących pracę w warsztatach więziennych na rzecz zakładu karnego składkę opłaca ten zakład.

§ 22. Składkę na ubezpieczenie społeczne adwokatów oblicza się w wysokości 45% podstawy wymiaru.

§ 23.

1. Oprócz składek ubezpieczeniowych zakład pracy oblicza składki na Fundusz Pracy w wysokości 2% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za pracowników.

2. Jednostki kierujące obliczają składki na Fundusz Pracy w wysokości 12% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za pracowników kierowanych na podstawie umów do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych i przekazują te kwotę na konto Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej.

3. Z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy zwolnione są:

1) zakłady pracy chronionej,

2) spółdzielnie inwalidów i niewidomych,

3) zakłady szkoleniowo-produkcyjne:

- Polskiego Związku Głuchych,

- Polskiego Związku Niewidomych,

- Związku Ociemniałych Żołnierzy RP,

4) Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi,

5) Zakład dla Niewidomych w Laskach.

4. Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się do wypłat finansowanych ze środków Funduszu Pracy, tj. od:

1) zasiłków szkoleniowych i zasiłków dla bezrobotnych,

2) wynagrodzeń bezrobotnych skierowanych do wykonywania prac interwencyjnych i robót publicznych - w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy,

3) dodatków wyrównawczych wypłacanych przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące, jeżeli pracownik odbywał przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie, w wysokości stanowiącej różnicę między zasiłkiem szkoleniowym, a wynagrodzeniem w nowym zakładzie pracy,

4) dodatków wyrównawczych wypłacanych osobom objętym przepisami ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, z późn. zm.),

5) wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom zakładów pracy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy,

6) dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk uczniowskich, w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy.

5. Składek na Fundusz Pracy zakłady nie opłacają od wynagrodzeń absolwentów szkół wyższych, zawodowych lub ogólnokształcących przez okres:

1) nieprzekraczający 12 miesięcy od dnia zatrudnienia absolwenta skierowanego przez rejonowy urząd pracy lub,

2) w którym rejonowy urząd pracy przyznał z Funduszu Pracy zwrot wypłaconego absolwentowi wynagrodzenia.

6. Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się od ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych uczniom szkół zawodowych dla niepracujących w okresie nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach pracy, odbywanej na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy.

D. Dokonywanie rozliczenia.

§ 24. Kwoty wypłat stanowiące podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy ustala się w oparciu o dokumentację płacową.

§ 25. Na podstawie dokumentacji dotyczącej dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy sporządza się zestawienie pomocnicze, z którego powinny wynikać kwoty podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy oraz kwoty obliczonych składek z podziałem na stopy procentowe składek obowiązujące zakład pracy.

Zestawienie to pozostaje w aktach zakładu pracy łącznie z kopią deklaracji rozliczeniowej.

§ 26. Składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy podlegają zaokrągleniu do pełnych 100 zł w górę, jeżeli końcówka jest wyższa od 50 zł, lub w dół jeżeli jest równa lub niższa od 50 zł.

§ 27.

1. Jeżeli zakład pracy we własnym zakresie stwierdzi mylne obliczanie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy w poprzednio złożonych deklaracjach, korektę winien dokonać przy obliczaniu należności z tytułu tych składek za miesiąc bieżący. Kwotę wynikającą z korekty wykazuje się w zestawieniu pomocniczym, odrębnie uwidaczniając kwotę składek, a odrębnie kwotę odsetek za zwłokę.

2. Zakład pracy nie dokonuje korekty, jeżeli nieprawidłowe obliczenie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy zostanie stwierdzone przez organa kontroli ZUS.

3. Jeżeli zakład pracy nie zapłaci kwoty należnych składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy ujawnionych przez organa kontroli ZUS, to zostaną one pobrane w drodze przymusowej, po uprawomocnieniu się decyzji oddziału ZUS. Kwoty nadpłaconych składek zostaną zwrócone na rachunek zakładu pracy. Decyzję o powstaniu nadpłaty oddział ZUS wydaje na wniosek zakładu pracy.

