Szczegółowe zasady i tryb wypłaty zasiłków wychowawczych.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.ZUS.1994.4.10

Akt utracił moc

Wersja od: 20 czerwca 1994 r.

INSTRUKCJA NR 1

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 maja 1994 r.

w sprawie szczegółowych zasad i trybu wypłaty zasiłków wychowawczych

I. Zasady ustalania okresu wypłaty zasiłku wychowawczego.

1. Zasiłek wychowawczy wypłaca się pracownicy, która ma ustalone prawo do urlopu wychowawczego, albo do przerwy w zatrudnieniu odpowiadającej okresowi urlopu wychowawczego.

2. Mężatka staje się osobą rozwiedzioną, a zatem osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu § 1 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. z 1990 r. Nr 76, poz. 454 i z 1992 r. Nr 41, poz. 179) zwanego dalej rozporządzeniem, z dniem uprawomocnienia się wyroku sądowego orzekającego rozwód i od tego dnia nabywa prawo do zasiłku wychowawczego za łączny okres do 36 miesięcy.

3. W przypadku wykorzystywania bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub po urlopie wypoczynkowym przypadającym bezpośrednio po tych urlopach zwolnienia od pracy przysługującego na podstawie art. 188 Kodeksu pracy pracownicom wychowującym dzieci w wieku do lat 14 okres 24 miesięcy wypłaty zasiłku wychowawczego liczy się od dnia zakończenia tego zwolnienia od pracy.

4. Jeżeli zakończenie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu wypoczynkowego wykorzystywanego bezpośrednio po tych urlopach przypada bezpośrednio przed dniami wolnymi od pracy (wolna sobota, niedziela lub święto), okres 24 miesięcy liczy się od następnego dnia po dniach wolnych od pracy.

5. Zasiłek wychowawczy przysługujący pracownicy, która nie korzystała z urlopu macierzyńskiego wypłaca się za okres 24 miesięcy od dnia zakończenia urlopu macierzyńskiego, lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, które przysługiwałyby z tytułu urodzenia dziecka lub z tytułu przysposobienia dziecka.

Przykład:

Mężatka urodziła pierwsze dziecko 15 maja 1993 r.; w tym czasie nie była zatrudniona. Pracę podjęła po raz pierwszy od 1 października 1993 r. Po przepracowaniu 6 miesięcy wystąpiła o urlop wychowawczy od 1 kwietnia 1994 r. do 14 maja 1996 r. Pracownica ta ma prawo do zasiłku wychowawczego od 1 kwietnia 1994 r. do 3 września 1995 r., tj. za pozostały okres do wyczerpania 24 miesięcy liczonych od dnia zakończenia 16 tygodni po porodzie.

6. W przypadku niezdolności do pracy trwającej co najmniej 3 dni w okresie korzystania z urlopu wypoczynkowego, przypadającego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres 24 miesięcy wypłaty zasiłku wychowawczego liczy się od dnia zakończenia przesuniętego urlopu wypoczynkowego maksymalnie o 7 dni (zgodnie z § 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 października 1974 r. w sprawie pracowniczych urlopów wypoczynkowych - Dz. U. Nr 43, poz. 259, z 1976 r. Nr 40, poz. 238, z 1983 r. Nr 70, poz. 316, z 1984 r. Nr 35, poz. 188 i z 1989 r. Nr 53, poz. 314).

Przykład:

Pracownica bezpośrednio po urlopie macierzyńskim wykorzystała urlop wypoczynkowy od 11 kwietnia 1994 r. do 10 maja 1994 r. Pracownica ta w okresie urlopu wypoczynkowego była niezdolna do pracy z powodu choroby od 20 kwietnia do 6 maja 1994 r. Termin zakończenia urlopu wypoczynkowego przesunie się o 7 dni z wyłączeniem niedziel i świąt, tj. do 18 maja 1994 r., a okres 24 miesięcy liczy się od 19 maja 1994 r.

7. W przypadku wykorzystanie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu wypoczynkowego przysługującego za okres dłuższy niż za jeden rok, okres 24 miesięcy liczy się od dnia zakończenia całego urlopu wypoczynkowego.

8. Inaczej liczony jest okres wypłaty zasiłku wychowawczego, gdy pracownica ma prawo do tego zasiłku przez okres 36 miesięcy lub 72 miesięcy. Okres ten liczy się od dnia rozpoczęcia urlopu wychowawczego, a nie od dnia zakończenia urlopu macierzyńskiego lub urlopu wypoczynkowego, wykorzystywanego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

9. W razie przerw w korzystaniu z zasiłku wychowawczego, o którym mowa w ust. 8 - poszczególne okresy wypłaty zasiłku przysługującego z tytułu wychowywania tego samego dziecka sumuje się.

Przykład:

Pracownica samotnie wychowuje dziecko; po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego powróciła do pracy, a gdy dziecko ukończyło 8 miesięcy - rozpoczęła trzyletni urlop wychowawczy. w okresie tego urlopu pracownicy wypłaca się zasiłek wychowawczy przez okres 36 miesięcy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 lat życia.

10. W przypadku korzystania z urlopu wychowawczego z tytułu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym przy jednym porodzie (np. bliźnięta), gdy któreś z dzieci spełnia warunki określone w § 2 ust. 1 rozporządzenia, tj. jeżeli jest dzieckiem szczególnej troski, zasiłek wychowawczy z tytułu opieki nad tymi dziećmi wypłaca się przez okres łączny nie przekraczający 72 miesięcy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez to dziecko 18 lat życia.

Jeżeli każde z dzieci jest dzieckiem specjalnej troski, to po wykorzystaniu 36-miesięcznego okresu zasiłkowego pracownica może skorzystać z kolejnych 36-miesięcznych okresów zasiłkowych na każde z dzieci.

II. Zasady wypłaty zasiłku wychowawczego

11.. Wysokość zasiłku wychowawczego zmienia się od trzeciego miesiąca kwartału, tj. od marca, czerwca, września i grudnia. Zwaloryzowaną kwotę zasiłku Prezes ZUS ogłasza w Dzienniku Urzędowym ZUS.

12. Granica dochodu, o której mowa w § 6 ust. 4 rozporządzenia, nie podlega zaokrągleniu do pełnego tysiąca w górę.

13. Prawo do zasiłku wychowawczego uzależnione jest od wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie w roku ubiegłym.

14. W przypadku powstania po raz pierwszy prawa do zasiłku wychowawczego w okresie od pierwszego dnia marca do ostatniego dnia lutego roku następnego, w tym także w styczniu i w lutym, prawo do zasiłku ustala się na okres do końca lutego na podstawie przeciętnego miesięcznego dochodu jaki przypadł na jedną osobę w rodzinie w roku kalendarzowym poprzedzającym ten okres.

Przykład:

Pracownica od 10 stycznia 1994 r. przebywa na urlopie wychowawczym i złożyła wniosek o zasiłek. Prawo do zasiłku dla tej pracownicy zakład pracy ustalił na podstawie przeciętnego miesięcznego dochodu z roku kalendarzowego 1992 tj. z roku kalendarzowego poprzedzającego okres roczny - trwający od 1 marca 1993 r. do 28 lutego 1994 r. - w którym powstało prawo do zasiłku.

15. Prawo do zasiłku wychowawczego ustalone na okresy, o których mowa w § 6 ust. 7 rozporządzenia nie podlega w tych okresach weryfikacji w związku z uzyskaniem, utratą lub zmianą źródła dochodu pracownicy lub członka jej rodziny albo w związku ze zmianą liczby członków rodziny. Okoliczności te nie mają wpływu na ustalone prawo do zasiłku.

Przykład:

Mąż pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego i pobierającej zasiłek wychowawczy, rozwiązał umowę o pracę i od 1 maja 1994 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Pracownicy tej, po 1 maja 1994 r. nadal wypłaca się zasiłek wychowawczy do końca lutego 1995 r.

16. Prawo do zasiłku może być przyznane w ciągu roku, mimo iż wcześniej nie przysługiwało, jedynie wówczas, gdy nastąpiło zmniejszenie się przeciętnego miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie w związku z rozwiązaniem małżeństwa lub śmiercią małżonka.

Przykład:

Pracownica, będąca mężatką, w dniu 14 września 1991 r. rozpoczęła trzyletni urlop wychowawczy z prawem do 24-miesięcznego okresu zasiłku wychowawczego. Okres wypłaty zasiłku wykorzystała z dniem 13 września 1993 r. W trakcie trwającego jeszcze urlopu, w dniu 20 grudnia 1993 r., sąd orzekł rozwód. Wyrok sądu uprawomocnił się 15 stycznia 1994 r. i od tej daty pracownica nabyła prawo do 36-miesięcznego okresu zasiłkowego jako osoba samotnie wychowująca dziecko. zatem od 15 stycznia do 13 września 1994 r. tj. do zakończenia urlopu wychowawczego przysługuje jej zasiłek wychowawczy w kwocie przewidzianej dla osób samotnie wychowujących dzieci.