E. Sporządzanie deklaracji rozliczeniowej.

§ 28. W części nagłówkowej deklaracji rozliczeniowej formularz ZUS S-9 - deklaracja rozliczeniowa zakładów pracy uprawnionych do bezimiennych rozliczeń - wpisuje się:

1) w tytule - miesiąc i rok, za który rozliczane są składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy oraz wypłacone świadczenia,

2) w rubryce nazwa i adres zakładu pracy - pełną nazwę i adres zakładu pracy, lub odciska się pieczęć zakładu pracy,

3) w rubryce nazwisko i imię właściciela zakładu pracy - imię i nazwisko właściciela lub imiona i nazwiska wspólników, jeżeli zakład jest prowadzony w formie spółki nie posiadającej osobowości prawnej,

4) w rubryce adres miejsca zamieszkania - adres właściciela zakładu pracy lub wspólników, jeżeli zakład pracy jest prowadzony w formie spółki nie posiadającej osobowości prawnej,

5) w rubryce konto zakładu pracy w ZUS - numer konta płatnika nadany przez oddział ZUS - NKP oraz nazwę banku, w którym zakład pracy posiada rachunek i numer tego rachunku,

6) numer statystyczny nadany przez GUS.

§ 29.

1. W części I deklaracji rozliczeniowej "Zestawienie należności z tytułu składek" uwzględnia się należne składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy od:

1) ostatecznie należnych wynagrodzeń za dany miesiąc, na które zakład pracy pobiera środki na wypłatę w banku w dniu składania deklaracji rozliczeniowej,

2) ostatecznych wypłat za dany miesiąc, dokonywanych ze środków nie pobieranych z banku,

3) wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek, dokonanych po dniu złożenia poprzedniej deklaracji rozliczeniowej, do terminu złożenia deklaracji za dany miesiąc.

2. W wierszu drugim w rubrykach od 3-7 wpisuje się odpowiednią stopę procentową oraz kwotę składek wyszczególniając:

1) 45% + 7% podstawy wymiaru - za pracowników, za których zakład pracy został zobowiązany do opłacenia dodatkowej składki, wskutek pogorszenia się warunków pracy,

b) 45% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych we wszystkich rodzajach działalności, z wyjątkiem pracowników wymienionych pod lit. a i c-h,

c) 35% + 7% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji rolnej, za których zakład pracy został zobowiązany do płacenia dodatkowej składki, wskutek pogorszenia się warunków pracy,

d) 35% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji rolnej,

e) 32% podstawy wymiaru - za osoby skazane, wykonujące pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności,

f) 5% podstawy wymiaru - za pracowników zaliczonych do jednej z grup inwalidów zatrudnionych w zakładzie pracy chronionej,

g) 22,5% (50% + 45%) podstawy wymiaru - za pracowników zaliczanych do I lub II grupy inwalidów zatrudnionych w zakładzie pracy zatrudniającym mniej niż 50 pracowników,

h) 45% podstawy wymiaru - za adwokatów,

2) składki na Fundusz Pracy - 2% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za pracowników.

Powyższe stopy procentowe składek oraz kwoty składek wpisuje się zgodnie z zestawieniem pomocniczym omówionym w § 25 instrukcji.

3. W wierszu pierwszym w rubrykach 3-7 podaje się liczbę ubezpieczonych pracowników, uczniów, chałupników oraz członków spółdzielni, za których deklaruje się składki. Liczba wykazana w tym wierszu powinna odpowiadać liczbie ubezpieczonych w ostatnim dniu miesiąca wymienionego w tytule deklaracji. W przypadku gdy jednostka prowadząca produkcję rolną oraz osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne lub dział specjalny - zatrudnia pracowników lub członków spółdzielni bezpośrednio przy produkcji rolnej - podaje się odrębnie liczbę osób, za które oblicza się składkę według stopy 35%.

4. W rubryce 8 "razem" wpisuje się łączną liczbę ubezpieczonych i łączną kwotę składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy.

5. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy traktuje się na równi z osobami zatrudnionymi w pełnym wymiarze czasu pracy.

6. W liczbie ubezpieczonych nie uwzględnia się osób przebywających na urlopach wychowawczych.

§  30.

1. Przed wypełnieniem części II "Zestawienie wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz innych wypłat podlegających pokryciu ze środków ZUS" ustala się na podstawie dokumentacji, o której mowa w ust. 2, dotyczącej wypłaconych świadczeń:

1) liczbę dni, za które wypłacono zasiłki, odrębnie dla zasiłków chorobowych, opiekuńczych, macierzyńskich, wyrównawczych - przez podsumowanie liczby dni z odpowiednich rubryk listy wypłat,

2) liczbę wypłaconych zasiłków porodowych i pogrzebowych - przez podliczenie pozycji wypłat tych zasiłków w listach płatniczych,

3) liczbę pracowników, którym wypłacono zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, wychowawcze oraz świadczenia rehabilitacyjne przez podliczenie pozycji wypłat,

4) liczbę wypłaconych dodatków cenowych, tj. liczbę osób, na które wypłacono te dodatki.