17. Okres wypłaty zasiłku wychowawczego może ulec skróceniu w przypadku, gdy pracownica samotnie wychowująca dziecko zmieni stan cywilny.

Przykład:

Pracownica, będąc panną, rozpoczęła trzyletni urlop wychowawczy w dniu 17 lipca 1991 r. i pobierała zasiłek wychowawczy. w trakcie tego urlopu, w dniu 3 lipca 1993 r., zawarła związek małżeński. Z uwagi na to 36-miesięczny okres zasiłkowy przysługujący osobom samotnie wychowującym dzieci uległ skróceniu do 24 miesięcy i zakończył się 16 lipca 1993 r. Zmianie uległa również wysokość zasiłku - za 2 dni lipca przysługiwało po 1/30 kwoty przysługującej osobom samotnie wychowującym dzieci, a za 14 dni - po 1/30 kwoty przysługującej mężatkom.

18. Określony w § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia warunek korzystania z co najmniej 3-miesięcznego urlopu wychowawczego uprawniającego do zasiłku spełniony jest także wówczas, gdy pracownicy po wykorzystaniu urlopu udzielonego na okres krótszy niż 3 miesiące wystąpiła o dalszy urlop i korzystał z niego łącznie co najmniej przez 3 miesiące.

Przykład:

Pracownica korzystała z urlopu wychowawczego od 1 lutego do 31 marca 1994 r. Za okres ten nie wypłacono jej zasiłku wychowawczego. pracownica ta wystąpiła o dalszy urlop wychowawczy do 31 maja 1994 r. Ponieważ łączny okres nieprzerwanego urlopu wychowawczego przekracza 3 miesiące, pracownica ta nabyła prawo do zasiłku wychowawczego od 1 lutego 1994 r. tj. od dnia rozpoczęcia urlopu wychowawczego.

19. W przypadku rezygnacji pracownicy z urlopu wychowawczego przed upływem 3 miesięcy, nie dochodzi się zwrotu wypłaconego zasiłku wychowawczego.

Przykład:

Pracownica wystąpiła o roczny urlop wychowawczy. Po upływie 2 miesięcy korzystania z tego urlopu, zrezygnowała z niego za zgodą zakładu pracy i wróciła do pracy.

W związku z tym, że urlop był udzielony na okres dłuższy niż 3 miesiące, nie dochodzi się zwrotu wypłaconego zasiłku wychowawczego za okres 2 miesięcy korzystania z urlopu.

20. Uczęszczanie dziecka do przedszkola lub żłobka przez krótki okres czasu w ciągu dnia, zgodnie z zaleceniem lekarskim oraz uczęszczanie dziecka do klasy "0" lub do szkoły, nie powoduje wstrzymania wypłaty zasiłku wychowawczego.

21. W razie czasowego pobytu matki z dzieckiem za granicą, zasiłek wychowawczy wypłaca się za te miesiące, za które na to dziecko przysługuje zasiłek rodzinny.

22. Fakt osiągania przez pracownicę lub jej małżonka dochodów z prowadzenia działalności gospodarczej nie pozbawia pracownicy prawa do zasiłku wychowawczego. O prawie do zasiłku wychowawczego decyduje wysokość tych dochodów łącznie z dochodami z innych źródeł.

23. Powierzchnia gospodarstwa rolnego nie ma wpływu na prawo do zasiłku wychowawczego. prawo to jest uzależnione od wysokości dochodów osiąganych z tego tytułu oraz dochodów z innych źródeł.

24. Pracownica pobierająca emeryturę lub rentę inwalidzką nie ma prawa do zasiłku wychowawczego bez względu na wysokość tych świadczeń.

Zasada ta nie ma zastosowania do renty rodzinnej, stanowiącej jednakże element dochodu rodziny.

25. Nie dochodzi się zwrotu zasiłku wychowawczego za okres wsteczny, jeżeli korekta prawa do zasiłku za ten okres możliwa jest jedynie po dostarczeniu informacji o wysokości osiągniętego wynagrodzenia.

Przykład:

Pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym i pobierająca zasiłek wychowawczy w okresie od 1 marca do 31 maja 1994 r. osiągnęła 12.153.000 zł z tytułu umowy zlecenia zawartej na ten okres. Kwota ta została wypłacona jednorazowo po wykonaniu pracy. Przeciętny miesięczny dochód uzyskany z tytułu tej umowy wyniósł 4.051.000 zł (12.153.000 zł: 3 miesiące). W związku z tym, że dochód z tytułu umowy pracownica otrzymała po wykonaniu pracy, wypłacony zasiłek wychowawczy nie podlega zwrotowi.