Potrąceniu ze składek ubezpieczeniowych podlegają dodatki cenowe wypłacone na:

a) osoby pozostające na utrzymaniu pracownika, na które nie przysługuje zasiłek rodzinny oraz na osoby przebywające na urlopie wychowawczym, bez prawa do zasiłku wychowawczego, jeżeli na te osoby nie jest pobierany zasiłek rodzinny,

b) osoby pobierające po ustaniu stosunku pracy zasiłki z ubezpieczenia społecznego, jeżeli dodatek nie został włączony do podstawy wymiaru zasiłków.

Dodatki cenowe wymienione pod lit. a i b wykazuje się w odrębnych wierszach cz. II deklaracji rozliczeniowej.

2. Część II deklaracji wypełnia się na podstawie:

1) listy płac, w której wykazano zasiłki chorobowe, podlegające finansowaniu ze środków ZUS, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne oraz dodatki cenowe,

2) list płatniczych zasiłków macierzyńskich, opiekuńczych i wychowawczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych.

Przy sporządzaniu części II deklaracji rozliczeniowej oprócz listy płac i list płatniczych zasiłków powinny być w miarę potrzeby wykorzystane inne dokumenty dotyczące wypłat np. karty zasiłkowe.

3. Na podstawie dokumentacji wymienionej w ust. 2 oraz po ustaleniu danych, o których mowa w ust. 1 wypełnia się część II deklaracji wpisując dla poszczególnych rodzajów świadczeń łączne kwoty wypłat oraz dane o liczbie świadczeń wypłaconych pracownikom oraz członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.

4. Jeżeli zakład pracy stwierdzi, że świadczenia określone w § 2 pkt 6 wykazane w jednej z poprzednich deklaracji rozliczeniowych zostały nieprawnie wypłacone lub wypłacone w niewłaściwej wysokości, albo błędnie rozliczone należy, z zastrzeżeniem ust. 5, zmniejszyć lub zwiększyć o kwotę stwierdzonej nieprawidłowości kwotę tego samego rodzaju świadczenia, rozliczoną w deklaracji bieżąco sporządzonej. Zmniejszenia dokonuje się niezależnie od tego, z czyjej winy nastąpiła nieprawna wypłata świadczenia lub błędne rozliczenie oraz niezależnie od tego, czy zakład pracy ściągnął tę kwotę od ubezpieczonego.

Zmniejszeniu lub zwiększeniu podlega jednocześnie liczba dni zasiłkowych, lub liczba świadczeń.

5. Nie dokonuje się zmniejszeń lub zwiększeń - ust. 4 tylko w przypadku ujawnienia nieprawnie wypłaconych kwot świadczeń przez organa kontroli ZUS.

Jeżeli zakład pracy nie zapłaci w terminie ustalonym przez oddział ZUS kwot wynikających z nieprawidłowych wypłat świadczeń ujawnionych przez organa kontroli to oddział ZUS w przypadku powstania różnicy na dobro ZUS dochodzi tę należność od zakładu pracy w trybie przymusowym po uprawomocnieniu się decyzji oddziału ZUS; w przypadku powstania różnicy na dobro zakładu pracy zwraca ją zakładowi.

6. W części II deklaracji nie uwzględnia się odsetek od świadczeń z ubezpieczenia społecznego wypłaconych przez zakład pracy z opóźnieniem z winy oddziału ZUS. Kwotę wypłaconych odsetek z tego tytułu zakład pracy rozlicza odrębnie w sposób określony przez oddział ZUS np. notą obciążeniową.

§  31.

1. Część III deklaracji - "Rozliczenie należności" wypełnia się wpisując:

1) w wierszu - "Składki razem" - kwotę składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy wykazaną w części I rubryka 8 deklaracji,

2) w wierszu - "Wypłacone świadczenia oraz inne wypłaty" - kwotę wykazaną w części II rubryka 6 deklaracji.