26. Jeżeli przeciętny miesięczny dochód przypadający na jedną osobę w rodzinie pracownicy przekracza 25% przeciętnego wynagrodzenia pracowników w gospodarce narodowej to należy zbadać, czy kwota przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny równoważy kwotę zasiłku wychowawczego, jaki przysługiwałby tej pracownicy. W przypadku, gdy kwota przekroczenia jest równa albo wyższa od zasiłku wychowawczego, zasiłek nie przysługuje. Natomiast jeśli jest niższa, pracownica ma prawo do zasiłku.

Przykład 1:

Pracownica w kwietniu 1994 r., po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego wystąpiła z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego. obliczony dla potrzeb ustalenia prawa do zasiłku wychowawczego przeciętny miesięczny dochód na osobę w czteroosobowej rodzinie pracownicy w 1993 r. wyniósł 1.228.750 zł.

Dochód ten przekracza granicę dochodu wynoszącą 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok ubiegły tj. 998.750 zł (przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w roku 1993 wynosiło 3.995.000 zł) uprawniającą do zasiłku, lecz kwota przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny wynosi 920.000 zł (1.228.750 zł - 998.750 zł = 230.000 zł; 230.000 zł x 4 osoby w rodzinie) i nie równoważy kwoty zasiłku 960.000 zł. W związku z tym pracownica ta ma prawo do zasiłku wychowawczego.

Przykład 2:

Pracownica wychowująca samotnie dwoje dzieci, przebywająca na urlopie wychowawczym, wystąpiła o ustalenie uprawnień do zasiłku wychowawczego. obliczony dla potrzeb ustalenia prawa do zasiłku wychowawczego przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie w roku 1993 wyniósł 1.508.400 zł. Dochód ten przekracza granicę dochodu wynoszącą 998.750 zł uprawniającą do zasiłku.

Kwota przekroczenia przypadająca na członków tej rodziny wynosi 1.528.950 zł (1.508.400 zł - 998.750 zł = 509.650 zł¤ 509.650 zł x 3 osoby w rodzinie) i nie równoważy kwoty zasiłku 1.529.000 zł. A zatem pracownicy tej przysługuje zasiłek wychowawczy.

Przykład 3:

Pracownica w marcu 1994 r., po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, wystąpiła z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego. Obliczony dla potrzeb ustalenia prawa do zasiłku wychowawczego przeciętny miesięczny dochód na osobę w czteroosobowej rodzinie pracownicy w roku 1993 wyniósł 1.238.750 zł.

Dochód ten przekracza granicę dochodu uprawniającą do zasiłku, która wynosi 998.750 zł, tj. 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok 1993 (które wynosiło 3.995.000 zł).

Kwota tego przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny wynosi 960.000 zł (1.238 750 zł - 998.750 zł = 240.000 zł; 240.000 zł x 4 osoby w rodzinie) i jest równa kwocie zasiłku wychowawczego, która obowiązuje w marcu, kwietniu i maju 1994 r. W związku z tym pracownica nie ma prawa do zasiłku za marzec, kwiecień i maj 1994 r.

Ponownie prawo do zasiłku należy ustalić w czerwcu 1994 r. porównując kwotę przekroczenia granicy dochodu przypadającą na wszystkich członków rodziny, tj. 960.000 zł do nowej kwoty zasiłku wychowawczego obowiązującej od czerwca 1994 r. Wypłatę zasiłku wychowawczego należy podjąć od tego miesiąca, w którym przekroczenie granicy dochodu stanie się niższe niż obowiązująca kwota zasiłku wychowawczego.

27. Zasiłki wychowawcze wypłaca się na listach płatniczych zasiłków z ubezpieczenia społecznego (formularz ZUS Z-19).

28. W związku z tym, że zasiłki wychowawcze finansowane są z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zakłady pracy sektora publicznego oraz sektora prywatnego, które oddział ZUS upoważnił do ustalania uprawnień i wypłaty zasiłków wychowawczych, rozliczają należności z tytułu wypłaconych zasiłków z oddziałem ZUS.

29. Liczby i kwoty wypłaconych zasiłków wychowawczych zakłady pracy wykazują we właściwych rubrykach odpowiednich deklaracji rozliczeniowych.

30. Roszczenie o zasiłek wychowawczy przedawnia się po upływie sześciu miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

31. Jeżeli odmowa wypłaty zasiłku wychowawczego lub ustalenie wysokości tego zasiłku były następstwem błędu zakładu pracy lub oddziału ZUS, wypłata lub wyrównanie wysokości zasiłku następuje za trzy lata wstecz, licząc od daty zgłoszenia wniosku o sprostowanie błędu lub od daty wydania decyzji z urzędu prostującej błąd.