2. Po wpisaniu kwot składek i świadczeń - ustala się saldo należności:

1) na dobro ZUS, jeżeli kwota składek jest wyższa od kwoty wypłaconych świadczeń, podlegających pokryciu ze środków ZUS,

2) na dobro zakładu pracy - jeżeli kwota wypłaconych świadczeń podlegających pokryciu ze środków ZUS jest wyższa od kwoty składek.

Ustalone saldo wpisuje się w wierszu 3 w rubryce 3 dokonując odpowiednich skreśleń w treści.

3. W rubryce "Wpłaty zakładu pracy" podaje się datę dokonania wpłaty, sposób wpłaty, np. przelew bankowy oraz kwotę wpłaty.

§  32.

1. Część IV deklaracji - "Zasiłki chorobowe podlegające pokryciu ze środków zakładu pracy" - wypełnia się na podstawie list płac lub odrębnych list płatniczych zasiłków chorobowych, pokrywanych ze środków zakładu pracy.

2. Przy wypełnianiu części IV deklaracji rozliczeniowej stosuje się odpowiednio postanowienia § 30 ust. 1 i 3.

3. Jeżeli zostanie stwierdzone przez zakład pracy, że zasiłki chorobowe uwzględnione w jednej z poprzednich deklaracji rozliczeniowych zostały nieprawnie wypłacone lub błędnie wykazane, należy zwiększyć lub zmniejszyć o kwotę nieprawidłowości kwotę zasiłków w deklaracji rozliczeniowej sporządzonej za bieżący miesiąc.

Zmniejszenia lub zwiększenia dokonuje się niezależnie od tego z czyjej winy nastąpiła nieprawidłowa wypłata zasiłku bądź błędne wykazanie oraz niezależnie od tego, czy zakład pracy ściągnął tę kwotę od pracownika.

4. 8 Nie wypełniają części IV deklaracji rozliczeniowej nieuspołecznione zakłady pracy oraz rolnicze spółdzielnie produkcyjne, ponieważ nie pokrywają one wydatków z tytułu zasiłków chorobowych ze swoich środków finansowych.

§ 33. Deklarację rozliczeniową podpisują osoby odpowiedzialne za prawidłowość rozliczeń należnych składek i wypłaconych świadczeń, tj. główny księgowy i kierownik zakładu pracy. W deklaracji wpisuje się również nazwisko i numer telefonu osoby sporządzającej deklarację.

F. Opłacanie należności wynikającej z rozliczenia.

§ 34.

1. Zakład pracy opłaca składki w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego rozliczenie dotyczy.

2. Zakład pracy, który wypłaca pracownikom wynagrodzenia ze środków pobranych z banku, opłaca składki za dany miesiąc w dniu pobrania z rachunku bankowego środków na wynagrodzenia.

3. Zapłaty należności z tytułu składek dokonuje się na rachunek bankowy, wskazany przez oddział ZUS, w wysokości różnicy pomiędzy należnymi składkami, a wypłaconymi świadczeniami - § 31 ust. 2.

4. Jeżeli z części III deklaracji rozliczeniowej wynika różnica na dobro zakładu pracy, oddział ZUS dokonuje jej zwrotu zakładowi pracy w terminie 30 dni od dnia wpływu deklaracji do oddziału ZUS.

§  35.

1. Od nieterminowych wpłat składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy zakład pracy oblicza odsetki za zwłokę w wysokości określonej przepisami wydanymi na podstawie ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Od stycznia 1990 r. za każdy dzień zwłoki wymierza się odsetki w wysokości ogłaszanej w drodze obwieszczenia Ministra Finansów w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Finansów.

2. Obliczone odsetki zakład pracy przekazuje na rachunek oddziału ZUS wraz z należnymi składkami.

3. Obliczoną kwotę odsetek za zwłokę zaokrągla się do pełnych 1000 zł w ten sposób, że końcówki przekraczające 500 zł podnosi się do pełnych 100 zł a nie przekraczające 500 zł pomija się.

§ 36. W przypadku gdy zadania przewidziane niniejszą instrukcją dla oddziału ZUS wykonuje, z upoważnienia oddziału inspektorat to użyte w niniejszej instrukcji określenie "oddział ZUS" ma odpowiednie zastosowanie do inspektoratu oddziału ZUS.

§ 37. Traci moc instrukcja nr 6 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 lipca 1990 r. w sprawie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez zakłady pracy zatrudniające ponad 20 pracowników i członków spółdzielni (Dz. Urz. ZUS Nr 8 poz. 20).