32. Roszczenie o poszczególne kwoty zasiłków przyznanych, a nie podjętych w terminie wypłaty przedawnia się po upływie sześciu miesięcy od dnia płatności każdej kwoty.

33. W razie gdy niezgłoszenie w terminie sześciu miesięcy roszczenia o wypłatę zasiłku wychowawczego lub niepodjęcie kwoty zasiłku w terminie wypłaty nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej - termin sześciu miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia lub podjęcie wypłaty.

34. Zasiłek wychowawczy podlega egzekucji w myśl art. 833 § 6 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 1 lutego 1983 r. o zmianie niektórych przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego i o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz. U. Nr 5, poz. 33).

III. Zasady wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego w okresie urlopu wychowawczego.

35. Pracownicy, która urodziła dziecko w okresie urlopu wychowawczego, zamiast zasiłku wychowawczego, wypłaca się zasiłek macierzyński przez okres 16 tygodni, a w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie - 24 tygodnie.

36. Jeżeli okres 18 tygodni (26 tygodni) liczony od dnia porodu przekracza choćby o jeden dzień termin zakończenia urlopu wychowawczego, zasiłek macierzyński wypłaca się przez 18 tygodni (26 tygodni).

37. W czasie korzystania z urlopu wychowawczego z tytułu wychowywania dziecka, pracownica wychowująca równocześnie drugie dziecko może pobierać zasiłek wychowawczy z tytułu wychowywania tego drugiego dziecka.

38. W przypadku zbiegu prawa do zasiłku wychowawczego z tytułu wychowywania więcej niż jednego dziecka, przysługuje jeden zasiłek wychowawczy.

39. W czasie urlopu wychowawczego pracownica ma prawo do zasiłku rodzinnego na członków rodziny, na których zasiłek ten przysługiwał przed rozpoczęciem urlopu, a także na członków rodziny, na których prawo do zasiłku powstało w czasie trwania urlopu. Zasiłek rodzinny wypłaca się zarówno w okresie pobierania zasiłku wychowawczego, jak i w okresie, w którym prawo do zasiłku wychowawczego nie przysługuje.

40. Na pracownicę pobierającą zasiłek wychowawczy nie przysługuje jej mężowi prawo do zasiłku rodzinnego, jeżeli kwota zasiłku wychowawczego łącznie z innymi dochodami tej pracownicy przekroczy miesięcznie sumę zasiłku rodzinnego i najniższej emerytury. uprawnienia do zasiłków rodzinnych uregulowane są przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 10 kwietnia 1989 r. w sprawie zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 110, poz. 492).

41. Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego przysługuje zasiłek porodowy z tytułu urodzenia dziecka w okresie tego urlopu, lub przyjęcia dziecka w wieku do 1 roku na wychowanie i wystąpienia do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

42. Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego przysługuje w okresie tego urlopu prawo do zasiłku pogrzebowego.

43. W okresie urlopu wychowawczego nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego, opiekuńczego i wyrównawczego.

44. W okresie urlopu wychowawczego świadczenia lecznicze publicznych zakładów służby zdrowia udzielane są pracownicy na podstawie pracowniczej legitymacji ubezpieczeniowej, a członkom jej rodziny na podstawie legitymacji ubezpieczeniowej dla członków rodziny pracownika.

45. Legitymacje ubezpieczeniowe - pracownicze i rodzinne - poświadcza zakład pracy udzielający urlopu wychowawczego w następujący sposób:

w legitymacji pracowniczej i rodzinnej w części stwierdzającej uprawnienia pracownicy lub członków jej rodziny do świadczeń leczniczych, zakład pracy w rubryce "data poświadczenia i podpis" dokonuje wpisu według wzoru:

"Legitymacja ważna w okresie udzielonego urlopu wychowawczego od dnia ......... do dnia .......".

W przypadku podjęcia zatrudnienia przez pracownicę korzystającą z urlopu wychowawczego, zakład pracy, w którym podjęła pracownica to zatrudnienie, poświadcza legitymację ubezpieczeniową w części stwierdzającej uprawnienia pracownicy do świadczeń leczniczych w celu uzyskania przez pracownicę zwolnień lekarskich z tytułu niezdolności do pracy lub sprawowania opieki.