§ 38. Instrukcja wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK nr 1

Zgłoszenie płatnika składek

ZAŁĄCZNIK nr 2

ZGŁOSZENIE PŁATNIKA SKŁADEK

ZAŁĄCZNIK nr 3

Lp.	Zakład Ubezpieczeń Społecznych
	Oddział	Ulica
1.	16-300 Augustów	1 Maja 37
2.	15-950 Białystok	M. Curie-Skłodowskiej 3
3.	43-300 Bielsko-Biała	Krasińskiego 34
4.	23-400 Biłgoraj	Kościuszki 103
5.	85-224 Bydgoszcz	gen. Świerczewskiego 35
6.	22-100 Chełm	Lwowska 51
7.	41-500 Chorzów	Dąbrowskiego 45
8.	32-500 Chrzanów	Kościuszki 18
9.	06-400 Ciechanów	Rzeczkowska 8
10.	42-200 Częstochowa	Okólna 17/19
11.	80-802 Gdańsk	3 Maja 9
12.	66-400 Gorzów Wlkp.	Sikorskiego 42
13.	86-300 Grudziądz	Wybickiego 39
14.	38-200 Jasło	Rynek 18
15.	58-400 Kamienna Góra	Wojska Polskiego 14a
16.	25-510 Kielce	Piotrkowska 27
17.	62-510 Konin	Św. M. Kolbego 1
18.	75-950 Koszalin	Piotra Skargi 1
19.	31-152 Kraków	Pędzichów 27
20.	20-601 Lublin	Zana 38c
21.	90-431 Łódź	Zamenhofa 2
22.	33-300 Nowy Sącz	Sienkiewicza 77
23.	10-959 Olsztyn	Mickiewicza 1
24.	27-500 Opatów	Sienkiewicza 7/9
25.	40-701 Opole	Wrocławska 24
26.	07-400 Ostrołęka	gen. Gorbatowa 15
27.	60-400 Ostrów Wlkp.	Kościelna 18
28.	64-920 Piła	Ogińskiego 9
29.	09-402 Płock	Pl. Dąbrowskiego 1
30.	60-839 Poznań	Dąbrowskiego 12
31.	37-200 Przeworsk	Jagiellońska 10
32.	26-600 Radom	22 Lipca 19
33.	21-300 Radzyń Podlaski	Armii Krajowej 22/32
34.	63-900 Rawicz	Janka Krasickiego 21
35.	44-201 Rybnik	Powstańców Śl. 3
36.	35-959 Rzeszów	Świerczewskiego 4
37.	08-110 Siedlce	Browarna 12
38.	76-200 Słupsk	Sienkiewicza 1
39.	41-200 Sosnowiec	1-go Maja 25
40.	70-515 Szczecin	Małopolska 17
41.	82-400 Sztum	Mickiewicza 39
42.	42-600 Tarnowskie Góry	Górnicza 4
43.	33-100 Tarnów	Wałowa 12
44.	97-200 Tomaszów Maz.	Ignacego Mościckiego 29/33
45.	58-300 Wałbrzych	Kopernika 2
46.	00-950 Warszawa I	Senatorska 6/8
47.	03-829 Warszawa IV	Podskarbińska 25
48.	87-800 Włocławek	Pl. Wolności 18/19
49.	50-926 Wrocław	Pretficza 11
50.	41-801 Zabrze	3 Maja 8
51.	18-300 Zambrów	Fabryczna 3
52.	98-220 Zduńska Wola	Dąbrowskiego 14
53.	65-034 Zielona Góra	Westerplatte 15
54.	59-500 Złotoryja	Miła 6
55.	96-300 Żyrardów	Służba Polsce 1

ZAŁĄCZNIK nr 4

DEKLARACJA ROZLICZENIOWA za ............... 19 .... r.

¹ § 2 pkt 6 lit. a) zmieniona przez § 1 pkt 1 lit. a) instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

² § 2 pkt 6 lit. j) skreślona przez § 1 pkt 1 lit. b) instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

³ § 13 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 2 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁴ § 15 zmieniony przez § 1 pkt 3 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁵ § 16 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 4 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁶ § 17 zmieniony przez § 1 pkt 5 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁷ § 21 zmieniony przez § 1 pkt 6 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁸ § 32 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 7 instrukcji nr 2 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.6) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.