46. Bezpośrednio po wykorzystaniu przez pracownicę urlopu wychowawczego, zakład pracy udzielający tego urlopu wpisuje jego okres do legitymacji ubezpieczeniowej pracownicy na odpowiednich stronach przeznaczonych na wpisy okresów zatrudnienia w następujący sposób:

1) w pierwszej kolumnie wpisuje nazwę i adres zakładu pracy,

2) w następnych czterech kolumnach wpisuje notatkę według wzoru "urlop wychowawczy wykorzystany od dnia ....... do dnia ......, zasiłek wypłacono za okres od dnia ...... do dnia ......".

3) w ostatniej kolumnie umieszcza się stempel, datę i podpis osoby odpowiedzialnej za wpis.

47. W razie podjęcia zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, umowy o pracę nakładczą albo umowy agencyjnej lub zlecenia, pracownica ma prawo z tytułu tego zatrudnienia do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, o ile podlega ubezpieczeniu społecznemu osób wykonujących takie zatrudnienie. Wykonywanie umowy o dzieło nie uprawnia do zasiłków z ubezpieczenia społecznego, ponieważ przepisy nie przewidują objęcia ubezpieczeniem społecznym z tego tytułu.

48. Jeżeli pracownica nie przystąpiła do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego z powodu choroby powstałej w okresie tego urlopu, to wypłaca się jej zasiłek chorobowy zarówno z tytułu zatrudnienia sprzed urlopu wychowawczego, jak i z tytułu dodatkowego zatrudnienia, wykonywanego w czasie urlopu wychowawczego. zasadę tę stosuje się odpowiednio do zasiłku opiekuńczego.

49. W przypadku, gdy pracownica stała się niezdolna do pracy z powodu choroby po ustaniu urlopu wychowawczego, nie później jednak niż przed upływem okresu określonego w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłaca się jej zasiłek chorobowy również z tytułu dodatkowego zatrudnienia wykonywanego tylko w czasie tego urlopu.

50. W razie zbiegu prawa do zasiłku macierzyńskiego z tytułu dodatkowego zatrudnienia z prawem do zasiłku macierzyńskiego przysługującego z podstawowego zatrudnienia, z tytułu którego pracownica przebywa na urlopie wychowawczym, przysługuje zasiłek korzystniejszy lub wybrany przez zainteresowaną.

Przykład

Pracownica w okresie urlopu wychowawczego podjęła zatrudnienie w połowie jej dotychczasowego wymiaru czasu pracy i osiągała z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 975.000 zł miesięcznie. Pracownica ta urodziła kolejne dziecko. Przez 16 tygodni zakład pracy wypłacał jej zasiłek macierzyński obliczony na podstawie wynagrodzenia sprzed urlopu wychowawczego, tj. w kwocie 1.950.000 zł, a za pozostałe 2 tygodnie - na podstawie wynagrodzenia osiąganego z tytułu zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy tj. w kwocie 975.000 zł.

51. Pracownica, z którą rozwiązano stosunek pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub w ramach tzw. zwolnień grupowych, ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego za okres przerwy w zatrudnieniu na takich samych zasadach, jak pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres, przez jaki mogłaby korzystać z urlopu wychowawczego, gdyby nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy z ww. przyczyn.

Jeżeli urlopu wychowawczego zakład pracy udzielił pracownicy na czas krótszy niż 3 lata, może ona korzystać z przerwy w zatrudnieniu odpowiadającej urlopowi wychowawczemu do czasu wyczerpania łącznie 3 lat.

52. Zarejestrowanie się w urzędzie pracy i pobieranie zasiłku dla bezrobotnych oznacza rezygnację byłej pracownicy z uprawnień przewidzianych w § 15 rozporządzenia, a tym samym utratę prawa do świadczeń przewidzianych w rozporządzeniu, również za okres po zakończeniu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

53. Zasady, o której mowa w ust. 52 nie stosuje się do pracownic zwolnionych w czasie ciąży z powodu likwidacji lub ogłoszenia upadłości zakładu pracy. Pracownicom tym przysługuje zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu oraz zasiłek macierzyński po porodzie. zachowują również prawo do przerwy w zatrudnieniu odpowiadającej urlopowi wychowawczemu wraz z przysługującymi w tym okresie świadczeniami, nawet wówczas, gdy wykorzystają pełny lub w części okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

54. Uprawnienia przewidziane w § 15 ust. 2 rozporządzenia przysługują ojcu dziecka, gdy rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, nastąpiło w trakcie udzielonego mu urlopu wychowawczego. Może on korzystać z tych uprawnień tylko przez okres, na który udzielono mu urlopu wychowawczego.

55. W razie utraty przez matkę prawa do urlopu wychowawczego, spowodowanej rozwiązaniem stosunku pracy, ojciec również traci to prawo. Ponowne uzyskanie przez matkę prawa do tego urlopu (np. w związku z podjęciem zatrudnienia) nie powoduje odzyskania tych uprawnień przez bezrobotnego ojca.

IV. Zasady ustalania wysokości dochodu rodziny, od którego zależy prawo do zasiłku wychowawczego.

56. Przy ustalaniu prawa do zasiłku wychowawczego nie uwzględnia się dochodów:

1) byłego małżonka, nawet jeżeli wspólnie zamieszkuje,

2) małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów, nawet jeżeli wspólnie zamieszkuje,

3) małżonka nie zamieszkującego wspólnie i nie łożącego na utrzymanie rodziny, jeżeli z oświadczenia pracownicy wynika, że nie pozostaje z tym małżonkiem we wspólności majątkowej.

57. Przy obliczaniu przeciętnego miesięcznego dochodu na jedną osobę w rodzinie w roku ubiegłym, uwzględnia się kwoty wypłacone w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia.

58. Za ubiegłoroczny dochód członka rodziny zatrudnionego kolejno w kilku zakładach pracy uważa się sumę dochodów uzyskanych w tych zakładach pracy w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu.

Przykład:

Mąż pracownicy był zatrudniony w zakładzie pracy do 15 stycznia. W dniu 28 kwietnia, po przerwie, podjął pracę w jednym zakładzie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy i w drugim - w połowie wymiaru czasu pracy. Ustalając dochód rodziny pracownicy, zakład pracy przyjął dochód z tytułu zatrudnienia w każdym z tych zakładów i łączną kwotę dochodów podzielił przez 12.

59. Przeciętny miesięczny dochód członka rodziny oblicza się dzieląc przez 12 łączną kwotę jego dochodów z różnych źródeł, osiągniętych w roku ubiegłym, bez względu na liczbę miesięcy, w których był faktycznie osiągany.

Przykład:

Mąż pracownicy zatrudniony na podstawie umowy o pracę w zakładzie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy osiągnął ponadto dochód z tytułu pracy nakładczej w okresie od stycznia do kwietnia. Przy ustaleniu prawa do zasiłku wychowawczego uwzględnia się dochody zarówno z tytułu pracy na podstawie umowy o pracę jak i z tytułu pracy nakładczej. Łączną kwotę dochodów dzieli się przez 12.

60. Przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie uwzględnia się liczbę członków rodziny utrzymujących się z dochodu rodziny w dniu, od którego przysługuje zasiłek wychowawczy lub w dniu 1 marca danego roku, jeżeli prawo do zasiłku ustala się na kolejny okres roczny.

62. Do liczby członków rodziny pracownicy, przez którą to liczbę dzieli się dochód rodziny, nie wlicza się:

1) męża lub dziecka odbywającego zasadniczą służbę wojskową,

2) byłego małżonka, nawet jeżeli wspólnie zamieszkuje,

3) małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów, nawet jeżeli wspólnie zamieszkuje,

4) małżonka nie zamieszkującego wspólnie i nie łożącego na utrzymanie rodziny, jeżeli z oświadczenia pracownicy wynika, że nie pozostaje z tym małżonkiem we wspólności majątkowej,

5) małżonka lub dziecko przebywających w zakładzie karnym,

6) dziecka przebywającego w zakładzie poprawczym,

7) dziecka przebywającego w zakładzie specjalnym, w domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo-wychowawczej zapewniającej całkowitą opiekę,

8) osoby kształcącej się w szkole wojskowej lub innej szkole państwowej zapewniającej nieodpłatnie pełne utrzymanie,

9) małżonka przebywającego za granicą na podstawie innej niż oddelegowanie lub skierowanie do pracy, jeżeli pracownik nie przedłoży zaświadczenia o jego zarobkach.

62. Za alimenty podlegające uwzględnieniu w dochodzie rodziny uważa się alimenty otrzymywane na podstawie wyroku sądu, ugody zawartej przed sądem albo zobowiązania podjętego przed notariuszem.

Przykład:

Wyrokiem sądu zostały zasądzone alimenty na dwoje dzieci pracownicy w wysokości 1.200.000 zł miesięcznie. Egzekucja alimentów jest częściowo bezskuteczna. Komornik w zaświadczeniu stwierdza, że w roku ubiegłym wyegzekwowana została kwota 700.000 zł. Do dochodu rodziny należy wliczyć tę kwotę, a nie kwotę zasądzoną wyrokiem sądu.

63. Do dochodu, o którym mowa w § 4 ust. 1 załącznika do rozporządzenia, nie wlicza się wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dopłat z tego tytułu.

64. Do dochodu członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, o którym mowa w § 4 ust. 2 załącznika do rozporządzenia, wlicza się dochód osiągnięty w poprzednim, rozliczonym roku obrachunkowym.

65. Dochód z tytułu własności lub użytkowania indywidualnego gospodarstwa rolnego ustala się na podstawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w rolnictwie z 1 ha przeliczeniowego, ogłoszonej w roku ubiegłym przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Monitorze Polskim.

Przykład:

Żona rolnika, właściciela indywidualnego gospodarstwa rolnego o powierzchni 5 ha przeliczeniowych, w kwietniu 1994 r. złożyła wniosek o ustalenie uprawnień do zasiłku wychowawczego. Ogłoszona zarządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 lipca 1993 r. (M.P. Nr 41, poz. 414) wysokość przeciętnego dochodu z pracy w rolnictwie z 1 ha przeliczeniowego w roku ubiegłym wynosi 4.487.000 zł. Zatem przy ustalaniu prawa do zasiłku wychowawczego przyjęty został dochód roczny w wysokości 22.435.000 zł.

66. Dochód osoby nie będącej właścicielem lub użytkownikiem, a jedynie pracującej w gospodarstwie rolnym przyjmuje się na podstawie oświadczenia.

67. Dochód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej należy przyjmować w wysokości podanej w oświadczeniu, jednak nie niższej od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

68. Wynagrodzenie osiągane za granicą przelicza się na złote polskie według kursu średniego dla celów niehandlowych, ogłaszanego w tabeli kursów NBP w dzienniku "Rzeczpospolita".

IV. Dokumentacja wymagana przy ustalaniu uprawnień do zasiłków wychowawczych.

69. Zakłady pracy i oddziały ZUS obowiązane są do prowadzenia kartoteki pracowników korzystających z urlopu wychowawczego.

70. Kartotekę zasiłkową stanowi składany przez pracownicę wniosek o zasiłek wychowawczy, oświadczenie dla celów ustalenia uprawnień do zasiłku wychowawczego oraz dokumenty związane z ustaleniem prawa do zasiłku wychowawczego.

71. Kartotekę zasiłkową przechowuje się w porządku alfabetycznym według nazwisk pracownic albo według zasad przyjętych w zakładzie pracy lub oddziale ZUS.

72. Pracownica ubiegająca się o zasiłek wychowawczy składa:

1) wniosek o zasiłek wychowawczy, według wzoru stanowiącego załącznik nr 1,

2) oświadczenie w celu ustalenia uprawnień do zasiłku wychowawczego, według wzoru stanowiącego załącznik nr 2.

73. Poza dokumentami, o których mowa wyżej, pracownica składa:

1) na potwierdzenie wysokości wynagrodzenia oraz innych dochodów pracownicy i członków jej rodziny - zaświadczenie lub inny dokument stwierdzający tę wysokość (np. decyzja organu rentowego, organu administracji państwowej, oświadczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą),

2) na potwierdzenie stanu cywilnego dowód osobisty, prawomocny wyrok orzekający rozwód, odpis aktu zgonu małżonka lub inny dokument (do wglądu),

3) w celu przyznania zasiłku wychowawczego na okres 72 miesięcy z uwagi na stan zdrowia dziecka - decyzję oddziału ZUS, orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia lub zaświadczenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej o przyznaniu zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko albo zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka wydane dla celów urlopu wychowawczego.

Zaświadczenia lekarskie powinny zawierać:

- pieczęć zakładu opieki zdrowotnej,

- dane osobowe dziecka,

- adres dziecka,

- rozpoznanie,

- określenie okresu czasu, przez który dziecko wymaga osobistej opieki ze strony pracownika,

- pieczątkę lekarza wystawiającego zaświadczenie,

4) na potwierdzenie przebywania dziecka w przedszkolu zgodnie z zaleceniem lekarskim przez krótki okres czasu w ciągu dnia - zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym blankiecie,

5) na potwierdzenie innych okoliczności mających wpływ na uprawnienia do zasiłku wychowawczego - oświadczenie.

V. Przepisy końcowe

74. Traci moc instrukcja nr 8 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 sierpnia 1989 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wypłaty zasiłków wychowawczych (Dz. Urz. ZUS Nr 7, poz. 14, zm. z 1990 r. Nr 2, poz. 3).

75. Instrukcja wchodzi w życie z dniem ogłoszenia

WNIOSEK O ZASIŁEK WYCHOWAWCZY

OŚWIADCZENIE

W CELU USTALENIA UPRAWNIEń do zasiłku wychowawczego

na okres ................................